İş Süreci Yönetimi Sayesinde SOA nın Cari Değerini Arttırmak John Brunswick Eylül 2008 İş Süreci Yönetimi (BPM) Hizmet Odaklı Mimari yi (SOA) tamamlayan doğal bir unsur ve bir kuruluşun yüksek değerdeki ticari zorluklarının üstesinden gelmek için SOA yı uygularken kullandığı bir mekanizmadır. Hem SOA hem de BPM ayrı ayrı yürütülebilir ancak iki yaklaşımın bir arada kullanılması karşılıklı yarar sağlar. Bu makalede bir SOA temeline BPM uygulamanın yararlarına değinilecektir. Bu yararlar arasında daha çevik ve esnek, bölgeler ve coğrafyalar arasında hızla çoğalabilen ve BT sistemlerinde meydana gelen değişimlere daha dayanıklı bir işletme yaratmak sayılabilir. Bu makalede BPM ve SOA nın birbirini tamamlayan disiplinlerinin bir kuruluştaki iş ve teknoloji grupları arasında doğal olarak büyük bir işbirliği kurulmasını nasıl desteklediğini tartışmaya ek olarak bir SOA nın sunduğu hizmetlerin nasıl zenginleştirileceği de tartışılacaktır. Potansiyel faydaları oldukça fazla olsa da SOA ve BPM uygulamalarını benimsemeden önce bir kuruluşun göz önünde tutması gereken bazı ciddi sorular vardır. Örneğin kuruluş SOA yı ilerletmek için geliştirilen yüksek düzey hizmetlerden faydalanarak ve sürece dayalı uygulamalar oluşturmak için bu hizmetleri bir araya getirerek daha iyi hizmet alacak mı? Ek bir dolayımlama düzeyi olmadığında çeşitli arka uç sistemleriyle etkileşime girebilmek amacıyla bir örtü yaratmak için BPM yi özellikle yükseltmek mümkün olacak mıdır? Buna ek olarak BPM ve SOA araçları bir arada kullanılırsa ne olur? Bu bir kazan-kazan senaryosu mudur yoksa şirket içinde bilgi yönetimi ve uygulama teslimini karmaşıklaştıran başka bir grup araca yapılan bir yatırım mıdır? BPM ve SOA nın potansiyel faydaları bir aracın yönetimden sorumlu olduğu, bir başkasınınsa hizmet yönetimi sağladığı durumun ötesine geçer mi? Yalnızca ilgili BPM ve SOA araçlarının açıkça incelenmesi sonucu bu soruları yeterli şekilde yanıtlamak mümkün olur. Ve yalnızca bu araçların önerdikleri kendilerine has değerleri belirledikten sonra bunların kullanımları sonucu mümkün olan örtüşme ve birliktelikler incelenebilir. SOA nın temel iş hedeflerini desteklemede daha zengin ve amacına uygun hale geldiği yerde üç yönlü bir değer kesişimine (Şekil 1.1) ulaşmak mümkündür. Doğrudan iş süreci ihtiyaçlarına dayalı tavandan tabana tasarım ile yönetilen bir SOA yapısı sayesinde, çağrılan hizmetler artık KPI lara (Temel Performans Göstergesi) bağlanabilir ve BAM dan (İş Etkinliği Görüntüleme) elde edilen detaylı hizmet kullanımı bilgisi, bir uyumluluk katmanı ile SOA ile iç içe örülebilir. Sonuç olarak BPM ile birleştirilen SOA tek başına kullanılan bir SOA ya kıyasla daha fazla değer sağlar çünkü bu birliktelik
BPM in daha çevik ve aksaklıklara daha dayanıklı olmasını sağlar. Ayrıca SOA destekli BPM SLA lar (Hizmet Düzeyi Anlaşması) tarafından desteklenen zengin bir hizmet paletinden faydalanabilir ve görüntülemeyle beslenebilir; sonuçta bu da önceden mümkün olmayan bir denge seviyesi sağlamak için noktadan noktaya entegrasyonun kırılganlığını ortadan kaldırır. Bu durum en sonunda şirketlerin kazancı ve müşteri memnuniyetini arttırmak, ürün gelişimini hızlandırmak, işlem sürelerini azaltmak ve büyümeyi arttırmak için BT sistemlerini kullanarak daha kolay odaklanabilecekleri değerin üç yollu kesişimini tamamlamaya yardımcı olacaktır. Şekil 1.1 Değerin Üç Yollu Kesişimi İşlere BPM Aracılığıyla İvme Kazandırmak SOA da da olduğu gibi, BPM spesifik bir teknolojiye karşılık gelmez. BPM, iş hedeflerine ulaşmaya yardımcı olmak amacıyla işlemleri yönetme, ölçme, çalıştırma ve optimize etme metodolojisidir. BPM nin kaynakları ERP ye ve bir organizasyonun içindeki işlemleri yürütmek ve yönetmek hedefiyle dizayn edilmiş benzer araçlara uzanır. Bu araçların yararlı oldukları görülmesine rağmen, katı modeller uyguladıkları için tüm işlere ya da durumlara uygun olmadıkları kısa zaman sonra ortaya çıkmıştır. Buna karşılık, BPM iş kurallarını koddan çıkartmakta çok başarılı oldu ve böylece kod geliştirmeyi hızlandırarak şirketlerin işlemlerini daha maliyet- ve zaman-efektif bir şekilde modellemelerine ve entegre etmelerine imkan sağladı. Bunun güzel bir örneği, bu zamana kadar mantıklı bir zaman
ve bütçe aralığında geliştirilmesi mümkün olmayan dinamik özel durum yönetimidir. Bugünkü BPM araçlarının, sağladıkları değerin seviyesi göz önüne alındığında, gelecekteki BT kuruluşlarının başlıca ürünleri haline geleceklerinden kuşku yoktur. Birçok yazılımcı bu gayrete yardım etmek için araçlar üretmişlerdir. Bu araçlardan bazıları insan-odaklı süreçleri yönetmeye, karar verme süreçlerine, belge yönetimi süreçlerine ve/veya sistem birleştirilmesine yönelik süreçlere odaklanmıştır. Bunlar genellikle mevcut teknolojik yatırımlarla bağ kurmayı ve onları yükseltmeyi sağlayan yönetim tabakasına sahip olurlar. Böylece organizasyonun işlerine destek vermenin yanı sıra uyarıları tetikleyen ve trend bilgisine ulaşımı sağlayan analitik bir katman sağlarlar. Ne yazık ki bu, genellikle potansiyel olarak kırılgan olan noktadan noktaya entegrasyonun bu sistemleri işlem dahilinde içermesi anlamına gelebilir. Bu yaklaşım öncelikle işlemlerin silolar arası koordinasyon ve yönetime ulaşmasını sağlasa da zaman ilerleyip kuruluşun bilgi sistemleri geliştikçe bu stratejinin uygulanması daha çok çaba ister hale gelir. Mevcut süreç entegrasyonu noktalarının yönetimi, direkt olarak kullanılmaz hale gelmese de, oldukça zor hale gelir. SOA ile Altyapıyı Etkinleştirme Şirket yazılımı alanındaki moda sözcükler arasında en önemlisinin SOA olduğu söylenebilir. Bir SOA, farklı iş fonksiyonlarını sonradan şirket uygulaması gelişimi için kullanılabilecek hizmetlere sığdırmaya ve dönüştürmeye çabalar. Şirket bilişim sistemleri geliştikçe, http ve diğer temel aktarım iletişim kurallarını kullanmanın ötesinde sürekli belli standartlara bağlı kalmalarını beklemek gerçekçi olmaz. Bu noktada Kurumsal Hizmet Yolu ve Veri Hizmeti Katmanı son derece değerlidir. Tamamen farklı iletişim kuralları ve formatların birleştirilmesine, hizmet yönetimini etkinleştirme, hizmet yeniden kullanımını desteklemeye yardımcı olurlar ve bir dizi potansiyel olarak farklı platforma tek bir arayüz sağlanmasına yardımcı olurlar. Bir adım daha ileri giderek hizmet yaşam döngüsü yönetimi için araçlar sağlayabilir, kararlılık sağlamak adına SLA ları güçlendirebilir ve şirket veri ve sistemlerini yönetmek için SLA ları ideal bir tercih haline getirecek detaylı görüntüleme verisi sağlayabilirler. Endüstri geliştikçe şirketler yeni sorunlarla karşılaşırlar; bunlara bir hizmet olarak yazılım (SaaS) ve şirket güvenlik duvarının dışındaki hizmetlerin yönetimi, REST ve diğer yeni teknoloji ve yöntemlerin tüketimi ve kompleks menkul değer aracı kurumu yönetimi de dahildir. Bu sürekli değişen ortamda güçlü bir SOA şirketlere çevik ve iş taleplerine karşılık verebilen nitelikte olmaları konusunda yardımcı olur. Ancak SOA tek başına kullanıldığında yeni bir müşteri hesabı açmada veya işe yeni birini almada, bir hizmet talebini yerine getirmede veya borç oluşturma sürecini idare etmede bu hizmetlerin yönetimini sağlayamaz. Uygulamalar doğrudan SOA ya bağlanabilir ancak bu da yeniden kullanımı engelleyip şirketin ancak sınırlı katılım sağlayabildiği sabit sistemler oluşturarak işleme mantığını çeşitli adalara ayırır. Bu durum ise etki alanı uzmanlığının sistemlere uygulanabileceği güç ve hızı azaltır. SOA
aynı zamanda SOA-tabanlı uygulamaların kullanıcılarına iş ile ilgili ve işe yönelik analitik imkanları ortaya çıkartan yerel bir mekanizma da sağlamaz. Yüksek Değerli bir SOA Oluşturmak SOA nın değer önerisi etkileyicidir ancak bir SOA için bileşenler yaratmaya nereden başlanacağı zorlayıcı olabilir. İstemeden başka alanlarda kullanılabilecek kaynak ve bütçeleri tüketen cansız hizmetler yaratırken iş ihtiyaçlarını karşılamak için bir hizmet portföyü oluşturmak bunaltıcı olabilir. BPM yüksek değerli bir SOA oluşturmada ideal bir katalizör görevi görebilir çünkü yüksek düzey hizmetlerin geliştirilmesine tavandan tabana bir yaklaşım sunar ve kuruluşların iş güdümlü bir SOA yı benimsemelerine yardımcı olmada kullanılabilir. Bu şekilde geliştirilen her hizmet şirketi destekleyen bir sürece doğal bir şekilde doğrudan bağlanacaktır. Bu durum, bir şirketin değer zincirine uyumu destekleyerek hizmetlerin kurumun ana hedeflerine bağlı kalmalarını zorunlu kılar ki bu diğer teknoloji kombinasyonlarının sağlayamadığı bir özelliktir. Bu özellik BPM nin SOA nın değerini maksimize etmesine olanak sağlar. İş Süreci Yönetimini Güçlendirme Şirket sürekli bir değişim içerisindedir. Hizmet Bileşenli Mimari (SCA) ve diğer yöntemlerle iletişim standartlarına yönelik bazı eğilimler olsa da sistemlerin gelişip iletişime ve veri değişimine tek bir yaklaşım kazanmaları mümkün değildir. Hem belirtimlerin ve dağıtım mekanizmalarının hem de hizmetlerin kendilerinin dalgalanıp değişim göstermeleri ve böylece hizmet yaşam döngüsü yönetimini ve hizmet yönetimine karşın olgun yaklaşımları gittikçe daha da önemli kılmaları daha olasıdır. Kurumsal Hizmet Yolu ve SOA nın diğer başlıca ürünlerini kullanarak olgun ve esnek bir yapı ile şirket içindeki çeşitli öğeler arasında pragmatik bir bağ kurmak mümkündür. Bu altta yatan sistemlere bağlanabilecek BPM sürecini ayırmakla kalmaz aynı zamanda bir şirketin mevcut bilgisini araç setleri ile arttırmasına, sistemdeki karışıklıkları gizlemesine ve kurum içindeki tüm grupların hızlı bir şekilde SOA dan faydalanarak sistemlerini süreçlere eklemelerine olanak verir. Sonuçta bu durum BT kaynaklarının alan uzmanlığı temelinde cari değer dağıtmaya odaklanmalarına ve modelleme yeteneklerini ilerletmelerine fırsat sağlayacaktır. Aynı zamanda bu kaynakların iletişim kuralları, gönderim ve değişen süreç altyapıları konularında daha az endişelenmelerine olanak sağlayacaktır.
Sonuç: BPM ve SOA Uyumu BPM ve SOA bir araya geldiğinde, işlem modellemesi SOA nın yüzü haline gelir, BT takımlarının daha atik olmasını sağlar, ve işlemlerinin altına oldukça esnek bir yönetim tabakası yerleştirerek iş ihtiyaçlarını yerine getirmede daha hızlı hareket etmelerine olanak sağlar. Katı sistemleri bir araya getirmeye odaklanmak yerine geliri arttırmak, müşteri memnuniyetini arttırmak, ürün geliştirme zamanını azaltmak ve diğer iş hedeflerine odaklanmak mümkündür. BPM organizasyonların büyük mimariler içerisinde kaybolmalarını azaltarak servis-odaklı pratik mimariler tasarlamalarına yardımcı olur. Bu yukardan-aşağıya, BPM-kontrollü yaklaşım iş hedeflerinin servis geliştirme yönünü belirlemesini mümkün kılar. SOA yeniliğini tavandan tabana, BPM-kontrollü bir yaklaşımla sürdürmenin başka elle tutulabilir faydaları da vardır. Bu senaryoda, bir SOA, KPI formundaki bir ölçümden, BAM kullanarak elde edilen zengin analitik servisten, ve tek başına SOA ile mümkün olmayan uyumluluk yönetiminden faydalanabilir. Zengin bir SOA tabakası, BPM ye SLA nın üzerine inşa edilmiş çok sağlam bir temel sağlayarak, detaylı düşük seviye görüntüleme, ve işlemlerin kendilerini temeldeki sistemlerde meydana gelen değişikliklerden izole etme imkanı veren bir istikrar oluşturarak diğer kullanımların yerine geçebilir. Hem BPM hem SOA bir BT organizasyonuna büyük fayda sağlarlar, fakat hiç şüphe yoktur ki ikisinin bir arada kullanılmasıyla tamamen yeni bir fayda tabakası elde edilebilir ve bu yenilik şirketin atik, esnek ve BT ile organizasyon hedeflerine ulaşmaya odaklanmış hale gelmesine yardımcı olur. John Brunswick (blog) Oracle firmasinda Çözüm Danışmanlığı Müdürü olarak değişik firmaların geniş tabanlı ticari zorluklarına çözümler getirmekle sorumludur.