UNESCO İNSAN VE BİYOSFER PROGRAMI (MAB) İHTİSAS KOMİTESİ Dr. Mahir KÜÇÜK UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Yönetim Kurulu Üyesi ve MAB İhtisas Komitesi Başkanı
Komite Üyeleri Komite Başkanı: Dr. Mahir KÜÇÜK UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Üyesi ve MAB İhtisas Komitesi Başkanı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı - Müsteşar Yardımcısı Komite Başkan Vekili: Yıldıray LİSE UNDP Türkiye
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ÜYELERİ (2010 2014) MAB İhtisas Komitesi 1999 yılında UTMK altında kurulmuştur. Üye: Prof. Dr. Nilgül KARADENİZ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi - Peyzaj Mimarlığı Bölümü Üye: Hüma ÜLGEN ZEYDANLI Doğa Koruma Merkezi - Ormancılık ve Çevre Bilimleri Uzmanı Üye: Dr. Sedat KALEM Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF Türkiye) - Doğa Koruma Müdürü Üye: Dr. Gaye TUNCER TEKSÖZ Ortadoğu Teknik Üniversitesi - Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Üye: Mustafa YURDAER Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Üye: Hüseyin AYTAÇ Raportör-Orman ve Su İşleri Bakanlığı - Şube Müdürü Üye: Harun BAŞARA Orman Genel Müdürlüğü - Şube Müdürü Üye: Erdoğan ERTÜRK Doğa Koruma ve Millî Parklar Gn. Müdürlüğü - Şube Müdürü (MAB ICC Odak Noktası)
UNESCO nun FAALİYET ALANLARI içinde Doğal Bilimler ve MAB ın yeri UNESCO EĞİTİM BİLİM KÜLTÜR İLETİŞİM Doğal Bilimler Sosyal ve Beşeri Bilimler
UNESCO - DOĞAL BİLİMLER SEKTÖRÜNÜN YAPISI Bilim ve Teknoloji Çevre Okyanus Bilimleri Su Ekoloji Bilimleri Okyanuslar Yerbilimleri İnsan ve Biyosfer Programı (MAB) Biyosfer Rezervleri Biyolojik Çeşitlilik ve İklim Değişikliği Kapasite Oluşturma Uluslararası Yerbilimleri Prog. Yer Gözlemleri Jeoparklar
UNESCO MAB PROGRAMININ YAPISI UNESCO (Paris) Genel Konferans MAB Uluslararası Koordinasyon Konseyi Doğal Bilimler MAB Sekreteryası İcra Konseyi MAB Danışma Komitesi UNESCO Millî Komisyonu Orman ve Su İşleri Bakanlığı MAB Komitesi Camili Biyosfer Rezervi
İNSAN VE BİYOSFER PROGRAMININ (MAB) YAPISI MAB Uluslararası Eşgüdüm Konseyi (MAB ICC) MAB Danışma Konseyi MAB Büro MAB Sekretaryası MAB Ödül ve Bursları MAB Genç Bilimadamları Ödülü Michel Batisse Biyosfer Rezervleri Yönetimi Ödülü Sultan Qaboos Çevre Koruma Ödülü UNESCO Bursları
İNSAN VE BİYOSFER PROGRAMININ (MAB) YAPISI İnsan ve Biyosfer Programı (MAB) Biyosfer Rezervleri MAB Networkü AfriMAB IberoMAB EuroMAB (Türkiye) EABERN Ekosistemler Dağ Ekosistemleri Deniz, kıyı ve Ada ekosisteml. Tropikal Ormanlar Kurak Bölgeler Biyosfer Rezervleri Küresel Ağı Biyosfer Rezervleri İlan Süreci Sevilla Stratejisi ve Madrid Eylem Planı Bölgesel ve Uluslararası İşbirliği PacMAB SACAM SeaBRnet ArabMAB REDBIOS Asya-Pasifik Kentsel Alanlar Savan Ekosistemleri Tarım Ekosistemleri
MAB PROGRAMININ AMAÇLARI - İnsan ile doğal kaynak kullanımı arasında sürdürülebilir ve dengeli ilişkilerin kurulması, - Biyolojik çeşitliliğin korunması - Sürdürülebilir kalkınma ve eğitim - Sınırötesi işbirliğinin teşvik edilmesi, - Kurumsal ve kişisel kapasitenin arttırılması
MAB PROGRAMI ULUSLARARASI STRATEJİ VE EYLEM PLANLARI İspanya nın Seville kentinde 1995 yılında düzenlenen Biyosfer Rezervleri Kongresi sonucunda Seville Stratejisi ve Biyosfer Rezervleri Ağı nın Yasal Çerçevesi hazırlanmıştır. Seville stratejisi, biyosfer rezervlerinin daha da geliştirilmesi için yürütülecek çalışmalar ve alınması gereken önlemler ile biyosfer rezervleri için küresel ağın kurulmasının genel prensiplerini içermektedir. Seville Stratejisi
MAB PROGRAMI ULUSLARARASI STRATEJİ VE EYLEM PLANLARI 4-8 Şubat 2008 yılında Madrid de düzenlenen ve ülkemizin katkı koyduğu III. Dünya Biyosfer Rezervleri Kongresi ise Madrid Eylem Planı adlı belgeyle sonuçlanmıştır. Seville Stratejisi nin araçlarını kullanarak 21. yüzyılda sürdürülebilir kalkınmaya adanmış uluslararası alanlar olarak biyosfer rezervlerini öne çıkarmayı hedefleyen eylemler paketidir. MAB Programı ve Dünya Biyosfer Rezervleri Ağı nın 2008-2013 dönemi gündemini içermektedir. Küresel, ulusal ve yerel sürdürülebilirlik için örneklerin geliştirilmesi; uzmanlar, yöneticiler, araştırmacılar ve tüm ilgi grupları için küresel sürdürülebilir kalkınma prensiplerinin yerele uyarlanması konusunda öğrenme alanları olarak biyosfer rezervlerinin kullanılması. Madrid Eylem Planı
MAB İHTİSAS KOMİTESİ NİN GÖREVLERİ Ülkede UNESCO MAB Programı ile ilgili politika ve planların oluşturulmasında ilgili kamu kurumlarına danışmanlık yapmak UNESCO MAB Programı hakkında toplumun ilgili kesimlerini bilgilendirmek UNESCO MAB Programı kapsamında yürütülen uluslararası, bölgesel ve ulusal çalışmaları izlemek, değerlendirmek, katkı yapmak ve biçimlendirmek Ulusal düzeyde MAB ile ilgili yapılan çalışmaların eşgüdümünü gerçekleştirmek Ülke adına MAB ICC ile gerekli iletişimi sağlamak Biyosfer Rezervi ilan ve yönetim süreçlerinde destek sağlamak.
DÜNYA BİYOSFER REZERVLERİ AĞI Biyosfer Rezervler insan ve doğa arasındaki ekolojik, ekonomik, kültürel ve sosyal Açıdan dengeli ve sürdürülebilir ilişkilerin kurulduğu ve UNESCO'nun İnsan ve Biyosfer (MAB) Programı içerisinde yer alan karasal ve/veya kıyı ekosistemlerine sahip alanlardır. Küresel olarak Biyosfer Rezervleri: Doğa ve insan aktiviteleri yönetiminin test edildiği ve başarılı uygulamaların yapıldığı örnek alanlardır, Rio+20 Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi sonuçlarının ve Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi ile ekosistem yaklaşımının uygulanmasında ülkeler için önemli bir araçtır, BM Sürdürülebilir Kalkınma İçin Eğitim On Yılı için öğrenme ve uygulama alanlarıdır.
DÜNYA BİYOSFER REZERVLERİ AĞI Biyosfer rezervlerinin üç temel işlevi vardır; Koruma; genetik varyasyonların, türlerin, ekosistemlerin ve peyzajların korunmasına katkıda bulunmak, Kalkınma; ekonomik kalkınmayı ve insan gelişimini sürdürülebilir şekilde sosyokültürel ve ekolojik olarak desteklemek, Lojistik; yerel, ulusal ve küresel ölçekte doğa koruma ve kalkınma çabalarına dönük bilimsel araştırma, izleme, eğitim ve bilgi değişimini desteklemektir.
DÜNYA BİYOSFER REZERVLERİ AĞI Bu ağın içinde 2012 yılı itibariyle 117 ülkede 610 Biyosfer Rezervi (12 tanesi sınırötesi alan) vardır.
BİYOSFER REZERVİ BELİRLEME ÖLÇÜTLERİ 1 - Ana biyocoğrafik bölgeleri karakterize eden, insan müdahalelerinden az etkilenmiş bir ekosistemler mozaiğini kapsamalı, 2 - Biyolojik çeşitlilik açısından önemli bir yer olmalı, 3 - Bölgesel düzeyde sürdürülebilir kalkınma çabalarına model olabilecek imkanlar sunabilmeli, 4 - Biyosfer rezervlerinin üç temel işlevini (koruma, kalkınma ve eğitim) yürütebilecek büyüklüğe sahip olmalı, 5 - Biyosfer rezervlerinin işlevlerinin yerine getirmek amacıyla mutlak koruma bölgesi, tampon bölge ve geçiş bölgesi biçiminde tasarlanmalı, 6 - Biyosfer rezervlerinin belirlenmesi ve işlevlerinin yürütülmesinde yerel idareler, yöre halkı ve özel sektör katılımını sağlayıcı düzenlemeleri desteklemeli, 7 - Tampon bölgede insan kullanımı ve faaliyetlerinin yönetilmesine yönelik mekanizmalar ile biyosfer rezervi olarak belirlenecek alan için bir yönetim planı ya da politikası, bu plan veya politikayı uygulayacak yönetim birimi veya mekanizması ile eğitim, izleme ve araştırma için programlar geliştirilmelidir.
CAMİLİ BİYOSFER REZERVİ nin İLANI Artvin İli Borçka İlçesi sınırları içerisindeki Camili Havzası, 29 Haziran 2005 te UNESCO tarafından (MAB ICC) Biyosfer Rezervi olarak ilan edilmiştir.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ Sürdürülebilir Kalkınmada Eğitim Alanı Olarak Camili Biyosfer Rezervi projesi 2012 yılında başlatılmıştır. 2013 yılında sonuçlandırılacak olan söz konusu proje kapsamında ilk alan ziyaretleri 27-30 Eylül 2012 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı (Rio+20) (16-22 Haziran 2012, Rio de Janeiro) Kalkınma Konferansında Sürdürülebilir Kalkınmada Bir Başarı Öyküsü: Camili Biyosfer Rezervi poster ve sözlü sunumu yapıldı.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ UNESCO İnsan ve Biyosfer Programı Uluslararası Eşgüdüm Konseyi 24. Dönem Toplantısı (9-13 Temmuz 2012, Paris) Toplantı gündemindeki konulara ilişkin ülke görüşü beyan edildi ve ülke raporu sunuldu.. Biyosfer Rezervlerde Ekosistem Hizmetleri Çalıştayı (13-14 Eylül 2012, İsveç) Çalıştayda, ekosistem hizmetleri konusunun biyosfer rezervlerinde uygulanması hususunda daha aktif bir çalışma ortaya koyulmasına yönelik deneyimler paylaşıldı.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ Korunan alanlar ve biyosfer rezervleri konulu çocuklara yönelik broşür hazırlandı. 12-13 Haziran 2012 tarihlerinde Artvin Borçka Kaymakamlığı nda Camili Biyosfer Rezervi Yönetim Toplantıları düzenlendi. Yönetim Toplantısında, Camili Biyosfer Rezervi için yönetişim modelleri tartışıldı ve taslak strateji geliştirildi.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ UNESCO İnsan ve Biyosfer Programı Uluslararası Eşgüdüm Konseyi 23. Dönem Toplantısı (26 Haziran -1 Temmuz 2011, Dresden-Almanya) Ülke raporu sunuldu ve toplantı gündemindeki konulara ilişkin ülke görüşümüz beyan edildi. Bölgesel işbirliği ağı: EuroMAB Toplantısı (04-08 Temmuz 2011, Lundsbrunn - İsveç) Grup çalışmalarında kolaylaştırıcılık yapılarak Türkiye deneyimleri paylaşıldı. Ormancılık ve turizm çalışma gruplarına katılım sağlandı.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ II. Dönem UNESCO Herkes İçin Eğitim Stratejisinin Uygulanması Konferansı (07-08 Aralık 2010, Moskova-Rusya) Konferansta Türkiye deneyimleri sunumu yapıldı. Güneydoğu Avrupa ve Kafkasya Biyosfer Rezervleri Ağı'nın Geliştirilmesi Çalıştayı (15-19 Şubat 2010, Antalya-Türkiye) düzenlendi. Çalıştay da bölgesel işbirlikleri konusunda adımlar atıldı.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ UNESCO İnsan ve Biyosfer Programı Uluslararası Eşgüdüm Konseyi 22. Dönem Toplantısı (31 Mayıs-4 Haziran 2010, Paris) Ülke raporu sunuldu ve toplantı gündemindeki konulara ilişkin ülke görüşümüz beyan edildi. Camili Biyosfer Rezervi Yöresel Ürünler Sertifikasyon Projesi başarıyla tamamlandı (2010-2011, Borçka-Artvin) Camili Biyosfer Rezervi ismi ve logosu Türk Patent Enstitüsü tarafından Orman ve Su İşleri Bakanlığı adına onaylandı ve isim ve logo kullanımı ücretsiz olarak yöre halkına sözleşme ile verildi.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ 2009 yılında gerçekleştirilen UNESCO 35. Genel Konferansı nda Türkiye MAB Uluslararası Eşgüdüm Konseyi (ICC) üyeliğine seçildi. 27-30 Kasım 2009 tarihlerinde Slovakya da düzenlenen EuroMAB Toplantısı na etkin katılım sağlandı ve sunumlar yapıldı. Bu toplantıda Türkiye EUROMAB Yönlendirme Komitesi üyeliğine seçildi. Camili Biyosfer Rezervi Yöresel Ürünler Sertifikasyon Projesi UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, Çevre ve Orman Bakanlığı ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ortaklığında 2009 yılında başladı.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ Komite üyeleri, 2008 yılında İspanya Madrid te yapılan III. Dünya Biyosfer Rezervleri Kongresi ne katılarak Madrid Eylem Plan nın hazırlanmasına katkıda bulundu. 24-29 Kasım 2008 tarihlerinde Antalya da Orta Asya Step Bölgesi Sürdürülebilir Kalkınma Yönetiminde UNESCO İnsan ve Biyoküre Programının Rolü adlı bölgesel toplantı Kafkas ve Orta Asya ülkelerinin katılımı ile gerçekleştirildi. 11-15 Kasım 2008 tarihlerinde Bulgaristan da düzenlenen Güneydoğu Avrupa Bölgesi MAB Toplantısı na katılım sağlandı.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ 2007 yılında EUROMAB toplantısı Antalya da gerçekleştirildi.
MAB İHTİSAS KOMİTESİ ETKİNLİKLERİ UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Yönetim Kurulu üyeleri 15-17 Eylül 2006 tarihlerinde Camili Biyosfer Rezervi ni ziyaret etti ve Biyosfer Rezervi Diploması yerel yöneticilere teslim edildi. 06-07 Temmuz 2005 tarihlerinde Edirne de Türkiye, Bulgaristan ve Yunanistan da MAB Biyosfer Rezervleri ve Sınırötesi İşbirliği Çalıştayı düzenlendi. 13-14 Mayıs 2004 tarihlerinde Biyosfer Rezervleri Çalıştayı Orman Genel Müdürlüğü Gazi tesislerinde gerçekleştirildi.
MAB İHTİSAS KOMİSYONU RAPORLAMALARI MAB ICC toplantıları öncesi ülke raporları EUROMAB toplantıları öncesi ülke raporları Madrid Eylem Planı orta dönem değerlendirme raporu Camili Biyosfer Rezervi periyodik raporlaması (2015 yılı)
36. UNESCO GENEL KONFERANSI KARARLARI Beklenen Sonuç 19: Sürdürülebilir Kalkınmada Biyosfer Rezervlerin Öğrenme Platformu ve Alanı Olarak Kullanılması Performans Göstergeleri Sürdürülebilir Kalkınma İçin Biyosfer Rezervlerin Öğrenme Alanı Olarak Kullanılmasına Yönelik Yayınlar Hazırlanması Yeni Biyosfer Rezerv İlanı MAB Genç Bilim Adamları ve Michel Batisse Ödülleri İçin Adaylıklar Neler Yapılıyor/Yapabiliriz? Sürdürülebilir Kalkınmada Eğitim Alanı Olarak Camili Biyosfer Rezervi Projesi Yeni Biyosfer Rezervi Alanları Öneri Çalıştayı (Mayıs 2013) Bu konuda adaylık duyuruları yapılmaktadır.
Beklenen Sonuç 21:Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem Hizmetlerinin Sürdürülebilir ve Adil Kullanımı Performans Göstergeleri IPBES e (Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Hükümetlerarası Bilim ve Politika Platformu) Yönelik Araştırma ve İzlemelerin Desteklenmesi Doğal Kaynak Yönetimi ve Yeşil Ekonomi Konusunda Pilot Çalışmalar Biyolojik Çeşitlilik Bilimleri, Çevre Koruma ve İnsan Refahı Konusunda Çalıştaylar ve Yayınlar Neler Yapılıyor/Yapabiliriz? Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi ve Kıymetlendirilmesi konusunda bir Çalışma Grubu kurulmuş olup, Camili Biyosfer Rezervi nde bu konuda bir çalışma başlatılacaktır. Camili Biyosfer Rezervi nde Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından yapılacak olan mikrohavza planı ve kırsal kalkınma destek programının hazırlanmasına katkı konulacaktır. Bölgede yapılmakta olan organik arıcılık ve ekoturizm uygulamalarını izleme ve değerlendirilmesi yapılmaktadır. İleriki yıllarda bu konuda çalıştay ve yayınlar planlanmaktadır.
Beklenen Sonuç 22:Biyosfer Rezervler ve Doğal Dünya Miras Alanlarının Entegrasyonu (UN-REDD ve Benzeri İklim Değişikliği Azaltım ve Adaptasyon Finans Mekanizmaları İşbirliği ile) Performans Göstergeleri Biyosfer Rezervler ve Doğal Dünya Miras Alanları Arasında Ortak Araştırma ve Koruma Faaliyetleri Neler Yapılıyor/ Yapabiliriz? Çalışmalar planlanmaktadır. UN-REDD ve UN-REDD++ Kapsamında Biyosfer Rezervler ve Doğal Dünya Miras Alanları Arasında Girişimler
MAB İHTİSAS KOMİTESİ UNESCO 37. GENEL KONFERANSI HAZIRLIK DİSPOZİSYONU UNESCO GENEL KONFERANS HAZIRLIK RAPORU İÇERİĞİ 1 - ÖZET 2 GİRİŞ 3 - GERÇEKLEŞMELER 3.a. MAB İhtisas Komitesi nin Katıldığı Uluslararası Süreçler 3.a.1. UNESCO İnsan ve Biyosfer Programı Uluslararası Eşgüdüm Konseyi (MAB ICC) Toplantıları 3.a.2. EUROMAB Konferansı 3.b. Bölgesel veya İkili İşbirliği Dahilinde Projeli Çalışmalar 3.c. Bölgesel Deneyim Paylaşımı için Yapılan Çalıştay, Toplantı ve Uygulama Gezileri 3.d. MAB İhtisas Komitesi Ulusal Uygulamaları (komitenin uyguladığı projelerin çıktıları, toplantılar, yayınlar) 3.e. Madrid Eylem Planı Uygulamaları 3.e.1. İşbirlikleri, Yönetim ve İletişim 3.e.2. Bölgeleme 3.e.3. Kapasite Geliştirme ve Bilim 3.e.4. Ortaklıklar 3.f. Dresden Deklarasyonu Uygulamaları 3.g. Türkiye de Sürdürülebilir Kalkınma için Eğitim Uygulamaları 4 - KONU İLE İLGİLİ ÖNEMLİ ULUSLARARASI SÜREÇLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 5 - GENEL DEĞERLENDİRMELER VE EDİNİLEN DERSLER 6 - ÖNERİLER VE GELECEĞE BAKIŞ
UNESCO 37. GENEL KONFERANSINA İLETİLECEK KONULAR Ülkemizin MAB ICC üyeliğinin 2013 yılından sonra da devam ettirilmesi; Çalışmalar sonuçlanırsa yeni biyosfer rezervi aday veya adayları dosyalarının sunulması.
TEŞEKKÜRLER