Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü 1 1. Bilimsel faaliyetlerin eski Yunan uygarlığında başladığı kabul edilir. İnsanoğlu çağlar boyunca yağmurun yağması ve mevsimlerin oluşması gibi doğa olaylarını mitolojik hikayelerle açıklamıştır. Thales ve Antik Yunan düşünürleri, doğa üstü güçlere dayalı bu mitolojik açıklamaları reddetmiş ve yerine, doğal olaylara dayalı duyusal verileri esas alan açıklamalar yapmışlardır. Buna göre bilimsel faaliyetlerin Antik Yunan uygarlığında başladığı iddiası aşağıdaki seçeneklerden hangisine dayandırılabilir? A) Doğal olayları birden çok nedene bağlamalarına B) Araştırmalarında sonuçtan çok yönteme önem vermelerine C) Doğa olaylarını somut verilerden hareketle açıklamalarına D) Genelden özele giden akıl yürütmeler yapmış olmalarına E) Doğal olaylara ilişkin sistemli gözlemler yapmalarına 2. Şu an sizin için önemli olan nedir? Diye sorulsa açlığın sınırında olan bir kişi yiyecek der. Sıcaktan bunalan bir kişi serinlik der. Kendisini yalnız hisseden birisi, başka insanlarla beraber olmak der. Acaba tüm bu ihtiyaçlar karşılansa, yine de tüm insanları ilgilendiren başka şeyler var mıdır? Evet, her şeyin ötesinde, insanların ihtiyaç duyduğu başka bir şey vardır: İnsanlar, kim olduklarını ve neden yaşadıklarını bilmek isterler. Bu isteklerini karşılamak için de felsefi bir tavıra ihtiyaç duyarlar. Bu parçaya göre felsefeyle ilgili çıkarılabilecek en doğru yargı aşağıdakilerden hangisidir? A) Felsefe, sorduğu sorularla bilimin ufkunu açar. B) Felsefe, insanların yaşamını anlama ve hakikati görme merakından doğar. C) Felsefe, yaşamın sınırlı alanlarında insanlığa ışık tutan bir disiplindir. D) Felsefe, binlerce yıldan beri ortaya konan fikir ve düşünceleri tanıma olanağı sağlar. E) Felsefe, pratik yaşamda akıl yürütebilmek için gerekli temelleri oluşturur. 3. Felsefe karanlıkları delmek gibi bir şey, karanlıkların içinden ufacık bir gün ışığı bulup bu ışığı büyük bir ateş topuna dönüştürmek. Felsefe ile ilgili söylenen bu sözlerden, aşağıdaki sonuçlardan hangisi çıkarılamaz? Felsefeyle Tanışma - 1 4. Felsefe ilk olarak M.Ö. 7.yy da Antik Yunanda önemli bir ticaret merkezi ve liman kenti olan Milet'te ortaya çıkmıştır. İyonya düşünce sisteminin felsefe olarak nitelendirilmesinin temel nedeni, düşünce sisteminin dini ve mitolojik açıklamalar içermeyip akla dayalı temellendirmeler olmasıydı. Parçaya göre aşağıdakilerden hangisi felsefenin doğuşunda etkili değildir? A) Hoşgörü kültürü B) Özgür düşünme ortamı C) Dinsel otoriteye bağlı olma D) Kültürler arası etkileşim E) Toplumun refah seviyesinin yüksek olması 5. Hikmet, bütün olup bitenlerin esasını bilmektir. Felsefe ise bilgi peşinde olan ve bilgiyi seven bir kişinin düşünme etkinliğidir. Bu parçada anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Felsefe bilgiye ulaşma yolunda bir düşünme etkinliğidir. B) Felsefe hikmetten daha genel bir bilgidir. C) Felsefe bütün varlığı bilir. D) Hikmet sürekli yolda olmaktır. E) Felsefi bilgi olgulara dayanır. 6. Felsefe sınav kâğıtlarını okuyan bir felsefe öğretmeni felsefe nedir? Sorusuna verilen cevapları kontrol ederken; Ali nin felsefe yolda olmaktır. Ayşe nin doğru düşünmektir. Sema nın inanılanı sorgulamaktır. Fatih in bilgelik sevgisidir. Mehmet in düşündüğünü düşünmektir. Cevaplarını yazdığını görmüştür. Yukarıda verilen hangi isim Yunanca philosophia (felsefe) sözcüğünün kelime anlamını yazmıştır? A) Felsefe bilinmeyene doğru sürüklenip gider. B) Felsefe olayları derinlemesine inceler. C) Felsefe küçük ipuçlarını değerlendirir. D) Felsefenin görevi karanlıkları aydınlığa çıkarmaktır. E) Felsefe cevapları henüz bulunmamış soruların üzerine gider. A) Fatih B) Ali C) Eylem D) Ayşe E) Sema
1 7. Platon a göre Felsefe doğruyu bulma yolunda düşünme etkinliğidir. Bu tanıma dayanarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Felsefe, hakikati aramak için ortaya konulan zihinsel bir çabadır. B) Felsefe, bilimsel olmayan önermelerden uzak durur. C) Felsefede, hiçbir konuda son söz söylenmemiştir. D) Felsefede cevaplardan çok sorular önemlidir. E) Felsefe, bütün olan bitenlerin esasını bilebilir. Felsefeyle Tanışma - 1 10. I. Bildiklerimizin sınırı var mıdır? II. Kaç tarz varlık vardır? III. Evrenin ana maddesi nedir? IV. İnsan ahlaki eylemde bulunurken özgür müdür? V. İnsanlar neden ve nasıl unutur? Verilenlerden hangileri felsefenin cevap aradığı sorulardan değildir? A) Yalnız I. B) Yalnız III. C) Yalnız V. D) I ve V. E) III ve V. 8. Denilebilir ki felsefe, hiç kesintiye uğramayan bir düşünme etkinliğidir. Felsefe ele aldığı soru ve sorunları akıl ve mantık ilkesi çerçevesinde tutarlı bir bilgi olarak evrensel düzeyde ortak insan aklına sunar. Felsefe verilen cevaplarla yetinmeyip yeni soru ve cevaplarla kendisini sürekli olarak yeniler. Aşağıdakilerden hangisi bu parçaya uygun bir felsefe tanımıdır? A) Felsefe, doğru düşünmektir. B) Felsefe, bilgelik peşinde koşmaktır. C) Felsefe, düşünceler serüvenidir. D) Felsefe, ilkeler ya da ilk nedenlerin peşindedir. E) Felsefe, insanın gücü ölçüsünde varlığın hakikatini bilmesidir. 9. Doğanın ardında gizlenen ve ona imkan veren varlığın bilgisi, mutlak bilgi, ussal bilgi, madde olmayanın bilgisi, son erek bilgi, varlık yasalarını bulmak için düşünen benliğin bilgisidir. Verilen parçada yapılan açıklamalar aşağıdaki alanlardan hangisine ait olabilir? A) Metafizik B) Fenomen C) Aksiyoloji D) Epistemoloji E) Teleoloji 11. I. İnsan, eylemleri sırasında özgür müdür? II. İktadarın kaynağı nedir? III. Duyu organlarımız bizi yanıltır mı? IV. Evrende bir değişme var mıdır? Verilen sorular aşağıdaki felsefe alanları ile eşleştirildiğinde hangi seçenek açıkta kalır? A) Epistemoloji B) Etik C) Siyaset felsefesi D) Estetik E) Ontoloji 12. Kant a göre felsefenin nesneleri algılamaktan çok, bilme tarzımızla meşgul olması gerekir. Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi vurgulanmak istenmiştir? A) Felsefede amacın kesin bilgiye ulaşmak olduğu B) Felsefenin olanı incelemesi gerektiği C) Felsefenin açıklamalarında bitmişliğin olmadığı D) Felsefenin, bilimsel bilgi sonuçlarından yararlandığı E) Felsefenin, varlığa ait bilgilerimizi elde etme yöntemiyle ilgilenmesi gerektiği Bu testin cevap anahtarına ulaşmak için yandaki karekodu okutunuz.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü 2 1. I. Bildiklerimizin sınırı var mıdır? II. İnsanlar neden ve nasıl unutur? III. Evrenin ana maddesi nedir? IV. İnsan ahlaki eylemde bulunurken özgür müdür? Verilenlerden hangileri felsefenin cevap aradığı sorulardan değildir? A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) Yalnız III. D) Yalnız IV. E) II ve III. Felsefeyle Tanışma - 2 4. Felsefede soruların tek bir doğru cevabı olmadığı için önemli olan önermelerin birbiriyle mantıksal olarak biraradalığıdır. Verilen ifadede felsefenin aşağıdaki hangi özelliği vurgulanmaktadır? A) Eleştirel bir tavır sonucu ortaya çıkmıştır. B) Kendi içinde tutarlıdır. C) Hiçbir konuda son sözü söylememiştir. D) Kapsamlı ve bütüncül bir bilgidir. E) Kişisel ve özgündür. 2. Filozof ele aldığı konuları farklı yollarla çözümleyerek açıklığa kavuşturur. Sonra da üzerinde düşünülüp çözümlenmiş ve aydınlığa kavuşturulmuş malzemeden hareketle konularını yeniden inşa eder ve onu bir bütünlüğe kavuşturur. Verilen açıklamada felsefi düşüncenin aşağıdaki özelliklerinden hangisi vurgulanmaktadır? A) Eleştirici ve sorgulayıcıdır. B) Cevaplardan çok sorular önemlidir. C) Çözümleyici ve kurucudur. D) O düşünceyi ileri süren filozofun özgün görüşüdür. E) Ortaya konan önermeler kendi içinde tutarlıdır. 3. Felsefede ileri sürülen önermeler bilimde olduğu gibi olgularla test edilerek doğrulanamaz. Önemli olan ortaya konan düşüncenin çelişkisiz olmasıdır. Verilen parçada felsefenin aşağıdaki hangi özelliği üzerinde durulmuştur? A) Cevaplardan çok sorular önemlidir. B) Çağın koşullarından etkilenir. C) Eleştirici ve sorgulayıcıdır. D) Bitmişlik ve kesinlik yoktur. E) Mantıksal ve tutarlıdır. 5. Felsefede söz konusu olan tek bir insanın değil, genel olarak insanın yaşantısıdır. Verilen ifadeden felsefi düşünceye ait çıkarılabilecek özellik aşağıdakilerden hangisidir? A) Cevaplardan çok sorular önemlidir. B) Sorgulayıcıdır. C) Akla dayalıdır. D) Yığılarak ilerler. E) Evrenseldir. 6. Felsefede ileri sürülen bir görüş ya da sav için bir dayanak göstermek gerekir. Buna göre felsefeyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Varlığı bütün olarak ele alır. B) Eleştirici ve sorgulayıcıdır. C) Cevaplardan çok sorular önemlidir. D) Temellendirmeye dayalı bir düşüncedir. E) Çağın koşullarından etkilenir.
2 7. Felsefi düşünme sadece sorgulananı tek taraflı düşünme değildir; aynı zamanda sorgulamanın kendisini veya sorgulama sonucunu da sorgulamaktır. Parçada felsefi düşüncenin aşağıdaki hangi özelliği üzerinde durulmuştur? A) Çözümleyici ve kurucu bir düşüncedir. B) Cevaplardan çok sorular önemlidir. C) Merak ve hayretten doğar. D) Refleksif bir düşüncedir. E) Tutarlıdır. Felsefeyle Tanışma - 2 10. Hayatın her yerinde felsefe karşımıza çıkar. İleri sürdüğümüz bir fikrin doğru olduğunu iddia etmek için kanıtlar sunmaya başladığımızda, siyasi tutumlarımızla ilgili karar vermek durumunda kaldığımızda, insanlarla ilişkilerimizde bazı değerlere sahip olmamız gerektiğinde felsefe yaparız. Bu parçada savunulan görüş aşağıdakilerden hangisidir? A) Evrensel ahlak ilkeleri mümkündür. B) Sorgulama yapma felsefenin temelidir. C) Felsefi düşünceler birbirinden etkilenir. D) Felsefe insanın hayatında kaçınılmaz bir etkinliktir. E) Her felsefi düşünce içinde doğduğu toplumdan etkilenir. 8. Felsefe, yolda olmaktır. K. Jaspers ın bu sözü, felsefenin aşağıdaki hangi özelliğini dile getirmektedir? A) Dogmatik olmaması B) Subjektif olması C) Bitmişlik ve kesinliğin olmaması D) Çağın koşullarından etkilenmesi E) Merak sonucunda ortaya çıkması 9. Sokrates, insan için en zor an seçme anıdır, bize hayatın sunduğu bütün bu yolların ne kazandıracağını hesaplayarak her yerde ve her zaman mümkün olan en iyi hayatı seçebiliriz. Bütün bunları düşünür, ruhun aslını da göz önünde tutarsak hayatın iyisiyle kötüsünü ayırt edebiliriz. Bu parçada felsefenin aşağıdaki hangi işlevinden söz edilmektedir? A) Hayatı anlama B) Özgün fikirler elde etme C) Doğru bilgiye ulaşma D) Yeni fikir akımları geliştirme E) Bilme isteğini geliştirme 11. Herakleitos gerçeği söz haline getirmeden, başka deyişle dile dökmeden önce insanlar anlamadılar. demiştir. Herakleitos un bu sözle anlatmak istediği aşağıdakilerden hangisidir? A) İnsan konuştuğu için düşünür. B) Düşünce varlığını dil ile gerçekleştirir. C) Gerçeklik düşünülemez yalnız sözle ifade edilir. D) Düşünme ve konuşma eylemleri birbirinden farklı şeylerdir. E) Gerçeklik genel ve soyut olduğu için anlamak ve anlatmak güçtür. 12. Felsefe birtakım önermeler kümesidir. Bu önermeler bir semboller sistemi olan dil ile ifade edildikleri için, felsefe ile dilin sıkı bir ilişkisi söz konusudur. Bir çiftçi için toprak neyse, bir müzisyen için nota neyse filozof içinde dil odur. Bu parçaya dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Dil; insanla insan, insanla diğer var olan şeyler arasında birleştirici bir bağ kurar. B) Felsefe yapmak için düşünmek; düşünmek için de dil gereklidir. C) Dil, insanın anlatma ve anlama araçlarının en kullanışlı olanıdır. D) Bir filozofu anlayabilmek için onun ana dilini bilmek gerekir. E) Felsefe yapılabilen diller zengin diller arasında yer alır. Bu testin cevap anahtarına ulaşmak için yandaki karekodu okutunuz.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü 3 1. Bilme edinimi, özne ile nesne arasında kurulan bağla gerçekleşir. Bilginin konusunu; insanın, karşısında bulduğu veya zihinde ürettiği toplumsal, politik, ekonomik, psikolojik her tür olay ve olgu oluşturmaktadır. İnsan, hem dış dünyadaki nesne hakkında hüküm veren özne, hem de bir başkasının bilgisine konu olan nesne konumunda olabilir. Bu parçaya göre bilginin ortaya çıkışı ile aşağıda verilen yargılardan hangisi doğrudur? A) Bilginin oluşumunda hem özne hem nesne olmak zorundadır. B) Bilginin konusu dış dünyadaki deneyimlerdir. C) Bilgi onu üreten öznenin algısına bağlıdır. D) Bilgi belli bir süreçte oluşur. E) Bilgi dış gerçekliktir. 2. Bilme edimi, oldukça karmaşık bir süreçtir. Şu anda bu satırları okurken bile; belki bir acaba deyip merak ettiniz ve bu edimin nasıl gerçekleştiğini kendinize sormaya başladınız bile, kim bilebilir? Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisine cevap aranmaktadır? A) Nasıl biliriz? B) Bilginin ölçütü nedir? C) Bilginin sınırı nedir? D) Bilginin kaynağı nedir? E) Bilginin değeri nedir? Bilgi Felsefesi - 1 4. Senden evvel de pek çok insan aynı gökyüzünü paylaştı. Fakat bir kez olsun bakmayı düşünmediler masmavi gökyüzüne. Akıp giden zamanı, hissetmediler. Koşulsuz hayatın meşguliyetine duydukları sarsılmaz teslimiyet duygusuyla; ne olmak istedikleri konusunda en ufak tereddüt duymadan geldiler, baktılar ve gerçeği görmeden, göçtüler bu dünyadan. Görmek isteyenlerin ise en büyük yardımcısı felsefeciler oldu. Buna göre, felsefi bilginin insana ve insanlığa en önemli katkısı aşağıdakilerden hangisi olmuştur? A) Akıl yürütme becerisi kazandırmıştır. B) Bilginin temellendirilmesini sağlamıştır. C) Doğru bilgiyi mümkün kılmıştır. D) Aklı çelişkilerden kurtarmıştır. E) Gerçekliği sorgulamayı sağlamıştır. 5. Bir mağara duvarına avladığı bizonu çizen insan, kimi zaman Olympos ta seyircilerin karşısında kahkaha atan bir adam olarak, kimi zaman da topluma yön vermek isteyen bir şair olarak çıkabilir. Sanat pek çok bilgi türü içinde; insanı, insana, insanca, farklı biçimlerde anlatabilmenin en iyi yoludur. Buna göre aşağıdakilerden hangisi, sanat bilgisinin özelliklerinden değildir? A) Somuttur. B) Duygudan ziyade düşünceye dayanır. C) Tiyatrodan, resime pek çok türü vardır. D) Temelinde insan yer almaktadır. E) Sujenin öznelliğini yansıtır. 3. Suje ile obje arasında kurulan bağdan doğan üründür. Verilen tanım aşağıdaki kavramlardan hangisine aittir? A) Akt B) Bilgi C) Doğruluk D) Gerçeklik E) Temellendirme 6. Deneyimlerimizin, hayat içinde işe yaraması ile gelişir. Kişiye ve zamana göre değişmeyen, determinist bir bilgidir. Tartşmaya kapalı, olduğu gibi kabul edilen bilgidir. Hayal gücü, sezgi ve yaratıcılığın dışa vurumudur. Açıklaması verilmeyen bilgi türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Sanat Bilgisi B) Dini Bilgi C) Bilimsel Bilgi D) Felsefi Bilgi E) Gündelik Bilgi
3 7. Her çağdaki sanatsal yaratımın özellikleri ve anlamı her zaman kendi ifadesi olduğu toplum tasarısıyla nedensel bir bağlantı içindedir. Bu parçaya göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Sanat üretildiği toplumdan etkilenir. B) Sanat evrensel ürünler ortaya koyar. C) Sanatçı toplumdan bağımsızdır. D) Toplumun sanat üzerinde bir etkisi yoktur. E) Toplumun sanata etkisi sanatçıyı kısıtlar. Bilgi Felsefesi - 1 10. Sıcak havalarda ince, soğuk havalarda kalın giysiler giyilmesi gerektiğinin bilinmesi Suyla dolu bir havuza taş gibi bir madde atıldığında taşın dibe batacağının bilinmesi Verilen bilgilerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Sezgisel olmaları B) Deneyimlerle elde edilmesi C) Doğuştan, akıl yoluyla gelen bilgiler olması D) Temelinde inanç bağının bulunması E) Olgusal bağlantılarının bulunması 8. Jaspers a göre; bizi felsefe yapma konusunda harekete geçiren sebeplerden biri şüphe ve emin olma halidir. Yüzyıllardır, bilim adamları elde ettikleri sonuçlara bakıp, hakikati yakaladıklarını savunurken, felsefeciler ise hakikat konusunda temkinli davranmışlardır. Buna göre bilimsel ve felsefi bilgi ile ilgili söylenen aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur? A) Felsefi bilgi de şüphe araçken, bilimsel bilgi de amaçtır. B) Bilimsel bilgide, felsefeden farklı olarak ilerleme yoktur. C) Felsefi bilgide, bilimsel bilgiden farklı olarak sorgulama yapmak bir araçtır. D) Bilimsel bilgi ile felsefi bilginin kullandığı yöntemler ortaktır. E) Felsefi bilgi kesinlik barındırmazken, bilimsel bilgi kesindir. 9. Felsefenin araştırma alanı çoğu kez somut olan ve sınırları açıkça çizilmiş bir nesne veya olgu olmadığından, ondan deneysel bir çalışma bekleyemiyoruz. Bu nedenle filozofun sorunlara çözüm ararken, inançları, görüşleri, yaşantısı ve çağın olaylarından kendini soyutlaması güçtür. Bu durum felsefi bilginin aşağıdaki özelliklerinden hangisi ile ilgilidir? A) Subjektif olması B) Rasyonel olması C) Var olan her şeyi konu edinmesi D) Kesin bir doğruluk değerine sahip olması E) Kendinden önceki düşünürlerden etkilenmesi 11. Evreni ve insanı açıklamaya çalışan dinin kaynağında Tanrı inancı vardır. Bu inanç dinde sezgi, vahiy ya da kutsal kitap aracılığıyla temellendirilir. Dinde eleştiriye, temel iddiaların doğruluğundan kuşku duymaya hiçbir şekilde yer yoktur. Bu parçada vurgulanan dini bilginin aşağıdaki özelliklerinden hangisidir? A) Sorgulamaya kapalı olması B) Evrensel mesajlar vermesi C) Toplumsal yaşamı şekillendirmesi D) Ahlaki ögeler içermesi E) Toplumsal kontrol aracı olması 12. Her şeyi olduğu gibi kabul eden, merak etmeyen, eleştirmeyen insan için felsefi düşünme söz konusu olamaz. Felsefe bilgisi varlıklar ve olaylar karşısında merak duyan insanlarda ortaya çıkar. Bu parçada felsefi bilginin aşağıdaki hangi özelliğine vurgu yapılmaktadır? A) Sorgulayıcılık B) Bütünsellik C) Öznellik D) Kümülatiflik E) Tutarlılık Bu testin cevap anahtarına ulaşmak için yandaki karekodu okutunuz.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü 4 1. Doğruluk nedir? Bu soruyu kendi aklınıza dayanarak; yanlış olmayan şeklinde cevaplayabilirsiniz. Peki yanlış nedir? diye sorsak: aynı akıl, Yanlış, gerçeklikle uyuşmayandır. şeklinde felsefi bir cevap verebilir. Bir septik, gerçeği ulaşılabilen bir şey olarak görmediğinden, doğruluğu tartışmayı dahi kendi aklına aykırı bulacaktır. Klasik bilim anlayışı ise, bu soruya olgusal bir perspektifle yaklaşarak; nesnelerin gerçekliğinin denetlenebilirliği üzerinden cevap üretecektir. Parçadan doğruluk kavramı ile ilgili çıkarılabilecek temel düşünce aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Doğru bilgi, mümkün değildir. B) Doğru bilginin kaynağı akıldır. C) Doğru bilginin kaynağı konusunda farklı bakış açıları söz konusudur. D) Doğruluk ile ilgili ortak bir uzlaşı söz konusu değildir. E) Doğruluk topluma göre değişebilmektedir. 2. "Dünya yuvarlaktır." önermesi "Dünya" diye adlandırdığımız gezegenin yuvarlak olması halinde doğru, olmaması halinde ise yanlış değeri almaktadır. Buna karşılık "Dünya" kendi başına ne doğrudur ne yanlıştır; fakat o gerçek bir varlıktır. Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Doğruluk bir değerdir. B) Gerçeklik bir tür var olma durumudur. C) Doğruluk, düşünceye bağlıdır. D) Gerçeklik, insan algısından bağımsızdır. E) Doğruluk, bilginin nesnesine uygunluğudur. Bilgi Felsefesi - 2 4. Epistemoloji nin temel konularından olan; doğruluk ve gerçeklik ilişkisi hakkında filozoflar,bazı doğruluk ölçütleri geliştirmişlerdir. Bu ölçütlerden en önemlisi olan tutarlılık; bize sağlam bir zeminde hareket etme fırsatı vermekle birlikte süreç boyunca, artık güvenlik sigortamız olacaktır. Parçadan çıkarılacak sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A) Tutarlılık bilginin can yeleğidir. B) Gerçeklik, özneden bağımsızdır. C) Doğrunun ölçütü dış dünyada işe yaramasıdır. D) Felsefede doğru bilgiye ulaşmak imkansızdır. E) Bilginin sınırı dış dünyadaki gerçeklikten ibarettir. 5. Bir felsefi düşüncenin sistemli olabilmesi için, ortaya konan bilgilerde uygunluk, kavramlar ve önermeler arasında tutarlılık, apaçıklık, pratik yarar ve tümel uzlaşım ölçütlerine uygun olması gerekir. Bunlar olmaksızın yola çıkan filozofun akıbeti, pusulasız yola çıkıp, fırtına içinde rotayı kaybeden kaptana benzer. Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Felsefi sistemler, toplumsal gelişmelerin ürünüdür. B) Bilgi,dış dünyadaki gerçeklik ile sınırlıdır. C) Felsefi bilgi doğruluk ölçütlerine uygun olmalıdır. D) Doğruluğun ölçütü, onu üreten özneye bağlıdır. E) Sistem her filozofun varacağı nihai bir hedeftir. 3. Doğruluk; bilginin nesnesine uygunluğudur. Nesne soyut yada somut olabilir. Uygunsa doğru, değilse yanlıştır. Gerçeklik ise bir tür var olma-olmama durumudur. Kar beyazdır önermesinin doğruluğu, yağan karın gerçekte beyaz olup olmadığına bakmaktan geçer. Bu parçaya göre doğruluğu gerçeklikten ayıran temel fark aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilginin nesnesine uygun olup olmadığı B) Yöntemli olarak edinilmiş olması C) Dış dünyada gözlenebilir olması D) Farklı kaynaklardan edinilmesi E) Nesnel ve denetlenebilir olması 6. Aşağıdaki kavramlardan hangisi bilginin doğruluk ölçütlerinden biri değildir? A) Öznellik B) Tutarlılık C) Apaçıklık D) Yararcılık E) Uygunluk
4 7. Bir yargı ya da önerme gerçeklikle uyuşuyorsa ya da ifade ettiği bilgi, gerçekliğe denk düşüyorsa o bilgi doğrudur. Örneğin; Bu kapı demirdendir. önermesi ancak ve ancak o kapının demirden olması durumunda doğrudur. Verilen açıklama aşağıdaki sorulardan hangisine cevap niteliğindedir? A) Doğru bilgi mümkün müdür? B) Doğru bilginin ölçütü nedir? C) Bilgilerimizin kaynağı nedir? D) Doğru bilginin sınırları var mıdır? E) Doğruluk ve gerçeklik arasındaki fark nedir? 8. Titius a göre felsefe, yaşama ve evrene karşı bir vaziyet alıştır. Parmak izlerimizin, göz retinalarımızın farklı olması gibi; her insan da, gerek dış görünüşü, gerekse duygu ve düşünceleriyle birbirinden farklıdır. Ürettiği her argümanla, aslında bir bakıma hakikat denizini doldurmaktadır. Farklılığımızla üretilen bilgiler arttıkça ve paylaştıkça zenginleşti insanlık. Bu parçada, aşağıdaki ifadelerden hangisine değinilmemiştir? A) Her insanın bakış açıları birbirinden farklıdır. B) Bilgilerimiz, olaylar karşındaki bakışımızı belirler. C) Felsefi bilginin artması, bakış açısını zenginleştirir. D) Bilgilerin artması, hayatımızı daha anlamlı kılar. E) Belli bir filozofun düşüncesine uygun yaşamamız gerekir. 9. Wegener e göre bütün kıtalar Pangea adlı büyük bir ana karanın parçalanmasıyla ortaya çıkmıştır. Önce irili ufaklı kara parçaları oluşmuş, sonra insanlar bunları keşfederek; Pangea nın varlığına dair ipuçları elde etmiş, nihayet en sonunda zihinlerinde onun varlığını kesinleştirmişlerdir. Bu keşif tıpkı yapbozun parçalarını birleştirmek gibidir. Yapbozu yapıp tekrar bozarız, sonra tekrar yaparız. Bu işlem sonu olmaksızın devam edebilir. Parçadan hareketle felsefenin bilgiye yaklaşımı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Genelleyici bir bakışla yaklaşır. B) Objektif konulardan hareket eder. C) Sonuç olarak insanlığa yararlıdır. D) Sonu gelmeyen bir keşif sürecidir. E) Bilmek için bilme arzusuyla yapılır. Bilgi Felsefesi - 2 10. Öğretmenin, sınıfta uygulayacağı herhangi bir test için yetkin oluşu, onun bu konuyu tam manasıyla özümsemiş olduğu anlamına gelir. Çünkü sınayan, sınanandan daha yetkin olmalıdır. Bir röntgeni inceleyen doktorun hastalığın nerede olduğunu görebilmesi gibi, öğretmende cevap kağıdına baktığı zaman öğrencinin yanıtından, o konuyu hangi ölçüde öğrendiğini veya nerelerde eksikliklerinin olduğunu çıkarsayabilir. Paragrafta anlatılmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Doğru bilgi üretmek için küçük detaylara bakmak zaman kaybıdır. B) Belli bir alandaki yetkinlik, o alanın derinlemesine kavranmış olmasına bağlıdır. C) Metafizik önermelerin doğruluğunu denetlemek, uzmanların işidir. D) Doğru bilgi yoktur, olsa da bilinemez ve başkasına aktarılamaz. E) Doğru bilginin ölçütü günlük yaşamda işimize yaramasıdır. 11. Bilgi felsefesi, bilgimizin temel özelliklerini, kaynağını ve sınırlarını inceler. Bilen özne ile bilinen nesne arasındaki bilgi sürecini tamamıyla ele alır ve bu süreçteki tüm ögeleri inceler. Bilginin ne olduğunu, nasıl ve hangi yollardan elde edildiğini irdeler. Buna göre aşağıdakilerden hangisi bilgi felsefesinin temel sorunlarından biri değildir? A) Bilgi nasıl oluşur? B) Bilginin değeri nedir? C) Doğru bilgi mümkün müdür? D) Bilginin kaynağı nedir? E) Evrensel ahlak yasası olanaklı mıdır? 12. Bilmenin imkanlılığı sorusu, zaman zaman karamsarlığa kapılmamıza neden olsa da; bu çarpışma, yolculuğun devamı için bir engel değildir; Gorgias ın doğru yoktur! haykırışına şahit olurken, birdenbire Platon un asıl gerçekliği başka dünyadaki idealar alemine dayandırmasına, oradan Hegel in, gerçek olanı aklileştirme serüvenine geçebiliriz felsefede. Düşünmenin derin dehlizlerinde, sonluluk olmadığını ve duvarın öbür tarafına geçmenin de mümkün olabildiğini görürüz. Parçada felsefe ile ilgili açıklanmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilginin kaynağı sorunu B) Bilginin sınırı problemi C) Bilginin değeri sorunu D) Bilginin doğruluk ölçütleri E) Bilgi felsefesinin temel problemleri Bu testin cevap anahtarına ulaşmak için yandaki karekodu okutunuz.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü 5 1. Hiçbir şey yoktur. Bir şey olsa bile onu bilmezdik. O şeyi bilsek bile, başkalarına aktarmazdık. Gorgias bu sözleriyle aşağıdaki hangi soruya cevap vermiştir? A) Bilginin kaynağı nedir? B) Doğru bilgiye ulaşmak mümkün müdür? C) Bilginin sırrı nedir? D) Doğrunun ölçütü nedir? E) Fayda sağlayan bilgi doğru mudur? 2. Sofistlerle birlikte felsefenin yönünün değiştiğini söyleyebiliriz. Sofist filozoflar, doğa filozoflarının araştırdığı arkhe problemini felsefenin konusu olmaktan çıkarmış ve ilk defa "Doğru bilgi mümkün müdür?" sorusunu sormaya başlamışlardır. Bilgi insandan insana değişmektedir; çünkü her insan farklı duyumlarla bilgiler elde etmektedir. Buna göre Sofistlerle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Sofistlerle birlikte bilgi, felsefenin konusu haline gelmiştir. B) Sofistlere göre değişmez, genel geçer bir bilgi yoktur. C) Sofistler varlığın mutlak bilgisinin elde edilebileceği iddiasındadır. D) Sofistler doğa felsefesi ile ilgilenmemişlerdir. E) Sofistler epistemolojik problemlere yönelmiştir. 3. Sokrates in annesi doğum yaptıran bir ebedir. Annesi hakkında: Annem, nasıl var olan bir bebeğin dünyaya gelmesine yardımcı oluyorsa, bilgilerin ortaya çıkışı da buna benzer. Örneğin bir öğretmen öğrencisine yeni bir şey öğretmez, ancak onun aklında var olan bilgilerin açığa çıkarılmasına yardımcı olur. der. Parçada bilginin ortaya çıkışı ile anlatılmak istenen temel düşünce, aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilgiler doğuştandır ve sorgulatma yöntemiyle ortaya çıkarılır. B) Bilgilerimizi deneyimle sonradan elde ederiz. C) Bilgilerimizin kaynağı beş duyu organımızdır. D) Bilgiyi, insan istemese de çevreden edinir. E) Yaşamın her anında bilgi üretimi devam eder. Bilgi Felsefesi - 3 4. Descartes, insanın şüphe etme sürecinden de şüphe duyması gerektiğini düşünür. Ona göre şüphe bir tür düşünme edimidir. Düşünen insan ise bu süreçte bir bilinç varlığı olarak, var olduğunu fark eder. Bu noktada Descartes, artık kendisinden şüphe duyulmayan, ilk kesin bilgiye ulaşır. Düşünüyorum o halde varım. Descartes ın, bilgiye ulaşma süreciyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur? A) Şüphe, doğru bilgiye ulaşmak için bir amaçtır. B) İnsan varlığının bilgisine metodik şüphe ile ulaşır. C) Doğru bilgi ancak sezgi yoluyla elde edilir. D) Doğru bilgiden her zaman kuşku duyulur. E) Doğru bilgi imkansızdır. 5. John Locke a göre insan zihni doğuştan boş bir levha(- Tabula rasa) gibidir. Sokrates in iddiasının aksine, ona göre insan zihninde doğuştan gelen hiçbir bilgi yoktur. Her türlü bilgi, gözlem ve duyular yoluyla sonradan kazanılmaktadır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi Sokrates in bilgi hakkındaki görüşü olabilir? A) Bilginin kaynağı deneyimlerdir. B) Doğuştan getirilen bilgi yoktur. C) Deneye dayanan bilgi doğru bilgidir. D) Bilgilerimiz doğuştan akıl yoluyla getirilir. E) İnsanın bilgileri sonradan, yaşantı yoluyla şekillenir. 6. Filozoflar; mevcut kavramlardan önermeler üretmektedir. Ancak bu sürecin sonunda akıl yürütme gerçekleşebilmektedir. Akıl yürütme sürecinde, ya yeni düşünce üretilir ya da başkalarının ürettiği düşünceler eleştirilir. Kavramların zihinsel analizi yapılır ve üretilen düşüncelerin birbirleriyle tutarlılığına bakılır. Verilen açıklama aşağıdaki yaklaşımlardan hangisine ait olabilir? A) Pozitivizm-Olguculuk B) Sensualizm-Duyumculuk C) Emprizm-Deneycilik D) Rasyonalizm-Akılcılık E) Entüisyonizm-Sezgicilik
5 7. Platon Asıl gerçeklik idealardır. derken aynı zamanda aşağıdakilerden hangisini ifade etmek istemiştir? A) Bilginin imkansız oluşunu B) Bilginin kaynağının duyular olduğunu C) Her şeyin, sürekli değiştiğini D) Duyularımızın bizi yanılttığını E) Bilginin kaynağının sezgi olduğunu 8. Kant a göre bilgi, hem zihinden hem deneyden gelen verilerin birleşmesi sonucu oluşur. Hegel, Kant ın bilginin oluşumu ile ilgili öne sürdüğü dış dünyadan, yani deneyden gelen bilginin de zihnin bir ürünü olduğunu iddia eder. Hegel e göre bilginin tüm ögeleri zihnin kendisine aittir. Bu parçada Hegel aşağıdaki ifadelerden hangisine eleştiri yapmaktadır? A) Doğru bilginin kaynağı akıldır. B) Gerçek kavramı insan düşüncesinin bir yansımasıdır. C) Doğru bilgi ancak duyu verileri ile elde edilir. D) Akla uygun olan herşey doğrudur. E) Doğru bilginin kaynağı akıl ile birlikte deneydir. 9. D. Hume duyumlarla algılanabilecek bir nedensellik bağının olmadığını, onun sadece alışkanlıktan ileri geldiğini söylemiştir. Hume un nedensellik fikrine karşı çıkışı aynı zamanda aşağıdaki felsefi akımlardan hangisine karşı bir eleştiri niteliğindedir? A) Rasyonalizm B) Kritisizm C) Pragmatizm D) Pozitivizm E) Entüisyonizm Bilgi Felsefesi - 3 10. Rasyonalistler, sadece düşünmenin, doğruluğu olan bir bilgi sağlayabileceğini ileri sürerler. Empristler ise, sadece duyuların bilginin doğruluğu için ölçüt olabileceğini söylerler. İlk kez Kant her iki görüşü de eleştirerek Bilgilerimiz deneyle başlar ama deneyden doğmaz, der. Çünkü ona göre Deneysiz kavramlar boş, kavramsız deneyler kördür. Bu parçada doğru bilgiye ulaşmak için aşağıdakilerden hangisinin önemi üzerinde durulmaktadır? A) Düşünme ile duyular arasında bağ kurmak gerekir. B) Bilginin oluşum sürecinde duyu verilerinin ön planda olması gerekir. C) Düşünme olmadan da doğru bilgiye ulaşılabilir. D) Doğru bilginin akılsal temellendirmedir. E) Sezgi yolu ile doğru bilgiye ulaşmak mümkündür. 11. Öğrenme anımsamadan başka birşey değildir. Öğrenme yoktur, yalnızca hatırlama vardır. Bu iki ifade ile anlatılmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Edindiğimiz tüm bilgilerden şüphe duyarız. B) Bilginin kaynağında hem akıl hem deney vardır. C) İnsan aklı doğuştan bilgilerle donatılmıştır. D) İnsanın bilgisi tecrübeden ibarettir. E) Bilgilerin sorgulanması gerekir. 12. Aristoteles Nikomakos'a Etik adlı eserinde şöyle der: "O halde erdem tercihlere ilişkin bir huy; akıl tarafından ve aklı başında bir insanın belirleyebileceği, bizle ilgili olarak ortak alanda bulunma huyudur. Bu bir aşırılık, öteki eksiklik olan iki kötülüğün ortasıdır. Kötülük etkilenimlerde ve eylemlerde gerekenden aşırısı ya da eksikliğidir. Erdem ise ortayı bulmadır." Buna göre Aristoteles için erdem aşağıdakilerden hangisidir? A) Deneyim kazanma B) Hak peşinde koşma C) Tutarlı olma D) Ölçülü olma E) Bencil olma Bu testin cevap anahtarına ulaşmak için yandaki karekodu okutunuz.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü 6 1. Varlık felsefesinde var olan kavramıyla, zamanda ve mekanda var olan nesnelerin yanında, zihinde varlık bulan nesneler de kastedilmektedir. Buna göre var olan hakkında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Sadece olgulardan ibarettir. B) Tüm var olan düşünen bir zihne bağlıdır. C) Zihnin dışında algılanan her şeydir. D) İnsan bilgisinin sınırlarını aşmaktadır. E) Soyut ve somut olma özelliğine bağlıdır. 2. Ontoloji nin, hatta felsefenin ilk sorusu arkhe problemidir. İnsanoğlu temel ve esas olanı merak ederek, önce tüm var olanların başlangıcını(töz) anlamaya çalışmıştır. Bu nedenle İlk Çağ filozofları, felsefeyi daha çok doğayı anlama isteğiyle Evrenin özü nedir? sorusuyla başlatmışlardır. Bu düşünceden yola çıkarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Felsefenin ilk sorusu, varlık felsefesiyle ilgilidir. B) Töz, bir varlığı her ne ise o olmasını sağlayan unsurdur. C) İlk Çağ filozofları, daha çok doğayı anlamaya çalışmıştır. D) Varlığın ana maddesini oluş ve süregelen değişimler oluşturur. E) Arkhe, var olanların ilk ana maddesi anlamında kullanılmaktadır. Varlık Felsefesi - 1 4. Felsefe; Evren nasıl var oldu?, Her türlü değişime rağmen, değişmeyen nedir? Evrendeki düzeni sağlayan nedir? Görünenlerin arkasında bir gerçek var mıdır?... şeklinde uzayıp giden pek çok soruya cevap aramaktadır. Sıradan insanlar da, filozof da aslında aynı soruları hayatı boyunca belki de defalarca kendisine sormuştur. Hiçbir insan olmamıştır ki, bu konular üzerinde kafa yormasın. Ontoloji ile ilgilenen filozoflar bu sorulara mantıksal temellendirmelerle cevap vermeye çalışmışlardır. Parçaya göre filozofun ontolojik sorunlar karşısındaki ayırt edici tutumu aşağıdakilerin hangisinde doğru ifade edilmiştir? A) Bilimin somut verileri yerine, ontolojide soyut ve doğaüstü konular ele alınmaktadır. B) Filozof, sorulara akılcı ve tutarlı cevaplar vermeye çalışır. C) Varlığın ne olduğuna dair, filozoflar henüz kesin bir yanıt verebilmiş değildir. D) Görünenden hareketle, ideal varlığa ulaşmak ontoloji üzerine fikir üreten filozofların temel hedefidir. E) Sıradan insanlar, bu tür sorulara cevap vermekten çekinir. 5. I. Duyularla kavranılan şeyler dışındaki varlıkların bilgisi II. Görünen şeylerin arkasında gizlenen ve ona imkan veren varlığın bilgisi III. Ruhun ölümsüzlüğünün bilgisi IV. Fiziksel olayların bilgisi V. Son erek bilgisi Yukarıdakilerden hangisi metafiziğin konusu içerisinde yer almaz? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 3. Aşağıdakilerden hangisi metafiziğin özelliklerinden değildir? A) Bilimsel verilerin sınırı içinde kalması B) Ruhun ölümsüzlüğünü sorgulaması C) Duyulur evrenin ötesini araştırması D) İdeal varlıklarla ilgilenmesi E) Soyut kavramları ele alması 6. Aşağıdakilerden hangisi bilim ve felsefenin varlığı ele alış tarzını yansıtmamaktadır? A) Bilime göre varlık olgusaldır. B) Felsefe varlığı bir bütün olarak ele alır. C) Felsefe sadece ideal varlığı inceler. D) Bilim, varlığa determinist açıdan bakar. E) Bilimler yöntemlerine göre varlığı parçalara ayırır.
6 7. Felsefe şeyleri, bize göründükleri halleriyle incelediği kadar, bunların arka planında neler olabileceğine dair genel açıklamalarla da ilgilenir. Bu anlamda felsefe; Sümerlilerden bu yana algıların tanzim edilerek, transandantal bir bütünlüğe ulaşılması sürecidir. Bilim ise gün geçtikçe uzmanlaşmakta, ayrıntılarda boğulmaya devam etmektedir. Parçada anlatılan temel düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilim varlığa eleştirel yaklaşırken, felsefe kesin kabuller içermektedir. B) Bilim deney ve gözleme, felsefe akıl yürütmeye dayanmaktadır. C) Felsefe pratik kaygılar için, bilim teorik amaçla yapılmaktadır. D) Filozoflar elde ettiği sonuçları, bilim adamlarının hizmetine sunmaktadır. E) Felsefe varlığı bütüncül incelerken, bilim parçalayarak ele almaktadır. 8. I. Evrenin ana maddesi nedir? II. İnsan eylemlerinde özgür müdür? III. Mekan nedir? IV. Varlığın öz'ü nedir? V. Varlık kaç tarzdadır? Yukarıdakilerden hangisi diğerlerinden farklı bir felsefe disiplinine aittir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. Varlık Felsefesi - 1 10. Evren, akıllı bir düzen içinde mi çalışmaktadır? Evren ve insan ilişkisinde zaman kavramının yeri nedir? Evrenin tözü nedir? Var olmanın koşulu nedir? Bu sorularla aşağıdaki cevapları eşleştirdiğimizde, hangi sorunun cevabına ulaşılamaz? A) Bilginin kaynağı duyumdur. B) Evrende rastlantıya yer yoktur. C) Var olan her şeyin temeli maddedir. D) Varlık onu algılayan özneye bağlıdır. E) Bir ırmakta iki kez yıkanılmaz, her şey değişir. 11. Varlığın niceliği nedir? Varlığın niteliği nedir? Varlık var mıdır? Gördüklerimiz gerçek midir? Verilen temel sorulara aşağıdaki seçeneklerden hangisi cevap niteliğinde değildir? A) Varlık, birbirine indirgenemez iki tözden oluşur. B) Varlık, ilk kez Aristoteles tarafından tanımlanmıştır. C) Varlık, dış dünyada gördüklerimizden ibarettir. D) Var olan her şeyin özü maddedir. E) Varlık, esasen yoktur. 9. Astronomi, uzayı; biyoloji, canlıları; psikoloji ise insan davranışlarını inceler. Bütün bunlarda ortak olan, var olan şeyler olmasıdır. Bu bizi varlık hakkındaki en temel soruya götürür. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde felsefenin varlığı kendisine konu edinen disiplini ve bu disiplinin temel sorusu doğru olarak verilmiştir? A) Epistemoloji - Doğru bilgi mümkün müdür? B) Ontoloji - Varlık Nedir? C) Etik - Evrensel ahlaki ilkeler var mıdır? D) Epistemoloji - Değer Nedir? E) Estetik - Güzel Nedir? 12. Hiçbir şey var değildir. Var olsa da bilinemezdi Bilinse de başkasına aktaramazdık diyen Gorgias aşağıdaki akımlardan hangisini savunuyor olabilir? A) Materyalizm B) Entüisyonizm C) Dogmatizm D) Nihilizm E) Pozitivizm Bu testin cevap anahtarına ulaşmak için yandaki karekodu okutunuz.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü 7 1. Demokritos ilk materyalist filozoflardan biridir Varlığın oluşumunu en küçük madde anlamına gelen atomlarla açıklar. O na göre, her ne varsa atomların yapısal özelliklerinin bir yansımasıdır. Demokritos u atomcu düşünmeye iten gerekçeler arasında, içinde yaşadığı toplumun somut olanı önceleyen yaklaşımı gösterilebilir. Parçaya göre Demokritos için aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? A) Toplumsal bakış açısı düşüncelerini etkilemiştir. B) Atomcu yaklaşımıyla ontolojinin temellerini atmıştır. C) Farklılıkları atomların özelliği ile açıklar. D) Var olmayı atomlara dayandırır. E) Maddeci bir düşünürdür. Varlık Felsefesi - 2 4. Hegel, varlığın kendisini Geist (akıl/tin/ruh) olarak görür. O na göre geist aşama aşama; evren, insan, toplum; son olarak da sanat, din ve felsefeye dönüşür. Tez, antitez, sentez diyalektiği içerisinde gerçekleşen bu değişim ve dönüşüm süreçleri; geist ın yapısındaki, kendini bilmeye ve gerçekleştirmeye zorlayan çelişkiden kaynaklanır. Hegel in varlık anlayışına göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? A) Varlık olmak ile akıl özdeştir. B) Tarihsel her süreç geist ın açılımıdır. C) Bilimsellik, kendini bilmenin son aşamasıdır. D) Çatışmalar varlığın yapısından kaynaklanır. E) Her sentez aşaması kendi çelişkisini üretir. 2. Herakleitos a göre "Değişmedeki değişmezliği sağlayan şey logos tur." Buna göre Herakleitos un varlık anlayışına uygun açıklama aşağıdakilerden hangisidir? A) Değişebilir nesneler olmasaydı değişim oluşmazdı. B) Değişim varlıklar arasında dinamik ilişki oluşturur. C) Var oluş süreçleri varlığın yapısına göre oluşur. D) Evrende görünenleri var kılan değişimdir. E) Evrendeki varoluş atomlara bağlıdır. 5. Asıl varlığı kendi dışında arama çabasına yönelen insan, bir bakıma bu tavrı ile kendi gerçekliğine gözlerini kapamış olur. Oysa Fichte nin ifadesi ile varlık olmanın değerini oluşturacak tek kaynak, insanın kendi zihinsel algısıdır, denebilir. Buna göre insan algısını varlığın kaynağı olarak gören yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? A) Düalizm B) Realizm C) Materyalizm D) Fenomenoloji E) İdealizm 3. Platon, ünlü mağara öğretisinde dünyadaki varlıkları, ideaların yansıyan gölgeleri olarak tasarlar. O na göre dünyanın maddi ve bireysel varlıkları eksik, yetersiz ve olumsuz özelliklere sahip oldukları için asıl varlık olamazlar. Buna göre Platon un idealar öğretisi ile ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşılamaz? A) Deney ve tecrübelerle fark edilirler. B) İlk varlık oldukları için değişmezler. C) Soyut yapıdadırlar. D) Zihinsel alanda yer alırlar. E) Asıl gerçek varlıklardır. 6. Var olan denilince, yalnızca beş duyu organımızla algıladıklarımız akla gelmemelidir. Atomdan galaksilere, Tanrı dan Anka Kuşu na dek pek çok nesne gerçekte yahut zihinde ayrı bir varlık alanına karşılık gelmektedir. Metinde varlığa dair anlatılmak istenen temel düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Olgusaldır. B) İdeadır. C) Maddedir. D) Fenomendir. E) Hem madde hem ideadır.
7 7. Hobbes a göre, var olan şeyler üzerinde düşünen bir öznenin, olup biteni gerekçe göstererek, olması gerekene ulaştığını iddia etmesi hatalı bir akıl yürütme biçimidir. Olandan olması gereken çıkmaz. Çünkü olan iyi şeyler üzerinden, genel bir iyi ideası na ulaştığımızı iddia ettiğimizde, bir başkası da çıkıp diyecektir ki eee her şey de iyi ve güzel değil ki! O yüzden biz ancak var olanlar üzerinde konuşup tartışabiliriz. Olması gereken üzerinde uzlaşı beklemek, belki iyi niyetli bir girişim olsa bile sonuçta boşa heba edilmiş zamandan ibarettir. Hobbes un bu düşünceleri aşağıdakilerden hangisiyle örtüşmektedir? A) Evrensel doğruya ulaşmanın tek yolu kişisel tecrübelerimizdir. B) Var olan şeyler üzerinde konuşmak, boşa zaman kaybıdır. C) Olması gereken üzerinden, var olan hakkında akıl yürütmek doğru değildir. D) İyi ideası Hobbes un ahlak görüşlerinin hedef noktasında yer almaktadır. E) Varlık üzerinde düşünen öznenin ortaya koyduğu yargılar evrenseldir. 8. Aristoteles i, içinde bulunduğumuz bu dünyada, var olan şeyler arasındaki düzen fikri, nedensellik ilkesine itmiştir. Hume ise tam tersine nedensellik düşüncesini reddedip, bunun bir alışkanlıktan kaynaklandığını, evrende düzensizliği de görebileceğimizi savunmaktadır. Bu iki görüşten yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Evrende bir amaçsallık ve yönelim vardır. B) Evren tek bir şey tarafından oluşturulmuştur. C) Evrende amaçsallık söz konusu değildir. D) Her ikisi de varlığın varolma amacını sorgulamıştır. E) Her ikisinin de düzen ve nedensellik arasındaki ilişkiye bakış açıları farklıdır. Varlık Felsefesi - 2 9. Anaksimenes, nitelik bakımından değişmeyen, kendisiyle aynı kalma özelliği gösteren, gevşeyip yoğunlaşabilen bir maddenin, varlığın özü olabileceğini iddia ederken, Empedokles ise birbiriyle karışıp daha sonra ayrılabilen, fakat kendisi değişmeyen ilk madde üzerinde karar kılmıştır. Demokritos ta ise bu sorunun cevabı, maddenin temeli olan atom fikrine dönüşmüştür. Parçada aşağıdaki görüşlerden hangisi açıklanmaktadır? A) Evrenin ana maddesinin tek olması B) İlk Çağda idealar problemiyle ilgilenilmesi C) Filozofların düşüncelerinin, yaşadıkları çağda genel- geçer olması D) Materyalistlerin varlığın özüne, farklı unsurları temele alarak ulaşmaları E) Empedokles ve Demokritos'un varlığın aynı nitelikte olduğunu savunması 10. Felsefe tarihinde pek çok filozof, töz problemiyle ilgilenmiştir. Leibniz, cevherlerin sonsuz sayıda, her biri bölünemez bir monad ; yani bir birlik ten oluştuğunu düşünmektedir. Demokritos un söylediğinin tersine, cevherin etkinliğini ve gücünü, maddî bir şey olarak değil, maddî olmayan bir şey olarak düşünmüştür. Descartes ise; varlığın ruh-beden olmak üzere iki, Spinoza ise Bir cevherden oluştuğunu ifade etmektedir. Parçada anlatılan görüşlerin ortak problemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Varlığın özünde madde olup olmaması B) Tözün nitelik ve niceliğinin farklı bakış açılarıyla açıklanması C) Cevherin mahiyetinin anlaşılamaması D) Varlığın somut yada soyut olması E) Cevherin niteliği ve sayısının değişmemesi Bu testin cevap anahtarına ulaşmak için yandaki karekodu okutunuz.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü 8 1. Berkeley; görünüş ve gerçeklik ikilemi sorununu ele aldığında, varlığı algı yoluyla temellendirmek istemiştir. Dış dünyanın gerçekliğini zihin tarafından algılamayla temellendiren Berkeley için; duyum ve deneyim dışında bir hakikatten söz edilemez. Ancak Berkeley in aksini savunan görüşün argümanına bakılırsa; benim göremiyor olduğum şeylerin var olma ve olmama olasılığı, aslında aynı doğruluk değerine sahiptir." Bu durumda tek tip bakış açılarından kaçınmak gerekir. Paragrafta Berkeley e yapılan eleştiri aşağıdakilerden hangisidir? A) Tek gerçekliğin ideal varlıklar olması B) Gerçekliğin, salt algıya dayandırılarak açıklanması C) Görünen ve gerçeklik ikileminin zihinsel bir yanılgı olması D) Dış dünyanın gerçekliğinin reddedilememesi E) Gerçeği algıya dayandıranların, metafiziği reddetmemesi 2. I. Varlığın özü maddedir. Materyalizm II. Gerçek varlık yoktur. Nihilizm III. Varlık görünenlerdir. Fenomenoloji IV. Varlık birbirine indirgenemez iki tözden oluşur. Monizm V. Kesin varlık idealardır. Septisizm Yukarıda verilen eşleştirmelerden hangileri yanlıştır? A) I ve II. B) I ve V. C) III ve IV. D) III ve V. E) IV ve V. 3. Aristoteles e göre varlık yapısı gereği, madde ve formdan oluşmaktadır. Örneğin şu diye işaret edebildiğimiz karşımda duran insan dışında, ayrı bir insanlık kavramının gerçekliğinden söz edemeyiz. Platon un aksine, gerçekliği ayrı bir alemde aramak yerine; şu diye gösterebildiğimiz nesnelerin içindeki, formlarda aramamız gerektiğini savunmuştur. Buna göre, madde biçimlenmemiş bir yapıda iken, formlar onun biçimsel temel ilkesini oluşturmaktadır. Buna göre Aristoteles in varlık konusundaki düşüncelerinin Platon dan temel farkı aşağıdakilerden hangisidir? A) Varlığın özünü, salt maddesel ve denetlenebilir olarak göstermesi B) Varlığı; idealar yerine, gerçek varlıkların formlarının içinde görmesi C) Varlığı, sürekli bir değişim ve dönüşümden ibaret göstermesi D) Varlığı, şu diye gösterebildiğimiz nesneler yerine başka dünyada araması E) Varlığı, fenomen içinde bilinç yönelimiyle sezgisel olarak bulması Varlık Felsefesi - 3 4. Bir yola ait bakış açımız yokuş aşağı inerken ve yokuş yukarı çıkarken aynı değildir. Herakleitos a ait olan bu ifadelere bakıldığında, anlatılmak istenen temel düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Belli bir ölçü içerisinde ateş ile maddeler karşılıklı olarak birbirlerine dönüşürler. B) Her şeyin temelinde; madde ve maddenin şekil almış formları bulunur. C) Varlık, algılayan bilincin yönelimine göre farklı doğruluk değeri alabilir. D) Varoluş süreci, düzen görünümünde olsa da rastlantısallık taşır. E) Her şey değişir, değişim evrenin varoluş sürecini yansıtmaktadır. 5. Pythagoras, varlığın ne olduğuna dair kendisinden önceki doğa filozoflarının arkhe açıklamaları yerine, soyut diyebileceğimiz bir akıl yürütmeyle cevap vermek istemiştir. Sayıların içinde mükemmellik olduğunu iddia etmiş, Bir - den yola çıkarak varlığı açıklamıştır. Evrendeki düzeni, uyumu, oran ve ölçütü akıl yürütmeyle, sayılar üzerinden anlatmaya çalışmıştır. Pythagoras ın bu düşüncelerini aşağıdakilerden hangisi doğru ifade eder? A) Evrenin temelindeki düzen kadar düzensizlik de önemlidir. B) Soyut bir akıl yürütme yerine, günlük deneyimler önemlidir. C) Değişim bir yanılgıdır. D) Doğal olanla ideal olanı birleştirmiş durumdadır. E) Arkhe yi soyut bir bakışla; uyum, denge ve sayılar üzerinden açıklar.
8 6. Elealı Zenon, felsefe tarihinde, paradokslar üzerine yaptığı yorumlarla tanınmaktadır. Mekanın sonsuz sayıda bölünebilirliğine göre düşünürsek; bir ok, hiçbir zaman hedefine ulaşamaz. Hiçbir zaman; bir tavşan, kaplumbağayı belli bir zaman aralığında geçemez. Gördüğümüzden emin olduğunuz algılar ve buna dayalı genellemelerimiz bizi yanıltmaktadır. Buna göre Zenon un temel düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Hareket ve mekan yoktur. B) Çokluk bir yanılgıdır, gerçeğe akılla ulaşılır. C) Her şey değişir, değişmeyen tek şey değişimdir. D) Varlık maddesel nitelikte atomdan oluşmaktadır. E) Varlık yoktur, olsa bilinemez, bilinse de aktarılamaz. 7. Farabi, iki tür varlıktan söz etmektedir. Birincisi belirlenmiş, varlığını başka bir varlığın iradesine borçlu olan, Mümkün ül Vücud; diğeri ise her tür varlığın var olma sebebi, mükemmellik ve sonsuzluğun yegane karşılığı olan Vacip ül Vücud tur. Vacip ül Vücud, her tür eksiklikten arınmış olmakla birlikte, tamlığı ve birliği temsil etmektedir. Buna göre aşağıdaki görüşlerden hangisi Farabi nin varlık anlayışı ile bağdaşmamaktadır? A) Vacip ül Vücud, mükemmel varlıktır. B) Maddi varlıklar, varoluşunu kendilerine borçlu değildir. C) Evrende var olan her şey, doğal düzenin bir sonucudur. D) Var olan her şeyin temel belirleyicisi Vacip ül Vücud'tur. E) Mümkün varlıkların var oluşu, Vacip ül Vücud iradesine bağlıdır. 8. İnsanoğlu evrende olan biteni anlamak için; felsefe öncesi mitolojileri, İlk Çağda doğa olayları üzerinden bir öz bulma çabasını, Orta Çağ boyunca yüce bir gücün kudretini gerekçe göstererek açıklamaya çalışmıştır. Rönesans sonrası ise aklı temel alan açıklamalara yönelim göstermiştir. Artık gerek teolojik, gerekse metafizik dönemler bitmiş, bilimin aydınlığında pozitif bir döneme geçilmiştir. Bu nedenle felsefede metafizik unsurlar artık önemini yitirmiştir. diyen akım ve filozof aşağıdakilerden hangisidir? A) Pragmatizm- John Dewey B) Rasyonalizm- Aristoteles C) Fenomenoloji- Edmund Husserl D) Materyalizm- Demokritos E) Pozitivizm- Auguste Comte Varlık Felsefesi - 3 9. Aydınlanma, insanın kendi suçu ile düşmüş olduğu bir ergin olmama durumundan kurtulmasıdır. İnsanoğlu, Orta Çağ boyunca akıl anahtarlarının tek sahibi konumundaki kilisenin, varlık anlayışını sorgulamaksızın kabul etmek yerine, artık aklının anahtarını eline alarak kullanma cesaretini göstermiştir. Fakat aşırı mekanik ve aklı kutsayan yeni yaklaşımlar nedeniyle bu kez de, insanın duygu varlığı olduğu gerçeği yadsınmaya başlamıştır. Romantizm bu nedenle 18. yüzyılda bilim ve aklın karşısına, duygu ve sanatı koyarak; yaratıcılıkta özgürlük ve coşkunluğu öne çıkarmıştır. Parçadan yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Aydınlanma öncesi dönemde dini ve geleneksel düşünceler ağır basmaktadır. B) Romantizm aklı kutsayan düşünceler yerine, insani duyguları öne çıkarmıştır. C) Varlığa dair düşünceleri belirleyen kriterler, zaman içinde değişim göstermiştir. D) Varlığa bakış ölçütleri zamanla değişse de dini ve geleneksel düşünce her zaman hakim olmuştur. E) Aydınlanma, doğmatik düşünceler yerine, otorite olarak akıl ve bilimi seçmiştir. 10. J. P. Sartre a göre insan ne ise, o değildir, aksine ne değilse odur. İnsanın var oluş sürecine başlamadan önce, belirlenmiş ve değişmez bir doğaya sahip olduğunu iddia etmek, onun özgür iradesine kota koymaktır. Varoluş sürecindeki insan; kendi seçtiği olanaklar varlığı iken kendisi için varlık konumundadır. Fakat bir kağıt parçası ise, onu tasarlayan iradenin dışında bir varlık alanı gösteremediğinden, kendinde varlık olarak nitelenmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi Sartre ın varlık konusundaki görüşlerine uygun bir ifadedir? A) Belirlenmiş ve değişmez bir doğa olduğu için, öz varoluştan önce gelir. B) İnsan, dünyaya gelmeden önce belirlenmiş ve değişmez bir kadere sahiptir. C) İnsan kendisini belirleyen irade dışında bir kader belirleyemez. D) Kendinde varlık varoluş sürecinde kendine has bir irade geliştirir. E) İnsan bir imkan ve olanaklar varlığı olarak, özgürlüğe mahkumdur. Bu testin cevap anahtarına ulaşmak için yandaki karekodu okutunuz.