I Av. ABDULLAH ÇET N O UZO LU Av. ÖZKAN O UZO LU AÇIKLAMALI ÇT HATLI BONO VE ÇEK SORUNLARI GEN filet LM fi 8. BASKI
II Yay n No : 1344 Hukuk Dizisi : 567 8. Bas - May s 2003 - STANBUL ISBN 975-295 - 225-9 5846 say l ve 2936 say l Fikir ve Sanat Eserleri Yasalar ve Türk Ticaret Yasas gere ince; fotokopi, tarama, yazma vs. herhangi bir yöntemle bir kitab ço altarak sat n alan, satan veya bir kitaptan yazar n yaz l izni olmadan al nt yapan kifli ve kurumlar; Her bir kopya için 2 y ldan 6 y la kadar hapis cezas (para cezas na çevrilmeksizin), 10 milyar TL den 150 milyar TL ye kadar mahkemenin karar verece i para cezas, meslekten men ve kopyalama ve bas m cihazlar na el konulmas, cezalar ile cezaland r l rlar. Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Yasaya göre kapakta orijinal parlak hologram bulunmas zorunludur, bulunmayan kitaplar sahtedir. Dizgi Bask - Cilt Kapak Tasar m : Beta Bas m A.fi. : Beta Bas m A.fi. V ize/kirklarel : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05-511 36 50 e-mail: betakitap@betakitap.com www.betakitap.com rtibat Adresi Av. A. Çetin O UZO LU Av. Özkan O UZO LU Tel: (0 216) 336 20 31 Fax: (0 216) 418 27 40
III SEK Z NC BASKIYA ÖNSÖZ 3167 say l Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunmas Hakk nda Yasa 26.02.2003 tarihinde kabul edilen ve 08.03.2003 tarihinde yürürlü e giren 4814 Say l Yasa ile belli ölçülerde de ifltirilmifltir. Belirtilen yasan n ç kar laca beklentisi ile 7. bask s tükenen kitab m z n 8. bask s yap - lamam flt r. Böylece 8. bask y yay mlamak gereksinimi do mufltur. Yeni yasa ile getirilen de ifliklikler do rultusunda kibat n 3. bölümü yeniden düzenlenmifltir. Di er bölümler ise, yeniden gözden geçirilmifl ve yeni yarg tay kararlar eklenmifltir. Belirtilen 3. bölümün yeniden yaz lmas nda ve bölüm ile ilgili Yarg tay kararlar n n seçilmesinde O UZO LU HUKUK BÜROSU avukatlar ndan Av. Güngör Celalettin UYGUN ile Av. Mine TAN n büyük ölçüde yard m ve katk lar olmufltur. Say n meslektafllar m za en içten teflekkürler ederiz. nsanl n varoluflu ile bafllayan hukukun zaman içinde yaz l kural ve belgelere ba lanmas büyük bir gereksinimin neticesi olmufltur. Yaz l belgeler geliflme süreci içinde devaml boyutlar kazanm flt r. Hukukumuzda ticari senetler geliflmifl, flekillenmifl ve bir tak m kurallara ba lanm flt r. Bilindi i üzere, bono ve çek ticari hayatta güncel olarak büyük önem tafl - maktad r. Bu yap t m zla, meslektafllar m za ve okurlar m za deryada damla kabilinden bir nebze olsun yararl olabildiysek kendimizi mutlu sayar z. May s 2003 - STANBUL Av. A.Çetin O UZO LU Av. Özkan O UZO LU
IV
V Ç NDEK LER B R NC BÖLÜM BONO I. BONONUN MAH YET...1 II. BONODA GEÇERL K KOfiULLARI...2 1 Senet metninde bono kelimesinin bulunmas...3 2 Kay ts z ve koflulsuz belli bir paray ödeme vaadi...3 3 Vade...5 4 Ödeme yeri...7 5 Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun ad ve soyad...7 6 Senedin düzenlendi i tarih ve yer...8 7 Senedi düzenleyenin imzas...10 BONO ÖRNE...10 STE E BA LI KOfiULLAR...11 1 Bedel...11 2 Yetki...12 3 Faiz...12 4 Keflidecinin ad ve soyad...13 5 Masraflar...13 KEfi DEC N N SORUMLULU U...14 III. BONONUN C ROSU...14 1 Ciro nedir?...14 2 Cironun türleri...16 A Temlik Cirosu...16 B Tahsil Cirosu...16 C Rehin Cirosu...17 V. AVAL...17 1 Ödeme...18 2 Araya girme...19 VI. ZAMANAfiIMI...20 1 Genel olarak...20 2 Zamanafl m n n kesilmesi...20 LG L YARGITAY KARARLARI (1-49)...23
VI K NC BÖLÜM ÇEK I. ÇEK N MAH YET...51 II. ÇEK N GEÇERL K KOfiULLARI...53 1 Çek kelimesi...54 2 Belli bir paran n ödenmesi için havale...54 3 Ödeyecek kimsenin (muhatab n) ad ve soyad...54 4 Ödeme yeri...54 5 Keflide günü ve yeri...55 6 Keflidecinin mzas...56 7 Çekle iflleyen banka flubesinin ad...56 8 Keflidecinin hesap numaras...56 ÇEKTE DEY MLER...57 ÇEKTE TEY T...57 BANKA ÇEK...58 POSTA ÇEKLER...58 SEYAHAT ÇEKLER...58 ÇEK ÖRNE...59 III. ÇEK N C ROSU...59 1 Hamiline yaz l çekin cirosu...60 2 Emre yaz l çekin cirosu...60 3 Nama yaz l çekin cirosu...60 ALACA IN TEML K...60 A R za-i temlik...60 B Kanuni temlik...61 C RONUN HÜKÜMLER...61 fiek L BAKIMINDAN C RO...62 A Tam ciro...62 B Beyaz ciro...62 Ciranta...62 Protesto ve vâdeden sonraki ciro...62 IV. AVAL...63 ALONJ...63 V. ÇEKTE ÖDEME...63 TAKAS ODASI...64 ÇEKTE ÖDEME Ç N BRAZ...64 BRAZ SÜRES N N BAfiLANGICI...68 VI. ÇEKTEN CAYMA...69 CAYMANIN fiartlari...70
VII ÖDEME YASA I...70 VII. ÖDEMEDEN MT NA...71 1 Ödememe halleri...71 2 Hamilin baflvurma haklar...72 3 Baflvurma hakk n n kapsam...72 4 Ödeyen kimsenin haklar...73 VIII. ÇEK N ÖDENMES NDE ÖZELL KLER...73 1 Çizgili çek...73 2 Çizgili çekin hükümleri...75 3 Hesaba geçirilmek üzere çekilen çek...75 IX. ÇEfi TL HÜKÜMLER...75 1 Sahte veya tahrif edilmifl çek...75 2 Çekte birden fazla nüshalar...75 X. ZAMANAfiIMI...76 Zamanafl m n n kesilmesi...76 Zamanafl m definin ileri sürülmesi...77 ÇEKTE BULUNMASI ZORUNLU OLMAYAN KAYITLAR...77 ÇEKE KONULMASI SÖZKONUSU OLMAYAN KAYITLAR...78 GEÇERS Z ÇEKE UYGULANACAK HÜKÜMLER...79 KEfi DE LE MUHATAP ARASINDAK L fik LER...80 HÜKÜMSÜZ ÇEKLER...80 KISMEN HÜKÜMSÜZ ÇEKLER...81 BOfi VEYA KISMEN DOLDURULMUfi ÇEK...81 LG L YARGITAY KARARLARI (1-58)...83 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BONO VE ÇEKTE CEZA SORUMLULUK I. KARfiILIKSIZ ÇEK...111 1 Mahiyeti...111 2 4814 Say l Yasa ve getirdi i yenilikler...112 Kapsam...112 Sorumluluk...113 Çek defteri...114 Muhatap banka...115 Çekin ibraz...117 Hesaben tesviye...118 adeli mektupla bildirim...121 Düzenleme hakk n n kullan lmas...123 Hesap sahibi hakk nda gereken bilgiler...124
VIII Bankan n sorumlu oldu u miktar...124 lân edilecek hususlar...126 Tebligat adresi...127 Çek defterinin geri verilmesi...128 a Çek karnesini geri vermeme suçu...129 b Çek keflide etme yasa na uymama...129 Yetkisi olmad halde çek defteri basanlar ve bast ranlar...130 Bankalara verilecek para cezalar...131 Karfl l ks z çek keflide etme suçu ve cezas...131 a Suçun oluflmas...132 b Suçun ifllendi i yer...134 c Suçun ifllendi i zaman...134 Karfl l ks z çekte gecikme faizi...135 Soruflturma ve kovuflturma usulü Görevli ve yetkili Mah...136 Davan n aç lmas na engel olan, davay düflüren ve cezay ortadan kald ran nedenler...138 II. BONO VE ÇEKLERE L fik N D ER SUÇLAR...144 1 Sahtekarl k suçu...145 a Senete gerçek d fl hüviyet yazmak...148 b Unsur noksanl olan kambiyo senedinde sahtekarl k...148 c Sahte kambiyo senedini bilerek kullanmak...149 d Gerçe i kan tlamak için senette sahtekarl k...149 e Kambiyo senedinin yokedilmesi...149 2 Senedin ya mas (Gasb )...150 3 Çekin çal nmas...150 LG L YARGITAY KARARLARI (1-81)...151 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KAMB YO SENETLER NDE ÖZEL TAK P YOLLARI I HAC Z...191 II TAK P TALEB...192 III. ÖDEME EMR...197 IV. ÖDEME EMR NE T RAZ...204 A MZAYA T RAZ...204 1 Menfi tesbit davas...208 2 stirdat davas...210 B BORCA T RAZ...210 a Borçlunun borçlu olmad itiraz...211 b Borcun itfa edildi i itiraz...212
IX c Borcun imhal edildi i itiraz...213 d Borcun zamanafl m na u rad itiraz...213 e Yetki itiraz...214 C BORCA T RAZIN NCELENMES...215 D KANUN YOLLARI...217 V. ÖDEME EMR NE fi KAYET...218 A fi KAYET N NCELENMES...218 VI. BONODA ALACAKLI...219 VII. BONODA BORÇLULAR...220 VIII. ÇEKTE ALACAKLI...221 IX. ÇEKTE BORÇLULAR...221 X. YETK...221 1 Bonoya dayanan takiplerde yetki...222 2 Çeke dayanan takiplerde yetki...222 LG L YARGITAY KARARLARI (1-118)...225 LG L MEVZUAT I Türk Ticaret Yasas 'n n lgili Hükümleri...277 II Kanuni ve Temerrüt Faizine liflkin Yasa...293 III Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerin Korunmas Hakk nda Yasa (De iflik 4814 S.Y.)...295 IV TEBL VE YÖNETMEL KLER...355 V KAVRAMLARA GÖRE ARAMA...371 KAYNAKLAR...373
X
XI KISALTMALAR age. : Ad geçen eser Av. Y. : Avukatl k Yasas Bkz. : Bak n z BY. : Borçlar Yasas C. : Cilt C.D. : Ceza Dairesi C.M.U.Y. : Ceza Muhakemeleri Usulü Yasas ÇY. : Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunmas Hakk nda Yasa H.D. : Hukuk Dairesi H.M.U.Y. : Hukuk Muhakemeleri Usulü Yasas D. : cra ve flâs Dairesi Y. : cra ve flâs Yasas BD. : stanbul Barosu Dergisi Mad. : Madde MY. : Medeni Yasa s. : sahife Sy. : Say T. : Tarih TCY. : Türk Ceza Yasas TC. : Türkiye Cumhuriyeti TY. : Ticaret Yasas R.G. : Resmi Gazete vd. : ve devam Y.K. : Yarg tay Kararlar Y.C.G.K. : Yarg tay Ceza Genel Kurulu Y.H.G.K. : Yarg tay Hukuk Kurulu YKD. : Yarg tay Kararlar Dergisi Yönt. : Yönetmelik