ZKTB KLiNiK ARAŞTIRMA CiLT: 4 YIL : 0 SAYI: 3 Üçücü Trimester Preeklamptik Gebelerde Uteri Arter Doppler Aormalliği ve Gebelik Souçları Arasıdaki İlişki Mehmet Reşit ASOĞLU, Murat HAKSEVER, Selçuk SELÇUK, Vedat DAYICIOĞLU Zeyep Kamil Eğitim ve Araştırma Hastaesi, Periatoloji Kliiği, İstabul, Türkiye Özet: Amaç: So yıllarda; preeklamptik olguları değerledirilmeside doppler ultrasoografi birçok araştırmacı tarafıda kullaılmıştır. Bu çalışmada; üçücü trimester preeklamptik gebelerde uteri arter doppler aormalliğii, gebelik souçlarıyla ilişkisi icelemiştir. Gereç ve yötemler: Zeyep Kamil Eğitim ve Araştırma Hastaesi de Ocak 006 Aralık 00 yılları arasıda üçücü trimesterde doğum yapmış preeklamplik hastalar çalışmaya dahil edildi. 483 olgu doppler ultrasoografi bulgularıa göre üç gruba ayrıldı. Her iki uteri arteride çetik olmaya olgular grup I, sadece bir uteri arteride çetik ola olgular grup II ve her iki uteri arteride çetik ola olgularda grup III olarak sııfladırıldı. Bu grupları periatal souçları karşılaştırıldı. Bulgular: Grup I de 3, grup II de 8 ve grup III de 79 hasta vardı. Bu grupları ae yaşı ve parite ortalamaları karşılaştırıldığıda gruplar arasıda istatistiksel olarak alamlı bir farklılık bulumadı (p ). Grupları tasiyo arteryel ortalamaları karşılaştırıldı; grup I ve II arasıda alamlı fark bulumazke, grup I ve III arasıda, grup II ve III arasıda alamlı farklılık buludu (p < 0.0). Umblikal arter ed diastolik akım kaybı ve revers akım oraları sırasıyla grup I içi %0.4 ve %.7, grup II içi %3.6 ve %3.7, grup III içi %34.8 ve %.7 olarak hesapladı. Bu farklılıklar istatistiksel olarak alamlı buludu (p < 0.0). Doğum haftası ortalamalarıa bakıldığıda grup I içi 34.6 ± 4., grup II içi 3.9 ± 3. ve grup III içi 3.9 ± 3.8 olarak buludu. Bu farklılık gruplar arasıda istatistiksel olarak alamlıydı (p < 0.0). Bu grupları sezarye oraları; grup I içi %5.9, grup II içi %80., grup III içi %89.9 olarak hesapladı. APGAR İletişim Bilgileri İlgili Doktor :Mehmet Resit Asoğlu Telefo : 0 507 3 99 49 E-mail : mresitasoglu@gmail.com skor (5. dk) ortalamaları, yeidoğa yoğu bakım gereksiimi, yeidoğa vetilasyo desteği, periatal ölüm oraları karşılaştırıldığıda tüm gruplar arasıda istatistiksel olarak alamlı farklılık buludu (p < 0.0). Souç: Preeklamptik olgularda uteri arterde çetik varlığı kötü obstetrik souçlarla ilişkilidir ve her iki uteri arterde çetik olması durumu daha da ağırlaştırmaktadır. Doppler de uteri arterde çetik varlığıı hem periatal souçlar hem materal komplikasyolar içi ögörü değeri olduğu ve preeklamptik olgularda bu taı aracıı kullaılmasıyla fetomateral souçları ispete azaltılabileceği düşüüyoruz. Aahtar kelimeler: preeklampsi, doppler ultrasoografi, gebelik souçları Abstract : Associatio betwee Abormality of Uterie Artery Doppler ad Pregacy Outcomes i third- Trimester Pregat Wome with Preeclampsia Objective: I recet years, doppler ultrasoography has bee used widely i examiatio of pregat wome with preeclampsia by may researchers. I this study, associatio betwee abormalities i uterie artery doppler ad pregacy outcomes i third-trimester pregat wome with preeclampsia was ivestigated. Material ad methods: The patiets with preeclampsia who delivered i third trimester i Zeyep Kamil Teachig ad Researchig Hospital betwee Jauary 006 ad December 00 were icluded to the study. 483 patiets were divided ito three groups accordig to fidigs of uterie artery doppler ultrasoography. Absece of uterie artery otch, presece of oly oe otch i uterie artery, presece of otches i both uterie arteries were classified as group I, II, III respectively. Periatal outcomes of groups were compared. Results: There were 3 patiets i group I, 8 patiets i group II ad 79 patiets i group III. Whe compared the meas of materal age ad 07
CiLT: 4 YIL : 0 SAYI: 3 parity, there was o statistically sigificat differece betwee the groups studied (p ). Sigificat differeces betwee group I ad III also betwee group II ad III were foud, whe the averages of arterial blood pressure were compared (p < 0.0). The rates of abset ed diastolic flow velocity ad reverse flow i the umbilical artery were calculated as 0.4% ad.7% i group I, 3.6% ad 3.7% i group II, 34.8% ad.7% i group III, respectively. These differeces were foud statistically sigificat (p < 0.0). The average weeks of gestatio durig labor were calculated as 34.6 ± 4. for group I, 3.9 ± 3. for group II ad 3.9 ± 3.8 for group III. This differece betwee the groups was foud statistically sigificat (p < 0.0). The ratio of C-sectio were calculated as 5.9% i group I, 80. % i group II, 89.9% i group III. Whe average of APGAR scores calculated at 5 miutes after birth, requiremet of eoatal itesive care uit, eoatal vetilator support were cosidered, statistically sigificat differeces were foud betwee all the groups. Coclusio: Presece of uterie artery otch i preeclampsia is foud related with severe results ad presece of otches i both uterie arteries exacerbates it. We cosider that presece of uterie artery otch has a predictio value for both periatal ad complicatios ad the feto-materal results ca be reduced by usig this diagostic tool i cases with preeclampsia. Keywords: preeclampsia, doppler ultrasoography, pregacy outcomes GİRİŞ Preeklampsi gebeliği yirmici haftasıda sora hipertasiyo ve proteiüri gelişimi ile karakterize sistemik bir hastalıktır (). Preeklampsi özellikle doğum öcesi bakım hizmetlerii yeterli olmadığı bölgelerde daha sık görülmektedir ve materal mortalitei öemli bir kısmıı oluşturmaktadır (). Tüm gebelikleri %5-0 u hipertasiyo ile komplike olmaktadır. Preeklampsi içi yüksek risk grubuu; primigravida, çok geç veya ileri ae yaşı, diyabet veya hipertasiyo gibi sistemik hastalıklara sahip olma ve öceki gebelikte preeklampsi öyküsü oluşturmaktadır. Preeklampsi; gebeliği komplike ede, materal morbidite ve mortaliteyi artıra, etiyolojisi tam olarak alaşılamamış öemli bir gebelik komplikasyoudur. Damar edotel hasarıı preeklampsi patofizyolojiside öemli bir rol oyadığı düşüülmektedir (3, 4). Materal morbidite ve mortaliteyi öemli ölçüde artırması obstetrisyeleri bu kou üzerie yoğulaşmasıa sebep olmuştur. Bua rağme güümüzde preeklampsii ölemesi içi etkili bir yötem buluamamıştır. Gebelikte materal dolaşımla itervilloz ala arasıdaki ilişkiyi spiral arterler sağlar. Spiral arterlerde öemli fizyolojik değişiklikler meydaa gelir ve ka akımı o kat artarak fetüs ve plasetaı metabolik ihtiyaçlarıı karşılar. Küçük müsküler spiral arterleri büyük vasküler yapılar halie döüşmesi uteroplasetal dolaşımı düşük rezistaslı sistem halie getirir. Vasküler rezistastaki azalma diyastolda ka akımıı artışıa yol açar. Bu vasküler akımları alamamıza yardımcı ola doppler ultrasoografi kullaımı özellikle so o yılda belirgi olarak artmıştır. Bu artışı temelide doppler tekiğii oivaziv, kolay ve tekrarlaabilir bir iceleme yötemi oluşu yatmaktadır. Bu avatajları sayeside, gebelik süresice uteroplasetal ve fetal dolaşımda, fizyolojik ya da patolojik değişiklikleri gösterilmesi kolaylaşmış ve doppler ideksleri ile preeklamptik gebeleri progozu hakkıda ögörüler elde edilmiştir (5).Bu çalışmada; 3.trimester preeklamptik gebelerde uteri arter doppler aormalliğii, gebelik souçlarıyla ilişkisii değerledirmek amaçlamıştır. Gereç ve yötemler Bu retrospektif çalışmada Zeyep Kamil Eğitim ve Araştırma Hastaesi de Ocak 006 Aralık 00 yılları arasıda üçücü trimesterde doğum yapmış preeklamplik olgular kullaıldı. Çalışma içi hastae etik kurul oayı alıdı. Doğum yapa olguları kayıtları iceledi ve üçücü trimesterde doğum yapmış preeklamptik olgular tespit edildi. Bu preeklamptik olgularda doğum öcesi bir hafta içeriside rekli doppler ultrasoografi (RDUSG) kayıtları ola olgular buludu. Bu olgularda doğa bebekleri periatal souçları doğum ve bebek dosyalarıda iceledi. RDUSG verileri ola preeklamptik olgularda periatal souçlarıa ulaşıla olgular çalışmaya dahil edildi. Preeklamptik olmaya olgular, üçücü trimesterde öce doğum yapa preeklamptik olgular, çoğul gebelikler, RDUSG yapılmamış veya kayıtlarda ulaşılamaya olgular, periatal souçlarıa ulaşılamaya olgular çalışmaya dahil edilmedi. -08-
CiLT: 4 YIL : 0 SAYI: 3 Çalışmaya dahil edilme kriterlerie uya toplam 483 olgu retrospektif olarak değerledirildi. Preeklampsi taısı içi; tasiyo arteryel (TA) değerii 40/ 90 mmhg olması ve 4 saatlik idrarda 300 mg ve üzeride protei atılımı olması şartı aradı. Gebelik yaşı so adet tarihie göre hesapladı ve gebelik yaşı 4 hafta ola gebeler üçücü trimester olarak kabul edildi. Olguları RDUSG değerledirmesi; ayı ekip tarafıda yapılmıştı. Hastaede yatış süresice yapıla doppler souçlarıda e kötü ola değerler çalışmada kullaıldı. RDUSG ile yapıla ölçümler Voluso 730 Rekli Doppler ultrasoografi cihazı ile yapıldı. Olguları periatal souçları doğum ve bebek dosyalarıda elde edildi ve çocuk uzmaı hekimlerde değerledirme içi profesyoel yardım alıdı. Çalışma kriterlerie uya 485 olgu RDUSG bulgularıa göre üç gruba ayrıldı. Grup I her iki uteri arteride çetik olmaya olgularda, Grup II sadece bir uteri arteride çetik ola olgularda ve Grup III her iki uteri arteride çetik ola olgularda oluşturuldu. Bu gruplar; ae yaşı (yıl), aei doğum sırasıda vücut kitle ideksi (kg/ m), parite, proteiüri miktarı (gr/4 saatlik idrar miktarı), aspartat amiotrasferaz (AST) (IU/L), alai amiotrasferaz (ALT) (IU/L), laktat dehidrogeaz (LDH) (IU/L), trombosit (/mm3), hematokrit, kreatii (mg/ dl), ürik asit (mg/dl), sistolik ve diastolik TA değerleri (mmhg) bakımıda karşılaştırıldı. Ayrıca gruplar; preeklampsi öyküsü, kroik hipertasiyo (HT), gestasyoel diabetes mellitus (GDM), HELLP sedromu, dekolma plaseta, materal komplikasyolar (oligüri, akut böbrek yetmezliği, akciğer ödemi, eklampsi), magezyum tedavisi, ati-hipertasif tedavi oraları ve aei hastaede yattığı gü sayısı açısıda karşılaştırıldı. Doğum haftası, umblikal arter doppler ölçümleride ed diastolik akım kaybı ve revers akım oraları, ortalama amiyo sıvı ideksi (AFİ = mm), itrauteri gelişme kısıtlılığı (IUGR) oraı, fetal kardiyotokografide aormal fetal kardiyak pater oraı (fetal braddikardi, fetal taşikardi, varabilite kaybı ve buları kombiasyoları), bebek doğum ağırlıkları (gr), doğum şekli,. ve 5. APGAR skorları, umblikal arter ph değeri, bebek yoğum bakım (YB) gereksiim oraları, bebeklere vetilasyo yapılma oraları, bebekleri yoğum bakımda kaldığı gü sayısı, periatal ölüm oraları da grup arasıda karşılaştırıldı. Veriler ortalama ± stadart sapma () veya yüzde olarak verildi. Verileri değerledirilmeside, istatistiksel aalizler içi SPSS (Statistical Package for Social Scieces) for Widows 0.0 programı kullaıldı. Çalışma verileri değerledirilirke taımlayıcı istatistiksel metodları (ortalama, stadart sapma) yaı sıra iceliksel verileri karşılaştırılmasıda ormal dağılım göstere parametreleri gruplar arası karşılaştırılmasıda Oe-way ANOVA test kullaıldı. İstatistiksel farklılık tespit edildiğide bu farkı hagi grupta kayakladığıı alamak içi Post hoc Tukey testi kullaıldı. Niteliksel verileri karşılaştırılmasıda ise Ki-Kare testi ve Fisher s Exact Ki-Kare testi kullaıldı. p<0.05 istatistiksel olarak alamlı kabul edildi. Souçlar Değerledirile olguları ortalama yaşı 8.7 ± 5.9 yıl, VKİ i 8.8 ± 4.9 kg/m, paritesi.08 ±. olarak hesapladı. Grup I de 3, grup II de 8 ve grup III de 79 hasta vardı. Bu grupları ae yaşı ve parite ortalamaları karşılaştırıldığıda gruplar arasıda istatistiksel olarak alamlı bir farklılık bulumadı (Tablo, p ). Tablo : Grupları ae yaşı, VKİ, parite, laboratuar değerleri, tasiyo değerlerii karşılaştırılmassı 0Ae yaşı (yıl) VKİ (kg/m) Parite Proteiüri miktarı (g/4 saatlik idrar) AST (IU/L) ALT (IU/L) LDH (IU/L) Trombosit sayısı (/mm3) Hematokrit Kreatii (mg/dl) Ürik asit (mg/dl) Sistolik TA (mmhg) Diastotik TA(mmHg) Grup I ( = 3) (mi-maks) 8.4 ± 6. (5-44) 8. ± 4.5 (0-48).0 ±. (-8) 3.5 ±.7 (-0) 39 ± 43 (5-33) 33 ± 45 (5-449) 37 ± 99 (3-85).4 ± 76.7 (45-4) 36 ± 4 (5-50) 0.7 ± 0. (0.-.4) 5.3 ±.6 (-0) 5 ± 6 (0-40) 95 ± 0 (80-50) Grup II ( = 8) (mi-maks) 9.6 ± 5.6 (0-44) 8. ± 3.8 (0-40). ± 0.9 (0-4).4 ±.4 (-) 53 ± (0-057) 45 ± 98 (5-773) 89 ± 50 34-035) 06.5 ± 68.3 (57-447) 36 ± 6 (0-50) 0.7 ± 0. (0.-.3) 6. ±.5 (4-9) 55 ± 6 (30-30) 95 ± (80-40) Grup III ( = 79) (mi-maks) 8.7 ± 5.6 (8-44) 9.9 ± 5.5 (-46). ±. (0-7).9 ±.6 (-6) 77 ± 9 (6-879) 59 ± (4-94) 37 ± 5 (48-077) 96.0 ± 90. (3-805) 36 ± 5 (0-48) 0.7 ± 0.3 (0.3-) 5.9 ±.4 (4-9) 6 ± 8 (30-40) 0 ± (80-50) p < 0.0 < 0.0 Oe-way ANOVA test kullaıldı. P istatistiksel olarak alamlı kabul edildi. -09-
CiLT: 4 YIL : 0 SAYI: 3 VKİ leri karşılaştırıldığıda grup I ve III arasıda istatistiksel olarak alamlı farklılık vardı (Tablo, p ). Grupları; proteiüri miktarı, trombosit sayısı, hematokrit değeri, kreatii miktarı, ürik asit düzeyi ortalamaları karşılaştırıldı ve istatistiksel olarak alamlı bir farklılık bulumadı (Tablo, p ). AST, ALT ve LDH düzeyleri karşılaştırıldığıda; grup I ve III arasıda istatistiksel olarak alamlı farklılık görüldü (Tablo, p ). Ayrıca; LDH düzeyi açısıda grup II ve III arasıda da alamlı farklılık buludu (Tablo, p ). Grupları TA ortalamaları karşılaştırıldı; grup I ve II arasıda alamlı fark bulumazke, grup I ve III arasıda, grup II ve III arasıda alamlı farklılık buludu (Tablo, p < 0.0). Grup II, preeklampsi öyküsüü e yüksek orada görüldüğü gruptu ve %44.4 olarak buludu. Bu ora diğer gruplarla karşılaştırıldığıda istatistiksel olarak alamlı ölçüde yüksekti (Tablo, p ) Tablo : Grupları preeklampsi öyküsü, kroik HT, GDM, HELLP sedromu, dekolma plaseta, materal komplikasyolar, mg tedavisi, atihipertasif tedavi kullaımı, aei hastaede izlediği gü sayısı bakımıda karşılaştırılması. Preeklampsi öyküsü Kroik HT GDM HELLP sedromu Dekolma plaseta Oligüri ABY Akciğer ödemi Eklampsi Mg tedavisi Ati HT kullaımı Aei hastaede izlediği gü Grup I ( = 3) 6 (58).7.7 9.9 () 6.3 (4) 3. (7) 0 (0) 0.9 () 3.6 (8) 60. (34) 40.4 (90) (mi-maks).9 ± 0.9 (-7) Grup II ( = 8) 44.4 (36). ().5 () 9.9 (8) 4.9 (4) 7.4. ().5 () 7.4 54.3 (44) 39.5 (3) (mi-maks) 3. ± 0.7 (-6) Grup III ( = 79) 36.3 (65).7 (3) 5.0 (9) 0.7 (37).8 (39) 5.6 (0) 0.6 (). (4) 6.7 () 83.8 (50) 75.4 (35) (mi-maks) 5.0 ±. (-8) p < 0.0 < 0.0 Ki-kare test kullaıldı. P istatistiksel olarak alamlı kabul edildi. Oe-way ANOVA test kullaıldı. P istatistiksel olarak alamlı kabul edildi. Kroik HT varlığı, GDM ve materal komplikasyolar (oligüri, akut böbrek yetmezliği, akciğer ödemi, eklampsi) bakımıda karşılaştırma yapıldığıda gruplar arasıda istatistiksel olarak alamlı bir farklılık görülmedi (Tablo, p ). Bu olgularda gelişe HELLP sedromu ve dekolma plaseta oraları icelediğide; grup III alamlı bir şekilde yüksek oraa sahipti ve bu yüksek ora diğer gruplarla karşılaştırıldığıda, istatistiksel olarak alamlı buludu (Tablo, p < 0.05). Gruplar; Mg tedavisi, atihipertasif ilaç kullaımı oraları içi karşılaştırıldı. Tablo 3 : Grupları doğum haftası, doğum ağırlığı, AFI değerleri, IUGR oraları, umblikal arter RDUSG leri, APGAR skorları, umblikal arter ph ölçümleri, sezarye oraları ve periatal souçlarıı karşılaştırılması Grup I ( = 3) Grup II ( = 8) Grup III ( = 79) Doğum haftası 34.6 ± 4. 3.9 ± 3. 3.9 ± 3.8 < 0.0 Doğum ağırlığı (gr) AFI (mm) 3.9 ± 37. 77 ± 709 677 ± 559 438 ± 574 4.3 ± 33.4 p 90.7 ± 47.9 < 0.0 APGAR.dk 6.9 ±.6 6. ±.6 5.3 ±.7 APGAR 5.dk 8.4 ±. 7.7 ±.4 6.9 ±.7 < 0.0 Umblikal arter ph Bebeği yatış süresi (gü) IUGR Ed diastolik akım kaybı Umblikal revers akım Aormal fetal kardiyotokografi Sezarye oraı YB gereksiimi Vetilasyo Periatal ölüm 7.3 ± 0. 7. ± 0. 6.9 ± 0. < 0.0 4.7 ± 3. 6.5 ± 3. 9.6 ± 4. < 0.0.9 (5) 0.4 (3).7.4 (50) 5.9 (8) 35.9 (80) 9.3 (43) 6.7 (5) 30.9 (5) 3.6 () 3.7 (3) 4.7 (0) 80. (65) 67.9 (55) 40.7 (33).3 (0) 50.8 (9) 34.8.7 () 45.3 (8) 89.9 86.0 (54) 60.9 (09) 33.5 (60) Ki-kare test kullaıldı. P istatistiksel olarak alamlı kabul edildi. < 0.0 < 0.0 < 0.0 < 0.0 < 0.0 < 0.0 < 0.0 < 0.0 Oe-way ANOVA test kullaıldı. P istatistiksel olarak alamlı kabul edildi. Grup III te Mg tedavisi %83.8 oraıda, atihipertasif medikasyo %75.4 oraıda kullaılmıştı. Bu oralar; diğer gruplara göre oldukça yüksekti ve istatistiksel olarak bu yüksek oralar alamlı buludu (Tablo, p < 0.0). Aei doğumda sora hastaede izlediği gü sayısıı ortalaması; grup I de -0-
CiLT: 4 YIL : 0 SAYI: 3.9 ± 0.9, grup II de 3. ± 0.7 ve grup III de 5.0 ±. olarak buludu. Grup III olgular istatistiksel olarak alamlı bir şekilde hastaede daha uzu süre izlemişti (Tablo, p < 0.0). Doğum haftası ortalamalarıa bakıldığıda grup I içi 34.6 ± 4., grup II içi 3.9 ± 3. ve grup III içi 3.9 ± 3.8 olarak buludu. Grup I olguları gebeliği daha ileri gebelik haftasıda soladırılmışke, grup II ve III olgular daha erke gebelik haftalarıda soladırılmıştı. Bu farklılık istatistiksel olarak alamlıydı (Tablo 3, p < 0.0).Yie bebek ortalama doğum ağırlığıda da bu fark görüldü ve grup III olgular daha düşük doğum ağırlığıa sahipti (Tablo 3, p ). Grupları; AFI ortalamaları, umblikal arter ed diastolik akım kaybı ve revers akım pateri oraları, IUGR oraları, aormal fetal kardiyotokografi oraları, umblikal arter ph ortalamalarıa bakıldığıda gruplar arasıda istatistiksel olarak alamlı farklılık buludu (Tablo 3, p < 0.0). Özellikle grup III olgular diğer gruplarda; daha düşük AFI ortalamalarıa, daha yüksek umblikal arter ed diastolik akım kaybı ve revers akım oralarıa, daha yüksek IUGR oralarıa, daha yüksek aormal fetal kardiyotokografi oralarıa ve daha düşük umblikal arter ph ortalamalarıa sahipti. Grup I ve II arasıda da umblikal arter ph ortalamaları, IUGR oraları arasıda istatistiksel olarak alamlı farklılık buludu. Bu grupları sezarye oraları; grup I içi %5.9, grup II içi %80., grup III içi %89.9 olarak hesapladı. Sezarye oraları karşılaştırıldığıda grup II ve III arasıda istatistiksel olarak alamlı farklılık bulumadı, acak diğer gruplar arasıda istatistiksel farklılık buludu (Tablo 3, p < 0.0). Gruplar bebek souçları açısıda da karşılaştırıldı. APGAR skor (5. dk) ortalamaları, yeidoğa yoğu bakım gereksiimi, yeidoğa vetilasyo desteği, periatal ölüm oraları karşılaştırıldığıda tüm gruplar arasıda istatistiksel olarak alamlı farklılık buludu (Tablo 3, p < 0.0). Yie.dk APGAR skorlarıda da alamlı farklılık izledi (Tablo 3, p ). Bebekleri hastaede ortalama yatış süreleri hesapladı ve grup I içi 4.7 ± 3., grup II içi 6.5 ± 3., grup III içi 9.6 ± 4. olarak buludu. Karşılaştırıldığıda tüm gruplar arasıda istatistiksel olarak alamlı farklılık olduğu görüldü (Tablo 3, p < 0.0). Tartışma Preeklampsi; materal ve fetal, morbidite ve mortalitei e öemli sebebidir ve gebeleri yaklaşık olarak % side görülür (6, 7). Uteri arter doppler ölçümlerii; preeklampsi ve IUGR içi prediktör olduğu gösterilmiştir (8). Acak; doppler dalga formları ormal ola bazı gebelerde preeklampsi gelişirke, çetik varlığıda da olumsuz periatal souçlar içi artmış risk olduğu gösterilmiştir (9). Preeklampsi veya IUGR ile uteri arter doppler aormallikleri arasıdaki spesifik ilişki et olarak belirleememesie rağme, trofoblastik ivazyoda bir defekt söz kousu olabilir (0). Bir çalışmada; üçücü trimesterde preeklamptik olguları yalızca %5 ide, ciddi preeklamptik olguları ise yalızca %35 ide uteri arterde çetik saptamıştır (). Ayrıca ayı çalışmada; aormal uteri arter ölçümleri < 34 hafta içi %87, < 37 hafta içi %7 oraıda bulumuştur. Yie başka bir çalışmada; preeklamptik olguları %88 ide aormal uteri arter doppleri bulumuştur (). Bizim hasta popülasyoumuzda uteri arterde çetik oraı %58.7 olarak hesapladı. Ayrıca; literatüre paralel olarak uteri arterde çetik varlığıyla IUGR oraı arasıda güçlü bir korelasyo olduğu buludu. Her iki uteri arterde çetik varlığıda %50.8 oraıda IUGR saptaırke, çetik olmaya grupta bu ora %.9 olarak buludu. Oralardaki bu farklılık; çalışmaları metodolojik farklılığı veya aormal uteri arteri farklı şekillerde taımlamasıa bağlı olabilir. Uteri arter doppler ölçümleri, preeklampsiyle komplike gebeleri progozuu belirlemek içi e kullaışlı taı yötemleride biri olabilir (3). Bua rağme; uteri arter doppler ölçümlerii sesitivitesi sadece %30-50 dir ve buda dolayı pozitif prediftif değeri çalışma popülasyolarıa göre %5-0 arasıda değişmektedir (4, 5). Sesitivitesii düşük olmasıda dolayı geel gebe popülasyou da tarama testi olarak kullaılması öerilmemektedir. Aormal uteri arter doppler ölçümlerii, proteiüriye bakılmaksızı gestasyoel hipertasiyo da olumsuz periatal souçlarla ilişkili olduğu gösterilmiştir (). Bizim çalışma gruplarımızı proteiüri miktarları arasıda --
CiLT: 4 YIL : 0 SAYI: 3 alamlı bir farklılık bulumadı. Bua rağme uteri arter doppler ölçümleride çetik varlığıyla olumsuz periatal souçlar arasıda kuvvetli bir ilişki olduğu görüldü. Va Asselt ve arkadaşlarıı (3) yapmış olduğu bir çalışmada; preeklamptik ola 08 olgu değerledirilmiş ve uteri arter doppler aormalliği ola aelerde doğa bebekler de; daha yüksek orada sezarye yapıldığı, daha fazla yoğu bakım gereksiimi olduğu ve preklampsii daha erke başladığı gösterilmiştir. Bizim olgularımızda, özellikle grup III olgularda; sezarye oraıı, yoğu bakım gereksiimii e yüksek olduğu ve bu olgularda preeklampsii daha erke gebelik haftalarıda başladığı izledi. Diğer tarafta, uteri arter doppleride aormallik arttıkça umblikal arter doppleride de aormallik olma olasılığı artmaktadır ve umblikal arter doppler ölçümleri de preeklamptik gebeler içi bir prediktördür. Li ve arkadaşlarıı () yapmış olduğu bir çalışmada da; artmış uteri arter akım direci ve umblikal arter direci arasıda güçlü bir korelasyo olduğuu gösterilmiştir. Radomize bir çalışmada, bu olguları değerledirilmeside umblikal arter doppler ölçümleri yapıldığı zama periatal mortalite de öemli bir azalma olduğu gösterilmiştir. Frusca ve arkadaşlarıı (), gestasyoel hipertasiyolu 344 hasta üzeride yapmış oldukları bir çalışmada; aormal uteri arter doppler ölçümlerii olumsuz fetomateral souçlarla paralel olduğuu göstermişlerdir. Bu araştırmacılar; uteri arter doppler araştırmasıı, risk sııfladırması ve daha yoğu gözetim gerektire hastaları tespit etmek içi kullaışlı olduğu soucua varmışlardır. Bu çalışmada da; uteri arterde çetik arttıkça umblikal arterde ed diastolik akım kaybı ve revers akım oraıı arttığı görülmüştür. Literatürde; uteri arterde direç artışı ile olumsuz gebelik souçları arasıdaki korelasyo iyi taımlamıştır ve gebeliği daha erke soladırılması gerektiğii gösterir (7). Çalışma popülasyoumuzda; uteri arter de çetik varlığıyla korele olarak gebeliği daha erke soladırıldığı, bebekleri daha düşük doğum ağırlığıa sahip olduğu görüldü ve gruplar arasıda bu farklılık alamlı buludu. Daha öce yapılmış Avrupa kökeli bir çalışma da preeklamptik olguları ortalama yaşı 3 bulumuş (8). Bizim olgularımızı ortalama yaşı 8.7 idi. Bu ortalama hasta popülasyoumuzda veya ülkemizde çocuk sahibi olma yaşıı daha erke olmasıda kayaklaıyor olabilir. Vücüt kitle ideksi artışı ile preeklampsi olasılığıı ve vasküler direci arttığı bilimektedir (9). Hastalarımızda özellikle her iki uteri arteride çetik ola olguları VKİ ortalamaları diğer gruplarda alamlı derecede daha yüksekti ve bu durum bize VKİ i vasküler direci bir prediktörü olabileceğii düşüdürdü. Joer ve arkadaşları (0), HELLP sedromu ile komplike 0 olguyu değerledirmişler ve bu olgularda %95 oraıda artmış uteri arter direci tespit etmişlerdir. Çalışmamızda, HELLP sedromlu olgularda %67. oraıda e az bir uteri arterde çetik saptadı ve her iki uteride çetik ola olguları %0.7 side HELLP sedromu gelişmişti. Uteri arter doppler araştırmasıı, risk sııfladırması ve daha yoğu gözetim gerektire hastaları tespit etmek içi kullaışlı olduğu gösterilmiştir (). Bu çalışmada; preeklamptik kadılarda üçücü trimesterde uteri arterde çetik saptaması, doğumu takibe hem ae hem bebek içi hastaede daha uzu süre izlem gerekmesi ile ilişkili buludu ve çalışma gruplarımız arasıda bu fark istatistiksel olarak alamlı buludu. Ayrıca magezyum ve atihipertasif tedavi oraları uteri arter direciyle korele bir şekilde artmıştır. Bizim souçlarımıza göre tek uteri arterde çetik olsa bile, materal komplikasyolar da artış olmaktadır ve daha uzu süreli hospitalizasyo gerekmektedir. Acak; materal komplikasyolar içi gruplar arasıda istatistiksel olarak alamlı bir farklılık buluamadı. Buu sebebi olarak; daha ağır hastalığı olalarda, daha agresif tedaviler yapılmıştı, gebelik daha erke soladırılmıştı ve hastalar daha uzu süre hospitalize edilmişti. Böylece; bu komlikasyoları görülme olasılığı azaltılmış olabilir. Periatal souçlarda da durum bezerdir ve uteri arterde çetik varlığıyla paralel olarak yeidoğa yoğu bakım gereksiimi, vetilasyo ihtiyacı, periatal ölüm oraları alamlı bir şekilde artış göstermiştir. Çükü; bu bebekler de fetel distrese bağlı se- --
CiLT: 4 YIL : 0 SAYI: 3 zarye oraları daha yüksetir, IUGR daha sık gelişir, doğum ağırlıkları daha düşüktür ve gebelik daha erke soladırılır. Souç olarak; preeklamptik olgularda uteri arterde çetik varlığı kötü obstetrik souçlarla ilişkilidir ve her iki uteri arterde çetik olması durumu daha da ağırlaştırmaktadır. Doppler de uteri arterde çetik varlığıı sadece periatal souçlar içi değil, ayı zamada materal komplikasyolar içi de bir yol gösterici olduğuu ve preeklamptik olgularda bu taı aracıı kullaılmasıyla fetomateral souçları ispete azaltılabileceği düşüüyoruz. Kayaklar - Wager LK. Diagosis ad maagemet of preeclampsia. Am Fam Physicia. 004;70:37-4. - Ere N, Oztek Z. Halk sağlığıı gelişimi, i Berta M, Guler C (eds): Halk sağlığıda temel bilgiler. Akara Güeş Kitabevi 999;p:0-. 3- Hebisch G. Hypertesio ad pregacy. Schweiz Rudsch Med Prax. 003;9:37-43. 4- Drost JT, Maas AH, va Eyck J, va der Schouw YT. Maturitas. Preeclampsia as a femalespecific risk factor for chroic hypertesio. 00;67:3-6. 5-Va Asselt K, Gudmudsso S, Lidqvist P, Marsal K. Uterie ad umbilical artery velocimetry i pre-eclampsia. Acta Obstet Gyecol Scad. 998; 77:64 69. 6-World Health Orgaizatio. Estimates of materal mortality: a ew approach by WHO ad UNICED. Geeva: World Health Orgaizatio;996. 7-Espli MS, Fausett MB, Fraser A, Kerber R, Mieau G, Carrillo J, et al. Pateral ad materal compoets of the predispositio to preeclampsia. N Egl J Med. 00; 344:867 7. 8-Chie PF, Arott N, Gordo A, Owe P, Kha KS. How useful is uterie artery Doppler flow velocimetry i the predictio of pre-eclampsia, itrauterie growth retardatio ad periatal death? A overview. Bjog. 000;07:96 08. 9-Bower S, Bewley S, Campbell S. Improved predictio of preeclampsia by two-stage screeig of uterie arteries usig the early diastolic otch ad color Doppler imagig. Obstet Gyecol. 993;8:78 83. 0-Prefumo F, Guve M, Gaapathy R, Thilagaatha B. The logitudial variatio i uterie artery blood flow patter i relatio to birth weight. Obstet Gyecol. 004; 03:764 8. -Li H, Gudaso H, Olofsso P, Dubiel M, Gudmudsso S. Icreased uterie artery vascular impedace is related to adverse outcome of pregacy but is preset i oly oe-third of late third-trimester pre-eclamptic wome. Ultrasoud Obstet Gyecol. 005;5:459-63. - Frusca T, Soregaroli M, Platto C, Eterri L, Lojacoo A, Valcamoico A. Uterie velocimetry i patiets with gestatioal hypertesio. Obstet Gyecol. 003;0:36 40. 3- Va Asselt K, Gudmudsso S, Lidqvist P, Marsal K. Uterie ad umbilical artery velocimetry i pre-eclampsia. Acta Obstet Gyecol Scad. 998; 77:64 9. 4- Subtil D, Goeusse P, Houffli-Debarge V, Puech F, Lequie P, Breart G, et al. Radomised compariso of uterie artery Doppler ad aspiri (00 mg) with placebo i ulliparous wome: the Essai Regioal Aspirie Mere-Efat study (Part ). Bjog. 003; 0:485 9. 5- Harrigto K, Cooper D, Lees C, Hecher K, Campbell S. Doppler ultrasoud of the uterie arteries: the importace of bilateral otchig i the predictio of preeclampsia, placetal abruptio or delivery of a small-for-gestatioal-age baby. Ultrasoud Obstet Gyecol. 996;7:8 8. 6- Alfirevic Z, Neilso JP. Doppler ultrasoography i high-risk pregacies: systematic review with meta-aalysis. Am J Obstet Gyecol. 995;7:379 87. 7- Papageorghiou AT, Yu CK, Nicolaides KH. The role of uterie artery Doppler i predictig adverse pregacy outcome. Best Pract Res Cli Obstet Gyaecol. 004;8:383 96. 8- Axt-Flieder R, Schwarze A, Nelles I, Altgasse C, Friedrich M, Schmidt W, et al. The value of uterie artery Doppler ultrasoud i the predictio of severe complicatios i a risk populatio. Arch Gyecol Obstet. 005;7:53 8. 9- Athukorala C, Rumbold AR, Willso KJ, Crowther CA. The risk of adverse pregacy outcomes i wome who are overweight or obese. BMC Pregacy Childbirth. 00;0:56. 0- Joer H, Fuk A, Rath W. Doppler soographic fidigs for hypertesio i pregacy ad HELLP sydrome. J Periat Med. 999;7:388 94. -3-