Serebrovasküler Hastalıklarda Metabolik Sendrom

Transkript

1 ,\/u/la BOZJ..l 'NT VI' m h. Sl'hrora.,kii/er llmtalıhlarıli! Metabolik Stuılrom. Serebrovasküler Hastalıklarda Metabolik Sedrom Mulla BOZKURT (1), Aysel TEKEŞiN (2), Orha YAGIZ (3), Himmet DERECİ (2) ÖZET Geetık ve çevresel faktörler soucu meydaa geldiği düşüüle Metabolik Sedrom'u(MS) fizyopatolojisii temelii isüli direci ve yağ dokusu bozuklukla oluşturmaktadır. MS'ım karakteristık özel/tklerı abdomial obezite, ka basmcı yükselmesi, glukoz itolerasi ve aterojeık dislıpıdemt olarak taımlamtştır. MS ayrıca protrombotik ve proiflamatuar bir süreç olarak ifade edilmiştir MS ıle kardıyovaskıiler hastaitk/ar arasmdakt ıltşkiye datr çok sayıda çaltşma olmasma karşı, MS ile serebrovaskiiler hastaitk/ar (SVH) arasmdaki ılışkiye da ır çok az çalışma bulumaktadır. Biz bu çalışmada MS' u SVH' da görülme sıklı,~ıı ve imei alt gruplarıyla ola iltşkisıı ice/edık. Çalışmaya İstabul Eğıttm ve Araştırma Hastaesi Nörolop klıiğide akut serebrovaskıiler hastalık tamsı alarak yatılmış hastalarda, etyopatogeeze yoelik araştırmaları tamamlaabilmiş, yaş araltğt 34 ile 94 arasmda ola ve yaş ortalaması 66.4 ola13j'i kadm122'si erkek olmak üzere toplam 253 olgu alıdı. Çalışmodaki kadı hastaları yaş ortalaması 68.2, erkek hastaları yaş ortalaması ise 66.3 olarak buludu Olgularm 77'side (30.4) büyük damar oklüzyou, 55'ide (21.7) küçük damar oklü:you, 60'mda (23.7) serebral hematom, 61' ide (24.1) kardiyo-embolik ifarkı saptadı. MS taısı içi Nattoal Cholesterol Educatio Program Adult Treatmet Paellll (NCEP-ATP III) taı kriterleri kullaıldı. Cisiyetler arasıda MS gôrülme oraları isıatıksel olarak alamlı buluma:ke, 65 yaş üzerı hastalarda MS sıklığı (58,9). 65 yaş ve altıa göre (54.2) istatiksel olarak alamlı buludu(p=0)456). Büyük arter okliizyou ve kıiçıik arter oklüzyou ola hastalarda MS görıilme oraları ( sırastyla: 75,3-70,9) isıatıksel olarak alarit buludu (p=ooo). Kardiyoembolik hasta grubuda MS oram 41,0 buludu Bütıi iskemik SVH'lıklı hastalarda MS oraı 63.2 buluurke, bu ora hemorajik SVH'lıklı grupta 36,7 düzeyide saptadı. SUMMARY The metabolic sydrome (MS) deseribes the clusterig of factors icludig dyslipidaemio, glucose itolerace ad hypertesio with cetral adiposity. The sydrome ts icreasig ı prevalece worldwide as a cosequece of icreasıg obesity prevalece. The relatioshıp betwee the MS ad coroary heart disease s is well kow but despite may studies its relatıoship betwee cerebrovascular diseases (CVD) ts ot defied c/early. I this study we m med to ivestigate the effect of MS o cerebrovascular disease s. Patiets with ischemic cerebrovascular disease were grouped o the basis of the 'Trıal of Org ı Acute Stroke Treatmet' study; ad the oe s have a spesıfic cause, cryptogemc stroke, ad mcoc/usive cases were excluded i the study. Totalumber of patiets was 253 ( 122 ma/e, 131 fe ma/e) of w hi ch were ischemic CVD (icludig 61 cardioembolıc, 77/arge arterial atherosclerotic, 55 smal/vesse/ occ/usıo) ad 60 were hemorrhagic. The 'Natioal Cholesterol Educatio Program Adult Treatmet Pael III' criterios used for he diagose of metabolic sydrome. W e foud out that the ieidece of metabolic sydrome i patiet with ischemıc cerobrovascular dısease (63,2) was sıgmficatly hıgher tha the oes with hemorrhagic CVD (36,7). This is statistically vety meaıgful (p=ooo) Metabolıc sydrome m the cardıoembolic group (41,04) wasfoud to be lower tha the o-cardioembolic group (large atherosclerotıc 75,3-smal/ vessel occlusio 70,9) but ıt was higher tha hemorrhagic group ad it is statistıcally meaigful (p<0.05). This study showed that the ieidece of metabolic sydrome is greater i ischemic cerebrovascular dısease tha mtracerebral hemorrhage. Key Words: Metabolic sydrome, Cerebrovascular dısease, Stroke Bu çalışmaı soucuda; metabolik sedrom ile ıskemık serebrovasküler hastalıklar arasıda alamlı bir ilişki olduğu, acak hemorajik serebrovasküler hastalıklarla bu deli o#masa da öemli bir orada birlikte olduğu saptamıştu: Metabolik sedromlu hastaları erke döemde yakalaarak tedavilerii düzelemesi strok geçirmelerit oleyebılecektir. Aahtar Kelime/er: Metabo/ik Sedrom, Serebrovasküler hastalık, ime GİRİŞ tolerası ve aterojeik dislipidemi olarak taımlamıştır. MS ayca protrombotik ve proiflamatuar bir süreç olarak ifade edilmiştir. Geetik ve çevresel fakitörler soucu meydaa geldiği düşüüle Metabolik Sedrom'u(MS) fizyopatolojisii temelii isüli direci ve yağ dokusu bozuklukla oluşturmaktadır. MS 'u karaktfristik özellikleri abdomial qbezite, ka basıcı yükselmesi, glukoz is B İsıabul Eğmm ve Araştırma lhıstaesı Nörolop Klıığı Asıstaı ( 1 ), Uzma (2),,ef (3) MATERYAL ve METOD Çalışmaya tarihleri arasıda İstabul Eğitim ve Araştırma Hastaesi Nöroloji kliiğide akut serebrovasküler hastalık taısı alarak yatılmış hastalarda, etyopatogeeze yöelik 71

2 I.<tabul Tıp Der~i,i-21!09-l, ; 1..' araştırmaları tamamlaabilmiş, metabolik sedrom taı kriterlerii karşılaya veya karşılamaya 131 'i kadı, 122' si erkek olmak iızere toplam 253 hasta alımıştır. Tüm hastaları aamez bilgileri alıarak, sistemik ve örolojik muayeeyi takibe kotrastsız bilgisayarlı beyi tomografisi, tam ka sayımı, karaciğer ve böbrek foksiyo testleri, elektrokardiyografi, hemoglobi Ale, oiki saatlik açlık sorası ka şekeri ve lipid profili telkikieri e erke 1. gü, e geç 3. güler arasıda yapıldı. Aarezde madde bağımlılığı (alkol, eroi, kokai, arfetami vb.), maligesi, kroik iflamatuar hastalığı olalar (sistemik lupus eritematozis, ülseratif kolit, croh hastalığı,.. vb.), akut travma hikayesi ola olgular çalışmaya alımadı. Etyopatogeezide şüphede kalıa olgulara ileri tetkik ogörüle- 4 rek, tras-torasik ekokardiyografi, tras-ösafagial ekokardiyografi, karotid-vertebral arter rekli Doppler ultrasoografi, mayetik-rezoas ajiografi, krayal mayetik rezoas görütüleme (MRG), kardiyak holter moitörizasyou, vaskülit testleri, koagülasyo testleri hastaya göre seçilerek uyguladı. Metabolik sedrom taı kriterleri: Natıoal Cholesterol Educatıo Program Adult Treatmet Pael III (NCEP-ATP III)' ü öerdiği metabolik sedrom taı kriterleri uyguladı. Bu taı kriterleri: 1- Abdomial obezite (bel çevresi: kadı cisiyet içi >88 cm, erkek cisiyet içi > 102 cm). 2- Ka şekeri yüksekliği (açlık ka glukozu ~110 mg/di), ya da (atidiyabetik tedavi alıyor olmak). 3- Serum trigliserid yüksekliği (açlık serum trigliserid ~150mg/dl). 4- Yüksek dasiteli lipoprotei (HDL)-kolesterol düzeyide düşüklük (kadı cisiyet içi <50 mg/di, erkek cisiyet içi <40 mg/di). Biıyük arter 77 30,4 Ktiçük arter 55 21,7 Hemorajik SYH 60 23,7 Kardiyoembolik 61 24,1 '/al;/ o 1. 1)/pi'iillll/.\ll ol- all gı up/ı m.ı gorc ıla0tlm Grafik I. Olgularm strok alt gruplarıa gore dağtlımı X'=4,25 p=0.235 Bıiyuk arter Kuçuk arter Hemorajik SVH Kardioembolik CiNSiYET Erkek 37 48, , , ,7 Kadı 4051,9 2647, , ,3 Tablo 2. Strok alt gruplarıı cisiyere gore dağılımı. Çalışmaya alıa olguları strok alt gruplarıı cisiyete göre dağılımıda istatistiksel olarak alamlı bir farklılık buluamadı. 5- Ka basıcı yüksekliği (sistolik ~130mmHg ve/veya diastolık ~85mrHg), ya da (atihipertasif tedavi alıyor olmak). NCEP-ATP III taı kriterlerie göre bu beş maddede üç ya da daha fazlasıı varlığı metabolik sedrom taısı içi yeterlidir ( 1 ). İSTATİSTİKSEL YÖNTEM Verileri değerledirilmeside SPSS for Widows 10.0 istatistik paket programı kullaıldı. Karşılaştırmalarda studet's t, AN OVA ve ki-kare testleri kullaıldı. p<0.05 alamlı kabul edildi. BULGULAR Çalışmaya yaş aralığı 34 ile 94 arasıda ola ve yaş ortalaması 66.4 ola 131 'i kadı 122'si erkek olmak üzere toplam 253 olgu alıdı. Çalışmadaki kadıları yaş ortalaması 68.2, erkekleri yaş ortalaması ise 66.3 olarak buludu. Olguları 77'side (30.4) büyük damar oklüzyou, 55'ide (21.7) küçük damar oklüzyou, 60'ıda (23.7) serebral hematom, 61 'ide (24.1) kardiyo-embolik ifarkı saptadı. Grafik 2 Strok alt gruplarıı cısiyete göre dağılımı. YAŞ N Ortalama ss p Büyük arter 77 67,68 7,68 Küçük arter 55 64,71 7,87 Hemorajik SYH 60 65,25 11,29 Kardiyoembolik 61 68,67 9,91 0,56 Tablo 3. Strok alt gruplaı yaş ortalamalaa göre dağılımı. Strok alt gruplarıı yaş ortalamalarıı dağılımı tablo 3 'de görüldüğü gibi birbirie so derece yakı. 72

3 Jfu/la /10/,1\I'Rf' re ark.\erpillmm!.uh 1 litt1whk/arda Mı taf.:!ı~ ~~ dmm. Metabolik Yok Var Toplam sedrom Cisiyet Erkek 55 45, , ,2 Kadı 54 41, , ,8 X'=0,38 p=0.535 Tablo 4. Cisiyere göre metaho/ik sedrom da,~ılımı Metabolik sedromu cisiyete göre dağılımıda p=0.535 buludu; yai istatistiksel açıda alamlı cisiyet farklılığı saptamadı. Metabolik Yok Var Toplam sedrom YAŞ 65 ve altı 49 45, , ,3 65< 60 41, , ,7 X'=0,55 p=0.456 Tablo yaş ve a/tım 65 yaş ııstıie gore metaho/ik sedmmwı dağılımı 65 yaş üzeride metabolik sedrom sıklığı, 65 yaş altıa göre istatistiksel olarak alamlı buludu. (p=0.456) Metabolık Buyuk arter Kuçuk arter Hemoraıık SYH Kaı dıoeıbolık sedrom o/c o/c Yok 19 24, , , ,0 Var 58 75, , ,0 X'= p=o.ooo Tah/o 6. Metaho/ık sedromu strok alt gruplarıa glire da,~ı/mu Tablo 6' da görüldüğü gibi kardiyoembolik olmaya iskemik serebrovasküler hastalıklarda metabolik sedrom sıklığı hemorajik serebrovasküler hastalıklara orala yüksek düzeyde alamlı buludu. İskemik strok alt gruplarıda ise büyük damar oklüzyolarıda, küçük darar okiüzyoiaa orala metabolik sedrom sıklığı daha yüksek orada tespit edildi. 'ii ll --~~----~--~ D~~--~--~--~----~~~~~--~-- Grafik 3. Metabolik sedromu strok alt gruplarıa göre dağılımı. l"ö"w!l ""''. ıı:o,~---,'lı 7U (.IJ ""(ı.ı ı_ ı.u :o-----~--~---~--~~---' Grafik 4 Metaho/ık sedromu strok alt gruplarıa ve yaşa göre diığılımı. (Kare/er içideki kalı çizgi metabolik sedrom oramı yasıtmaktadır.) Metabolik sedrom Iskemik Hemorajik X'=l3,15 p=o.ooo Tablo 7. İskemık sedrom oram. Yok ,8 63,3 Var ,2 36,7 ve heıora]ik serehrovasküler hastalıklarda metabolik TARTIŞMA Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri ve uzak doğuda MS ile ilgili yapıla çalışmalar MS ile iskemik SYH'lar arasıda alamlı, hemorajik SYH'lar arasıda ise zayıf bir ilişki olduğuu göstermektedir. Bu çalışmada elde edile e öemli souçlarda bir taesi iskemik serebrovasküler hastalığı ola hastalarda MS oraı itraserebral hemorajili hastalarda alamlı olarak yüksekti. Bu souç; iskemik serebrovasküler hastalıklı hastalarda metabolik sedrom varlığıı, itraserebral hemorajili hastalarla kıyasladığıda daha fazla risk faktörü olabileceğii dıişüdürebilirdi. Türk Halkı' da MS yaygılığıı öğremek amacıyla TEKHARF (Türk Erişkileride Kalp Hastalığı ve Risk Faktörleri) 2000 yılı takibie ilişki veri tabaı NCEP-ATP III kılavuzua uyumlu olarak araştırılmış; 30 yaş üzeri üfusu 37'side metabolik sedrom olabileceği söylemiştir (2). Çalışmaya alıa iskemik imeli hastalarda büyük arter oklüzyou olalarda 75,3 oraıda, küçük arter oklüzyou olalarda 70,9 oraıda bulua MS düzeyi, Türk Halkı MS sıklığıda yüksektir. İtraserebral hemorajili hastalaruızdaki 36,7 MS varlığı ise Türk Halkı MS sıklığıa yakı değerlerdedir. Bu çalışmadaki bir diğer öemli souç ise kardiyoembolik imeli 73

4 htwıbu/ Tıp Ot'lfitW-!fii/9.J, 71-"5 hastaları 4l.O'ıda metabolik sedrom saptamasıdır. Kardiyoembolik olmaya gruba göre bu ora biraz düşük gbrüse de metabolik sedromla atriyal fibrilasyo (AF) arasıda pozitif bir ilişkii olduğu görülmektedir. ABD'de AF'i değişe epidemiyolojisi üzerie yapıla bir çalışmada obezite ve metabolik sedromu AF'i gelişimide bir risk faktörü olduğu saptamıştır (3). AF' li hastaları iskemik strok açısıda beş kat risk altıda olduğu ve AF edeiyle kullaıla atikoagüla soucu görüle itraparakimal serebral hemorajii ciddi bir sağlık soruu olduğu düşüüldüğüde metabolik sedromu rolü daha iyi alaşılmaktadır (3). Bu çalışmadaki veriler akut serebrovasküler imeli hastalarda yapıla çalışmalarla karşılaştıldı. Filadiya'da yapıla bir çalışmada; yaş arasıdaki metabolik sedromlu 991 olguu 14 yıl süreyle yapıla takibide iskemik strok riski yüksek bulumuştur. Özellikle glukoz toleras bozukluğu ola metabolik sedromlu hastalarda strok riski diğerlerie orala dalıa alamlı düzeyde yüksek saptamıştır (4). Japoya'da yapıla bir çalışmada, 1151 sağlıklı olgu MRG ile taraarak sessiz ifarkdar saptamıştır. Perivetriküler hiperitesite ve subkortikal beyaz cevher lezyola saptaa hastalar metabolik sedrom açısıda icelemişlerdir. Çalışma soucuda görülmüş ki sessiz ifarktı ola hastalarda metabolik sedrom kompoetleri mevcuttıır. Hipertasiyo tüm lezyo tipleride yüksek orada buluurke, glukoz toleras bozukluğu ve dislipidemi subkortikal ifarktlı hastalarda dalıa yüksek düzeyde bulumuştur (5). Natioal Health ad Nutritio Examiatio Survey (NHANES) verileride MS varlığıı iskemik ime riskii [OR:2.16, 95 CI:l ] ve ıiyokard ifarktüsü (Ml) riskii [OR:2.01, 95 CI: ] iki kat artırdığı bildirilmiştir (6). Aamezde ime bulualarda 43,5 MS varlığı gösterilmiştir. Aaıez özelliği olmayalarda isemsoraı 22,5 olarak tespit edilmiştir (6). Bizim çalışmamızda ise iskemik imeli hastaları 63,2'sıda metabolik sedrom saptadı. Avrupa kökeli bir çalışmada ise aterosklerotik olduğu bilie bir populasyoda MS varlığı araştırılmış ve 46 oraıda tespit edilmiştir. Alt gruplarıda periferik arter hastalığı olalarda 58, koroer kalp hastalığı olalarda 41, iskemik ime grubuda 43, aortik aevrizma grubuda 47 oraıda MS bildirilmiştir (7). Bu çalışmada iskemik imeler içi verile 43 MS oraı, bizim çalışmamızda elde ettiğimiz souçla koreledir. Avrupa toplumu MS oraı ve usurlarıı hedefleye başka bir çalışma; NCEP-ATP III kriterlerie göre 17,8 MS olduğuu, MS oraıı yaş la arttığıı, fiziksel olarak aktif yaşayalarda ise düştüğüü belirtmiştir (8). Yuaista kayaklı bir çalışma ise akut iskemik İıede etyopatogeeze göre sııflama yaparak embolik olmaya akut iskemik serebrovasküler imeli hastalarda MS varlığıı 46 olarak belirtmiştir. Bu çalışma, öceside vasküler hastalık hikayesi olmaya akut iskemik imeli 70 yaş üzeri bireylerde gerçekleşticilmiş ve yie ayı kriteriere uya göüllü yaşlılardaki MS oraı (15,7) ile karşılaştılmıştır. Embolik olmaya ime grubu kesi ya da muhtemel kardiyoemboli kayağı olalar ve arterde artere emboli olalar dışlaarak oluşturulmuştur (9). Bizim çalışmamızda ise kardiyoembolik olmaya iskemik imeli hastalarda metabolik sedrom oraı 73 buluurke, kardiyoembolik imeli hastalarda bu ora 41 buludu. Bir başka çalışmada metabolik sedrom ve kompoetlerii laküer stroklarla ola ilişkisi icelemiştir. Bu çalışmaya, yaşları 40 ile 59 arasıda olup daha öce strok öyküsü olmaya 2076 olgu alımıştır. Olgular check-up içi başvura sağlıklı bireyler arasıda seçilerek MRG ile icelemiştir. Çalışmaı soucuda MRG' de laküer ifarkt saptaa olgularda metabolik sedrom prevalası yüksek bulumuştur (10). Bizim çalışmamızda ise küçük arter ifarktı ola hastalarda 70,9 oraıda metabolik sedrom saptamıştır. Northem Mahatta çalışmasıda metabolik sedrom ile iskemik strok arasıdaki ilişki icelemiştir. Bu çalışmaya 3298 olgu alımıştır. Buları 44'üde metabolik sedrom saptamıştır. Bütü olguları 6,4 yıllık iziemi soucuda metabolik sedromlu grubu iskemik strok açısıda ciddi risk altıda olduğu görülmüştür. Bu çalışmada ayrıca metabolik sedromlu kadıları erkeklerde dalıa fazla risk taşıdıkları tespit edilmiştir (ll). Bizim çalışmamızda cisiyetler arasıda istatistiksel bir alamlılık saptamadı. Çi' de yapıla bir çalışmada ilk strok atağı ı geçire 1934 olgu ile ı 839 sağlıklı kotrol grubu karşılaştılmıştır. Souç olarak; metabolik sedromlu olguları 2,5 ile 4 kat oraıda sağlıklı gruba göre iskemik strok riski taşıdıkları saptamıştır (12). Metabolik sedrom ile ilk strok atağı ve/veya trasiet iskemik atak arasıdaki ilişkiyi icelemek içi yapıla bir çalışmada, o-diyabetik metabolik sedromlu hastalarda strok riski ı,20 ile ı,84 kat daha yüksek buluurke diyabeti ola metabolik sedromlu olgularda bu ora 2,29 bulumuştur. Li W. ve arkadaşları, metabolik sedromla strok riski arasıdaki ilişkiye dair yapıla ı 3 çalışmaı meta-aalizii yapmışlar ve souç olarak metabolik sedromlu olgularda strok riskii metabolik sedromu olmaya gruba göre 1,6 kat dalıa yüksek olduğuu tespit etmişler. WHO taımlamasıa göre bu ora 2,2 ike, NCEP-ATPIII taımlamasıa göre bu ora ı,6 bulumuş ve metabolik sedrom kompoeetlerii tedavisii strok riskii azaltacağı kaaatie varılmıştır (13). Türkiye' de yapıla bir çalışmada 474 akut stroklu hastada metabolik sedrom prevalası ve akut mortalite üzerie MS'u etkisi araştırılmış. İskemik serebrovasküler hastaları 67,2 side, itraserebral hemorajili hastaları 33,3 'üde MS tesbit edilerek; iskemik imeli hastalarda MS varlığı itraserebral hemorajili hastalarda alamlı olarak yüksek bulumuştur. İskemik serebrovasküler hastalık alt grupları ve itraserebral hemoraji grubu MS varlığıa göre karşılaştıldığıda gruplar arasıda alamlı farklılık tesbit edilmiştir. Kardiyoembolik grupta MS varlığı hemorajili grupta alamlı olarak yüksek, kardiyoembolik olmaya iskemik grupta [büyük arter aterosklerozu (BAA) ve küçük damar oklüzyou (KDO)] alamlı ola- 74

5 Jfulla BOZhl RT ı e ark!>erelmm!.iı/a Jltlllalıklarda M<'laboli!. ~ı dıom. rak düşük saptamıştır. BAA ve KDO gruplada MS varlığı bezer oralarda bulumuştur (14). Bizim çalışmamızda ise iskemik serebrovasküler hastala 63,2'sida, itraserebral hemarajili hastala 36,7'side metabolik sedrom saptamıştır. Bizim çalışmarruzda kardiyoembolik grupta metabolik sedrom 41, büyük damar oklüzyou ola grupta 75,3, küçük damar oklüzyou ola grupta ise 70,9 oraıda bulumuştur. Kardiyoembolik gruptaki MS oraı hemorajik grupta alamlı olarak düşük buluurke kardiyoembolik olmaya grupta ise alamlı olarak düşük bulumuştur. Bu çalışmaı souçla ile bizim souçlamız uyumlu bulumuştur. SONUÇ Serebrovasküler hastalıkla toplumdaki ölüıieri üçücü, sakatlık ve özürlülüğü ise birici edeidir. Buda dolayı bu hastalığı etyolojisi e kadar iyi biliirse oa yöelik koruyucu ve tedavi edici tıbbi gelişmeler de o deli artacaktır. Metabolik sedrom kompoetlerii her biri strok açısıda birer risk faktörü olmakla beraber bu faktörleri birlikte bulumasıı kümülatif bir etki yarattığı aşikardır. Bu çalışmaı soucuda; metabolik sedrom ile iskemik serebrovasküler hastalıklar arasıda alamlı bir ilişki olduğu, acak hemorojik serebrovasküler hastalıklarla bu deli olmasa da öemli bir orada birlikte olduğu saptamıştır. Metabolik sedromlu hastala erke döemde yakalaarak tedavilerii düzelemesi strok geçirmelerii öleyebilecektir. KAYNAKLAR versitesi Tıp Fakültesi Yayıla No: 72, 1993; 3: Niomiya JK, L'Italie G. Associatio of the metabolic sydrome with history of myocardial ifaretio ad stroke i tlıe third atioal health ad utritio examiatio survey. Circulatio 2004; 6; 109 (1): Gorter PM, Olijhoek JK, va der Graaf Y. S MART Study Group. Prevalece of the metabolic sydrome i patiets with coroary heart disease, cerebrovascular disease, peripheral arterial disease or abdomial aortic aeurysm. Atlıerosclerosis 2004; 173 (2): Boora E, Kiechl S, Willeit J; Brueck Study. Metabolic sydrome: epidemiology ad more extesive pheotypic descriptio. Cross-sectioal data from the Brueck Study. It J Obes Re- 1at Metab Disord 2003; 27 (10): Miliois HJ, Rizos E, Goudeveos J. Compoets of the metabolic sydrome ad risk for first-ever acute ischemic oembolic stroke i e1derly subjects. Stroke 2005; 36 (7): ll. Park K, Yasoda N, Toyoaga S, Tsubosaki. Sigificat associatios of metabolic sydrome ad its compoets with silet lacuar ifaretio i midd1e aged subjects. J Neurol Neurosurg Psychiatry Ju; 79 (6): De Silva DA, Woo FP, Ga HY, Camero J. Arterial stiffess, metabo1ic sydrome ad iflammatio amogst Asia ischaemic stroke patiets, Abstract. Eur J Neurol Ju Liou CW, Ta TY, Li TK, Wag PW. Metabolic sydrome ad tlıree of its compoets as risk factors for recurret ischaemic stroke presetig as 1arge-vessel ifarctio, Abstract. Eur J Neuro! May Li W, Ma D, Liu M, et al. Associatio betwee metabolic sydrome ad risk of stroke: a meta-aalysis of cohort studies, Abstract. Cerebrovasc Dis. 2008; 25 (6): Epub 2008 May Adaıs RD, Victor M, Ropper HA. Priciples Of Neurology, 'Cerebrovascular Diseases'. 6tlı ed. USA: Mc Grawhill, New York, 1997: 34: Kumral E, Balkır K. ime Epidemiyolojisi. Balka S. Serebrovasküler Hastalıklar. 2. Baskı, Güeş Kitabevi, İstabul, 2002: Oğul E. Beyi datar hastalıkları. Oğul E. Kliik Nöroloji, 3. baskı, 2002; 1: Adams Jr HP, Bedixe BH, Kappelle J, Biller J, et. al. The TOAST Ivestigators. Classifıcatio of subtype of acute ischemic stroke. Defıitio for use i multiceter eliical trial. Stroke. 1993; 24: Adams RD, Victor M, Ropper HA. Priciples of Neurology, 'Cerebrovascular Disease', 6th ed. USA: Mc Graw Hill Co, 1997: Kumral K, Kumral E: Satral Siir Sistemii Damarsal Hastalıkla. Serebral dolaşımı fızyolojisi ve fizyopatolojisi. Ege Üi- 75