PricewaterhouseCoopers CEO Araştõrmasõ Yönetici Özeti Giriş PricewaterhouseCoopers õn 7. Yõllõk Global CEO Araştõrmasõ Riski Yönetmek: CEO larõn Hazõrlõk Düzeyinin Değerlendirilmesi, mevcut iş ortamõ ve İşletmelerde Risk Yönetimi konusunda bütün dünyadan yaklaşõk 1.400 CEO nun düşüncelerini temsil etmektedir. İşletmelerde Risk Yönetimi ( Enterprise Risk Management ERM) yöneticilerin belirsizlikle ve buna bağlõ olarak ortaya çõkan riskler ve fõrsatlarla başa çõkabilmeleri için bir çerçeve sunan ve bu sayede de bir yöneticinin değer oluşturma becerisini arttõran bir dizi yeni uygulamadan oluşur. CEO lar mevcut ortamda ve şirketlerinde nasõl riskler görmektedir? CEO lar bir taraftan bu riskleri en aza indirgemeye çalõşõrken diğer taraftan karşõlarõna çõkan fõrsatlarõ nasõl değerlendirmektedir? Bugün risk yönetimi konusunda sõradõşõ bir yetenek sergileyen ve bu risklerden açõk yararlar sağlayan CEO ve şirketler var mõdõr? Bunu nasõl başarmaktadõrlar? Riski Yönetmek: CEO larõn Hazõrlõk Düzeyinin Değerlendirilmesi, risk iştahõ ve risk yönetimi yaklaşõmlarõ konusunda bölgeler ve endüstriler-sektörler arasõnda son derece düşündürücü farklar olduğunu ortaya koyuyor. Örneğin Avrupalõ CEO larla karşõlaştõrõldõklarõnda A.B.D. li CEO lar, işletmelerde risk yönetimine daha dar bir çerçeveden bakarak onu birçok yarar getirebilecek geniş tabanlõ bir disiplin olarak değil, şirketlerinin yasalara uymasõnõ sağlayacak bir yöntem olarak görmekteler. A.B.D. de son yõllarda yaşanan şirket skandallarõ ve hukuki değişiklikler göz önüne alõndõğõnda ya da Avrupa nõn bir birliğe doğru yol almasõyla atõlan dev ve karmaşõk adõmlar düşünüldüğünde ERM in A.B.D. ve Avrupa da farklõ anlaşõlmasõnõn nedenlerini nasõl açõklayabiliriz? Global CEO Araştõrmasõ ayrõca CEO larõn önümüzdeki yõllarda işletmelerin göstereceği performansõ konu alan tahminlerini ve bu performansõ tehdit eden potansiyel tehlikelerle ile ilgili değerlendirmelerini içeren verilere de yer vermektedir. Dünyanõn bütün bölgelerinde CEO lar şirketlerinin büyüme potansiyeli hakkõnda iyimser duygulara sahip ve yüzde 80 den fazlasõ gelecek oniki ay içinde gelirlerinin artacağõna emin, yine de bu yöneticilerin algõladõğõ bazõ tehdit ve tehlikeler de var. CEO larõ en fazla düşündüren konu rekabet artõşõ; araştõrmaya katõlanlarõn yüzde 63 ü bunu bir tehdit unsuru olarak algõlõyor. Küresel terörizm ise katõlõmcõ CEO larõn yüzde 40 õ tarafõndan bir tehdit olarak görülüyor. Ancak aynõ zamanda CEO larõn yüzde 59 u piyasalarõn aşõrõ düzenlenmesinin önemli bir tehdit olduğunu düşünmekte. Acaba risk yönetimi, değer yaratma, açõk rekabet ve devlet düzenlemeleri arasõndaki ilişki nasõl anlaşõlabilir? 1
Riski Yönetmek: CEO larõn Hazõrlõk Düzeyinin Değerlendirilmesi sonuç bölümünde ERM konusunda en iyi uygulamalarõ ortaya koyan kişi ve kurumlar üzerine yapõlan bir incelemeden söz ediyor. CEO larõn yüzde 60 ila 73 ü, ERM e giriş düzeyinde bulunan altõ temel sürecin şirketlerinde kurulmuş olduğunu belirtirken, her biri toplam sayõnõn yüzde 15 ini oluşturan iki grup CEO ve şirket, ERM konusunda gelişmiş uygulamalara sahip olduklarõnõ ortaya koymakta ve diğer CEO ve şirketlere göre ERM programlarõndan çok daha fazla yarar sağladõklarõnõ göstermekteler. Örneğin bu alanda ileri uygulamalar gerçekleştiren yöneticilerin yüzde 74 ü, değer yaratmak amacõyla uygun riskleri üstlenme konusunda artan yeteneklerini ERM in sağladõğõ bir yarar olarak göstermektedir. Bu oran, ERM uygulamalarõ sayesinde risk alma konusundaki yeteneklerinin arttõğõnõ söyleyen ve toplamõn yüzde 39 unu oluşturan diğer CEO larõn iki katõdõr. Resmi bir ERM programõ, belirsizlik dolu dönemlerde sağlam yönetim yapabilmenin vazgeçilmez bir koşuludur. Yönetim Stratejileri ve Performans Tahminleri CEO larõn risk yönetimi ile ilgili belirttikleri görüşleri daha iyi anlayabilmek için yönetimle ilgili genel konu ve kaygõlarõ anlamak gerekir. CEO larõn gelir artõşõ ve kârlõlõkla ilgili beklentileri nelerdir? CEO lar küresel ekonomik koşullara uyum sağlayabilmek için hangi yönetim stratejilerinden yararlanmaktalar? CEO lar şirket gelirlerinin önümüzdeki 12 ay içinde artacağõna bir yõl öncesine göre daha fazla inanõyor: Yüzde 31 i bundan çok eminken yüzde 53 ü oldukça emin, aynõ oranlar 2002 de yüzde 26 ve yüzde 46 idi. A.B.D. (yüzde 36) ve Asya-Pasifik bölgesindeki (yüzde 37) CEO lar 2004 te gelirlerinin artacağõ konusunda en emin olan yöneticiler, Avrupalõ katõlõmcõlar ise bu konuda en az umutlu olan kesim (yüzde 22). Üç yõllõk gelir artõşõ tahminleri de bir yõllõk tahminlere yakõn bir görünüm arzediyor. Amerika Birleşik Devletleri, Asya-Pasifik ve Güney Amerika daki CEO larõn yüzde39 u şirket gelirlerinin önümüzdeki üç yõl içinde artacağõndan çok emin olduklarõnõ bildirmekte, Avrupa da ise bu oran yalnõzca yüzde 26. Avrupalõ CEO larõn bu temkinli tavrõnõ Avrupa Birliği nde gerçekleşmesi beklenen değişikliklerin õşõğõnda değerlendirmek gerekiyor. Küresel ekonomik koşullarõn getirdiği ihiyaçlara cevap arayan CEO larõn tümü olasõ yöntemler arasõnda kuruluşlarõnõn temel bazõ işlevlerinde dõş kaynak kullanõmõnõ gittikçe daha fazla tercih ediyor bu oran 2001 de yüzde 46 iken 2003 te yüzde 56 ya çõkmõş durumda. Ayrõca araştõrmaya katõlan CEO larõn yüzde 73 ü dõş kaynak kullanõmõna yönelmeyi iş stratejilerinde uzun vadeli bir değişim olarak görüyor. İşgücünde azaltmaya gitmek ya da işçi çõkarmak konusunda toplamda geçen yõla oranla fazla bir değişiklik gerçekleşmese de bu alanda bu yõl Avrupa (yüzde 60) Amerika Birleşik Devletleri nin (yüzde 46) 2
önündeydi. Geçen yõl bütün dünyada CEO larõn yüzde 52 si işgücünde azaltma yapmak zorunda kaldõ, bu oran 2001 de de yüzde 50 ydi. İş Ortamõ ve Risk İştahõ CEO lar terörizm konusunda büyük bir kaygõ duymuyor; katõlõmcõlarõn yalnõzca yüzde 10 u küresel terörü büyük bir tehdit olarak algõlamakta. Aynõ zamanda söz edilen CEO larõn yüzde 17 si artan rekabeti çok ciddi bir tehdit olarak görürken yüzde 46 sõ oldukça ciddi bir tehdit olarak algõlõyor. Bununla ilgili bir diğer konu, şirkette çalõşan yetenekli kişilerin ayrõlmasõ, bütün dünyada CEO larõn yüzde 11 i için en ciddi tehditler arasõnda; yüzde 34 ü için de oldukça ciddi tehditler arasõnda yer alõyor. Farklõ sektörler bazõnda bakõldõğõnda, yetenekli kişilerin ayrõlmasõ özellikle finans hizmetleri sektöründeki CEO larõ kaygõlandõrmakta. Bu yöneticilerin yüzde 16 sõ bunu çok ciddi bir tehdit, yüzde 33 ü ise oldukça ciddi bir tehdit olarak görüyor. Aynõ zamanda finans hizmetleri sektöründeki CEO lar artan rekabeti teknoloji medya ve imalat sektörlerindeki CEO lara göre daha büyük bir tehdit olarak algõlamakta; bu sektörlerdeki CEO lar rekabetin önüne geçebilmek için başarõlõ stratejiler geliştirmek ve başarõlõ çalõşanlarõnõ ellerinde tutmak konusunda yoğun bir baskõ altõnda. Kur dalgalanmalarõ da tehditler sõralamasõnda küresel terörü geride bõrakõyor ve bütün dünyada CEO larõn yüzde 15 i kur dalgalanmalarõnõ oldukça ciddi yüzde 33 ü ise çok ciddi bir tehdit olarak algõlõyor. Güney Amerika da ise CEO larõn yüzde 62 sinin kur dalgalanmalarõnõ önemli tehditler arasõnda saymalarõna şaşõrmamak gerekiyor. Son yõllarda bazõ sektörlerde aşõrõ düzenlemelerin getirdiği tehditler gündemi işgal etmekte: acaba düzenlemelere getirilmesi gereken sõnõr nedir? A.B.D. li CEO larõn aşõrõ düzenleme konusunda en fazla deneyime sahip yöneticiler olmalarõ beklense de bu CEO larõn yarõdan biraz azõ (yüzde 49) aşõrõ düzenlemeyi oldukça ya da çok ciddi bir tehdit olarak görüyor; buna karşõlõk Güney Amerikalõ CEO larõn yüzde 72 si, Avrupalõ CEO larõn da yüzde 61 õ aşõrõ düzenlemeyi başlõca tehditler arasõnda gösteriyor. Yukarõda sözü edilen görüşlerin hepsi aşağõ yukarõ aynõ yüzdelerde orta büyüklükte şirketlerin CEO larõ arasõnda da geçerli. Şirket büyüklüğünün önem taşõdõğõ sermaye maliyeti gibi konularda bile bu CEO lar büyük şirketlerin CEO larõndan ancak biraz daha fazla kaygõ taşõyor. Orta ve büyük işletmelerin CEO larõnõn birçok konuda aynõ görüşü paylaşmalarõ, her boydan şirketin başõnda bulunan CEO larõn yaşadõğõ ortak sorunlarõn ve uyguladõklarõ ortak yönetim yöntemlerinin, aralarõndaki farklardan çok daha ağõr bastõğõnõ gösteriyor. 3
Farklõ tehditlere karşõn bütün dünyadaki CEO larõn hemen hemen yarõsõ (yüzde 48) bir yõl öncesine göre daha fazla risk aldõklarõnõ bildiriyor. Teknoloji ve medya sektöründe CEO larõn yüzde 15 i bir yõl öncesine göre çok daha fazla risk aldõklarõnõ, yüzde 43 ü ise oldukça daha fazla risk aldõklarõnõ belirtmekte bu oranlar diğer sektörlere göre hayli yüksek. İşletmelerde Risk Yönetimi (ERM): Süreçler, Taahhütler, Engeller, Faydalar 1. ERM Süreci Riski Yönetmek: CEO larõn Hazõrlõk Düzeyinin Değerlendirilmesi raporunda ERM in ele alõnmasõnõn nedeni yeni ve önemli bir yönetim uygulamasõnõn doğduğuna ve bu uygulmanõn artõk geçmiş yõllara göre daha iyi anlaşõlõp yapõlandõrõldõğõna duyulan inançtõr. Geçmişte ERM nin mevcut yönetim uygulamalarõyla ne derece bütünleştiği hakkõnda elde çok az bilgi vardõ; ERM uygulamalarõndaki bölge ve endüstri-sektör farklarõ ise hiç bilinmiyordu. Bu araştõrma bütün dünyada CEO larõn ERM e gösterdikleri taahhüdün ve ERM uygulamalarõnõn yaygõnlõğõnõn bir profilini çõkarmõş bulunuyor. Araştõrmada en önemli kavram, yetenek, engel ve faydalarõn özeti sunulurken ERM işlevlerinin hiyerarşisi de ele alõnõyor: Hangi unsurlar en fazla önem taşõr? Tam bir ERM uygulamasõ nelerden oluşur? Günümüz CEO larõna göre hangi ERM uygulamasõ ya da tekniği en fazla fayda sağlamaktadõr? CEO larõn beşte üçü ilâ dörtte üçü şirketlerinde ERM nin altõ temel sürecinin kurulduğunu ve işler halde olduğunu belirtmektedir. Bu altõ süreç, işletme genelinde risk tanõmlanmasõ, risk değerlendirmesi, üzerinde anlaşmaya varõlan cevap yapõlarõ, risk kontrol etkinlikleri, risk izleme etkinlikleri ve düzenlemelere uyum süreçleridir. Amerikalõ CEO lar düzenlemelere uyum konusunda iddialõ bu konuda yalnõzca Güney Amerikalõ CEO lar onlarõn önüne geçebiliyor ancak diğer temel süreçlerle fazla ilgilenmiyorlar. Örneğin A.B.D. li CEO larõn yüzde 42 si şirketlerinin işletme genelinde risk tanõmlamasõ yaptõğõnõ belirtirken bu oran Avrupa da yüzde 80 ve Güney Amerika ve Asya-Pasifik bölgesinde sõrasõyla yüzde 64 ve 65. Sektör bazõnda değerlendirildiğinde, sõkõ düzenlemelere tabi tutulan finans hizmetleri sektörünün en gelişkin risk yönetimi sürecine sahip olmasõ şaşõrtõcõ değil; finans hizmetleri sektöründeki CEO larõn yüzde 89 u işletme genelinde risk izleme sisteminin kurulduğunu, yüzde 78 i de riske cevap mekanizmalarõnõn oluşturulduğunu belirtiyor. İmalat şirketleri yukarõda sayõlan altõ temel sürecin her birinde diğer sektörlerin gerisinde yer alõyor. Araştõrmada ERM in temel süreçlerinin benimsenmesi ve tam olarak uygulamaya konmasõ arasõnda büyük bir fark olduğu ortaya koyuluyor. Aşağõdakiler gerçekleştiğinde ERM in tam olarak uygulandõğõ söylenebilir: 4
CEO işletme genelinde riski yönetmek için yeterli bilgiye sahipse. Risk yönetimi için ortak bir terminoloji ya da standartlar varsa. ERM stratejik planlama sürecine tam olarak entegre edilmişse. Risk yönetimi ile ilgili veriler mümkün olduğunca ölçülebilir hale getirilmişse. Risk yönetimi bütün departman ve iş birimlerine tam olarak entegre edilmişse. Kuruluşta çalõşan herkes risk yönetimi açõsõndan kendi sorumluluk düzeyini anlamõşsa. Düzenlemelere uyumun maliyeti yakõndan takip ediliyorsa. Düzenlemelere uymamanõn getireceği riskleri ortadan kaldõrmak için düzenlemelere uyum konusu yakõn bir şekilde yönetilip izleniyorsa. Katõlõmcõ CEO larõn yaklaşõk üçte biri şirketlerinin tam ERM uygulamasõna geçtiğinden emin. A.B.D. li CEO larõn yalnõzca yüzde 20 si işletme genelinde riskleri yönetebilmek için ellerinde yeterince bilgi olduğuna inanõrken yalnõzca yüzde 12 si işletmelerinde ortak bir terminoloji ve standartlar olduğunu düşünüyor. A.B.D. li CEO larõn yalnõzca yüzde 7 si ERM nin bütün departman ve iş birimlerine tam olarak entegre olduğunu belirtirken bu oran Avrupalõlar arasõnda yüzde 22. Sektör bazõnda bakõldõğõnda, finans hizmetleri sektöründeki CEO lar ellerinde riski yönetmek için gerekli bilgilerin bulunduğuna diğerlerinden daha fazla inanõyor (yüzde 35 i bu konuda çok emin olduğunu belirtmiş); oysa teknoloji ve medya sektörlerindeki CEO larõn yalnõzca yüzde 22 si gereken bilgiye sahip olduklarõnõ düşünürken imalat sektöründeki CEO larõn yalnõzca yüzde 20 si ortak bir terminoloji ve standartlar oluşturduklarõnõ belirtiyor. Orta boy şirketler ERM uygulamalarõnda büyük kuruluşlara göre daha az gelişmiş durumda. 2. ERM e Gösterilen Taahhüt Katõlõmcõ CEO larõn üçte birinden fazlasõ (yüzde 39) ERM in bir öncelik olduğuna, yine üçte birden fazlasõ (yüzde 38) ERM in yönetim kurulu için bir öncelik olduğuna inanõyor. Daha sonra da görüleceği igibi, CEO larõ ERM e büyük taahhüt gösteren şirketler ve ERM in stratejik planlama süreçleriyle ayrõlmaz şekilde entegre olduğu kuruluşlar, riskleri ve fõrsatlarõ doğru şekilde yöneterek daha fazla değer yaratmayõ başarõyor. Tam olarak uygulandõğõnda ERM, mevcut risk portföyünün ve olasõ gelecek senaryolarõnõn gerçeklere dayalõ bir analizini daha iyi sunuyor. ERM in etkin bir şekilde yürütülebilmesi için karar verme yetkisine sahip kişilere ulaşan bilgilerin eksiksiz ve zamanõnda aktarõlmasõ gerekiyor. ERM becerilerine tam olarak hakim olan şirketlerde genellikle sisteme girilen veri hacminde azalma 5
görülmekte, bunun nedeni de yöneticilerin güçlü ve değer arttõrõcõ kararlar almalarõ için gerekli başlõca verilerin neler olduğunu belirlemiş olmalarõ. 3. ERM Engelleri CEO lar ERM in etkin bir şekilde yürütülmesinin önündeki engeller arasõnda bilginin mevcudiyetini, kendilerine zamanõnda ulaşmasõnõ ve araştõrmada insan olarak geçen kavramõ yani işletme genelinde ERM çerçevesini uygulamak için gerekli personelin eğitim ve yetenekleri ERM uygulamalarõnõn önündeki en büyük üç engel olarak görüyor; bu da pek şaşõrtõcõ değil. CEO larõn yüzde 63 ü insanlarõn risk yönetiminde önemli bir engel olduğunu düşünürken yüzde 20 si insanlarõ kendilerini zorlayan en büyük engel olarak tanõmlamakta. CEO larõn yüzde 59 u bilgi eksikliğini kendilerini riskleri tanõmlamaktan alõkoyan en önemli engel olarak görürken yüzde 13 ü bunun kendilerini zorlayan en büyük sorun olduğunu belirtiyor. Bilginin zamanõnda ulaşmasõ yüzde 62 tarafõndan önemli bir engel olarak algõlanõrken yüzde 13 tarafõndan kendilerini zorlayan en büyük engel olarak görüyor. 4. ERM in Sağladõğõ Faydalar Risk yönetiminin nihai amacõnõn uzun vadede istikrar ve değer yaratõlmasõ olduğunun unutulmamasõ gerekir. ERM, yönetimin belirsizliklerle dolu bir ortamda fõrsatlarõ yakalamasõnõ, tüm girişimlerin risklerini mümkün olduğunca eksiksiz ve ayrõntõlõ bir şekilde bilmesini sağlamak üzere oluşturulan bir dizi uygulamadõr. Araştõrma, ERM in sağladõğõ 11 temel faydayõ ortaya koymaktadõr; evet, bu sayõ biraz fazla görünebilir, ancak bunlardan her biri ERM hakkõnda tam bir tablo oluşturmak için gereklidir. Katõlõmcõ CEO larõn yüzde 44 ü ERM in değer yaratan riskleri alma yeteneklerini arttõrdõğõna inanõyor. CEO larõn yaklaşõk üçte biri ERM in girişimci ve yenilikçi düşünme yeteneklerini arttõracağõ fikrine katõlõyor. Yine CEO larõn üçte biri ERM in kuruluş genelinde karar alma sürecine ve komuta zincirine açõklõk kattõğõ görüşünde. Bölge bazõnda bakõldõğõnde ERM in faydalarõna yüzde 64 oranõnda inanan Güney Amerikalõ CEO lar bu yüzdelerin artmasõna neden olmakta. Amerikalõ CEO lar ise en şüpheci olanlar. Örneğin yalnõzca yüzde 30 u ERM in uygun riskleri alma yeteneklerini arttõracağõna inanõyor. A.B.D. deki CEO larõn yalnõzca yüzde 17 si ERM in karar alma sürecine ve komuta zincirine açõklõk kattõğõ görüşünde böylece yüzde 28 i kuruluşlarõnõn bu açõdan ERM den fayda sağladõğõnõ düşünen Avrupalõ CEO larõn gerisinde kalõyorlar. Daha önce de söz edildiği gibi A.B.D. li CEO lar ERM in değeri konusunda diğerlerinden daha çekingen davranmakta. Bunun altõnda yatan ortak bir neden olmalõ büyük bir olasõlõkla Amerikalõ CEO lar bugünlerde yeni yasal koşullarõ 6
yerine getirme, şirket yönetişiminde dürüstlüğü sağlama ve raporlarõnõ yeni kurallara göre hazõrlama gibi konularla fazlasõyla meşgul. CEO larõn yüzde 44 ü ERM in şirketlerinin çalõşma biçimine duyduklarõ güven üzerinde çok olumlu bir etki yarattõğõ fikrini paylaşõyor. Bu yaklaşõm en çok Güney Amerika (yüzde 62) ve Avrupa da (yüzde 41) ve sektör bazõnda da finans hizmetleri CEO larõ (yüzde 52) arasõnda karşõmõza çõkõyor. CEO larõn yüzde 38 i ERM in şirketlerinin şöhreti üzerinde çok olumlu bir etki yarattõğõnõ düşünüyor; bu oranõn yüksek çõkmasõnõ sağlayan Güney Amerikalõ (yüzde 52) ve Asya-Pasifik bölgesindeki CEO lar (yüzde 40). Amerikalõ CEO lar ise (yüzde 26) hâlâ bu konuda tam ikna olmuş değil. Risk Yönetiminde Mükemmeliyet Kanõtlarõ ve Faydalarõ İşletmelerde Risk Yönetimi hâlâ gelişmekte olan bir disiplin ve iş dünyasõ tarafõndan derinlemesine benimsenme süreci tamamlanmõş değil. CEO larõn yüzde 38 i kuruluşlarõnda zaten verimli ve etkin bir ERM olduğunu düşünüyor. CEO larõn yaklaşõk yüzde 46 sõ ERM in uygulanmasõnõn bir ilâ üç yõl sürecek bir proje olduğunu belirtiyor. Araştõrmanõn sonuçlarõ değerlendirildiğinde bazõ CEO larõn ve şirketlerinin ERM õ uygulama ve ondan fayda sağlama açõsõndan diğerlerinin çok önünde olduğu ortaya çõktõ. Riski Yönetmek: CEO larõn Hazõrlõk Düzeyinin Değerlendirilmesi, şirketleri ERM i stratejik süreçlerinin bir parçasõ olarak uygulayan CEO larõn düşüncelerini ortaya koyuyor. Bu CEO larõn fikirleri ERM in faydalarõnõ anlama açõsõndan diğer meslektaşlarõnõn fikirlerinden ayrõlõyor. Araştõrmaya göre her biri ERM konusunda mükemmeliyete ulaşmaya çalõşõrken aşağõdaki iki yoldan birini izleyen iki grup şirket vardõr: 1) CEO larõn kişisel taahhüdü aracõlõğõyla 2) ERM i işletme genelinde yapõlan stratejik planlara entegre etme yoluyla. ERM in faydalarõ, konuya tam taahhüdünü veren CEO larõn şirketlerinde daha fazladõr; ERM i stratejik planlama sürecine entegre etmiş olan şirketler ise ERM den daha da fazla fayda elde etmektedir. İşletme genelinde gerekli bilgilere sahip olduğunu belirten CEO lar arasõnda ERM e taahhüt gösteren CEO larõn oranõ diğerlerinin yaklaşõk iki katõ (bu oranlar yüzde 53 ve yüzde 34 olarak seyretmektedir). Aynõ şey işletmelerinin ortak terminoloji ve standartlarla hareket ettiğini belirten CEO lar için de geçerli (ERM e taahhüt gösteren CEO lar arasõnda yüzde 56, diğer tüm CEO lar arasõnda ise yüzde 33). ERM e taahhüt gösteren CEO larõn yüzde 62 si de ERM in kendilerine değer yaratmak için uygun riskleri göze alma yeteneklerini geliştirmede yardõmcõ olduğunu düşünüyor bu da yine diğer CEO larõn yaklaşõk iki katõ. 7
ERM i stratejik planlama mekanizmalarõna entegre eden şirketler de bundan önemli faydalar sağlamakta. CEO larõn yüzde 55 ine göre ERM entegre edildiğinde işletme geneliyle ilgili bilgilere ulaşabiliyorlar, bu da tüm diğer CEO larõn oranõnõn üç katõ (yüzde 15). Aynõ şey ortak terminoloji ve standartlar için de geçerli (bu konuda oranlar yüzde 53 ve yüzde 12). Bu grubu daha da daraltmak mümkün. CEO nun işletme geneliyle ilgili bilgilere ulaşabilmesi ve ortak bir terminoloji ve ortak standartlar kullanõlmasõ ERM in tam olarak uygulanmasõ için kritik önem taşõyan iki koşul. ERM uygulamasõnõ bu iki noktada başarõlõ bir şekilde yürüten şirketler, yalnõzca ERM in tam olarak uygulanmasõ açõsõndan değil, aynõ zamanda ciddi faydalar sağlama açõsõndan da başarõlõ oluyorlar. CEO nun ERM i büyük bir öncelik olarak tanõmladõğõ ya da ERM in stratejik planlamayla entegre olduğu şirketlerde bile CEO nun işletme geneliyle ilgili bilgilere ulaşabilmesi ya da ortak bir terminoloji oluşturulmasõ sayesinde önemli gelişmeler ve faydalar sağlanõyor. Bu amaçlara ulaşõlmasõ son derece zor, ayrõntõlõ, ileri teknoloji ve emek isteyen bir uğraş, ne var ki araştõrmanõn sonuçlarõ bu çabayõ göstermenin ne kadar önemli olduğunu gözler önüne seriyor. Araştõrma Katõlõmcõlarõ ve Yöntemleri Yedinci kez gerçekleştirilen 2004 Global CEO Araştõrmasõ, bundan önceki araştõrmalardan çok daha kapsamlõ. Araştõrma çerçevesinde 2003 yõlõnõn son üç ayõnda bütün dünyada yaklaşõk 1.400 (tam olarak 1.394) mülakat yapõldõ. Bu mülakatlarõn çoğu telefonla yapõldõ ancak bazõ bölgelerde farklõ yöntemler de uygulandõ. Japonya da postayla anket yapõldõ, Çin, Kenya ve Nijerya da ise mülakatlar yüz yüze gerçekleştirildi. Araştõrma, New York ta bulunan bir proje yöneticileri ekibi ve PricewaterhouseCoopers ortaklarõndan oluşan global bir istişare kuruluyla yakõn işbirliği içinde, merkezi Kuzey İrlanda nõn Belfast kentinde bulunan PricewaterhouseCoopers Uluslararasõ Araştõrmalar Birimi tarafõndan koordine edildi. Bölgesel olarak bakõldõğõnda Avrupa da 454, A.B.D. de 182 (ayrõca Kanada da 95 ve Meksika da 36), Güney Amerika da 258, Asya-Pasifik bölgesinde 319, Afrika da da 50 mülakat yapõldõ. Sektörel dağõlõma bakõldõğõnda finans hizmetleri sektöründe 244, teknoloji ve medya sektörlerinde 173, tüketici ve endüstriyel ürün imalatçõlarõ, dağõtõmcõlarõ ve perakendecileri (bundan böyle imalat sektörü olarak anõlacaktõr) arasõnda 974 mülakat yapõldõ. 3 firma da bulunduklarõ sektöre dair bilgi vermedi. Şirket büyüklüğü önemli bir ölçüydü: araştõrmada temsil edilen şirketlerin yüzde 37 sinin 5.000 den fazla çalõşanõ var; yüzde 32 si 1.000-5.000 çalõşana sahip; yüzde 13 ünün işgücünde 500-999 kişi var; yüzde 16 sõnõn 500 den az çalõşanõ var; geriye kalan az sayõda şirket ise çalõşan sayõsõ hakkõnda bilgi vermedi. 8
Katõlõmcõlarõn şirketlerinin yüzde 33 ünün yõllõk geliri $1 milyardan fazla; yüzde 14 ü $500 milyon-$1 milyar arasõ gelir elde ediyor; yüzde 45 i $500 milyondan az kazanõyor; katõlõmcõlarõn yüzde 8 i ise bu konuda herhangi bir bilgi vermedi. Gelir açõsõndan bölgesel dağõlõm yõllõk kazancõ $1 milyardan fazla olan şirketlerin en fazla Avrupa da yoğunlaştõklarõnõ (yüzde 45) gösteriyor. Avrupa yõ Asya-Pasifik (yüzde 39) ve Kuzey Amerika (yüzde 21) takip ediyor. Bu yõlõn araştõrmasõnda gerçekleştirilen bir yenilik, yõllõk kazancõ $500 milyondan az olarak tanõmlanan 536 orta boy şirketle ilgili bulgularõn incelenmesi oldu. 9