BÖBREK TRANSPLANTASYONU OLAN HASTALARDA SERUM ALBÜMIN DÜZEYLERI ILE YAŞAM SÜRESI ARASıNDAKI ILIŞKI

Transkript

1 Türk Nefroloji Diyaliz ve Trasplatasyo Dergisi/Office Joural of the Turkish Nephrology, Associatio 99; 3:202 BÖBREK TRANSPLANTASYONU OLAN HASTALARDA SERUM ALBÜMIN DÜZEYLERI ILE YAŞAM SÜRESI ARASıNDAKI ILIŞKI THE RELATIONSHIP BETWEEN SERUM ALBUMINE LEVELS AND SURVIVAL IN RENAL TRANSPLANTATION PATIENTS Dr. S. (Çıar) Meteş, Dr. İ.Çeti Özeer, Dr. Emel Akoğlu Marmara Üversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu, İç Hast. Hemş. ABD *»Marmara Üversitesi İç Hastalıkları ABD, Nefroloji BDİSTANBUL ÖZET Böbrek akli (BN) ola larda yetersiz besleme, efeksiyo, proteiüri, Hepatit C veya B' ye bağlı kroik karaciğer lıkları, kroik rejeksiyo, primer böbrek lığıı trasplat böbrekte tekrar oluşması, kortikosteroit kullaımı, trasplat böbrek foksiyouu iyi olmamasıa bağlı olarak gelişe metabolik asidoz ve araya gire cerrahi müdahaleler edei ile serum albümi düzeyleride azalma (hipoalbümiemi) karşılaşıla sorularda biridir. Hipoalbümiemi ise uzu ve kısa döemde morbidite ve mortalitesii olumsuz yöde etkilemektedir. Bizde kedi üitemizde so 8 yıl içide yapılmış ola böbrek akli larıda serum albümi düzeyleri ile ve greft yaşam durumları arasıdaki ilişkiyi icelemek amacı ile bu çalışmayı plaladık. Metod yılları arasıda Marmara Üiversitesi Hastaeside böbrek akli ola 38 erkek, 9 kadı olguu dosyaları retrospektif olarak icelemiştir. Olguları yaş ortalaması 35 ± yıl, hemodiyaliz (HD) süreleri ortalaması 2 ± ay' dır. 2 ( 3.) calı, 5 ( 2.3) kadavra doörde böbrek akli yapılmıştır. Verileri istatistiksel aalizi içi yüzdelik, kikare, Aova varyas aalizi ve TukeyKroer çoklu karşılaştırma testi kullaılmıştır. Souçlar. Olguları ( 52.)' uu böbrek foksiyoları iyi olup yaşamları devam etmektedir. 3 ( ) olgu akut ve kroik rejeksiyo edei ile HD 'ye geri dömüş, ( 2.) olgu ise bu süre içide yaşamıı yitirmiştir. Greft foksiyou iyi ola larda ortalama serum albümi düzeyi.05 (2.8.8) g/dl, HD'e döelerde 3.95 (3.2.2) g/dl, öle larda 3. (.5.2) g/dl' dir. Öle grubuda serum albümi düzeyleri HD' ye döe ve greft foksiyou iyi ola grubuda alamlı olarak düşük bulumuştur (p<0.00). HD' ye döe ile greft foksiyou iyi ola grup arasıda ise serum albümi düzeyleri açısıda alamlı fark buluamamıştır (p>0.05). Yorum Böbrek akli larıda kroik dipliz larıda olduğu gibi, düşük serum albümi düzeylerii yaşamıı olumsuz yöde etkileyebildiğii söyleyebiliriz. Aaktar kelimeler: Serum albumi düzeyi, trasplat larıda mortalite SUMMARY Malutritio, ifectios, proteiuria, chroic rejectio, chroic hepatic disease due to Hepatitis B or Q surgery procedures ad corticosteroid therapy are all the possible cause of the decrease i serum albumie level i real trasplat patiets ad cosequetly may decrease their survival. This study is plaed to aalyze the relatioship betwee serum albumie level with patiet ad graft survey. For statistical aalysis of data persatage, chisquare, ANNOVA aalayis of variace ad Tukey Kramer multiple comparisos test is used. 38 male ad 9 female real trasplat patiets at Marmara Uiversity Hospital were icluded i this study. The mea age of patiets were 35.3± 0.5 years, the mea hemodialysis (HD) duratio was.9±.5 mouts. Allografts of 2 (3. ) patiets were from livig related door ad 5 (2.3 )of them had cadaveric trasplatatio. (52. ) grafts were still fuctioal, 3 ( ) patiets were retured to HD because of graft failure ad (2. ) cases died. The mea serum albumie level ipatiets with fuctioig grafts was.05 (2.8.8) g/dl, i the group of those who retured to HD it was 3.95 (3.2.2) g/dl ad i the group of patiets who died was 3. (.5.2) g/dl. The mea serum albumie level i the group of the patiets who died were sigificatly lower whe comparig both to the levels i the group of patiets retured to HD ad ipatiets with fuctioal grafts (p<0.00). The differece betwee HD group ad patiets with fuctioal graft was ot sigificat (p>0.05). The results of this study demostrate the sigificat relatioship betwee serum albumie levels ad real trasplat patiets' log term survival. Key words: Serum albumi level, real trasplatatio, mortality 20

2 GİRİŞ AMAÇ Sağlıklı bir isada 5 g / kg kadar albümi buluur. vücut albümiii 0 50' si plazmada buluur. Plazma albümii ise plazma protei kitlesii yaklaşık 50' sii oluşturur. Normal serum albümi düzeyi g/dl' dir. Albümi, güde 2 5 g kadar karaciğer tarafıda setez edilir ve öcelikle vasküler edotel tarafıda katabolize edilir ve yarı ömrü gü kadardır (). Serum albumi değeri hem diyaliz hemde real trasplat larıda mortalite ve morbiditeyi etkileye e öemli parametrelerde biridir. Amerikadaki 2000 hemodiyaliz sıda yapıla bir çalışmada; eğer serum albumi değeri.0. g/dl' de g/dl' ye düşerse ölüm riski 3 misli, serum albumi değeri 2.5 g/dl' i altıa ierse ölüm riski 2 misli artmış bulumuştur (2,3,). Proteikalori eksikliği hipoalbumiei e öemli edei olmakla beraber, albumi egatif akut faz reaktif proteiidir. İflamatuvar olaylar esasıda C reaktif protei, alfal asit glikoprotei ve alfa 2 makroglobuli artarke, serum albumi miktarıda malutrisyo olmamakla beraber belirgi düşme olur (5). Böbrek aklide sora erke ve geç döemde serum albümi düzeyleride düşme olabilir. Böbrek aklide sora ortaya çıka hipoalbümiemii edeleri; yetersiz besleme, efeksiyolar (sitomegalovirus, Hepatit C ve B 'ye bağlı kroik hepatit vs.), primer lığı efrotik sedrom ola ve kedi böbrekleri çıkarılmadığı içi böbrek aklide sora ı kedi böbrekleride protei kaybetmesi (diyabet, amiloid, fokal skleroza glomeruloefrit gibi), primer böbrek lığıı trasplat böbrekte tekrarlaması veya deova glomeruloefrit gibi lıklar, katobolizmaı artmasıa ede ola bazı ilaçları kullaımı (kortikosteroidler) ve cerrahidir (,,8,9) Böbrek akli larıda kortikosteroidlere bağlı olarak albümi setezi azalır ve katabolizması artar. Azalmış hepatik setez, artmış katabolizma, itravasküler alada protei kaybı veya plazma dilüsyou soucu serum albümi düzeyleride düşme meydaa gelir (8). Hipoalbümiemi varlığıda ise ifeksiyolara eğilim artmaktadır. Zate ikili veya üçlü immuosüpresif tedavi almakta ola larda birde hipoalbümiemii olması morbidite ve mortalitesii olumsuz etkilemektedir (3). Bu çalışma; serum albümi düzeyleri ile greft ve yaşam süresi arasıdaki ilişkiyi icelemek amacı ile plalamıştır. Hastaeside böbrek akli yapıla 38 erkek, 9 kadı olgu çalışma kapsamıa alımıştır. 2( 3.) calı, 5 ( 2.3) kadavra doörde akil yapılmıştır. Olguları primer böbrek lıkları, ve greft yaşam süreleri ve serum albümi düzeyleri değerledirilmiştir. Olgular greft foksiyou iyi ola, greft foksiyou olmaya (diyalize döe) ve öle lar şeklide üç gruba ayrılmıştır.. Bu çalışmada ve greft yaşam süresi açısıda kadavra ve calı doör kullaımı arasıda fark ve serum albümi düzeyleri ile yaşam süreleri arasıda ilişki olup olmadığı icelemiştir. Verileri istatistiksel aalizi içi yüzdelik, kikare, Aova varyas aalizi ve TukeyKroer çoklu karşılaştırma testi kullaılmıştır. Tüm böbrek akli olgularıa immuosüpresif tedavi olarak azatiopri, predizolo ve siklospori kullaılmıştır. BULGULAR olguu 9 ( 33.3)' u kadı, 38 (.)' si erkek olup yaş ortalaması 35± (20 58) yıl, HD süreleri ortalaması ±25 (3 9) aydır. Primer böbrek lıkları Tablo ' de gösterilmiştir. Primer böbrek lıklarıı 2.' sim glomeruloefritler oluştururke 0.' üü taısı kroik böbrek lığı (KBH) olarak komuş olup buu edei bilimemektedir. Olgularımız (0.5)' sıda sekoder amiloidosise bağlı real yetmezlik bulumaktaydı. Bularda 5' ide amiloidosis Ailevi Akdeiz Ateşie bağlı, biride ise Akiloza Spodilite bağlı olarak gelişmişti. Diğer primer böbrek lıklarıı edeleri; pyeloefrit 9.3, hipertasif efropati 3.5, polikistik böbrek. olarak tesbit edilmiştir. Olguları eğitim durumları Tablo 2' de gösterilmiştir. Böbrek akli olgularıı çoğuluğuu 5.2 ile ilköğretim mezuları oluşturmaktadır. Tablo : Primer böbrek lıkları Taı Glomeruloefrit Pyeloefrit Hipertasifefropati Polikistik böbrek Hast KBH MATERYAL METOD yılla arasıda, Marmara Üiversitesi

3 Tablo 2: BN olgularıı eğitim durumları Eğitim durumu İlköğretim Ortaöğretim Yükseköğretim Tablo 3: Calı doörleri alıcı ile yakılık dereceleri Doör Ae Baba Kardeş Çocuk Eş Kuze Tablo : BN sorası ve greft yaşam durumu Yaşam durumu Greft foksiyou ola Diyalize döe Öle Böbrek akli 2 ( 3.) calı, 5 ( 2.3) kadavra doörde yapılmıştır. Calı doörleri alıcı ile ola yakılık dereceleri Tablo 3' de gösterilmiştir. Calı böbrek doörleri başıda.9 ile aeler gelirke, sora.8 ile kardeşler,. ile baba ve eşler gelmektedir. Nakil sorası ve greft yaşam süreleri Tablo ' de gösterilmiştir. Olguları 52.'sıı greft foksiyou hale devam etmektedir. olgu akut ve kroik rejeksiyo edei ile HD'e geri döerke, 2. olgu ise efeksiyo veya kardiak edelerle kaybedilmiştir. Ölüm edeleri; 3 (92.9)'ü efeksiyo, (.)'i kardiyak edelerdir.' Primer böbrek lıklarıa göre ve greft yaşam durumuları Tablo 5' de gösterilmiştir. Olguları sayıca yetersizliği edei ile istatistiksel aaliz yapılamamış fakat primer böbrek lığı amiloid ola olguu erke döemde öldüğü gözlemiştir. Doörlere göre ve greft yaşam süresi Tablo ' da gösterilmiştir. Greft foksiyou iyi ola olguu ( 0.3)' ü calıda, ( 2.3)' si kadavrada, diyalize döe 3 olguu ( 2.3)' ü calıda, ( 0.5)' sı kadavrada, öle olguu ( 9.3)' i calıda, 3 ( 5.3)' ü ise kadavrada böbrek akli yapılmıştır. Hasta ve greft yaşam süresi açısıda, kadavra ile calı doör kullaımı arasıda alamlı fark buluamamıştır (p>0.05). Böbrek akli sorası greft foksiyo durumua göre üç gruba ayrıla olgularda serum albümi düzeyleri Tablo ' de gösterilmiştir. Diyalize döe grubuu serum albümi düzeyleri ortalaması 3.95± 0.28, greft foksiyou iyi olaları.05±0.0 ve öle grubu ise 3.±0.' dir. Üç grup arasıda serum albümi düzeyleri açısıda çok ileri düzeyde alamlı fark bulumuştur (p<0.000). Öle grubu ile diyalize döe ve greft foksiyou devam ede gruplar arasıda serum albümi düzeyleri açısıda Tablo 5: Primer böbrek lıklarıa göre ve greft yaşam durumu Primer böbrek lığı Greft ola fok.iyi HD'e döe Öle Glomeruloefrit Pyeloefit Hipertasif efropati Polikistik böb. hast Kroik böb.hast ,

4 alamlı fark bulumuştur (p<0.00). Diyalize döe grup ile greft foksiyou iyi ola grup arasıda ise serum albümi düzeyleri açısıda alamlı fark buluamamıştır. Üç grubuu primer lıklarıa göre ortalama serum albumi düzeyleri Tablo 8' de gösterilmiştir. Olguları sayıca yetersiz olması dolayısıyla istatistiksel aaliz yapılamamakla birlikte primer taısı amiloid ola ve öle grubu serum albümi düzeylerii daha düşük olduğu görülmektedir. Tablo : Doörlere göre ve greft yaşam durumu TARTIŞMA Bugü içi kroik böbrek yetmezliğii ideal tedavisi böbrek aklidir. Böbrek akli içi ideal aday ise geç ve orta yaş grubu, böbrek yetmezliği sistemik bir lığa bağlı olmaya, doku atijeleri ile iyi uyum göstere ve kedisie böbrek vermeye istekli birici derece akrabası ola kimselerdir. Acak bu özelliği taşıya grubu çok azdır. Traspatasyoda e büyük sorularda biri uygu doörü bulumasıdır. Ülkemizde kadavra doör kullaımı so yıllarda maalesef çok azalmıştır (0). Yaptığımız çalışmada 3. calıda, 2.3 kadavrada Gruplar Doör Greft fok.ola Diyalize döe Öle Calı Kadavra p>0.05 Tablo : BN gruplarıda serum albümi düzeyleri ortalaması Gruplar Greft fok.ola Diyalize döe Öle p<0.000 Serum albümii g/dl Ort. ± SD (mi. max.).05± ± ±0. (2.8.8) ( ) (.5.2) Tablo 8: Üç grupta primer böbrek lıklarıa göre serum albümi düzeyleri akil yapılmış olup, ve greft yaşam süresi açısıda calı yada kadavra böbrek kullaımı arasıda alamlı fark bulumamıştır (p>0.05). Trasplatasyoda, cerrahi tekiklerdeki ve immüosupresif ilaçlardaki gelişmeler ile başarı oraı artmış ve yaşam süreside de artış sağlaabilmiştir (,0). Böbrek aklide sora, e fazla ölüm ilk bir yıl ve özellikle ilk bir ay içide ortaya çıkmaktadır (,). Yaptığımız çalışmada; olguları ( 2.)' üde ölüm görülmüş ve bu ölümleri zamaa göre dağılımı şu şekildedir: 0 ayda 3 ( 2.) olgu 3 ayda (28.) " 3 ayda (.) " 2 yılda 3 (2.) " yılda 2 (.3) " 3^ yılda (.) " Primer böbrek lığı Greft.fok.İyi ola Serum albümi (g/dl) Ort.iSD HD' e döe S. albümi (g/dl) Ort.± SD Ölelerde S. albümi (g/dl) Ort.± SD Glomeruloefrit 8.0± ±0. Pyeloefit 3.±0..±0.2 Hipertasif efropati 2.±0. Polikistik böb. hast. Kroik böb.hast. 3.2±0.3.0±0.2 3.±0..± ± ±0.8

5 Ölümler e fazla ilk 3 ay içide görülmüş olup olgularda biri kardiyak edelerle kaybedilirke, ' sı ise efeksiyo edeiyle kaybedilmiştir. Vural ve arkadaşları yaptıkları çalışmada, böbrek aklii 8' ii ölümle souçladığıı ve ölümleri 8 ( )' i ilk ayda, 3 ()' ü aylar arasıda, ( 5)' i ay yıl arasıda, 3 ()' ü 5 yıl arasıda, 3 ()' ü 5 yılda sora olduğuu bildirmişlerdir (). Hipoalbümiemii mortalite üzerie olumsuz etkisi olduğu bilimektedir (,). Az sayıdaki larımızı aalizi ile yaptığımız çalışmamızda da bezer souçlar elde edilmiştir. Üç gruptaki serum albümi düzeyleri karşılaştırıldığıda, öle grubu ile greft foksiyou iyi ola ve diyalize döe grup arasıda alamlı fark bulumuştur (p O.OOl). Öle grubuu serum albümi düzeyleri diğer iki grupta alamlı olarak düşük olduğu gözlemektedir (Tablo ). Öle ı ' sıda primer taı sekoder amiloidosis olup, ları kedi böbreklerie efrektomi yapılmadığı içi kedi böbrekleride ola proteiürileri devam etmekteydi. Bu lardaki proteiürii hipoalbimiemide primer olarak sorumlu olduklarıı düşümekteyiz. Her e kadar akut ifeksiyo atakları esasıda hipoalbumiemi kısa sürede ifeksiyoa bağlı olarakta oluşmakta ise de, bu olgular tek tek icelediğide zate serum albumi değerlerii diğer grubua göre daha düşük düzeyde oldukları görülmektedir (Tablo 8). Guijarro ve ark. yaptıkları çalışmada; 0 real trasplat sıı yıl takip etmişler ve hipoalbümiemii e sık 3. ayda, e az. yılda olduğuu ve soraki yıllarda tekrar hipoalbumiemi sıklığıı arttığıı, hipoalbimiemii mortalite içi risk faktörü olduğuu bildirmişlerdir (). Soraki yıllarda arta hipoalbumiemi edei olarakta primer lığı trasplat böbrekte tekrarlaması, deova glomeruloefrit gelişmesi veya kroik rejeksiyou ileriki yıllarda daha belirgi olması rol oyamaktadır (3,,5). Böbrek aklide sora yetersiz besleme, efeksiyo, kortikosteroid kullaımı ve erke döemde cerrahiye bağlı olarak hipoalbumiemi sık görüldüğü, hipoalbümiemii mortalite üzerie olumsuz etkisii yaş, diyabet, serum lipidleri, kroik karaciğer lığı, maligesiler, kardiyovasküler lıklar ve real foksiyoda bağımsız olduğu ileri sürülmektedir. Bizim olgularımızdada hipoalbümiemisi olaları yaşam sürelerii daha kısa olduğu tesbit edilmiştir. SONUÇLAR. Hasta ve greft yaşamı açısıda calı ve kadavra doör kullaımı arasıda fark buluamamıştır. 2. Düşük serum albümi düzeyleri mortalitesii arttırmaktadır. Bua göre; Böbrek aklide sora serum albümi düzeylerii sık sık kotrol edilmesii, hipoalbümiemisi ola larda ede buluarak düzeltilmesii, eğer ları kedi böbrekleri proteiüri edei iseler bilateral efrektomi yapılmasıı ve bu ları ölümüde efeksiyolar ö plada olduğu içi bilhassa pömokok aşılarıı yapılmasıı öeririz. KAYNAKLAR. Yeicesu M. Diyaliz larıda hipoalbumiemi ve öemi. Diyaliz ve Nefroloji Bültei 99; (): Joes CH, Neeewstead CG, Wills EJ ad Daviso AM. Serum albumi ad survival i CAPD patiets: the implicatio of cocetratio treds over time. Nephrol Dial Trasplat 99;2: İseki K, Uehara H et al. Impact of the Iitial levels of laboratory variables o survival i chroic dialysis patiets. AJKD 99;28: 558. Kayse GA, Steveso FT ad Deper TA. Determiats of Albumi Cocetratio i Hemodialysis paties. AJKD 99 ;29: Kayse GA, Raathore V, Shearer GC ad Deper TA. Mechaism of hypoalbumiemia i hemodialysis patiets. Kidey iteratioal 995:8; 505. Guijarro C, Massey Z A, Wiederkehr M R, et al. Serum albumi ad mortality after real trasplatatio. America Joural of Kidey Disease 99; 2 ():.. Aplasca EC, Rammoha M. The effect of predisoe o the levels of serum albumi of 20 patiets with real trasplatatio. J Am Diet Assoc 98; 8: Seagraves A, Moore E E, Moore F A, Weil R. Net protei catabolic rate after kidey trasplatatio: impact of corticosteroid immuosuppressio. J Paretal Eteral Nutrl98; 0: Walker RG, d'appice AJF: Nosfesifik İmmüosupresyo: Azatiopri ve Steroidler. Morris PJ: Böbrek Trasplatasyou. (Çeviri Ed.): Erek E. Nobel Tıp Kitapevleri Ltd Haberal M. Böbrek Trasplatasyou (0). (ed) Haberal M : Doku ve Orga Trasplatasyoları. Haberal Eğitim Vakfı, Akara, Vural A, Taboğa H, Tülbek MY, Yeicesu M. Real trasplatasyo tedavi souçları. Türk Nefroloji Diyaliz ve Trasplatasyo Dergisi 99; 3: 2. 2