İçindekiler I Prof. Dr. Hamide Zafer Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Ceza Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmaları Olaylar ve Kararlar Çözümlü Örnekler Çözümlü Sınav Sorularından Örnekler Soru Bankası Metin ve Kavram Soruları Adli Yargı Hakim ve Savcı Adaylığı Seçme Sınavı Sorularından Örnekler ve Cevap Anahtarı Beta
II Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmaları Yay n No. : 2737 Hukuk Dizisi : 1339 1. Bas Eylül 2012 STANBUL ISBN 978-605 - 377-761 - 8 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Basım A. Ş. Baskı - Cilt : Pasifik Ofset (Sertifika No: 12027) Cihangir Mah. Güvercin Cad. No: 3 Baha İş Merkezi A Blok Avcılar/İSTANBUL Tel: (0212) 412 17 77 Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. Narlıbahçe Sok. Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05-511 36 50 www.betayayincilik.com
İçindekiler III Birinci Basıya Önsöz Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m.1-75 başlıklı kitabımızın sonunda Pratik Çalışma Gereçleri başlığı altında bu çalışmanın nüvesini oluşturan bir bölüme yer verilmişti. Meslektaşlarımızdan ve öğrencilerimizden gelen öneri üzerine, bu bölümün daha fazla kurgu olay ve kararla zenginleştirilerek ayrı bir kitap haline getirilmesinin iyi olacağına biz de inandık ve elinizdeki bu Pratik Çalışma Kitabı ortaya çıktı. Ceza Hukuku Genel Hükümler derslerinin Pratik Çalışmaları öğretim yılının ilk iki-üç ayından itibaren genellikle Ceza Hukuku Özel Hükümler dersine dönüşmektedir. Suçlar, suç genel teorisine uygun olarak incelenmekte, ancak bu incelemelerde genellikle, o suç açısından hareketin ve neticenin gösterdiği özellikler, illiyet bağının, kastın ve taksirin çeşitlerinin, teşebbüsün, iştirakin, içtimaın, hata ve sapmanın, kusuru ortadan kaldıran veya azaltan nedenlerin gösterdiği özellikler yeterince ön plana çıkartılamamakta; bu konular bütünün içinde erimekte, adeta suç tanımı şerh edilerek kavramlar açıklanmaktadır. Kanaatimizce Ceza Hukuku Genel Hükümler dersinin Pratik Çalışmalarının amacı, sadece suçları tanıtmak olmayıp, suç genel teorisinin pekiştirilmesi olmalıdır. Diğer bir söyleyişle Ceza Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmalarında amaç, suç genel teorisine ilişkin konulardan hareketle suçların öğretilmesi olmalıdır. Bu nedenle belki de suçların tek tek anlatılması yerine, o yıl öğretilmesi düşünülen suçlarla sınırlı olarak suç genel teorisindeki hukuki sorunlara ilişkin olayların kurgulanması ve bu olaylar üzerinden konuların pekiştirilerek suçların öğretilmesi daha faydalı olacaktır. Öğrencilerimize bir olay anlatıp, örneğin bu olayda suçun manevi unsuru nedir diye sorduğumuzda, kast veya taksir cevabını almaktayız; ancak neden kast dediğimizde genellikle cevap gelmemekte; öğrencimizin kastın unsurlarının somut olayda nasıl tezahür ettiğini tespit etmekte ve olayın yorumlanması gereken özelliklerini fark etmekte zorlandığını görmekteyiz. Çok kısa bir şekilde söyle-
IV Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmaları mek gerekirse, öğrencimiz ceza hukukunu hissetmekte ve derste verilen örneklere benzer bir olay sorulduğunda çoğu zaman doğru sonuca işaret etmekte ancak o sonuca nasıl ulaştığını, o sonuca ulaşırken izlediği yolu ifade etmekte güçlük çekmektedir. Öğrencimize, bir olayla karşılaştığında düşünmeye belirli bir şablon çerçevesinde belirli bir noktadan başlaması gerektiğini ve düşünce sisteminde belirli noktaları kontrol etmesi gerektiğini öğretmekte zorlanmaktayız. Küçük olaylarla suç genel teorisinin münferit konularının öğrenilmesinden sonra bir olayın bütün olarak suç genel teorisi çerçevesinde değerlendirilmesine yönelik çalışmalar kapsamında, belki de Alman hukuk eğitiminde olduğu gibi biz de sene sonunda yapılacak Pratik Çalışmalar için çeşitli ihtimallere göre Olay İnceleme Şemaları hazırlamalıyız. Bu Pratik Çalışma Kitabı, Ceza Hukuku Genel Hükümler teorik ve pratik derslerinde tespit ettiğimiz ve yukarıda açıklamaya çalıştığımız eksiklikleri gidermek için hazırlanmıştır. Çalışmanın, amacını ne derece gerçekleştirmeye uygun olduğunu zaman gösterecektir. Kanımızca bir olayın suç genel teorisi bakımından değerlendirilebilmesi ve doğru sonuçlara ulaşılabilmesi için ilk aşama, suça ve yaptırım teorisine ilişkin genel bilgileri (TCK m.1-75) iyi öğrenmektir. İkinci aşama, münferit suç tanımlarını suç genel teorisinde öğrenilen sistematiğe (suç/olay inceleme şemasına) uygun olarak tahlil etmeyi öğrenmektir. Diğer bir söyleşile bir suç tanımına bakıldığında, bu tanımı unsurlarına ayırabilmeyi öğrenmektir. Bu bir anlamda, suç genel teorisinde öğrenilen bilgilerin münferit suç tanımlarında karşılığını aramaktır. Bu iki aşama öğrenme sürecini ifade eder. Üçüncü aşama bize anlatılan somut olayın ilk iki aşamada öğrenilmiş olan Olay İnceleme Şemasına uygun olarak değerlendirilmesidir. Ancak genellikle bizim sınav sistemimizde, bir olay verilip bu olayın başından sonuna kadar bu şema doğrultusunda incelenmesi istenmemekte; olayın hukuki sorun içeren kısmının görülmesi ve sadece sonucun bildirilmesi istenmektedir. Belki de bu yüzden öğrencimiz bir olayı suç genel teorisinde öğrendiği şemaya uygun olarak bir bütün halinde inceleme alışkanlığını kazanamamaktadır. Üçüncü aşamada, önce olayın hangi suç tanımındaki yasağı ve emri ihlal ettiğini tahmin etmemiz gerekir. Daha sonra olayı, olayın uyduğunu tahmin ettiğimiz suç tipine (tanımına) ilişkin Olay İncele-
Birinci Basıya Önsöz V me Şeması na göre incelemeliyiz. Yani olayı bu şemadaki noktalarda değerlendirmeye almalıyız. Ceza hukuku derslerinde, teorik açıklamalarla bir olayın değerlendirilmesinde kullanılabilecek bir şema çizilmekte ve çeşitli hukuki sorunlara işaret edilmektedir. Bir olayla karşılaştığımızda o olayı doğru değerlendirebilmemiz için, o zaman kadar o olayı yerleştirebileceğiniz bir şemanın hafızamızda şekillenmiş olması ve şemadaki kurumlara ait hukuki sorunlardan da haberdar olmamız gerekir. Aksi takdirde, bir olayla karşılaştığımızda ya sokaktaki herhangi biri gibi hayat tecrübemizle ve saf mantığımızla o olayı çözmeye çalışırız -ki en tehlikelisi budur-; ya da ilgili kişiye ceza alanında uzmanlığımızın bulunmadığını söyleyerek onu uzman bir ceza hukukçusuna yönlendiririz. Belirtelim ki, mevcut normatif ve teorik bilgimizle olayın hangi noktalarda hukuki sorun içerdiğini ve çözümünü tahmin ettiğimizde dahi, o hukuki soruna ilişkin normatif ve teorik bilgiyi kontrol etmemiz ve içtihat araştırması yapmamız doğru değerlendirme için gereklidir. Çünkü hukuk sistemimizde yasalar sık sık değişmekte ve hafızamız yeni bilgilere yer açmak için sürekli olarak eski öğrendiklerimizi silmektedir. Bu kitapta, önce suç genel teorisindeki kurumları kavramaya yönelik küçük olaylara yer verilmiştir. Daha sonra bu kurumların bir suç kapsamında tartışılmasını sağlayacak olaylar hazırlanmıştır. Bu vesileyle suç tanımlarının da öğrenilmesi amaçlanmıştır. Suç genel teorisine ilişkin konuların, suç teşkil eden bir olay kurgulanmadan anlatılması imkânsızdır. Kitaptaki kurgu olayların bir kısmının, suç tiplerini tanımaya ve olayların bu suç tipleri bakımından değerlendirilmesine yönelik olduğu görülecektir. Bu kapsamda, kitabın sonunda suç tanımlarını içeren normlar verilmiş ve bu normların öğrenilen bilgiler kullanılarak analiz edilmesi istenmiştir. Daha sonra da tüm bilgilerin kullanılmasına yönelik kurgu olaylara yer verilmiştir. Kitaptaki kurgu olayların bir kısmı, gazete haberlerinden, dizi filmlerden ve Yargıtay içtihatlarından esinlenilerek hazırlanmıştır. Olaylar, Ceza Hukuku Genel Hükümler kitaplarındaki anlatıma uygun olarak sıraya koyulmuştur. Ayrıca ilgili bölümün başına, Türk Ceza Kanunu nun o bölümle ilgili hükümleri yerleştirilmiştir. Bu sayede öğrencilerimiz aslında çözümün çoğu zaman kanunda olduğunu görecek ve kanunla çalışmayı alışkanlık haline getirebilecektir.
VI Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmaları Olayların birçoğunun sonunda parantez içinde olayın çözümünde kullanılacak olan ceza normunun madde numarası da verilmiştir. Öğrencilerimiz anında konunun başındaki Türk Ceza Kanunu nun ilgili hükümlerini okuyarak hafızasını canlandırabilecektir. Bu yöntem sayesinde olayların büyük bir kısmı bir anlamda çözümlü hale getirilmiştir. Kitabın sonunda, bugüne kadar Ceza Hukuku Genel Hükümler dersinde sorulan sorular bir araya getirilerek Ceza Hukuku Genel Hükümler Soru Bankası oluşturulmuştur. Bu soru bankasında kendimizin hazırladığı veya adli yargı hakimlik sınavında sorulan örnek test sorularına da yer verilmiştir. Ayrıca Ceza Hukuku Genel Hükümler derslerinde sorulan cevaplı soru örnekleri de kitapta yer almaktadır. Bu vesileyle, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m.1-75 başlıklı kitabımızın sonunda yer alan bölümün ayrı bir kitap haline getirilmesini öneren ve hazırladığı kurgu olaylarla çalışmayı destekleyen Atatürk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi Cem Şenol a özellikle teşekkür etmek isterim. Ayrıca, bu çalışmanın hazırlanmasına çeşitli şekilde katkı sunan başta Yard.Doç.Dr. Aysun Altunkaş olmak üzere Dr. Gülfem Pamuk a ve Araştırma Görevlisi arkadaşlarım Kerim Çakır, Özge Apiş, Zafer İçer ve Gülşah Bostancı ya teşekkürler. Kitabın hazırlanmasında her zamanki gibi emeği geçen sevgili Gülgonca Çarpık a, kısa sürede kitabın basılmasını sağlayan sayın Seyhan Satar a ve tüm Beta çalışanlarına teşekkür ederim. Kartal - İstanbul / Ağustos 2012 Prof.Dr. Hamide Zafer
İçindekiler VII İÇİNDEKİLER OLAYLAR VE KARARLAR 1. Ceza Hukukuna Giriş... 3 Ceza normunun özellikleri...4 Ceza hukukunun özellikleri...6 No:3 Tanımlayıcı normlar: Silah tanımı...6 2. Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi... 7 Ceza hukukunun kamusallaşması, İslam ceza hukuku...7 3. Ceza Hukukunun Temel İlkeleri... 8 Ceza sorumluluğunun şahsiliği...9 Ceza sorumluluğunun şahsiliği Tüzel kişilerin sorumluluğu- İptal davası...9 No:3 Fiilin ağırlığıyla orantılı ceza ilkesi...10 No:4 Suçta ve cezada kanunilik ilkesi...18 No:5 Suçta ve cezada kanunilik ilkesi, lehe olan yasanın geçmişe uygulanması...20 No:6 Güvenlik tedbirlerinde kanunilik ilkesi...21 No:7 İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç yaratılması...22 No:8 Anayasa nın kaynak değeri, hukuk devleti, kanunilik ve belirlilik ilkesi, yürütmenin düzenleyici işlemleriyle suç yaratılamaması...26 No:9 İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç yaratılması - Belirlilik ilkesi...26 0 Suçta kanunilik ilkesi, genel-özel yasa ilişkisi...36 4. Ceza Hukukunun Kaynakları ve Yorum... 39 Uluslararası sözleşmelerin kaynak değeri...39 Çok failli (toplu) suç, milletlerarası sözleşmelerin kaynak değeri, lehe olan yasanın belirlenmesi...39 No:3 Anayasa nın kaynak değeri, Anayasa hükümlerinin doğrudan doğruya uygulanabilirliği...42 No:4 Kıyas yasağı, suçta ve cezada kanunilik ilkesi...45 No:5 Kıyas yasağı...46 No:6 Kıyas yasağı ve genişletici yorum...54
VIII Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmaları 5. Ceza Normu İçeren Kanunların Zaman Yönünden Uygulanması...58 Suçun işlendiği zamanın tespiti...58 Suçun işlendiği zamanın ve uygulanacak yasanın tespiti...59 No:3 Ceza kanunlarının zaman yönünden uygulanması, tamamlayıcı yasa...59 No:4 Lehe kanunun belirlenmesi...60 No:5 Lehe kanunun belirlenmesi...60 No:6 Lehe kanunun geçmişe uygulanması...60 No:7 Lehe kanunun infaz aşamasında uygulanması...61 No:8 Lehe olan kanunun geriye yürümesi, özel kanunlardaki No:9 değişikliğin etkisi...62 Lehe olan yasanın tespiti, olaya uygulanacak olan ceza normunun tespiti...64 0 Olaya uygulanacak olan ceza normunun tespiti, silah tanımında değişiklik...65 1 Süreli kanunların ileriye doğru uygulanmaya devam etmesi...66 6. Türk Ceza Kanunu nun Kişi Bakımından Uygulanması...67 Milletvekili dokunulmazlığı...68 Milletvekili dokunulmazlığı...69 No:3 Milletvekili (yasama) dokunulmazlığı ve sorumsuzluğu...69 No:4 Muhakeme engeli: Dokunulmazlık, hakaret/sövme...71 7. Suça İlişkin Ön Açıklamalar...71 Suçun maddi ve hukuki konusu, mağduru...71 Ön şart - unsur...72 8. Suçun Kanunilik Unsuru (Tipiklik)...72 Tipiklik...72 Tipiklik, maddi konunun özelliği...73 No:3 Taksirli suçlarda tipiklik...73 9. Suçun Maddi (Objektif) Yapısal Unsurları...74 No:3 No:4 Suç kalıplarıyla çalışma...74 Somut olaydaki hareketle soyut suç tanımındaki hareketin karşılaştırılması...76 Suç kalıplarıyla çalışma...76 İhmal suretiyle icrai suç (gerçek olmayan ihmali suç), yükümlülüğü yerine getirme imkân ve iktidarının olması, hukuka uygunluk nedeni...78
İçindekiler IX No:5 İhmal suretiyle icrai suç: Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi...79 No:6 İhmal suretiyle icrai suç...79 No:7 Nispi kesintisiz suç...80 No:8 İlliyet bağının tespiti...80 No:9 İlliyet bağının tespiti...81 0 İlliyet bağının tespiti...81 1 İlliyet bağının kesilmesi...82 2 Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç...83 10. Suçun Manevi (Sübjektif) Yapısal Unsuru...84 No:3 No:4 No:5 No:6 No:7 No:8 No:9 Failin kastının belirlenmesi...85 Özel kast...85 Olası kast, kastın aşılması...86 Kastı kaldıran hata...87 Kastı engelleyen hata...87 Suçun maddi konusunda hata: Kastı kaldıran hata...88 Maddi konuda hata, iştirak, taksir...88 Kastı kaldıran araçta hata, hareketin elverişliliğini bilme ve isteme...89 Şahısta hata, suça etki eden nedenlerin şeriklere [suç ortaklarına-şeriklere] geçişi...89 0 Sapma...90 1 Olası kast...91 2 Doğrudan kast, olası kast...91 3 Kast, dolaylı (olası) kast, bilinçli taksir...91 4 Kast, olası kast, bilinçli taksir, taksir...92 5 Taksirin belirlenmesi, bilinçsiz (basit) taksir, bilinçli taksir...92 6 Bilinçsiz (basit) ve bilinçli taksir, taksirin çeşidinin belirlenmesi...93 7 Taksir, bilinçli taksir...93 8 Taksir, kaza ve tesadüf...94 9 Taksir, kaza ve tesadüf...94 0 Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık ve netice ile illiyet bağı...95 1 Taksirli suçlarda illiyet bağı...95 2 Taksirli suçlarda kusuru azaltan ve kaldıran neden...95 3 Bilinçli taksirli suçlarda kusuru azaltan neden...96 4 Olası kast, bilinçli taksir ayırımı...96 5 Bileşik taksir, illiyet bağı...105 6 İlliyet bağı, taksir...106
X Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmaları 7 Taksirle işlenen suçlarda illiyet bağı, şahsi cezasızlık nedeni...107 8 Doğrudan kast, dolaylı kast, basit taksir, bilinçli taksir...107 11. Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru...108 Üçüncü şahıs lehine meşru (yasal) savunma...110 Meşru savunma, zorunluluk hali, hakkın icrası...110 No:3 Meşru savunma, hukuka uygunluk nedenlerinde hata...111 No:4 Zorda kalma (ıztırar hali)...111 No:5 Zorda kalma...112 No:6 Zorda kalma, taksirli suçlarda kusurluluğu etkileyen haller...112 No:7 Hakkın kullanılması...113 No:8 Hukuka uygunluk nedenlerinin maddi koşullarında hata...113 No:9 Hukuka uygunluk nedenlerinin maddi koşullarında hata...114 0 Hakkın icrası, meşru savunma...114 1 Zilyetliğin korunması...114 2 Hakkın icrası, görevin ifası, meslek sırrı...115 3 Hukuka uygunluk nedenlerinde sınırın aşılması...115 4 Meşru savunmada sınırın aşılması...116 5 Kast, taksir, hukuka uygunluk nedenlerinde sınırın aşılması...119 6 İlliyet bağı, hukuka uygunluk nedeni...123 12. Kusurluluk: Cezanın Yüklenebilirliği...124 Sebebinde serbest hareketler kuramı: Actio libere in cause / A.L.İ.C...127 A.L.İ.C-Sebebinde Serbest Hareketler Kuramı...127 No:3 Yaş küçüklüğü...128 No:4 Yaş büyüklüğü, özel infaz usulleri...128 No:5 Akıl hastalığı...128 No:6 İradi sarhoşluk, olası kast...129 No:7 Haksız tahrik...130 No:8 Haksız tahrik, kusurluluğu etkileyen hallerde hata...130 No:9 Kusurluluğu etkileyen hallerde hata...131 0 Haksız tahrikin varlığında hata, saikin önemi...131 13. Cezalandırılabilirliğin Diğer Koşulları: Suçun Yapısal Unsurları Dışında Kalan Hususlar...132
İçindekiler XI No:3 No:4 Şahsi cezasızlık nedeni, şikâyet...133 Şahsi ağırlatıcı nedenlerin suç ortaklarına etkisi...133 Şahsi ağırlatıcı nedenlerin suç ortaklarına etkisi...134 Muhakeme şartı: İzin...134 14. Suça Teşebbüs (TCK m.35-36)...135 Teşebbüs...135 Hazırlık hareketi - icra hareketi...136 No.3 Teşebbüs, hazırlık hareketi-icra hareketi...136 No:4 İcra hareketinin yarıda kalması...137 No:5 Suça teşebbüs...137 No:6 Teşebbüs, aracın elverişliliği, nispi-mutlak elverişsizlik...138 No:7 Nispi imkânsızlık, teşebbüs, teşebbüs derecesinde kalan suça iştirak, iştirak iradesi...138 No:8 Kastın tespiti, teşebbüs, gönüllü vazgeçme...139 No:9 Kastın tespiti, gönüllü vazgeçme...139 0 Gönüllü vazgeçme...140 1 Gönüllü vazgeçme...140 2 İşlenemez suç...141 3 İşlenemez suç, teşebbüs, nispi imkânsızlık, iştirak iradesi...141 15. Suça İştirak (Suç Ortaklığı) (TCK m.37-41)...142 Çok failli suçlar...144 İştirak suç ortaklığı...144 No:3 Müşterek faillik, faili belli olmayan insan öldürme...145 No:4 İştirak - suç ortaklığı...145 No:5 İştirak - suç ortaklığı...146 No:6 İştirak - suç ortaklığı...146 No:7 İştirak - suç ortaklığı...147 No:8 Suça iştirak [ortaklık] şekilleri...147 No:9 Suça iştirak [ortaklık] şekilleri...148 0 Suça iştirak [ortaklık] şekilleri...148 1 Özgü suça iştirak...149 2 İştirak hareketinin netice ile illiyet bağı içinde olması...149 3 Hazırlık hareketi icra hareketi, iştirak şekilleri ve koşulları...150 4 İştirak, gönüllü vazgeçme, gönüllü vazgeçmenin sirayeti...150 5 İştirak, gönüllü vazgeçme, faili belli olmayan kasten insan öldürme...151 6 Kışkırtıcı ajan, işlenemez suç, iştirak, teşebbüs, elverişli hareketler...152 7 Teşebbüs, aracın elverişliliği, nispi-mutlak elverişsizlik...153
XII Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmaları 16. Suçların İçtimaı (Suçların Toplanması) (TCK m.42-44)...154 Doğal ve hukuki anlamda hareket, suçun tekliği ve çokluğu...154 Suç sayısının belirlenmesi: Suçun tekliği ve çokluğu...155 No:3 Suçların içtimaı: Bileşik [mürekkep] suç - işyerinde hırsızlık)...155 No:4 Suçların içtimaı: Zincirleme - müteselsil suç...158 No:5 Zincirleme suç, yaş küçüklüğü, cezanın belirlenmesi...158 No:6 Zincirleme suç...158 No:7 Zincirleme suç...159 No:8 Zincirleme suç...160 No:9 Fikri içtima, zincirleme suç, bağımsız suçlar...160 0 Fikri içtima...161 1 Fikri içtima...161 2 Fikri içtima...162 3 Fikri içtima...162 4 Suçların içtimaı...163 17. Suça Etki Eden Nedenler (Suçu Nitelikli Hale Getiren Unsurlar)...163 Nitelikli haller...164 Suçu nitelikli hale getiren unsurlar...165 18. Özel Hükümler...165 Suç incelemesi...165 Olay değerlendirmesi...168 No:3 Olay değerlendirmesi...169 No:4 Kasten yaralama...169 No:5 Hakaret, sövme, beddua...170 No:6 Hırsızlık, zincirleme suç...170 No:7 Güveni kötüye kullanma (emniyeti suiistimal)...171 No:8 Güveni kötüye kullanma, bilinçli taksirle ölüme neden olma...171 No:9 Dolandırıcılık...172 0 Dolandırıcılık...173 1 Yağma, suçun şikâyete bağlı olması, etkin pişmanlık...173 2 Yağma, cezanın tespiti, iştirak...173 3 Yağma, müşterek faillik, yağma suçunun nitelikli hali...174 4 Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma...175 5 Uyuşturucu ticareti, yaralama, kast, olası kast...175
İçindekiler XIII 19. Cezanın Amacı, Nitelikleri, Türleri, Belirlenmesi ve İnfazı...176 Kısa süreli hürriyeti bağlayıcı cezanın seçenek yaptırımlara çevrilmesi...181 Cezanın bireyselleştirilmesi, somut cezanın hesaplanması...181 No:3 Cezanın bireyselleştirilmesi, TCK m.61...182 No:4 Cezanın hesaplanması, temel cezanın tespiti...184 No:5 Cezanın belirlenmesi...184 No:6 Adli para cezasının bireyselleştirilmesi, somut cezanın tespiti...186 No:7 Cezaların toplanması (cezaların içtimaı)...186 No:8 Çeşitli bilgilerin değerlendirilmesi...187 20. Cezanın İnfazının Ertelenmesi ve İnfaza Ara Verilmesi...190 Cezanın infazının ertelenmesi...192 Erteleme, denetimli serbestlik güvenlik tedbirinde kanunilik ilkesi...192 No:3 Mahsup, koşullu salıverilme...194 21. Cezalandırma İmkânının Ortadan Kalkması Dava ve Cezanın Düşürülmesi (TCK m.64-75)...199 Özel af, tekerrür, adli sicil ve arşiv kaydı...204 Karar muhakeme şartı, dava zamanaşımının hesaplanması...205 No:3 Dava ve ceza zamanaşımının belirlenmesi...206 No:4 Dava zamanaşımını kesen ve durduran nedenler...206 No:5 Dava zamanaşımı süresinin hesaplanması...207 No:6 Dava ve ceza zamanaşımı...208 No:7 Dava zamanaşımının durması...208 No:8 Şikâyet...209 No:9 Şikâyet...210 0 Önödeme, uzlaşma...210 22. Güvenlik Tedbirleri...211 No:3 No:4 No:5 No:6 Güvenlik tedbirlerinde kanunilik ilkesi...216 Güvenlik tedbirlerinde kanunilik ilkesi...216 Güvenlik tedbirlerinde kanunilik ilkesi...217 Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri...217 Müsadere...218 Sınır dışı edilme...219
XIV Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmaları No:7 No:8 Yaş küçüklüğü, belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma, tekerrür...219 Tüzel kişiler hakkında uygulanan güvenlik tedbirleri...219 23. Özel Tehlikeli Suçlular (İtiyadi Suçlular-Suçu Meslek Edinenler-Mükerrirler)...220 İtiyadi suçlu - mükerrir...222 Tekerrür, uygulanacak olan yasanın belirlenmesi...222 No:3 Mükerrirlere özgü güvenlik tedbirlerine karar verecek merci...223 No:4 Mükerrirlere özgü güvenlik tedbirlerine karar verecek merci...224 24. Türk Ceza Kanunu nun Yer Yönünden Uygulanma Alanı...225 Mülkilik ilkesi...229 Türk Ceza Kanunu nun yer yönünden uygulanması...229 No:3 Bir Türk ün yurtdışında suç işlemesi - faile göre şahsilik...229 No:4 Faile göre şahsilik...230 No:5 Faile göre şahsilik...231 No:6 Yabancı ülkede işlenen suçta mağdurun Türk olması - mağdura göre şahsilik...232 No:7 Türk bandıralı hava ve deniz araçlarında ülke dışında işlenen suçlarda yetki, bayrak kuralı...233 No:8 Suçun işlendiği yer, mesafe suçu, iade usulü...233 No:9 Faile göre şahsilik...233 0 Faile göre şahsilik, lehe olan yabancı kanunun göz önünde bulundurulması...234 1 Lehe olan yabancı kanunun göz önünde bulundurulması...235 2 Lehe olan yabancı kanunun göz önünde bulundurulması...236 25. Suç Faillerinin İadesi (Geri Verme)...237 İade...238 İade...239 No:3 İade sürecinde başvurulabilecek olan tedbirler...239 No:4 İade yasağı...239 ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER 1. Ceza Hukukuna Giriş...245 No:3 Tanımlayıcı normlar: Silah tanımı...245
İçindekiler XV 2. Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi...246 Ceza hukukunun kamusallaşması, İslam ceza hukuku...246 3. Ceza Hukukunun Temel İlkeleri...247 No:5 Güvenlik tedbirlerinde kanunilik ilkesi...247 4. Ceza Hukukunun Kaynakları ve Yorum...251 Uluslararası sözleşmelerin kaynak değeri...251 5. Ceza Normu İçeren Kanunların Zaman Yönünden Uygulanması...256 No:4 Lehe kanunun belirlenmesi...256 6. Türk Ceza Kanunu nun Kişi Bakımından Uygulanması...258 No:4 Muhakeme engeli: Dokunulmazlık, hakaret/sövme...258 7. Suça İlişkin Ön Açıklamalar...260 Ön şart - unsur...260 8. Suçun Kanunilik Unsuru (Tipiklik)...261 Tipiklik...261 9. Suçun Maddi (Objektif) Yapısal Unsurları...263 No:4 İhmal suretiyle icrai suç (gerçek olmayan ihmali suç), yükümlülüğü yerine getirme imkân ve iktidarının olması, hukuka uygunluk nedeni...263 10. Suçun Manevi (Sübjektif) Yapısal Unsuru...265 Özel kast...265 11. Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru...266 Zorda kalma...266 12. Kusurluluk: Cezanın Yüklenebilirliği...269 No:7 Haksız tahrik...269 13. Cezalandırılabilirliğin Diğer Koşulları: Suçun Yapısal Unsurları Dışında Kalan Hususlar...271 Şahsi cezasızlık nedeni, şikâyet...271 14. Suça Teşebbüs...275 Teşebbüs...275
XVI Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmaları 15. Suça İştirak (Suç Ortaklığı)...277 No:6 İştirak - suç ortaklığı...277 16. Suçların İçtimaı (Suçların Toplanması)...279 1 Fikri içtima...279 17. Suça Etki Eden Nedenler (Suçu Nitelikli Hale Getiren Unsurlar)...280 Nitelikli haller...280 18. Özel Hükümler...283 Olay değerlendirmesi...283 19. Cezanın Amacı, Nitelikleri, Türleri, Belirlenmesi ve İnfazı...287 Kısa süreli hürriyeti bağlayıcı cezanın seçenek yaptırımlara çevrilmesi...287 20. Cezanın İnfazının Ertelenmesi ve İnfaza Ara Verilmesi...289 Cezanın infazının ertelenmesi...289 21. Cezalandırma İmkânının Ortadan Kalkması Dava ve Cezanın Düşürülmesi...290 No:3 Dava ve ceza zamanaşımının belirlenmesi...290 22. Güvenlik Tedbirleri...291 No:7 No:8 Yaş küçüklüğü, belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma, tekerrür...291 Tüzel kişiler hakkında uygulanan güvenlik tedbirleri...293 23. Özel Tehlikeli Suçlular (İtiyadi Suçlular-Suçu Meslek Edinenler-Mükerrirler)...297 İtiyadi suçlu - mükerrir...297 24. Türk Ceza Kanunu nun Yer Yönünden Uygulama Alanı...298 No:5 No:6 Bir Türk ün yurt dışında suç işlemesi-faile göre şahsilik...298 Yabancı ülkede işlenen suçta mağdurun Türk olması...302 25. Suç Faillerinin İadesi (Geri Verme)...306 İade sürecinde başvurulabilecek olan tedbirler...306
İçindekiler XVII CEVAPLI SINAV SORULARINDAN ÖRNEKLER Sınav Soru Örneği: -1... 309 Sınav Soru Örneği: -2... 318 Sınav Soru Örneği: -3... 331 Sınav Soru Örneği: -4... 338 Sınav Soru Örneği: -5... 347 Sınav Soru Örneği: -6... 355 Sınav Soru Örneği: -7... 366 CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER SORU BANKASI I- Metin Soruları... 379 II- Kavram Soruları... 392 III- Test Soruları: Adli Yargı Hakim ve Savcı Adaylığı Sınav Sorularından Örnekler ve Cevap Anahtarı...395 IV- Test Soruları: 2011-2012 Öğretim Yılı Güz Dönemi Cevaplı Ceza Hukuku Genel Hükümler Sınavı...426
XVIII Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmaları