KEMİK VE MİNERAL YOĞUNLUĞU ÖLÇÜMÜ (KMY) Dr. Filiz Yenicesu Düzen Laboratuvarı 6 Ekim 2013
SUNUM KAPSAMI Niçin KMY yaparız? Hangi yöntemi kullanırız? KMY sonuçlarını nasıl değerlendirmemiz gerekir? Kırık riski belirleme Vertebral kırıklara yönelik görüntüleme Tüm vücut KMY 2
KMY Testi Niçin Yapılır? Kırık olmadan önce kemik kütlesinin azaldığını gösterebilmek Gelecekteki bölgeye özgü kemik kırılma riskini saptayabilmek Osteoporoz tedavisine yanıtı izlemek 3
Kimler KMY Testi Yaptırmalıdır? 65 yaş üstü kadınlar ve 70 yaş üstü erkekler risk faktörüne bakılmaksızın Klinik olarak kırılma risk faktörü taşıyan Genç postmenopozal veya menopozal süreçteki kadınlar 50-69 yaşındaki erkekler 50 yaşından sonra kırık olmuş erişkinler 3 aydan uzun süredir günde 5 mg ı geçen kortikosteroid tedavisindeki kişiler 4
KMY de Kullanılan Yöntem WHO nun osteoporoz tanısında önerdiği standart inceleme yöntemi DEXA dır (Dual Enerji X Işını Absorbsiyometri) DEXA yöntemi ile vertebra, kalça, önkol ve tüm vücut KMY ölçümleri yapılmaktadır 5
6
KMY Sonuçlarının Değerlendirilmesi DEXA ile yapılan Kemik Mineral Dansitometri sonuçları T skoru Kişinin genç yaş grubuna göre standart sapması Z skoru Kişinin kendi yaş grubuna göre standart sapması KMY g/cm 2 cinsinden kemik mineral yoğunluğu parametreleri ile değerlendirilir 7
8
9
Kemik Mineral Yoğunluğu (KMY) Ölçümü ile Osteoporoz Tanımı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tanımlarına göre Normal T Skoru Ölçümü -1 ve üzerinde Osteopeni -1 ve -2.5 Osteoporoz Ciddi osteoporoz -2,5 veya altı -2,5 veya altı ve kırık olması 10
DEXA ile KMY Taraması (WHO) DEXA ile rutinde Vertebra AP ve Kalça incelemeleri yapılır Aşırı kilo veya protez gibi sebeplerle bu çekimlerin yapılamadığı durumlarda ön kol incelemesi değerlendirilir 11
KMY Sonuçlarının Değerlendirilmesi AP Vertebra ve Kalçadan alınan T skorunun hangisi daha düşükse o değere göre tanı belirlenir 12
Lateral Vertebra incelemelerinde dejeneratif değişiklikler, abdominal aorta kalsifikasyonlarının inceleme alanına daha az girmesi gibi nedenlerle daha doğru değerler elde edilmesi beklenir Ancak her cihazın bu fonksiyonunun olmaması ve standardizasyon için yeteri kadar veri toplanmamış olması nedeniyle değerlendirmede kullanılmamaktadır Bununla birlikte lateral incelemenin yapılabildiği yerlerde tedavideki hastaları izlerken daha spesifik takip yapmak mümkün olabilir 13
14
15
16
17
KMY Sonuçlarının Değerlendirilmesi Takipte KMY değerindeki değişikliğin anlamlı kabul edilmesi için her makinenin belirlediği En Anlamlı Değişiklik (Least Significant Change LSC) değerine eşit veya geçiyor olması gerekir LSC yaklaşık %3 civarındadır 18
19
20
KMY ile Kırık Riski Hesaplama NHANES (National Health and Nutrition Education Services) ve Kanada verilerinin kullanıldığı en geniş veri tabanlı risk tablosunu kullanarak raporlarımızda yaş ve KMY ye bağlı kırık riskini veriyoruz 21
22
Kırık Riski Hesaplama WHO kişisel kırık riskini hesaplamak için klinik veriler ve KMY değerlerinin birlikte kullanıldığı FRAX risk hesaplamasının kullanılmasını önermektedir 23
Vertebral Görüntüleme Vertebra kırıkları KMY ölçümünden bağımsız olarak osteoporoz tanısı koymaya yeterlidir ve ilaç tedavisi gerektirir Tek bir vertebra kırığı, yeni vertebral kırık riskini 5 kat artırırken, kalça ve diğer kırıklar için de riski 2-3 kat arttırır Vertebra kırıkları tanısında boy kısalması, kifoz oluşumu, açık kol mesafesi/boy oranının değişmesi gibi klinik olarak bulgular değerlidir 24
Vertebral Görüntüleme Endikasyonları 70 Yaş üzeri kadın, 80 yaş üzeri erkekler T skoru -1,5 veya altında ise 65-69 yaş kadınlar, 75-79 yaş erkekler Aşağıdaki risk faktörlerini taşıyan postmenopozal 50-65 yaş kadın ve 50-69 yaş erkekler Hafif travma ile kırık gelişimi Geçmişe göre 4 cm ve daha fazla boy kısalması Prospektif olarak 2 cm veya daha fazla boy kısalması Uzun süreli kortikosteroid tedavi görmüş veya görüyor olması 25
Vertebral Görüntüleme Vertebra kırığı tanısı Genellikle toraks ve lomber lateral grafilerle yapılır Son yıllarda DEXA cihazlarına eklenen bir programla da yapılabilmektedir VFA (Vertebral Fracture Assessment) 26
27
28
29
30
Tüm Vücut KMY Tüm vücudun kemik, yağ, kas oranlarını belirtmek ve VKİ açısından değerlendirmek amacıyla yapılır Osteoporoz yönünden değerlendirmede kullanmak doğru değildir 31
32
33
Teşekkürler