UYKU HASTASINA KLİNİK YAKLAŞIM Dr.Burcu Oktay Mardin Devlet Hastanesi Göğüs Hastalıkları Kliniği
Uyku ile ilişkili yakınmalar genel popülasyonda oldukça yaygındır. 7 kişiden 1 i kronik uyku problemi
Uykusuzluk semptomları %35 Insomnia %10 Uyku apne %3-4 5 erişkinden 1 i gündüz aşırı uyku hali
Üretkenlik kaybı 40 milyar$/yıl Motorlu araç kazaları 17-27 milyar$/yıl İş kazaları 7 milyar$/yıl Ev kazaları 2-4 milyar$/yıl
Hayatımizin 1/3 Günlük yaşantımızı olumsuz etkileyen Uyku bozuklukları Uyku hastası ve yakınmaların doğru değerlendirilmesi
ICDS-2 1-İnsomnialar 2-Uykuda solunum bozuklukları 3-Solunum bozukluğuna bağlı olmayan hipersomniler 4-Sirkadyen ritim uyku bozuklukları 5-Parasomniler 6-Uyku ile ilişkili hareket bozuklukları 7-İzole semptomlar, normal varyantları 8-Diğer uyku bozuklukları
Klinik öykü-temel yakinma!! Uyku alışkanlıkları Medikal öykü İlaç ve alkol kullanımı Aile öyküsü Hayatındaki değişiklikler
Gece uykuda Gece uyanıkken Sabah semptomları Gün içi yakınmaları
Gece uykuda... Anormal hareketler ve davranışlar Horlama Solunumun duraklaması Bacaklarda seğirme, çekme Uykuda yürüme, konuşma, garip sesler çıkartma
Gece uyanıkkken... Uykuya dalamama, Bacaklarda rahatsızlık, tam tanımlanamayan garip his Tekrarlayan uyanıklıklar Vücutta paralizi hissi, karıncalanma Nefes darlığı, göğüste yanma, sıkışma,çarpıntı
Sabahları... Dinlendirici olmayan uyku Yorgun uyanma Baş ağrısı Ağız kurulugu Nazal konjesyon
Gün boyunca... Halsizlik, yorgunluk Konsantrasyon kaybı(okul,iş) İrritabilite, anksiyete, depresyon Kas spazmı, ağrı Ağız kuruluğu Unutkanlık
Semptomların başlangıç şekli Sıklığı Gecenin hangi yarısında
Klinik öykü-temel yakinma!! Uyku alışkanlıkları Medikal öykü İlaç ve alkol kullanımı Aile öyküsü Hayatındaki değişiklikler
Uyku alışkanlıkları Yatağa kaçta gider Kaçta uykuya dalar Sabah kaçta uyanır Gece uyanır mı( kaç kez, ne zaman, ne şekilde,yeniden uyku) Gün içi uyku (dinlendirici mi)
Uyku anketi (epwort,stanford, berlin) 2 haftayı kapsayan uyku günlüğü
Detaylı öykü, uyku alışkanlıklarının sorgulanması, uyku anketleri Uyku profili Temel semptom nedir sorunun cevabı tesbit edilir.
Uykusuzluk Gündüz aşırı uyku hali Uyku süresince anormal hareketler yada davranışlar
İnsomnia Toplumu en sık etkileyen ve uyku pratiğinde en sık rastlanılan uyku bozukluğu Gece uykusunun yetersizliğinden
Uykuya başlamada zorluk Uykuyu sürdürmede zorluk Çok erken uyanma Kronik dinlendirici olmayan uyku Kötü kalitede uyku
Erken çocukluk Neden saptanamayan Çok az yada hiç remisyon İdiopatik insomnia
Belirlenebilen stress Adjustment insomnia Pozitif stres önemli
Kanser, tedavisi, ağrılı durumlar, sistemik hastalıklar Tıbbi durumlara bağlı
Uykuya hazırlanırken huzursuzluk, anksiyete Uyuyabilecek miyim? Ya uyuyamazsam? Yarın napıcam? Olağan dışı yerlerde uyuma Psikofizyolojik insomnia
Düzensiz yatma zamanı Egzersiz Kafein, alkol, sigara tüketimi Yatakta tv izleme Uygun olmayan uyku hijyeni
Bütün gece hiç uyumadım 1 saat anca uyudum Normal gece Uykusuz geceleri takiben gündüz uykululuk yok Paradoksal insomnia (uyku algılamasında bozukluk)
Gün içi fonksiyonlarını değerlendir!! Halsizlik, yorgunluk Dikkat, konsantrasyon, bellek bozukluğu Duygudurum bozukluğu, irritabilite Gündüz uykululuğu Motivasyon kaybı Kaza eğiliminde artış Gerginlik, baş ağrısı, GIS semptomları
Gündüz aşırı uyku hali Gün içi aktiviteleri olumsuz etkileyen Sersemlik Uyku hali Karşı konulamayan uyku nöbetleri
Gece uykum yetmiyor Daha fazla uyumam gerek Ne kadar uyursam uyuyayım bana yetmiyor Sersemliğim geçmiyor Hep yorgunum İşime konsantre olamıyorum
Uykuda solunum bozukluklarından narkolepsiye kadar uzanan geniş bir grup hastalık Uyku rutini Uyku uyanıklık zamanları Eşlik eden bulguların sorgulanması
Horlama Uykuda solunumun duraklaması Genellikle obez Ek ko-morbit hastalık Uyku apne sendromu
Gece semptomları Horlama Boğulma hissi, apne Uyku bölünmeleri Reflü sonucu göğüste yanma Anormal motor aktivite
Gündüz semptomları Uyku hali, uyuklamalar Unutkanlık, yorgunluk Sabah baş ağrısı, ağız kuruluğu Kişilik değişiklikleri Libido azalması
Santral orjinli hipersomniler Gündüz yaşanan dayanılmaz uyku atakları Öfke, kızgınlık, heyecan, gülme Komplet yada parsiyel kas güçsüzlüğü Narkolepsi ve katepleksi
Uyku paralizisi Hipogampik Hipnopompik halisünasyonlar
20 li yaşlarda erkek Narkolepsi atakları (kısa ve dinlendirici) Katapleksi (komplet yada parsiyel) İş okul performasında azalma Psikososyal, sosyoekonomik zorluklar
Uyku paralizisi Uykuya dalarken yada uyanırken kıpırdayamama Solunum yavaşlar, konuşamama Blinç açık, hatırlar 10-15 sn
Uykuya dalarken(hipnogojik) uyanırken(hipnopompik) işitsel, görsel yada sinestezik halisünasyonlar
diensefalik yada midbrain tümorlerinde, multiple skleroz, stroke, vaskuler malformasyonlar, ensefalit, serebral travma Seconder narkolepsi
İdiopatik hipersomni normal ( 6-10) yada uzamış (>10 saat ) 15-30 yaş Saatlerce uyurlar ama dinlendirici değil Neden yok
Hafta içi kısa uyku süresi Hafta sonu uzun uyku Tatil günlerinde yakınma yok Davranışsal nedenlere bağlı yetersiz uyku
Sirkadyen ritim bozuklukları Sabah uyanmakta zorluk Sabah uykululuğu, sersemlik Gece uykuya dalmada zorluk Geçikmiş uyku fazı bozukluğu
Akşam uykululuk Sabah erken uyanma Erken uyku fazı bozukluğu Shift-work, jet lag
Uykuda anormal hareketler ve davranışlar Partner ile görüş! Davranışlar Hareketler Gecenin hangi saatinde Bilinç durumu
Gecenin ilk 1/3 Çocukluk dönemi Selim seyirli Kuvvetli aile öyküsü Tam yada kısmı amnezi NREM uykusu kaynaklı uyanıklık tepki bozuklukları
Uyurgezerlik Uyku terörü Konfüzyonel arosual(uyanıklık)
Uyurgezerlik yavaş dalga uykusundan kaynaklanan beklenmedik motor aktivite 10 dk kısa Genellikle oda içerisinde kendi yollarını bulurlar Nadiren yaralanma, şiddet
Uyku sırasında ani çığlık Aşırı korku Otonomik belirtiler Uyku terörü
Konfüzyonel uyanıklıklar Hareketlenme ve inleme Bağırma,ağlama şeklinde konfüze davranışlar Çocuğu tamamen uyandırmak mümkün değil
Uyku siklusunun sonlarına doğru Daha çok erişkinlerde Tehlikeli davranışlar REM uykusu ile ilişkili parasomniler
REM uykusu davranış bozukluğu(rbd) Yenileyici uyku paralizisi Kabus bozukluğu
Diafragma ve ekstraoküler kaslar dışında tüm somatik kaslarda aktif paralizi RBD Rüyalar harekete geçer Yoğun ve şiddet içerikli Kendine yada yatak partnerine zarar
Kolay uyanır, oryantedir. Rüyayı net olarak hatırlar, anlatır.
Yenileyici uyku paralizisi Uykunun başlangıcında yada uyanma sırasında tüm gövde ve ekstremiteleri hareket ettirmede zorluk Saniyeler ile 1-2 dk Bilinç korunmuştur
Kabus bozukluğu Korku, anksiyete, öfke, üzüntü, nefret ve diğer disforik duygular Rüyalar yoğun şekilde hatırlanır Uykudan yenileyici uyanma ataklarıdır
Diğer parasomniler Uyku ile ilişkili disosiyatif bozukluk Uyku ile ilişkili inleme(katatrenia) Patlayan kafa sendromu Uyku ile ilişkili varsanılar Uyku ile ilişkili yeme bozukluğu
İstem dışı ve tekrarlayıcı yeme içme atakları Garip formda ve kombinasyonda yiyeceklerin tüketimi Uyku bütünlüğü bozuk GAUH,insomni Kilo alımı Ataklar hatırlanmaz
İleri yașlarda görülen parasomnilerde; psikiyatrik bozukluklar, cinsel istismar ve kötüye kullanım nörodejeneratif hastalıklar Hukuksal sorunlar
bacaklarında hissedilen rahatsızlık, huzursuzluk, uyuşma, karıncalanma tam olarak tanımlanamayan bir his hareket ettirme ihtiyacı
Bacaklarda germe, hareket ettirme, yataktan kalkıp gezinme Uykuya dalamazlar RLS %80 PLMS Uykuyu sürdürmede sıkıntı
Gece uykuda ağrılı kramplar 1-2 dk Uyanma Nokturnal bacak krampları
Diş gıcırdatma Bruksizm Temporamandibular eklem disfonksiyonu
Klinik öykü-temel yakinma!! Uyku alışkanlıkları Medikal öykü İlaç ve alkol kullanımı Aile öyküsü FM
Medikal öykü Mevcut yada geçmiş hastalık, operasyon Epilepsi,parkinson, demans, artritik durumlar, astım, iskemik kalp hastalığı, migren, obstrüktif üropati ağrıya yol açan her türlü durum
Hipotroidizm, akromegali,cushing sendromu, allerjik rinit, mukopolisakkoridozlar Tonsillektomi Obstrüktif uyku apne Anemi, renal yetmezlik RLS,PLMS
Anksiyete ve duygudurum bozuklukları Insomnia Depresyon Gündüz aşırı uyku hali Şizofreni Uyku bozukluğu
Klinik öykü-temel yakinma!! Uyku alışkanlıkları Medikal öykü İlaç ve alkol kullanımı Aile öyküsü FM
İlaç kullanımı Teofilin, B2 agonistler, diüretikler İnsomnia Kronik sedatif hipnotik kullanımı Hipnotik dependent uyku bozuklukları Soğuk algınlığı ilaçları, tatlandırıcılar,antihistaminiklar somniak
Alkol kullanımı Horlama Apne Insomnia Uyku deprivasyonu Uykululuk
Klinik öykü-temel yakinma!! Uyku alışkanlıkları Medikal öykü İlaç ve alkol kullanımı Aile öyküsü FM
Aile öyküsü Narkolepsi PLMS Uyku terörü Enüresis Uygurgezerlik OUAS
Klinik öykü-temel yakinma!! Uyku alışkanlıkları Medikal öykü İlaç ve alkol kullanımı Aile öyküsü FM
İnspeksiyon Obezite, kalın boyun OSAS Üzgün, bitkin bir ifade, zayıf kişisel hijyen, mor gözler Depresyon,insomni
Mandibular hipoplazi retrognati Büyümüş tansiller,dil sarkmış yumuşak damak Sağ kalp yetmezliği bulguları, aritmi, HT Solunum sistemi, nörolojik muayene
Klinik değerlendirme Çok farklı yakınmalar Uyku bozuklukları Nedene yönelik tanısal testler
Teşekkürler...