2014/2.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI FİNANSAL TABLOLAR VE ANALİZİ 29 Haziran 2014-Pazar 13:30-15:00 SORULAR SORU 1: ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin 31.12.2011 ve 31.12.2012 tarihli Bilançoları aşağıdaki gibidir: BİLANÇO KALEMLERİ 31 ARALIK Artış (veya Azalış) Fark (+, -) TL AKTİFLER 2011 2012 I-DÖNEN VARLIKLAR 2.650.000 4.196.000 A.Hazır Değerler 30.000 21.000 B.Menkul Kıymetler 20.000 500.000 C.Ticari Alacaklar 800.000 2.165.000 D.Stoklar 1.800.000 1.510.000 II-DURAN VARLIKLAR 851.000 1.804.500 A.Ticari Alacaklar 1.000 500 B.Mali Duran Varlıklar 120.000 204.000 C.Maddi Duran Varlıklar 730.000 1.600.000 AKTİF GENEL TOPLAMI 3.501.000 6.000.500 PASİFLER I-KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 2.160.000 2.705.000 A.Mali Borçlar 1.100.000 1.200.000 B.Ticari Borçlar 550.000 630.000 C.Diğer Borçlar 110.000 275.000 D.Borç ve Gider Karşılıkları 400.000 600.000 II-UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 81.000 225.500 A.Diğer Borçlar - 4.000 B.Borç ve Gider Karşılıkları 81.000 221.500 III-ÖZKAYNAKLAR 1.260.000 3.070.0000 A.Ödenmiş Sermaye 470.000 1.310.000 B.Sermaye Yedekleri 410.000 780.000 C.Kar Yedekleri 270.000 810.000 D.Dönem Net Karı 110.000 170.000 PASİF GENEL TOPLAMI 3.501.000 6.000.500 Yüzde (+,-)% İSTENİLEN: ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin yukarıda verilen 31.12.2011 ve 31.12.2012 tarihli Bilançolarının kalemlerine ait artış ve azalışları, mutlak ve yüzde (%) olarak hesaplayınız, mukayeseli (karşılaştırmalı) tablolar tekniği yardımı ile analiz ediniz ve ulaştığınız sonuçları yorumlayınız. (NOT: Mutlak ve yüzde hesaplamaları, soru kağıdındaki tablo üzerinde boş bırakılan yerlerde gösterebilirsiniz. Bu durumda soru kağıdını, cevap kağıdına ekleyiniz.)
SORU 2: Soru 1 de verilen ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin 31.12.2012 tarihli Bilanço kalemlerinden hareketle, 2012 yılı için aşağıdaki oranları hesaplayınız, sektör standardını da dikkate alarak yorumlayınız. Sektör Standardı 1- Finansal Kaldıraç Oranı 2012, %65 2- Stok Bağımlılık Oranı 2012, %70 3- Maddi Duran Varlık / Devamlı Sermaye Oranı 2012. %50 SORU 3: 1 Sıra No lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği nde öngörülen Fon Akım Tablosunun düzenlenme amacını ve düzenlenme kurallarından 5 (beş) tanesini yazınız.
CEVAP 1: CEVAPLAR ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin 31.12.2011 ve 31.12.2012 tarihli Bilançoları aşağıdaki gibidir: 31 ARALIK Artış (veya Azalış) AKTİF (VARLIKLAR) 2011 2012 Fark (+, -) TL Yüzde (+,- )% I-DÖNEN VARLIKLAR 2.650.000 4.196.000 +1.546.000 +%58 A.Hazır Değerler 30.000 21.000-9.000 -%30 B.Menkul Kıymetler 20.000 500.000 +480.000 +%2400 C.Ticari Alacaklar 800.000 2.165.000 +1.365.000 +%171 D.Stoklar 1.800.000 1.510.000-290.000 -%16 II-DURAN VARLIKLAR 851.000 1.804.500 +953.500 +%112 A.Ticari Alacaklar 1.000 500-500 -%50 B.Mali Duran Varlıklar 120.000 204.000 +84.000 +%70 C.Maddi Duran Varlıklar 730.000 1.600.000 +870.000 +%119 AKTİF TOPLAM 3.501.000 6.000.500 +2.499.500 +%71 PASİF (KAYNAKLAR) I-KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 2.160.000 2.705.000 +545.000 +%25 A.Mali Borçlar 1.100.000 1.200.000 +100.000 +%9 B.Ticari Borçlar 550.000 630.000 +80.000 +%15 C.Diğer Borçlar 110.000 275.000 +165.000 +%150 D.Borç ve Gider Karşılıkları 400.000 600.000 +200.000 +%50 II-UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 81.000 225.500 +144.500 +%178 A.Diğer Borçlar - 4.000 +4.000 +%4000 B.Borç ve Gider Karşılıkları 81.000 221.500 +140.500 +%173 III-ÖZKAYNAKLAR 1.260.000 3.070.0000 +1.810.000 +%144 A.Ödenmiş Sermaye 470.000 1.310.000 +840.000 +179 B.Sermaye Yedekleri 410.000 780.000 +370.000 +%90 C.Kar Yedekleri 270.000 810.000 +540.000 +%200 D.Dönem Net Karı 110.000 170.000 +60.000 +%55 PASİF TOPLAMI 3.501.000 6.000.500 +2.499.500 +%71 Hazır Değerler: 2012 yılında 2011 yılına göre hazır değerler toplamı mutlak olarak 9.000TL ve %30 azalış göstermiştir. Bu azalışın nedenleri, menkul kıymetler ve ticari alacaklar artışlarıdır. İşletmenin elindeki atıl fonları geçici yatırımlara dönüştürmesi, satışlara bağlı olarak alacakların artışı, dönen varlıkların kendi içinde dönüşümü olarak, hazır değerlerdeki azalışı etkilemesi olumludur. Ancak ticari alacaklardaki aşırı artış tahsilde sorun olduğunu gösterebilir. Hazır değerlerdeki azalış alacakların tahsilindeki sorundan kaynaklanıyorsa bu olumlu karşılanmaz. Hazır değerlerdeki azalışın işletmenin likit yapısını zayıflatıcı etki yaptığını, mutlak rakam olarak düşük olmasından dolayı söyleyemeyiz hatta nakdin atıl kalmasının önlenmiş olabileceğini söyleyebiliriz. Menkul Kıymetler: 2012 yılında 2011 yılına göre, menkul kıymetler toplam mutlak olarak 480.000TL ve %2400 artış göstermiştir. Geçici yatırımların eldeki atıl fonlar ile kısa vadeli yabancı kaynaklarla yapılması
normal sayılırken, alacakların tahsili, ticari malların satışı sonucu elde edilen nakdin satışların arttığı bir dönemde tekrar yatırıma aktarmayıp menkul kıymetlere yatırılması ve uzun vadeli yabancı kaynaklar ile özkaynak kalemlerindeki artışlardan sağlanan fonların dönen varlıklardaki kalemlere yatırılması işletmenin karlılığı açısından olumsuz bir durumdur. Dönen varlık kalemlerindeki artış tutarları menkul kıymetlerdeki artışı karşılayacak tutardadır. Menkul kıymetlere yapılan yatırımların işletmenin likiditesini olumlu etkilediği gibi sağlanan kazançların da karlılığa olumlu katkı sağlayacaktır. Ticari Alacaklar: 2012 yılında 2011 yılına göre, ticari alacaklar toplamı mutlak olarak 1.365.000TL ve %171 artış göstermiştir. Ticari alacaklardaki artışın sebebi, satışlardaki artış ve stoklardaki azalıştır. Ancak alacaklardaki artış (%171), işletmenin satılarından doğan alacaklarını tahsil etmede zorluk yaşadığını gösterebilir. Bu durumda alacaklara bağlanan fonların yerine başka kaynaklardan para bulmak zorunda kalabileceği için işletmenin mali durumuna etkisi olumsuz olur. Bunun devam etmesi durumunda işletmenin likit yapısını bozabileceğini ve dönen varlıkların dönüşüm hızını yavaşlatacağını söyleyebiliriz. Stoklardaki azalış, mevcut satışlarla stokların eritilebildiğini göstermekte olup, mutlak rakamlara bakıldığında işletmenin peşin satışlara ağırlık vermesinin işletme için olumlu karşılanacağı söylenebilir. Bu alacaklar senetli alacaklardan oluşuyorsa gerektiğinde senetleri iskonto ettirerek nakit sağlanabilmesi mali durumu rahatlatıcı sonuçlar doğurabilir. Stoklar: 2012 yılında 2011 yılına göre, stoklar toplam mutlak olarak 290.000TL ve %16 azalış göstermiştir. Bu azalışın nedeninin satışlardaki artışlar olduğu söylenebilir. Maddi duran varlıklardaki artış dikkate alındığında, işletme kapasite artışı için hazırlık yaptığı söylenebilir. Bu nedenle stoklardaki gelişmenin olumlu olduğu söylenebilir. Mali Duran Varlıklar: 2012 yılında 2011 yılına göre, mali duran varlıklar toplamı mutlak olarak 84.000TL ve %70 artış göstermiştir. Bu artış kısa vadeli alınan krediler ile diğer yabancı kaynaklardan veya sermaye artışından sağlandığı söylenebilir. Uzun vadeli yatırım olan iştirakler, bağlı menkul kıymetler gibi varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklarla finanse edilmesi arzu edilmez. Uzun vadeli yabancı kaynaklardaki ve sermayedeki artışların mali duran varlıklardaki artışın kaynağı olduğu söylenebilir. Uzun vadeli yabancı kaynaklar ile sermayenin yan faaliyete bağlanmış olması düşündürücüdür. Rekabeti azaltma veya daha ucuz girdi sağlama konuları hariç, kredi alınması ve sermaye arttırılması yoluyla elde edilen fonların ana faaliyet konusu dışında mali duran varlıklara bağlanması rasyonel olmaz. Maddi Duran Varlıklar: 2012 yılında 2011 yılına göre, maddi duran varlıklar toplamı mutlak olarak 870.000TL ve %119 artış göstermiştir. Bu artışın nedeni hazır değerlerdeki, stoklardaki azalışlar ile yabancı kaynaklar ve özkaynaklardaki artış olabilir. Yabancı kaynaklar ile özkaynaklardaki artış uygun olanıdır. Ancak, sermaye, kar yedekleri ve dönem net karı, maddi duran varlıklardaki artış için yeterlidir. Bu yabancı kaynağa gerek kalmadığını gösterir. Yatırımlar gerekli kaynaklardan finanse edilmiştir. Maddi duran varlıklardaki artış, işletmede üretim kapasitesinin arttırıldığına işaret eder. Stokların mevcut satışlarla eritilebilmesi ve satışlardaki artışlar maddi duran varlıklardaki artışın olumlu olduğunu gösterir. Kısa Vadeli ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar: Kısa vadeli borç kalemlerinden sağlanan kredilerdeki artış dönen varlıkların finansmanında kullanılması uygunken, ticari borçlardaki artışın mutlak ve yüzde olarak ta küçük olması stoklardaki azalışa bağlanabileceği gibi işletmenin peşin çalıştığını da gösterebilir. Ancak, alışların kredili yapılması, işletme için bir kaynak oluşturma anlamına gelir. Kısa vadeli yabancı kaynaklardaki yüzde olarak önemli artış diğer borçlar (ortaklara borçlar, iştiraklere, bağlı ortaklara borçlar, personele borçlar) kaleminde gerçekleşmiştir. Bu artışın nedeni, mali duran varlıklardaki artıştan dolayı iştirakler ve bağlı ortaklara olan borçlardan kaynaklanmış olabilir. Kısa ve uzun vadeli borç ve gider karşılıklarında özellikle uzun vadeli borç ve gider karşılıkları %173 artış olmuştur. Kısa vadeli borç ve gider karşılıklarındaki artış dönem karındaki artışa bağlı olarak ödenecek vergi ve diğer yasal yükümlülüklerdeki artıştan
kaynaklanmış olabilir. Uzun vadeli borç ve gider karşılıklarındaki artış ise kapasite artırımı nedeniyle çalışan sayısının arttırılmasından dolayı ayrılan kıdem tazminatı karşılıklarından meydana gelmiş olabilir. Borçlardaki bu artışları, dönen varlıkların karşılayacak güçte oluşu ve satışların arttığı düşünülürse borç artışının işletmenin mali durumunda bir sorun oluşturmayacağı söylenebilir. Dönen Varlıklar-Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar: 2012 yılında 2011 yılına göre dönen varlıklar toplamı mutlak olarak 1.546.000TL ve %58 artış gösterirken, kısa vadeli yabancı kaynaklar toplamı mutlak olarak 545.000TL ve %25 lik bir artış göstermiştir. Görüldüğü gibi hem mutlak rakam olarak hem de yüzde olarak dönen varlıklar çok daha hızlı artmıştır. Bu da işletmenin kısa vadeli borç ödeme gücü ile günlük faaliyetleri karşılama gücünün çok iyi olduğunu göstermektedir. Özkaynaklar: 2012 yılında 2011 yılına göre özkaynaklar toplamı mutlak olarak 1.810.000TL ve %144 artış göstermiştir. Bu artış, grup içinde ödenmiş sermaye ve kar yedeklerindeki artıştan kaynaklanmıştır. İşletme maddi duran varlıklarını finanse edebilmek için sermayesini arttırmıştır. Kapasiteyi arttırarak işletmenin kazanma gücünü arttırma gibi bir durum oluşturacak olan özkaynaklardaki bu değişme olumludur. Çoğunluğu ekonomik faaliyet sonucu gerçekleştirilen dönem net karının özkaynaklardaki artışı öncelikle dönen varlıkları kuvvetlendirmiş ve sermayedeki artışla birlikte maddi duran varlıklara yapılan yatırımların finansmanını kolaylaştırmıştır. Dönen varlıkların kuvvetlenmesi, işletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü arttıracağı ve günlük faaliyetlerini karşılama imkanı sağlayacağı için özkaynaklardaki değişme bu yönden de olumludur. Ayrıca özkaynakların artış yönünde değişmesi ortakların aktif üzerindeki haklarını arttıracağı gibi, alacaklıların güvende olmasını sağlar. CEVAP 2: 1- Finansal Kaldıraç Oranı 2012 = Yabancı Kaynaklar Toplamı / Aktif Toplamı Finansal Kaldıraç Oranı 2012 = (2.705.000 + 225.500) / 6.000.500 Finansal Kaldıraç Oranı 2012 = 2.930.500 / 6.000.500 Finansal Kaldıraç Oranı 2012 = 0,488 (%49) İşletmenin finansal kaldıraç oranı %49 dur ve sektör ortalaması olan %65 e göre bu oran düşüktür. İşletme varlıklarının yüzde %49 nu yabancı kaynaklarla finanse etmektedir. Bu oranın düşük olması, işletmenin finansman risk içermediğini, kredi verenler açısından emniyet marjının geniş olduğunu, işletmenin faiz ve borçlarını ödeyememe nedeniyle mali yönden zor duruma düşme olasılığının düşük olduğunu göstermektedir. Diğer yandan işletmenin sahipleri, daha fazla sermaye ile daha az bir kaynağa egemen oldukları, emniyeti ön planda tuttukları söylenebilir. İşletme karlılığa fazla önem vermeden kaldıraç oranını düşük tutarak fonlama riskini azaltmıştır. İşletme yöneticileri, emniyet ile yüksek karlılık arasındaki dengeyi iyi kurmuşlar, işletmenin finansmanında emniyet ve kar elde etmek amaçlarını bağdaştırmışlardır. 2- Stok Bağımlılık Oranı 2012 = Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler) / Stoklar Stok Bağımlılık Oranı 2012 = 2.705.000 (21.000 + 500.000) / 1.510.000 Stok Bağımlılık Oranı 2012 = 2.184.000 / 1.510.000 Stok Bağımlılık Oranı 2012 = 1,446 (%145) İşletmenin stok bağımlılık oranı %145 olup, sektör ortalaması olan %70 in iki katından fazladır. Hazır değerler ve menkul kıymetler çıkarıldıktan sonra kalan kısa vadeli yabancı kaynaklar, stokların yaklaşık 1.5 katı kadardır. Bu oran sektöre göre oldukça yüksektir. İşletme, kısa vadeli borçlarını ödeyebilmek için
mevcut stoklarının 1.5 katı daha satış yapılması gerektiğini gösterir. İşletmenin stoklara olan bağımlılığı yüksektir. Bu nedenle, işletme, kâr marjını düşürmek, pazarlama etkinliğini artırmak vb. önlemlerle, satışları artırmak veya stok devir hızını (sürümü) artırmak yoluyla kısa vadeli borçları ödeyebilme yeterliliğine katkı sağlayabilir. 3- Maddi Duran Varlık-Devamlı Sermaye Oranı 2012 = Maddi Duran Varlıklar / Uzun Vadeli Borçlar + Özsermaye Maddi Duran Varlıklar-Devamlı Sermaye Oranı 2012 = 1.600.000 / 225.500 + 3.070.000 Maddi duran Varlıklar-Devamlı Sermaye Oranı 2012 = 0,485 (%49) İşletmenin maddi duran varlık-devamlı sermaye oranı %49 olup, sektör ortalaması olan %50 ye çok yakın bir değer çıkmıştır. Bu oranın %100 den düşük olması %49 gibi bir oranın olması, işletmenin maddi duran varlıklarını tamamını uzun vadeli kaynaklarla ve özsermaye ile finanse edebildiğini göstermektedir. İşletme maddi yatırımlarını fonlamada başarılıdır diyebiliriz. Maddi duran varlıkların, uzun vadeli kaynaklar ve özkaynaklarla finanse edilmesi sonucunda, likidite ve faiz riski teşkil eden kısa vadeli borçlara gerek kalmadığını, devamlı sermayenin yeterli olduğunu ve ek bir fon ihtiyacına gerek duyulmadığını söyleyebiliriz CEVAP 3: 1 Sıra No lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğine göre fon akım tablosunun düzenlenme amacı ve düzenlenme kuralları aşağıdaki gibidir: Amacı: Fon akım tablosunun düzenlenme amacı, bir işletmenin yatırım ve finansman faaliyetlerini ve dönem içindeki finansal durumdaki değişikliklerini kapsayan bilgilerin, mali tablo kullanıcılarına sunulmasıdır. Tablolar işletmenin nakit veya işletme (çalışma) sermayesini doğrudan etkileyen finansman ve yatırım faaliyetlerinin bütün önemli yönlerini açıklayarak; i) İşletmenin dönem boyunca faaliyetlerden sağladığı fonları, yatırım ve finansman faaliyetlerini özetler, ii) Dönem boyunca finansal durumda meydana gelen değişiklikleri açıklar. Düzenlenme Kuralları: i) Fon akım tabloları, temel mali tablolar ile birlikte sunulur. Bu tablolar, gelir tablosunun sunulduğu her dönem için, cari dönem ve önceki dönem verilerini içerecek biçimde düzenlenir. ii) Fon akım tabloları düzenlenirken fon kavramının hangi anlamda kullanıldığı açıkça belirtilir. iii) Fon akım tablosunda, olağan faaliyetlerden sağlanan veya faaliyetlerde kullanılan fonlar, diğer fon ve kaynak kullanım yerlerinden ayrı başlıklar altında sunulur. Böylece işletmenin fon yaratma gücünün ne olduğu veya faaliyetlerinde ne ölçüde fon kullanıldığı ortaya konulur. iv) İşletmenin normal olağan faaliyetleri dışında kalan olağandışı işlemlerden elde edilen fonlar veya kullanılan fonlar, fon akım tablosunda, önemli tutarlarda olmaları durumunda olağan faaliyetlerden sağlanan veya kullanılan fondan ayrı bir başlık altında sunulur. v) Bazı finansal işlemler, bir tür varlığın diğer bir varlık türüyle değiştirilmesi biçiminde ortaya çıkar. Böyle bir durum işletmenin finansman ve yatırım faaliyetinin bir parçası olduğu için, fon akım tablolarında yer alır. Bu tür işleme örnek olarak, tahvil borcuna karşılık hisse senedi verilmesi gösterilebilir.
vi) Fon akım tablosundan amaçlanan yararın sağlanabilmesi için her türlü işlemin finansman ve yatırım yönleri ayrı ayrı açıklanır. Örneğin, bir duran varlığın satın alınmasından doğan fon çıkışları ayrı, satılmasından doğan fon girişleri ayrı ayrı açıklanır veya bir tahvil ihraç edilerek bir varlık alınmışsa, ihraç edilen tahviller ayrı, satın alınan varlıklar ayrı açıklanır. vii) Her işletme veya işletmeler topluluğu, içinde bulundukları koşullara göre fon akım tablolarını en fazla bilgiyi içerecek biçimde düzenler. Fon akım tablosu, net yönteme göre düzenlenir ve olağan kardan başlanıp, dönem içinde fon hareketine neden olmayan gelir ve giderlere ait bilgiler verilerek düzeltmeler yapılır. viii) Fon hareketine neden olmayan, yalnızca hesaplar arasında yapılan aktarmalar dolayısıyla hareket gösteren hesaplar, fon akım tablolarında yeralmaz. Örneğin değer artış fonlarının veya yedeklerin ödenmiş sermayeye eklenmesi gibi. Yukarıdaki 8 adet kuraldan herhangi 5 tanesinin yazılması yeterlidir.