Bipolar Hastalık Üzerinden Damgalama ve Yaratıcılık Dr. Timuçin Oral
Stigma Nedir?
Stigma Nedir? Stigma bir birey ya da grup insanı bazı gerçek ya da varsayımsal özellikleri nedeniyle olumsuz olarak adlandırmak ve değersizleştirmektir.
Stigma Nedir? Stigma bir birey ya da grup insanı bazı gerçek ya da varsayımsal özellikleri nedeniyle olumsuz olarak adlandırmak ve değersizleştirmektir.
Stigma Nedir? Stigma bir birey ya da grup insanı bazı gerçek ya da varsayımsal özellikleri nedeniyle olumsuz olarak adlandırmak ve değersizleştirmektir. Bu kişilerin kendileri ya da başkaları tarafından algılanma biçimlerini olumsuz olarak etkilemek için çok büyük bir güçtür
Stigma Hangi Yolları Kullanır?
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma Yargılama
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma Yargılama Küçük düşürme
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma Yargılama Küçük düşürme Dedikodu
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma Yargılama Küçük düşürme Dedikodu Varsayma
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma Yargılama Küçük düşürme Dedikodu Varsayma Söylenti çıkarma
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma Yargılama Küçük düşürme Dedikodu Varsayma Söylenti çıkarma Dalga geçme
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma Yargılama Küçük düşürme Dedikodu Varsayma Söylenti çıkarma Dalga geçme Şüphelenmek
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma Yargılama Küçük düşürme Dedikodu Varsayma Söylenti çıkarma Dalga geçme Şüphelenmek Görmezden gelmek
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma Yargılama Küçük düşürme Dedikodu Varsayma Söylenti çıkarma Dalga geçme Şüphelenmek Görmezden gelmek İzole etmek
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma Yargılama Küçük düşürme Dedikodu Varsayma Söylenti çıkarma Dalga geçme Şüphelenmek Görmezden gelmek İzole etmek Taciz etmek
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma Yargılama Küçük düşürme Dedikodu Varsayma Söylenti çıkarma Dalga geçme Şüphelenmek Görmezden gelmek İzole etmek Taciz etmek İstismar etmek
Stigma Hangi Yolları Kullanır? Suçlama Utandırma Yargılama Küçük düşürme Dedikodu Varsayma Söylenti çıkarma Dalga geçme Şüphelenmek Görmezden gelmek İzole etmek Taciz etmek İstismar etmek Şiddet uygulama
Japon Psikiyatrisindeki Gelişmeler Şizofreni Tedavi Kılavuzu Yatkınlıkla ilgili biyolojik araştırmalar Şizofreninin yeniden adlandırılması Sato M, 2006
Japon Psikiyatrisindeki Gelişmeler Şizofreni Tedavi Kılavuzu Yatkınlıkla ilgili biyolojik araştırmalar Şizofreninin yeniden adlandırılması Seishin Bunretsu Byo ( zihin-yarılması hastalığı ) yerine Togo Shitcho Sho ( integrasyon bozukluğu ) Sato M, 2006
Tanrı, İnsanı kendi suretimizde, kendimize benzer yaratalım dedi, İncil (Yaradılış 1:26)
Tanrı, İnsanı kendi suretimizde, kendimize benzer yaratalım dedi, İncil (Yaradılış 1:26) Akıl hastaları Tanrının suretinde ve benzer mi yaratıldı? Papa John Paul, 1996 Uluslararası Tanrının suretinde ve benzer: her zaman mı? konferansı
Tanrı, İnsanı kendi suretimizde, kendimize benzer yaratalım dedi, İncil (Yaradılış 1:26) Akıl hastaları Tanrının suretinde ve benzer mi yaratıldı? Papa John Paul, 1996 Uluslararası Tanrının suretinde ve benzer: her zaman mı? konferansı Eğer böyleyse zihinsel hastalığı olanları kim yarattı? Norman Sartorius, 2007
Deli Dahi Kavramı
Deli Dahi Kavramı 1. Erken ölüm
Deli Dahi Kavramı 1. Erken ölüm 2. Adli olaylar
Deli Dahi Kavramı 1. Erken ölüm 2. Adli olaylar 3. Akıl hastanesine yatış
Deli Dahi Kavramı 1. Erken ölüm 2. Adli olaylar 3. Akıl hastanesine yatış 4. Sanat, müzik ya da yazın alanında keşif ya da icatlar (en az görülen)
Yaratıcı Bilişsel Süreç Eklemleme: ayırma ve birleştirme bir arada; farklı parçalar, yeni biçimde bütünleştirilir, bir olur. Janusian süreç: birden çok zıtlığı aynı anda düşünebilme becerisi Eşmekansal süreç (homospatial): aynı mekandaki iki ya da daha fazla farklı öğeyi birlikte düşünerek, yeni bir unsuru, öğeyi tasarlama becerisi Rothenberg (2001)
Düşünce Süreçleri Birincil Süreç: Doğuştan gelen, mantıklı olmayan, ilkel düşünce şekli. Bir çok figür tek bir figürde yoğunlaşır, zıtlar birbiri yerine geçer, zaman ve mekan tutarlılığı yoktur İkincil Süreç: Hazza ulaşma dış gerçekler göz önünde tutularak değerlendirilir. Ego gerilime dayanma ve dürtüleri bekletebilme özelliği kazanır. Freud, Düşlerin Yorumu 1900
Birincil Süreç Düşünce Çocuklarda Şakalarda Rüyalarda Fantastik öykülerde Dil sürçmelerinde İlkel toplulukların söylencelerinde Psikozda Esrar vb uyarıcılarla Sanat Eserlerinde
Benim bir akıl hastasından en büyük farkım, benim akıl hastası olmamamdır Benim bir Sürrealistten en büyük farkım, benim bir Sürrealist olmamdır
Adele Juda, 1927-1943 arasında 5000 kişiyle görüştü: Sanatçı ve bilim adamları ile akrabalarında ruhsal hastalık normal dağılımdan daha fazla. Ressamlar %27 Şairler %50 Mimarlar %17 Bilim adamları %19 Genel toplum %10-12 Sanatçılarda şizofreni spektrumu ve psikopati, bilim adamları arasında manik-depresif hastalık sık Yazar ve şairler daha çok depresif (Melankolinin Kara Güneşine maruz kalmanın gerekliliğinden söz ettiler) Her iki grupta intihar oranı yüksek; hem yaratıcılık, hem hastalık kalıtılıyor. Juda A, Am J Psychiatry 1949;106:296-307
Adele Juda, 1927-1943 arasında 5000 kişiyle görüştü: Sanatçı ve bilim adamları ile akrabalarında ruhsal hastalık normal dağılımdan daha fazla. Ressamlar %27 Şairler %50 Mimarlar %17 Bilim adamları %19 Genel toplum %10-12 Sanatçılarda şizofreni spektrumu ve psikopati, bilim adamları arasında manik-depresif hastalık sık Yazar ve şairler daha çok depresif (Melankolinin Kara Güneşine maruz kalmanın gerekliliğinden söz ettiler) Her iki grupta intihar oranı yüksek; hem yaratıcılık, hem hastalık kalıtılıyor. Juda A, Am J Psychiatry 1949;106:296-307
En az bir Ağır Depresyon dönemi 80 60 40 şair yazar ressam besteci sporcu asker kaşif 20 0 Arnold Ludwig. Büyüklüğün bedeli: Yaratıcılık ve Delilik Üzerine Çözümleme. New York City: Guilford Puplications, 1995
80 60 40 20 affektif bozukluk bipolar bozukluk bipolar I bipolar II major depresyon şizofreni alkolizm madde bağımlılığı intihar 0 yazarlar kontrol N. C. Andreasen. Yaratıcılık ve Akıl Hastalığı: Yazarlarda ve Birinci Derece Yakınlarında Yaygınlık American Journal of Psyciatry 144 (1987): 1288-1292
Biz sanatçılar hepimiz biraz deliyiz. Kimimiz aşırı neşeliyiz, bazılarımız melankolik, hepimize az ya da çok dokunulmuş. Lord Byron
Stendhal (Floransa) Sendromu Gezginlerde, büyük bir sanat eseri gördüklerinde ortaya çıkan, gerçeklik algısında değişiklik, emosyonel bozukluk ve somatizasyonla giden panik, anksiyete tablosudur. Yazar Stendhal in (Marie-Henri Beyle) günlüğü, Santa Maria Nuova Hastanesindeki 106 turist ile karşılaştırılmış ve tanımlanmıştır. Dostoyevski nin de benzer bir sendrom yaşadığı iddia edilmiştir. Magherini G, 1989; Amancio EJ, 2005
Jerusalem Sendromu Kudüs ziyaretinde ortaya çıkan yoğun, dini, psikotik tablo. Uzaklaşmayla beraber normale döner. 3 tipi tanımlanmıştır: Tip I: Ziyaret öncesi psikotik olanlar. (Kendini mesih sanmak) Tip II: Kişiye özel düşüncelerle bir arada olması. Zaten var olan düşünceler belirginleşir (Bir tür dissosiasyon) Tip III: Ayrı bir ruhsal hastalık (anksiyete, ajitasyon, sinirlilik, obsesif biçimde temizlik, beyazlar giymek, yüksek sesle dua veya ilahi söylemek, karikatürize seromoniler)
yaratıcılık iki uçlu bozuklukla mı sınırlı?
Psikiyatrik Çalışmalar: 4 Sonuç
Psikiyatrik Çalışmalar: 4 Sonuç 1. Seçkin yaratıcılar fazla ve yoğun belirti sergilerler.
Psikiyatrik Çalışmalar: 4 Sonuç 1. Seçkin yaratıcılar fazla ve yoğun belirti sergilerler. 2. İlişki özellikle sanatsal yaratıcılıkta yoğundur.
Psikiyatrik Çalışmalar: 4 Sonuç 1. Seçkin yaratıcılar fazla ve yoğun belirti sergilerler. 2. İlişki özellikle sanatsal yaratıcılıkta yoğundur. 3. Depresyon, alkol kullanımı ve intihar çok belirgin.
Psikiyatrik Çalışmalar: 4 Sonuç 1. Seçkin yaratıcılar fazla ve yoğun belirti sergilerler. 2. İlişki özellikle sanatsal yaratıcılıkta yoğundur. 3. Depresyon, alkol kullanımı ve intihar çok belirgin. 4. Yaratıcılık ve ruhsal hastalık aynı ailede sık görülür.
yaratıcılık yalnızca sanatla mı ilişkilidir?
Manik depresif olan Newton, depresif dönemlerinde çevresinden uzaklaşır, intihar düşünceleri içine girer, bitip tükenmek bilmeyen günah düşünceleri ile mücadele ederdi. Felaket temalı düşünceleri, hastalık sahibi olma ve kötülük görme hezeyanları olurdu Bu süre içinde üretkenliği azalır, başlayan çalışmaları yarım kalır, yeni bir çalışma içine girmesi uzun süreler alabilirdi. Bu devrenin sonrasında bazen hipomani dönemine girerdi. Bu dönemlerde ise sabahlara dek çalışır, müthiş bir enerji içinde olur, düşünceleri adeta birbiri ardından uçuşurdu. İnsanlarla ilişkileri artar, çok çeşitli faaliyetler içine girerdi. Buluşlarının çoğunu da bu hipomani dönemlerinde gerçekleştirirdi
24
25
27
dol gözlerime lityum günbatımı ve, al zihnimden yalnızlığın tasasını al şu takıntılı karanlığın kalp ağrısını ve karanlığımı sarı ışığınla sarmala dağıldım ben, parçalandım yarış dışı kaldım ama, iyileşirim ışığın yüzüme düşerse eğer Gordon Sumner ruhumu iyileştir lityum günbatımı ki geçebileyim dünya geçerken yeni bir geceye göreyim Merkür ün battığını
dol gözlerime lityum günbatımı ve, al zihnimden yalnızlığın tasasını al şu takıntılı karanlığın kalp ağrısını ve karanlığımı sarı ışığınla sarmala dağıldım ben, parçalandım yarış dışı kaldım ama, iyileşirim ışığın yüzüme düşerse eğer Gordon Sumner ruhumu iyileştir lityum günbatımı ki geçebileyim dünya geçerken yeni bir geceye göreyim Merkür ün battığını
Bir miktar delilik karışımının bulunmadığı mükemmel bir ruh yoktur. Aristo (MÖ 384-322)