ALDEHİT VE KETONLAR(II) ELDE EDİLME YÖNTEMLERİ KİMYASAL ÖZELLİKLERİ
ALDEHİT ELDE EDİLME TEPKİMELERİ 1-Primer Alkollerin bir basamak yükseltgenmesiyle: Örnek: 2-Karboksilli Asitlerin Bir Basamak İndirgenmesiyle: Örnek: 3- ASETİLEN DEN ASETALDEHİT ELDESİ:
KETONLARIN ELDESİ 1- Sekonder Alkollerin bir basamak yükseltgenmesiyle: Örnek: Aseton Eldesi: Aldehitlerin ve Ketonların Kimyasal Özellikleri a) Yükseltgenme Tepkimeleri: Aldehitlerin karbonil grubuna bağlı olan hidrojen atomu nispeten aktif durumdadır. Bu özellik aldehitlere kolaylıkla yükseltgenebilme özelliği kazandırır. Ketonlarda karbonil grubuna iki radikal grup bağlı olduğu için aktif hâlde bulunan bir hidrojeni yoktur. Bu yüzden ketonlar ancak özel koşullarda yükseltgenebilir, bunların dışında yükseltgenemez. Bu sırada potasyum permanganat (KMnO4) çözeltisinde mangan indirgenir ve bunun sonucunda potasyum permanganat çözeltisinin mor rengi yok olur
Toluens ve Fehling Ayıracı Aldehitlerin karboksilik asitlere yükseltgenmesi bazik çözeltilerde çok kolay gerçekleşir. Buna bağlı olarak aldehitler Tollens ve Fehling çözeltileriyle tepkime verebilir. Tollens çözeltisi ya da diğer adıyla Tollens ayıracı, amonyaklı gümüş nitrat çözeltisidir. Aldehitler, bu çözeltiyle tepkime verip yükseltgenirken çözeltideki Ag+ iyonları da indirgenerek gümüş aynasını oluşturur Aldehitler, Fehling çözeltisiyle tepkime verip yükseltgenirken çözeltideki Cu2+ iyonları Cu+ iyonlarına indirgenir. Oluşan Cu+ iyonları Cu2O katısı şeklinde çökelir. Aldehitler, Fehling ayıracı yerine Benedict ayıracı kullanılarak da tanımlanabilir. Bu ayıraç kullanılarak gerçekleştirilen testte çözeltinin mavi olan rengi, içine aldehit katıldığında kırmızıya döner
B) İndirgenme Tepkimeleri: Aldehitler ve ketonlar indirgenme tepkimesi verir mi? Aldehitler ve ketonlar, karbonil grubuna bağlı olarak indirgen maddelerle tepkimeye girip indirgenebilir. Bu tepkimelerde karbonil grubuna hidrojen katılır. Bunun sonucunda, aldehitler indirgenerek primer alkollere, ketonlar ise sekonder alkollere dönüşür. İndirgenme tepkimeleri hem yukarıdaki gibi uygun katalizörler eşliğinde H2 katılmasıyla hem de NaBH4, LiAlH4 gibi metal hidrürler kullanılarak gerçekleşir. Aldehitler ve Ketonların Kullanım Alanları Aldehitler ile ketonlar, genellikle gıda ve kozmetik sanayisinde kullanım alanı bulmaktadır. Formaldehit, özellikle proteince zengin olan gıdaların bozulmaya karşı korunmasında kullanılan bir katkı maddesidir. Formaldehit ayrıca bazı şampuanlarda ve sıvı sabunlarda da kullanılmaktadır Formaldehitin başka bir kullanım alanı da organların saklanmasıdır. Dokuların bozulmasını önlediği için organların uzun süre saklanması amacıyla tıp alanında kullanılır. En küçük ve en önemli ketonlardan biri olan aseton iyi bir çözücü maddedir. Bu amaçla boyalar için çözücü olarak kullanılır.
ALDEHİT KETON 1- İndirgen ve Yükseltgen özellik gösterir. Yükseltgendirler ama indirgen özeellik göstermezler 2- Toluens ve Fehling çözeltilerine etki ederler Toluens ve Fehling çözeltilerine etki etmezler 3- Polimelerleşir Polimerleşmez 4- Molekülleri polardır.molekülleri arasında dipol-dipol etkileşimi görülür. Molekülleri polardır.molekülleri arasında dipol-dipol etkileşimi görülür. 5- Erime ve kaynama noktaları eşit C sayılı hidrokarbonlardan ve eterlerden yüksek,karboksilli asit,alkol ve ketonlardan düşüktür. 6- Suda iyi çözünürler.moleküldeki C sayısı arttıkça sudaki çözünürlük azalır. Erime ve kaynama noktaları eşit C sayılı hidrokarbonlardan ve eterlerden yüksek,karboksilli asit,alkollerden düşüktür Suda iyi çözünürler.moleküldeki C sayısı arttıkça sudaki çözünürlük azalır
TEST SORULARI: Soru:
. ÇÖZÜM: ÇÖZÜM: