ETCF II Projesi Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir. Araştırma Türk Firmalarının AB Müktesebatını Uygulama Konusundaki Farkındalık ve Hazırlık Düzeyi Türk İş Dünyasının Türkiye nin AB ye Katılımına İlişkin Görüşleri EUROCHAMBRES ve, bu araştırma ile toplanan bilgilerin sadece AB-Türkiye Odalar Forumu-II (ETCF-II) projesi kapsamında kullanılacağını garanti ederler. Bireysel cevaplar kesinlikle gizli tutulacaktır. EUROCHAMBERS, ve EUROHORIZONS ın tüm hakları saklıdır.
AB-TÜRKİYE ODALAR FORUMU-II (ETCF-II) ANKET 2012 KATILIMCILARI İÇİN AÇIKLAMALAR Değerli Yönetici, Sizi, iş dünyasının AB müktesebatı ve üyelik müzakerelerine ilişkin bilgi seviyesi, müktesebatı uygulama kapasitesi, hazırlık düzeyi ve sürece yönelik görüş ve beklentilerinin tespit edilmesini amaçlayan Anket 2012 çalışmasına katılmaya davet ediyoruz. Görüşleriniz, gerek AB-Türkiye Odalar Forumu tarafından oluşturulacak ortak stratejilere ışık tutması, gerek oda-borsa ağının AB odaklı hizmetlerinin ihtiyaçlarınız doğrultusunda geliştirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, değerli vaktinizden sadece 15 dakika ayırarak cevaplayabileceğiniz anketimize katılmayı kabul ettiğiniz için şimdiden teşekkür ederiz. Soruları cevaplamadan önce, anket formunu sağlıklı bir şekilde doldurmanıza yardımcı olacak aşağıdaki hususları okumanızı önemle rica ederiz. AB Müktesebatı Tanımı AB müktesebatı; Avrupa Birliği nin Kurucu Antlaşmaları nın içeriği, ilkeleri ve siyasi hedefleri; bu Antlaşmalar çerçevesinde kabul edilen mevzuat ve kararlar ile AB Adalet Divanı içtihatları; kurumlararası anlaşma, ilke kararı, beyanat, tavsiye kararı veya kılavuz ilkeler gibi, yasal açıdan bağlayıcı olan veya olmayan diğer belgelerden oluşan AB kuralları bütünüdür. Bir aday ülke olarak Türkiye nin, AB ye katılmak için, AB müktesebatını kabul etmesi, uygulaması ve yürürlüğe koyması gerekmektedir. Formdaki sorular birbirini tamamlayıcı nitelikte olup, bir bütünlük içermektedir. Bu nedenle formun eksiksiz doldurulması, sonuçların sağlıklı bir şekilde analiz edilmesi ve yorumlanması açısından kritik önem taşımaktadır. Anket çalışması, tarafsızlık ilkesinden hareketle, araştırma ve danışmanlık şirketlerinden oluşan bağımsız bir konsorsiyum tarafından yürütülmektedir. Anket sonuçları geneli temsil edecek biçimde analiz edilip yorumlanacak, kişisel bilgiler hiçbir surette üçüncü kişi ve kurumlarla paylaşılmayacaktır. Anket çalışmasını yürüten konsorsiyum Avrupa Araştırmacılar Birliği ESOMAR ın evrensel kodlarına uymayı kabul ve taahhüt etmektedir. Sorulara objektif/nesnel cevaplar vermeniz, bulguların doğruluğu ve oluşturulacak stratejilerin geçerliliği açısından elzemdir. Soru formunu doldururken, cevaplarınızın silinmesi ihtimaline karşın mavi ya da kırmızı tükenmez kalem kullanmanız uygun olacaktır. Katkılarınız için bir kez daha teşekkür ederiz. Eurohorizons / Estima Ekibi 2
KATILIMCI BİLGİLERİ Firma adı Adresi Cadde / Sokak Mahalle Bina / Site İlçe İl Telefon Faks İnternet sitesi Posta kodu Katılımcının Adı, Soyadı Pozisyonu E-posta adresi 3
1. FİRMA PROFİLİ 1.1. FİRMANIZIN ÇALIŞAN SAYISI: 1 10 51 250 501 1000 11 50 251 500 1000'den fazla 1.2. FİRMANIZDA ÇALIŞAN KADIN SAYISI: 1.3. FİRMANIZIN ÜST DÜZEY YÖNETİCİ KADROSUNDAKİ KADIN ÇALIŞANLARIN ORANI (Lütfen % olarak belirtiniz): 1.4. FİRMANIZIN 2011 CİROSU: 1 milyon TL den az 1 milyon TL - 5 milyon TL 5 milyon TL - 25 milyon TL 25 milyon TL den fazla 1.5. FİRMANIZIN ANA FAALİYET SEKTÖRÜ LÜTFEN SADECE BİR SEKTÖR SEÇİNİZ (NACE REV. 1 KODU) A: Tarım, avcılık ve ormancılık B: Balıkçılık C: Madencilik ve taş ocakçılığı D: İmalat E: Elektrik, gaz ve su tedariği F: İnşaat G: Toptan ve perakende ticaret, motorlu taşıt, motosiklet ve kişisel eşya ve ev eşyaları onarımı H: Otel ve lokantalar I: Ulaştırma, depolama ve haberleşme J: Mali aracı kuruluşların faaliyetleri K: Gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri L: Kamu yönetimi ve savunma, zorunlu sosyal güvenlik M: Eğitim N: Sağlık işleri ve sosyal hizmetler O: Diğer toplumsal, sosyal ve kişisel hizmet faaliyetleri P: Hanehalkı faaliyetleri Q: Uluslararası örgütler ve kuruluşlar 1.6. FİRMANIZIN 2011 YILI CİROSUNDA İHRACATINIZIN YÜZDESİ: %10'dan az %10 30 %31 50 %50'den fazla İhracat yapmıyoruz 1.7. İHRACATINIZI YOĞUNLUKLA HANGİ BÖLGEYE YAPIYORSUNUZ? AB ülkeleri Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve Rusya Doğu ve Körfez Bölgesi Diğer 4
2. TÜRKİYE NİN AB ÜYELİK SÜRECİ VE AB MÜKTESEBATINA İLİŞKİN BİLGİ DÜZEYİ 2.1. AB İLE TÜRKİYE ARASINDA YÜRÜTÜLEN ÜYELİK MÜZAKERELERİ HAKKINDA (SÜRECİN İŞLEYİŞİ, AKTÖRLERİ, MÜZAKERE BAŞLIKLARI, GELİNEN AŞAMA VB.) NE KADAR BİLGİ SAHİBİSİNİZ? Çok iyi İyi Bilgi sahibi değiliz 2.2. FİRMANIZI İLGİLENDİREN AB MÜKTESEBATI HAKKINDA NE KADAR BİLGİ SAHİBİSİNİZ? Çok iyi İyi Bilgi sahibi değiliz 2.3. FİRMANIZI İLGİLENDİREN AB MÜKTESEBATINA UYUM DOĞRULTUSUNDA TÜRKİYE DE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR HAKKINDAKİ BİLGİ DÜZEYİNİZ NEDİR? Çok iyi İyi Bilgi sahibi değiliz 2.4. AB MÜKTESEBATININ AŞAĞIDAKİ ALANLARINDA NE KADAR BİLGİLENDİRİLMEYE İHTİYAÇ DUYUYORSUNUZ? Çok kapsamlı Kapsamlı derecede Bilgiye ihtiyaç duymuyorum Rekabet kuralları Ticaret kuralları Ürün belgelendirme, teknik düzenlemeler, standartlar Fikri mülkiyet hakları (ticari marka, patent, tasarım vb) Vergilendirme Gıda güvenliği ve kalitesi (hijyen paketi, HACCP vb.) Tüketicinin korunması ve üretici sorumluluğu İş sağlığı ve güvenliği İş hukuku, istihdam politikası ve sosyal güvenlik İş yapma ortamı (şirketler hukuku, muhasebe, denetim, kamu alımları, yerleşim hakkı) Bölgesel politika (yapısal fonlar vb.) Çevre politikası 2.5. AB NİN TÜRKİYE YE YÖNELİK MALİ YARDIMLARI VE AŞAĞIDAKİ PROGRAMLARI HAKKINDA BİLGİ SEVİYENİZ NEDİR? LÜTFEN HER PROGRAMI AYRI DEĞERLENDİREREK HER BİR PROGRAM İÇİN TEK SEÇENEK İŞARETLEYİNİZ. Çok iyi İyi düzeyde Bilgi sahibi değiliz Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) Rekabet Edebilirlik ve Yenilikçilik Programı (CIP) 7. Çerçeve Programı (7 ÇP) Hayatboyu Öğrenme Programı (LLL) İstihdam ve Sosyal Dayanışma Programı (PROGRESS) 5
3. AB MÜKTESEBATINA İLİŞKİN BİLGİ KAYNAKLARI VE HİZMETLERİ 3.1. FİRMANIZ, FAALİYET ALANINI İLGİLENDİREN AB MÜKTESEBATI HAKKINDA BİLGİLENDİRİLİYOR MU? BİLGİLENDİRİLİYORSA, HANGİ DÜZEYDE? Hayır, bilgilendirilmiyor Evet, yeterli düzeyde bilgilendiriliyor Evet, ama yetersiz düzeyde bilgilendiriliyor 3.2. FİRMANIZ AB MÜKTESEBATI HAKKINDA BİLGİ EDİNMEK İÇİN TÜM OLANAKLARDAN YETERİNCE YARARLANIYOR MU? Evet Hayır 3.3. AŞAĞIDAKİ BİLGİ KAYNAKLARINDAN AB MÜKTESEBATI HAKKINDA ALDIĞINIZ BİLGİLERİN KALİTE/KULLANILABİLİRLİK DÜZEYİ NEDİR? LÜTFEN HER KAYNAĞI AYRI DEĞERLENDİREREK HER BİR KAYNAK İÇİN TEK ŞEÇENEK İŞARETLEYİNİZ. Çok kullanışlı ve güvenilir Kullanışlı ve güvenilir Düşük kalitede, güvenilmez Çok düşük kalitede, güvenilmez Bilgi almıyoruz Oda-Borsa Ağı Avrupa İşletmeler Ağı (EEN) AB Bilgi Merkezleri (ABBM) Avrupa Birliği İş Geliştirme Merkezleri (ABİGEM) Türk Ticaret ve İş Dünyası Dernekleri / Birlikleri Avrupalı Ticaret ve İş Dünyası Dernekleri / Birlikleri Türk danışmanlık şirketleri Yabancı danışmanlık şirketleri Yerel iş ortakları AB li iş ortakları Avrupa Komisyonu (Ankara'da bulunan AB Komisyonu Türkiye Delegasyonu dahil) İnternetteki AB kaynakları AB yayınları AB Bakanlığı Diğer Bakanlıklar ve kamu kurumları AB üyesi ülkelerin Türkiye'deki diplomatik temsilcilikleri Üniversite ve Enstitüler Diğer (lütfen belirtiniz) 6
3.4. AB MÜKTESEBATINI ANLAMAK İÇİN AŞAĞIDAKİ BİLGİ EDİNME YÖNTEM VE KAYNAKLARINDAN EN FAZLA HANGİLERİNE İHTİYAÇ DUYUYORSUNUZ? LÜTFEN EN ÖNEM VERDİĞİNİZ İLK 3 SEÇENEĞİ İŞARETLEYİNİZ. AB mevzuatı ve uygulamalarına ilişkin basılı yayınlar (rapor, etüd, rehber doküman, dergi, haber bülteni vb.) Toplantı, seminer, çalıştay, konferans vb. Profesyonel danışmanlık hizmetleri yerli danışmanlar Profesyonel danışmanlık hizmetleri yabancı danışmanlar AB ve AB Üye Devletlerin teknik desteği (Avrupa Komisyonu Genişleme Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen Teknik Destek ve Bilgi Değişim Ofisi TAIEX) Internet üzerinden sağlanan hizmetler Diğer Fikrim Yok 4. AB MÜKTESEBATINA UYUM VE KURUMSAL STRATEJİLER 4.1. FİRMANIZ, AB MÜKTESEBATININ UYGULANMASI KONUSUNDA HANGİ HAZIRLIK EVRESİNDEDİR? Herhangi bir hazırlık başlatılmadı Uygun bir hazırlık programı geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar sürüyor Hazırlık programı benimsendi, ancak uygulama istendiği gibi yürütülemiyor Hazırlık programı uygulanıyor 4.2. FİRMANIZIN AŞAĞIDAKİ ALANLARDA (FAALİYET ALANINIZLA İLGİLİYSE) AB MÜKTESEBATINA UYUM SEVİYESİ NEDİR? Tam Yüksek Düşük Çok düşük Çevre İş sağlığı ve güvenliği Tüketicinin ve sağlığının korunması Gıda güvenliği ve hijyen Enerji etkinliği / verimliliği 7
4.3. AB MÜKTESEBATINA UYUM SAĞLANMASINI FİRMANIZIN GELİŞMESİ İÇİN BİR ARAÇ OLARAK GÖRÜYOR MUSUNUZ? Evet, firmanın yönetimi ve işleyişi için genel anlamda faydalı olacaktır Hayır, hiç yarar sağlamayacaktır 4.4. FİRMANIZIN, AŞAĞIDAKİ ALANLARDA AB MÜKTESEBATININ UYGULANMASINDA NE KADAR ZORLUK YAŞAYACAĞINI DÜŞÜNÜYORSUNUZ? Çok fazla Fazla seviyede Zorluk yaşanmayacak Rekabet kuralları Ticaret kuralları Ürün belgelendirme, teknik düzenlemeler, standartlar Fikri mülkiyet hakları (ticari marka, patent, tasarım, vb.) Vergilendirme Gıda güvenliği ve kalitesi Tüketicinin korunması ve üretici sorumluluğu İş sağlığı ve güvenliği İş hukuku, istihdam politikası ve sosyal güvenlik İş yapma ortamı (şirketler hukuku, muhasebe, denetim, kamu alımları, yerleşim hakkı) Çevre Diğer (lütfen belirtiniz) 4.5. TEMMUZ 2012 DE YENİ TÜRK TİCARET KANUNU NUN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNİN FİRMANIZI VE FAALİYETLERİNİ ETKİLEYECEĞİNİ DÜŞÜNÜYOR MUSUNUZ? Evet, düşünüyorum Hayır, düşünmüyorum 4.6. BİR ÖNCEKİ SORUYA YANITINIZ EVET İSE, FİRMANIZIN YENİ TÜRK TİCARET KANUNU NDAN NE ŞEKİLDE ETKİLENECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORSUNUZ? Olumlu etkilenecek Olumsuz etkilenecek 8
4.7. AB MÜKTESEBATININ UYGULANMA SÜRECİNDE, FİRMANIZIN AŞAĞIDAKİ ALANLARDA NE KADAR ZORLUK YAŞAYACAĞINI DÜŞÜNÜYORSUNUZ? LÜTFEN HER BİR ALAN İÇİN AŞAĞIDAKİ SEÇENEKLERDEN BİRİNİ İŞARETLEYİNİZ Çok fazla Fazla seviyede Zorluk yaşanmayacak Mali Teknik İnsan Kaynakları Ticari Diğer (lütfen belirtiniz) 4.8. TÜRKİYE NİN AB ÜYESİ OLMASININ FİRMANIZ İÇİN DOĞURACAĞI MALİYETLERE İLİŞKİN BİR HESAPLAMA YAPTINIZ MI? Evet (lütfen tahmin edilen miktarı belirtiniz.) EURO: Hayır 4.9. ÜYELİK MÜZAKERELERİ ÇERÇEVESİNDE, TÜRK HÜKÜMETİ, İŞ HAYATINI ETKİLEYEN KONULARDA MÜZAKERE POZİSYON BELGELERİ HAZIRLARKEN FİRMANIZDAN GÖRÜŞ ALDI MI? Evet, doğrudan görüş aldı Evet, dolaylı olarak (Odalar/iş dünyası temsilci örgütleri kanalıyla) görüş aldı Hayır, ama bizden görüş alınmasını isteriz Hayır ve bizden görüş alınmasını istemiyoruz 4.10. MÜZAKERE SÜRECİNDE TÜRK HÜKÜMETİNDEN BAŞLICA BEKLENTİLERİNİZ NELER? LÜTFEN AŞAĞIDAKİ SEÇENEKLERDEN SİZİN İÇİN EN ÖNEMLİ OLAN 3 TANESİNİ İŞARETLEYİNİZ. Firmaların, AB uyum süreci ve taşıdığı fırsat ve tehditler hakkında düzenli olarak bilgilendirilmesi İş dünyasının görüş ve taleplerinin Türkiye nin müzakere pozisyonlarına yansıtılması AB mevzuatına uyumun etkilerini (maliyet ve faydalar) ölçmek amacıyla düzenleyici etki analizleri gerçekleştirilmesi AB müktesebatına uyum sağlayabilmesi için özel sektöre mali destek verilmesi Kritik ve maliyetli düzenlemelere üyelikten önce uyum sağlanmaması Diğer (lütfen belirtiniz) 9
5. AB ÜYELİĞİNE İLİŞKİN BEKLENTİ VE YAKLAŞIMLAR 5.1. TÜRKİYE NİN AB ÜYELİĞİNİN FİRMANIZ AÇISINDAN EN ÖNEMLİ 3 ETKİSİNİN AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİLERİ OLACAĞINI DÜŞÜNÜYORSUNUZ. İç piyasada Avrupa firmaları ile daha sıkı rekabet Uzun dönemde rekabet gücünün artması Avrupa sermaye piyasalarına daha kolay erişim Doğrudan yabancı yatırım akışının artması İç pazarda daha şeffaf ticaret uygulamaları (rekabet kuralları, devlet yardımları, kamu alımları) Göç nedeniyle kalifiye işgücü eksikliği Yeni teknik ekipman ve bilgi teknolojileri temini konusunda daha rekabetçi şartlara erişim Üçüncü ülkelerdeki iş ortaklarına karşı daha güçlü bir pazarlık pozisyonu elde edilmesi Diğer Fikrim Yok 5.2. AB ÜYELİĞİNİN, FİRMANIZ VE FAALİYETLERİ ÜZERİNDE YARATACAĞI ETKİYİ NASIL DEĞERLENDİRİYORSUNUZ? Çok iyimserim İyimserim Etkisi olmaz Kötümserim Çok kötümserim 5.3. AB NİN VİZE POLİTİKASI AB ÜLKELERİ İLE İŞ YAPMANIZIN ÖNÜNDE BİR ENGEL TEŞKİL EDİYOR MU? Evet, ediyor Hayır, etmiyor Fikrim Yok 5.4. FİRMANIZIN AB ÜYELİĞİNE HAZIRLIK STRATEJİSİNİ NASIL NİTELENDİRİRSİNİZ? Stratejide herhangi bir değişiklik veya düzeltme gerekmiyor Firma kendi imkanları ile yeniden yapılanacaktır Firma stratejik ortağa ihtiyaç duyacaktır Diğer (lütfen belirtiniz) Fikrim Yok 5.5. TÜRKİYE NİN AB ÜYELİĞİNİ DESTEKLİYOR MUSUNUZ? Evet, destekliyorum Hayır, desteklemiyorum Fikrim Yok 5.6. TÜRKİYE NİN AB'YE NE ZAMAN ÜYE OLABİLECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORSUNUZ? 10 yıldan kısa bir süre içinde 15 yıldan uzun bir süre içinde 10 yıl sonra Hiçbir zaman 15 yıl sonra Fikrim Yok 10
5.7. SİZCE TÜRKİYE NİN AB ÜYESİ OLMAK İÇİN KARŞILAMASI GEREKEN EN ZORLU KRİTER AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ OLACAKTIR? LÜTFEN YALNIZCA BİR SEÇENEK İŞARETLEYİNİZ. Demokrasiyi, hukukun üstünlüğünü, insan haklarını ve azınlık haklarını güvence altına alan istikrarlı kurumların varlığı, uluslararası yükümlülüklere uyum, bölgesel işbirliği ve iyi komşuluk ilişkileri konularını içeren, siyasi kriterler İşleyen bir pazar ekonomisinin varlığı, AB içindeki rekabet baskısı ve piyasa güçleri ile başa çıkma kapasitesini içeren ekonomik kriterler Üyelik zorunluluklarını yerine getirme kapasitesine sahip olmak (AB müktesebatını benimsemek ve uygulamak) 6. AB KONULARINDA HİZMETLER ODALAR VE BORSALARIN ROLÜ 6.1. YEREL ODA/BORSANIZ TARAFINDAN ASAĞIDAKİ BİLGİLENDİRME HİZMETLERİNDEN HANGİLERİ VERİLİYOR? LÜTFEN SOLDAKİ KUTUCUĞU İŞARETLEYEREK BELİRTİNİZ. SÖZ KONUSU HİZMETLERDEN DUYDUĞUNUZ MEMNUNİYET DÜZEYİ NEDİR? LÜTFEN HER BİR HİZMET İÇİN MEMNUNİYET DÜZEYİ SEÇENEKLERİNDEN BİRİNİ İŞARETLEYİNİZ. MEMNUNİYET DÜZEYİ VERİLEN HİZMETLER Çok memnunum Memnunum Memnun değilim Hiç memnun değilim AB Bilgi Merkezleri (ABBM) hizmetleri Avrupa İşletmeler Ağı (EEN) hizmetleri Avrupa Birliği İş Geliştirme Merkezleri (ABIGEM) hizmetleri Yerel Odaların AB departmanlarının bilgilendirme hizmetleri İhracat dokümanlarına ilişkin hizmetler (ATA Karneleri) Pazar araştırması hizmetleri Ticari misyon hizmetleri Fuar hizmetleri Odaların veritabanları üzerinden iş ortağı arama hizmetleri Hedef ülkenin mevzuat şartlarına ilişkin bilgilendirme hizmetleri İş fırsatlarına ilişkin bilgilendirme hizmetleri Genç ve kadın girişimcilerin desteklenmesine yönelik hizmetler Çevre politikası 11
6.2. ABʼYE İLİŞKİN FAALİYETLERİNİZDE ODA/BORSALAR AĞINDAN NE TÜR BİLGİ VEYA HİZMET DESTEĞİNE İHTİYAÇ DUYUYORSUNUZ? AB ye ilişkin genel bilgiler (kurumlar, politika yapma süreci, aktörler ) Türkiye ye açık AB programlarına ilişkin genel bilgiler Kamu ihalelerine ilişkin AB kuralları hakkında bilgi AB nin sunduğu fon fırsatları hakkında bilgi Türkiye ile AB arasındaki Gümrük Birliği hakkında bilgi Günlük iş yaşamını etkileyen AB mevzuatı hakkında bilgi Türkiye ile AB arasındaki üyelik müzakereleri hakkında bilgi Avrupa düzeyindeki iyi uygulama örnekleri hakkında bilgi Ağ oluşturma (networking) Yabancı dil eğitimi 7. DİĞER GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİNİZİ AŞAĞIDAKİ BOŞLUĞA YAZABİLİRSİNİZ. İşbirliğiniz ve zaman ayırdığınız için teşekkür ederiz. Lütfen anketi doldurduktan sonra aşağıdaki adrese gönderiniz: ESTIMA Araştırma Danışmanlık ve Tic. A.Ş. Ahi Evran Cad., Polaris Plaza, A Blok, No: 11, Kat: 2 D:16 34398 Maslak / İstanbul 12