Yusufeli HES Uzmanlar Komitesi (CoE) Çalışma Prensipleri (30 Mart 2007 itibarıyla Mutabık Kalınan Taslak) 1. Amaç Finansmanı birden fazla tarafça gerçekleştirilen projelerde genellikle kabul gören uygulama gereği, finansmanı sağlayan taraflar kendi açılarından ve özellikle çevre ve yeniden yerleşim koşullarını izlemek (harici bağımsız izleme) bakımından bağımsız bir Uzmanlar Komitesi nin (CoE) oluşturulmasını talep ederler. Uzmanlar Komitesi nin amacı: Çevre koruma önlemleri ve yeniden yerleşim uygulamaları bakımından Proje uygulamalarını düzenli olarak izlemek ve böylece işlerin daha önce üzerinde mutabık kalınan standartlara (ÇED, YYEP ve ilgili dokümanlar) uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlamak. Yeniden yerleşim ve çevre koruma önlemlerinin Dünya Bankası standartlarına göre (İlgili Dünya Bankası İşletim Politikalarında tanımlandığı üzere) uygulanmasını sağlamak. Gerekli olması halinde düzeltici önlem ve işlem önerilerinde bulunmak. Bu hedeflere ulaşmak için Proje Uygulama Birimine kılavuzluk etmek ve destek vermek. İzlenim bulguları ile ilgili olarak Kredi Kuruluşları ve DSİ yi bilgilendirmektir. Sözkonusu bu hedeflere ulaşabilmek doğrultusunda, Uzmanlar Komitesi çalışmalarını aşağıdaki şekilde yürütecektir. 2. Taraflar Uzmanlar Komitesi tarafından yürütülecek olan çevre koruma ve yeniden yerleşim hususlarının dışardan izleme sürecine aşağıdaki taraflar dahil olacaktır: Kredi Kuruluşları (SERV, COFACE): izleme çalışmalarının temelde bu konularda bilgi toplamak üzere yapıldığı kabul edilirse, ilgili izleme çalışmalarının sonuçlarını bu kuruluşlar alacaktır. DSI/PIU: Yusufeli Proje Uygulama Birimi (PIU) tarafından temsil edilen DSI, Uzmanlar Komitesi nin başlıca muhataplarından biri olacaktır. Bu nedenle, PIU, bu görevle ilgili olarak yöneltilebilecek her türlü soru için Uzmanlar Komitesine karşı bir irtibat personeli atayacaktır. PIU aynı zamanda Uzmanlar Komitesi nin saha ziyaretlerini de organize etmekten sorumlu olacaktır. Konsorsiyum: Uzmanlar Komitesi gerektiğinde konsorsiyuma danışacak; bu danışmalar genellikle Uzmanlar Komitesi nin PIU bünyesindeki irtibat personeli tarafından yöneltilecektir. Uzmanlar Komitesi: bu doküman kapsamında belirtilen şekilde kendisine verilen görevi yürütecektir. Yusufeli HES CoE / ZR / 2007-03-30 1
3. Uzmanlar Komitesi nin Yapısı Yukarıda da tanımlandığı üzere, Uzmanlar Komitesi nin oluşturulmasındaki temel amaç Yusufeli HES projesi ile ilgili olarak çevre koruma ve yeniden yerleşim konularında dışarıdan bağımsız bir izleme çalışmasının yürütülmesidir. Bu amaçla, uluslararası ve ulusal uzmanlardan oluşan Uzmanlar Komitesi nin yapısı aşağıdaki gibidir: Alt-Komite Uzman Sayısı Ana görevler Yeniden Yerleşim 2 uluslararası uzman 2 ulusal uzman Yeniden Yerleşim Uygulama Planlarının hazırlanışı, resmi iskan etüdlerinin yapılması, devam eden planlama adımları (yeniden yerleşim alanlarının tanımlanması, gelir rehabilitasyonuönlemleri) ve bunların uygulanmalarının izlenmesi. Mali uzman / ekonomist, bütçe (hazırlıkların zamanında yapılması, ödenek tahsisi, ödeme, vb.) ile ilgili tüm sorular için alt-komitelere destek Çevre 1 uluslararası uzman 1 ulusal uzman sağlayacaktır. Çevre yönetimi ve ilgili koruma önlemlerinin uygulanmasının izlenmesi. Uzmanlar Komitesi, kuruluşundan sonra organizasyonunu kendisi yapacaktır. Uzmanlar öncelikle, başlıca sorumluluğu Uzmanlar Komitesi nin faaliyetlerinin koordinasyonunu (istenilen dokümanların taraflar arasında iletimini sağlamak, saha ziyaretlerinin Proje ilerleyişine ve Kredi Kuruluşlarının koşullarına uygun olarak zamanında yapılmasını sağlamak ve istenilen raporların hazılanarak zamanında teslim edilmesini sağlamak gibi) sağlayacak bir koordinatör belirleyeceklerdir. Ayrıca, her alt-komiteden bir uzman, o altkomitenin özel konularındaki işlerin organizasyonu ve koordinasyonundan sorumlu olacaktır. 4. Prosedürler 4.1 Temel prosedürler Uzmanlar Komitesi temelde çalışmalarını aşağıdaki şekilde yürütecektir: (Proje Uygulama Birimi tarafından temin edilen) Dokümanların analizi. Bunlar, belli periyotlarda yayımlanan proje ile ilgili, proje ilerleme raporları, dahili izleme raporları gibi tüm dokümanlardır. İlgili hak sahipleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile yapılan toplantılar ve görüşmeleri de kapsayan aşağıda ayrıntıları verilen saha ziyaretleri. Kredi Kuruluşlarını bilgilendirmek. Yusufeli HES CoE / ZR / 2007-03-30 2
4.2 Saha Ziyaretleri Uzmanlar Komitesi nin çalışmalarının en önemli bölümü, aşağıda belirtilen şekilde yürütülecek olan saha ziyaretleridir: Sıklık: Uzmanlar Komitesi, görevlendirildiği süre boyunca, yılda iki veya en azından bir kez saha ziyareti gerçekleştirecektir. İnşaat işlerinin yürütülmesi sırasında yılda iki saha ziyeretinin yapılması gerekebilecektir ; duruma bağlı olarak Projenin işletmeye alınmasından sonra veya yapım işleri süresinin daha az hassas aşamalarında yılda bir kez saha ziyareti yeterli olabilecektir. Gerektiğinde (özellikle hassas olan bazı dönemlerde; tanım için aşağıya bakınız; veya özel bir takım olaylar nedeniyle), Uzmanlar Komitesi nin (veya alt-komitelerden herhangi birinin) ilave saha ziyaretlerinde bulunması mümkündür. Bu tür ilave ziyaretler, gerekli görmeleri halinde, Kredi Kuruluşları tarafından talep edilebilir, veya Uzmanlar Komitesi tarafından önerilebilir; bu ikinci durumda, talep Kredi Kuruluşları ve DSI tarafından onaylanacaktır. Saha ziyaretleri, ele alınan konuya bağlı olarak bir hafta ila 10 gün arasında sürecektir. Proje Uygulama Birimi tarafından gerekli düzenlemelerin (konaklama, ulaşım, toplantılar vb.) yapılabilmesi için, Uzmanlar Komitesi tarafında öngörülen taslak saha ziyareti programı Uzmanlar Komitesi nin veya bir alt-komitenin koordinatörü tarafından Proje Uygulama Birimi ne iletilecektir. Genel olarak, saha ziyaretleri aşağıdaki şekilde yürütülecektir: Hazırlık: Uzmanlar Komitesi üyeleri ilgili tüm dokümanları (dahili ilerleme ve izleme raporları gibi) önceden alacaktır. Uzmanlar Komitesi nin (veya gerektiğinde onun alt Komitesi nin) dahili toplantısı: ziyaretkonularının ve programının görüşülmesi. En son durum güncellemesi ve programdaki ayarlamalar için Proje Uygulama Birimi ile toplantı. Saha ziyeretlerinin Uzmanların taleplerine uygun olarak yürütülmesi. Belli yerlere yapılacak ziyaretler (örn. seçilen yeniden yerleşim alanları, iyileştirme yapılacak alanlar, vb.), DSI nin, Konsorsiyum veya Yüklenici nin idari personeli ile görüşmeler, PEİ veya yerel merciler vb. ile toplantılar yapılması. Proje Uygulama Birimi ile yapılacak sonuçlandırma toplantısının temel amacı belirlenmiş bulunan sorunların görüşülmesi ve bu problemler için çözüm önerileri sunmak ve herşeyi eski yoluna koymak maksadıyla atılacak adımları tanımlamaktır. Kredi Kuruluşlarını bilgilendirmek. Bu bilgilendirme, Kredi Kuruluşları tarafından talep edilmesi halinde sözlü olarak yapılabilir; yine her halukarda, Saha Ziyaret Raporu hazırlanacak ve görevin tamamlanmasını müteakip normalde 2 hafta içerisinde Kredi Kuruluşlarına sunulacaktır. Tüm raporların bir kopyası Proje Uygulama Birimi ne sunulacaktır. Yukarıda da sözü edildiği üzere, Uzmanlar Komitesi, biri yeniden yerleşim ve diğeri çevre ile ilgili konularda olmak üzere, temelde iki alt-komiteden oluşacaktır. Bu iki alt-grubun odak noktalarının ayrı olduğu düşünüldüğünde, Uzmanlar Komitesi nin saha ziyaretlerini eş zamanlı olarak tek bir grup halinde yapması her zaman gerekli (ve her zaman en iyi seçenek bu) olmayabilir. Daha çok, bu iki alt-komite kendi programlarını uygulamak isteyebilir veya buna ihtiyaç duyabilir. Bununla birlikte, birbirlerinin öncelikleri ve yürüttükleri aktiviteler ile Yusufeli HES CoE / ZR / 2007-03-30 3
ilgili bilgilendirilmek ve tarafları birlikte ilgilendiren hususları tanımlayabilmek ve buna uygun olarak hareket edebilmek için Uzmanlar Komitesi nin yılda en az bir defa olmak üzere bir bütün olarak sahada bulunmasına ihtiyaç duyulabilir. Ancak, burada belirtilmesi gereken husus, bu şekilde ortak olarak yürütülen çalışmalar sırasında bile, sahada her iki alt-komite de daha çok kendi konularının gerektirdiği şekilde, kendi programlarını izleyeceklerdir. Bazı hallerde, örneğin belli bir konunun derhal ele alınmasının gerektiği durumlarda, sahada tetkiklerini yapmaları ve hızlı bir şekilde bir çözüm bulmaları için, tüm Uzmanlar Komitesinin veya alt-komitesinin çağrılması yerine komitenin Ulusal Uzmanlarının gelmeleri istenebilir. 4.3 Hassas Dönemler Hassas dönemler, çevre ve yeniden yerleşim iki ana başlığı için aynı olmak zorunda değildir. Mevcut bakış açısıyla, bu dönemler aşağıdakiler olabilecektir: Çevre ile ilgili konularda: Çalışmaların başlangıcı (yüklenicinin çevre birimi gibi uygulama organlarının vazifelendirilmesi, izleme programlarının başlatılması, gerekli olan ilave çalışmaların yürütülmesi, vb.). İnşaat çalışmalarının başlamasını müteakip takriben iki yıl sonunda bütün bu aktivitelerin pürüzsüz olaralar işliyor olacağı tahmin edilmektedir ve bu durumda yılda bir yapılacak saha ziyaretinin yeterli olabileceği düşünülmektedir. Rezervuarda su tutulması dahil olmak üzere, işletmeye alma: rezervuarın oluşturulacağı zaman olması bakımından bu süreç birden fazla anlamda hassas bir süreç olarak tanımlanmaktadır (rezervuar alanında gerekli olan hazırlıklar, su tutma öncesi temizlik çalışmaları gibi) zira mansapta nehrin akım rejiminin değişmesi, vb. İşletimin ilk yılları: ihtiyaç duyulan yeni dengenin oluşturulacağı zamana kadar geçen süredir; mansap koşulları nedeniyle büyük öneme sahip olacağından, bu en azından Artvin barajının inşa edilip edilmemesine bağlı olmayacaktır. Yeniden yerleşim ile ilgili konularda: Çalışmaların başlangıcı: ilk yer değişimlerinin uygulanması (halen kısmen başlamış bulunmaktadır), nihai sosyo-ekonomik araştırma yapılması, Yeniden Yerleşim Uygulama Planlarının (köy bazında) hazırlanması. Yeniden yerleşimin uygulanması, etkilenen köylerin fiziksel olarak yer değiştirmesi. İlgili tarafların, planın doğru olarak uygulandığına ve esas amaç olan, en azından su tutma öncesi düzeyinde, gelir iyileştirmenin sağlandığına kanaat getirdiği zamana kadar olan yer değiştirme sonrası dönem. Yusufeli HES CoE / ZR / 2007-03-30 4
5. Bilgi Akışı Daha önce de söylendiği gibi, Uzmanlar Komitesi nin oluşturulmasındaki başlıca amaç, Yusufeli HES çerçevesinde yeniden yerleşim ve çevre konularındaki tüm aktiviteler ve konular ile ilgili olarak Kredi Kuruluşlarına bilgi sağlamaktır. Uzmanlar Komitesi nin esas muhatabı Proje Uygulama Birimi olacaktır. Sağlanacak olan nöemli bilgi akışı aşağıdaki şekilde olacaktır: Proje Uygulama Birimi tarafından Uzmanlar Komitesine bilgi sağlanması: gerekli ve ilgili tüm dokümanlar (proje ilerleme raporları, köy bazında Yeniden Yerleşim Uygulama Planları gibi ilave ayrıntılı planlama aşamaları, dahili izleme raporları vb.) Proje Uygulama Birimi tarafından Uzmanlar Komitesine temin edilecektir. Uzmanlar Komitesi tarafından Proje Uygulama Birimi nden bilgi talebi: Aynı zamanda, Uzmanlar Komitesi nin söz konusu raporların bildirilen süre içerisinde temin edilmemesi halinde, Proje Uygulama Birimi nden bu tür raporları talep etme yükümlülüğü vardır. Uzmanlar Komitesi tarafından Proje Uygulama Birimi ne saha ziyaretlerinin sonuçlarının bildirilmesi: yukarıda da belirtildiği gibi; Uzmanlar Komitesi tarafından yapılan saha ziyaretlerinin amacı problem bulmak olmayıp, herhangi bir sorunun tespit edilmesi halinde bunların çözümüne katkıda bulunmaktır. Bu bakımdan, Uzmanlar Komitesi bulgularını ve ulaştığı sonuçları Proje Uygulama Birimi ne bildirecek ve bunlarla ilgili çözüm önerilerinde bulunacak, Proje Uygulama Birimi ile işbirliği içerisinde bunlarla ilgili en doğru çözümleri belirlemeye çalışacak ve bu çözümlerin uygulanmasında Proje Uygulama Birimi ne destek verecektir. Uzmanlar Komitesi tarafından Kredi Kuruluşlarının bilgilendirilmesi: Her bir saha ziyaretleri görevinin tamamlanmasını müteakip, Uzmanlar Komitesi, Kredi Kuruluşları ve Proje Uygulama Birimi ne Saha Ziyaret Raporu sunacaktır. Kredi Kuruluşları tarafından DSI ve Konsorsiyumun bilgilendirilmesi: Uzmanlar Komitesi ve Proje Uygulama Birimi arasında çözümlenemeyen bazı özel konularda, Kredi Kuruluşları konuyu Uzmanlar Komitesi ile görüştükten sonra, söz konusu duruma en uygun çözümü bulmak üzere DSI yi bilgilendirecektir. 6. Rapor verme Uzmanlar Komitesi aşağıdaki raporları hazırlayıp Kredi Kuruluşlarına ve Proje Uygulama Birimine sunacaktır: Her bir görev sonrası hazırlanacak Saha Ziyaret Raporu; farklı görevler yürüttükleri süreler içinde bile, her iki alt-komitenin genellikle kendine ait programı uyguladığı düşünülürse, raporlar genellikle konuya-özel raporlar olacaktır (yani biri yeniden yerleşim için, diğeri çevre için olacaktır). Yıllık Rapor; geçen bir yıl içinde Uzmanlar Komitesi nin tüm aktivitelerinin, bulgularının, sonuçların ve tavsiyelerinin yansıtıldığı kapsamlı bir rapor olacaktır. Bu raporun zamanlaması Kredi Kuruluşları tarafından belirlenmelidir. Yusufeli HES CoE / ZR / 2007-03-30 5
Tüm raporların bir taslak versiyonu Kredi Kuruluşları ile Proje Uygulama Birimi ne de iletilecektir. Sonuçlandırılıp kabul edilmelerinden sonra, Uzmanlar Komitesi tarafından hazırlanan yıllık raporlar halkın bilgisine sunulmak üzere Proje nin web sitesine konulacaktır (bunun ayrıntıları bilahare tanımlanacaktır). 7. İlk Görev İlk görev, Sözleşme uyarınca İşler başladıktan sonra altı ay içerisinde gerçekleştirilecektir. 8. Anlaşma Yukarıdaki bölümlerde atıfta bulunulan hususlarda, 30 Mart 2007 tarihinde DSİ nin Ankara da bulunan tesislerinde gerçekleştirilen toplantıda hazır bulunan taraflarca mutabık kalınmıştır. Uzmanlar Komitesi nin görevlendirmesinin başlangıç tarihi, Sözleşme uyarınca, Yusufeli HES Projesi çalışmalarının resmi başlangıç tarihi olacaktır. Yusufeli HES CoE / ZR / 2007-03-30 6
Nisan 2007 itibariyle UZMANLAR KOMİTESİ Önerilen Üyeler: Alt-Komiteler Yeniden Yerleşim Çevre Uzman İsimleri Sn. Frédéric Giovannetti (Uluslararası) Sn. Achim Brönner (Uluslararası) Sn. Turan Hazar (Ulusal) Sn. Taner Yiğit (Ekonomist, Mali Uzman, Ulusal) Sn. Robert Zwahlen (Uluslararası) Sn. Ahmet Samsunlu (Ulusal) E-Posta adresi: yusufeli.coe@gmail.com Yusufeli HES CoE / ZR / 2007-03-30 7