İÇİNDEKİLER KISALTMALAR...XVI TABLOLAR... XX GİRİŞ... HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ. BİRİNCİ BÖLÜM SOSYAL GÜVENLİK KAVRAMI VE SOSYAL GÜVENLİĞİN VASITALARI VE FONKSİYONLARI 1. SOSYAL GÜVENLİK KAVRAMI...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2. SOSYAL GÜVENLİĞİN YÖNTEMLERİ...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1. Sosyal Güvenliğin Geleneksel Yöntemleri.Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1. Bireysel Tasarruflar...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2. Sosyal Yardımlar...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2. Sosyal Güvenliğin Modern Yöntemleri...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.1. Sosyal Sigortalar...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.2. Kamu Sosyal Güvenlik Harcamaları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.2.1. Kamu Yardımı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.2.2. Hizmet Arzı Olarak...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.3. Munzam Sosyal Güvenlik Yöntemleri...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3. SOSYAL GÜVENLİĞİN FONKSİYONLARI Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1. Sosyal Güvenliğin İktisadi Fonksiyonu...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. I
3.2. Sosyal Güvenliğin Yeniden Gelir Dağılımı Üzerine Etkisi... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. İKİNCİ BÖLÜM GENEL YAPISI İTİBARİYLE TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ 1. GENEL OLARAK SOSYAL GÜVENLİK HAKKI... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2. TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1. Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Primli Rejim... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1. İşçilerin Sosyal Güvenliği...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.1. Sosyal Sigortaların Kapsamı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.2. Sosyal Sigortalardan Yararlanma Biçimleri... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.2.1. Zorunlu Sigortalılık...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.2.2. İsteğe Bağlı Sigortalık...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.2.3. Topluluk Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.3. Sosyal Sigortaların Finansmanı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4. Sosyal Sigorta Türleri...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.1. İş Kazası ve Meslek Hastalıkları Sigortası... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.1.1. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortasınca Sağlanan Sağlık Yardımlarının Koşulları ve Kapsamı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. II
2.1.1.4.1.2. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortasınca Sağlanan Parasal Yardımların Koşulları ve Kapsamı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.2. Hastalık Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.2.1. Hastalık Sigortasınca Sağlanan Sağlık Yardımlarının Koşulları ve Kapsamı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.2.2. Hastalık Sigortasınca Sağlanan Parasal Yardımların Koşulları ve Kapsamı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.3. Analık Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.3.1. Analık Sigortasınca Sağlanan Sağlık Yardımlarının Koşulları ve Kapsamı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.3.2. Analık Sigortasınca Sağlanan Parasal Yardımların Koşulları ve Kapsamı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.4. Malullük Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.4.1. Malullük Sigortasınca Sağlanan Malullük Aylığının Koşulları ve Miktarı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.4.2. Malullük Sigortasınca Sağlanan İşe Alıştırma Çalışmaları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.5. Yaşlılık Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.5.1. Yaşlılık Sigortasınca Sağlanan Yaşlılık Aylığının Koşulları ve Miktarı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.5.2. Yaşlılık Sigortasınca Sağlanan Toptan Ödeme Yapılmasının Koşulları ve Miktarı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.6. Ölüm Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. III
2.1.1.4.6.1. Ölüm Sigortasınca Sağlanan Ölüm Aylığının Koşulları ve Miktarı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.6.2. Toptan Ödeme...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.6.3. Cenaze Masrafı KarşılığıHata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.7. İşsizlik Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.7.1. İşsizlik Sigortasının Kapsamı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.7.2. İşsizlik Sigortasınca Sağlanan İşsizlik Ödeneğinin Koşulları ve Miktarı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.4.7.3. İşsizlik Sigortasınca Sağlanan Danışmanlık Hizmeti, Meslek Geliştirme, Edindirme ve Yetiştirme Eğitimi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.5. Ortak Hükümler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.5.1. Sağlık Yardımları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.1.5.2. Sosyal Yardım Zammı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2. 2925 Sayılı Kanuna Göre Tarım İşçilerinin Sosyal Güvenliği...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2.1. 2925 Sayılı Kanuna Göre Sosyal Sigortaların Kapsamı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2.2. 2925 Sayılı Kanuna Göre Sosyal Sigortaların Finansmanı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2.3. 2925 Sayılı Kanuna Göre Sosyal Sigorta ve Sağlanan Haklar... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. IV
2.1.2.3.1. 2925 Sayılı Kanuna Göre İş Kazası ve Meslek Hastalıkları Sigortasından Yararlanmanın Koşulları ve Kapsamı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2.3.2. 2925 Sayılı Kanuna Göre Hastalık Sigortasından Yararlanmanın Koşulları ve Kapsamı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2.3.3. 2925 Sayılı Kanuna Göre Malullük Sigortasından Yararlanmanın Koşulları ve Miktarı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2.3.4. 2925 Sayılı Kanuna Göre Yaşlılık Sigortası... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2.3.4.1. 2925 Sayılı Kanuna Göre Yaşlılık Aylığının Koşulları ve Miktarı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2.3.4.2. 2925 Sayılı Kanuna Göre Toptan Ödemeden Yararlanmanın Koşulları ve Miktarı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2.3.5. 2925 Sayılı Kanuna Göre Ölüm Sigortası... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2.3.5.1. 2925 Sayılı Kanuna Göre Ölüm Aylığının Koşulları ve Miktarı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2.3.5.2. 2925 Sayılı Kanuna Göre Toptan Ödemenin Koşulları ve Miktarı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.2.4. Ortak Hükümler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3. T.C. Emekli Sandığı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.1. T.C Emekli Sandığının Kapsamı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.1.1. Zorunlu İştirakçiler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.1.2. İsteğe Bağlı İştirakçiler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. V
2.1.3.3. T.C. Emekli Sandığının Finansmanı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.1. İştirakçi Kesenekleri...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.1.1. Giriş Keseneği...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.1.2. Emeklilik (Yaşlılık) Keseneği... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.1.3. Artış Farkı Keseneği...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.1.4. Fiili ve İtibari Hizmet Zammı Keseneği... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.2. Kurum Karşılıkları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.2.1. Emeklilik Kesenekleri Karşılığı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.2.2. Malullük, Dul ve Yetim Aylıkları Ek Karşılıkları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.2.3. Fiili ve İtibari Hizmet Zammı Karşılığı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.2.4. Emekli İkramiyesi Giderleri Karşılığı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.2.5. Kadrosuzluk Tazminatı Karşılığı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.2.6. Ölüm Yardımı Giderleri Karşılığı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.2.7. Yönetim Giderleri Karşılığı.Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.2.8. Öğrenci Keseneği...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. VI
2.1.3.3.3. Hazine Katkısı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.3.4. Diğer Gelirler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4. T.C. Emekli Sandığı nın Sağladığı Haklar... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.1. Sağlık Yardımları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.2. Emekli Aylığı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.2.1. Emeklilik Türleri...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.2.2.1. İstek Üzerine Emeklilik... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.2.2.2. Resen Emeklilik...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.2.2.3. Yaş Haddinden Emeklilik... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.2.2. Emekli Aylığının Miktarı ve Hesaplanması... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.3. Malullük Aylığı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.3.1. Adi Malullük Aylığı ve Miktarı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.3.2. Vazife Malullüğü Aylığı ve Miktarı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.3.3. Harp Malullüğü Aylığı ve Miktarı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.4. Ölüm Aylığı (Dul ve Yetim Aylığı)... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.3.4.5. Toptan Ödeme...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. VII
2.1.3.4.6. Keseneklerin Geri Verilmesi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4. Bağımsız Çalışanların Sosyal Güvenliği (Bağ-Kur)... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.1. Bağ-Kur un Kapsamı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.2. Bağ-Kur dan Yararlanma Biçimleri... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.2.1. Zorunlu Sigortalılık...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.2.2. İsteğe Bağlı Sigortalılık...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.3. Bağ-Kur un Finansmanı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.4. Bağ-Kur Kanunu nun Sağladığı Sigorta Yardımları. Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.4.1. Sağlık Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.4.2. Malullük Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.4.2.1. Malullük Aylığının Koşulları... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.1.2.2. Malullük Aylığının Miktarı ve Hesaplanması. Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.4.3. Yaşlılık Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.4.3.1. Yaşlılık Aylığının Koşulları.Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.4.3.2. Yaşlılık Aylığının Miktarı ve Hesaplanması... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.4.3.3. Toptan Ödeme...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.4.4. Ölüm Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. VIII
2.1.4.4.4.1. Ölüm Aylığının Koşulları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.4.4.2. Toptan Ödeme...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.4.4.3. Cenaze Masrafı Karşılığı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.5. Ortak Hükümler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.5.1. Sağlık Yardımı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.4.5.2. Sosyal Yardım Zammı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.5. 2926 Sayılı Kanuna Göre Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanların Sosyal Güvenliği...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.5.1. 2926 Sayılı Kanuna Göre Sosyal Sigortaların Kapsamı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.5.2. 2926 Sayılı Kanuna Göre Sosyal Sigortaların Finansmanı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.5.3. 2926 Sayılı Kanuna Göre Sosyal Sigorta ve Sağlanan Haklar... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.5.3.1. Sağlık Yardımı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.5.3.2. Malullük Aylığı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.5.3.3. Yaşlılık Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.5.3.3.1. Yaşlılık Aylığı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.5.3.3.2. Toptan Ödeme...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.5.3.4. Ölüm Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.5.3.4.1. Toptan Ödeme...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.5.3.4.2. Cenaze Yardımı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. IX
2.1.6. Vakıf Statüsündeki Sosyal Sigorta Sandıkları... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.7. Tamamlayıcı Sosyal Güvenlik Sandıkları... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.7.1. Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK)... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.7. 2. Amele Birliği...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1.7.3. Özel Sigortalar...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2. Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Primsiz Rejim... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.1. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK)Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.1.1. SHÇEK nun Amacı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.1.2. SHÇEK nun Kapsamı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.1.3. SHÇEK nun İşlevleri...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.1.4. SHÇEK nun Finansmanı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.1.5. SHÇEK nun Sunduğu Hizmetler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.2. Yeşil Kart Uygulaması...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.3. 65 Yaş Üstü Yaşlıların Korunması...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2.4. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNİN PROBLEMLERİ X
1. TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNİN PROBLEMLERİ... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2. TÜRK SOSYAL SİGORTA KURULUŞLARININ FİNANSMAN AÇISINDAN MEVCUT DURUMLARI...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1. Sosyal Sigortalar Kurumunun Finansman Dengesi... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2. Emekli Sandığının Finansman Dengesi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.3. Bağ-Kur un Finansman Dengesi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3. TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNİN FİNANSMAN KRİZİNİN NEDENLERİ...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1. Finansman Krizinin Makro Nedenleri...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.1. Demografik Yapı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.2. Aktif / Pasif Sigortalı Dengesindeki Gelişmeler... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.2.1.Genel Olarak...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.2.2. Sosyal Sigorta Kuruluşlarının Aktif/Pasif Dengesi... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.2.2.1. Sosyal Sigortalar Kurumu nun Aktif/Pasif Dengesi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.2.2.2. T.C. Emekli Sandığı nın Aktif / Pasif Dengesi... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.2.2.3. Bağ-Kur un Aktif / Pasif Dengesi... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. XI
3.1.2. İktisadi Kriz ve İşsizliğin Yaygınlaşması... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.3. Yüksek Enflasyon...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.4. Sağlık Hizmetleri Harcamalarının Artışı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.5. Karşılıklılık İlkesine Ters Düşen Uygulamalar... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.6. Kayıt Dışı İstihdam...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.7. Prim Borcu Afları ve Hizmet Borçlanmaları... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.8. Erken Emeklilik...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.9. Devletin Finansmana Katkıda Bulunmaması... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.1.10. Primlerin Tahsil Edilememesi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.2. Finansman Krizinin Mikro Nedenleri...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.2.1. Sosyal Güvenlik Kuruluşları Fonlarının Yönetiminde Etkinlik Sorunu...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.2.2. Sosyal Güvenlik Kurumların Maddi Varlıklarının Etkin Değerlendirilememesi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.3. Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin Etkinlik Problemi... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.3.1. Etkinlik Probleminin Makro Nedenleri Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3.3.2. Etkinlik Probleminin Mikro Nedenleri.Hata! Yer işareti tanımlanmamış. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM XII
TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNİN PROBLEMLERİNE ÖNERİLEN REFORM ALTERNATİFLERİ 1. KALKINMA PLANLARINDA ÖNERİLEN ALTERNATİF SOSYAL GÜVENLİK TEDBİRLERİ...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 1.1. Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967)... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 1.2. İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972)... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 1.3. Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı ( 1973-1977)... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 1.4. Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı ( 1979-1983)... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 1.5. Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989)... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 1.6. Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994)... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 1.7. Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000)... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2. ULUSLARARASI ÇALIŞMA OFİSİNCE ÖNERİLEN REFORM ALTERNATİFLERİ...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.1. Yeniden Yapılandırılmış Dağıtım YöntemiHata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.2. Bireysel Tasarruf Hesapları Yöntemi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2.3. Kısmen Zorunlu Tasarrufa Dayanan Kademeli Sistemler... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. XIII
2.4. İhtiyari Munzam Programları İçeren Kademeli Sistemler... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 3. AVUSTRALYA SAĞLIK SİGORTASI KOMİSYONUNUN (ASSK) SAĞLIK SİGORTASI ÖNERİLERİ...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 4. SOSYAL GÜVENLİĞİN ÖZELLEŞTİRİLMESİ ALTERNATİFİ.. Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 5. TÜSİAD NİN ÇOK AYAKLI SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ ÖNERİSİ...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 5.1. TÜSİAD nin Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform Yapılması Önerisinin Gerekçeleri...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 5.2. TÜSİAD nin Önerdiği Çok Ayaklı Sistemin Temel İlkeleri.. Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 5.3. TÜSİAD ın Önerdiği Sistemler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 5.3.1. Birinci Ayak Sistem...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 5.3.2. İkinci Ayak Sistem...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 5.3.3. Üçüncü Ayak Sistem...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 5.4. TÜSİAD nin Önerdiği Çok Ayaklı Sistemin Özellikleri ve Finansmanı.. Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 5.6. MÜSİAD ın Reform Önerisi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 5.7. İşçi Kesiminin Önerileri...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 5.8. İşveren Kesiminin Önerileri...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6. GERÇEKLEŞTİRİLEN REFORM ALTERNATİFLERİ... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. XIV
6.1. Kalkınma Planları Çerçevesinde Gerçekleşen Yenilikler... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2. 4447 Sayılı Kanunla Gerçekleştirilen Yenilikler... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.1. Sosyal Sigorta Kurumlarının Finansman Krizini Önleyici Değişiklikler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.1.1 Prime Esas Kazançların Sınırlarının Tespit Esasları... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.1.2. Prim Oranlarının Yükseltilmesi ve Yeni Primler... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.1.2.1. Prim Oranlarının Yükseltilmesi..Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.1.2.2. Yeni Primler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.1.2.3. Basamak Yükseltme Esasları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.2. Sosyal Sigorta Kurumlarının Giderlerini Azaltan Değişiklikler..Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.2.1. Emekli Olma Yaşı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.2.2. Prim Ödeme Gün Sayısı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.2.3. Aylık Bağlama Oranları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.2.4. Aylıkların Hesabında Esas Alınan Kazanç Dönemi.. Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.3. Sosyal Güvenlik Sisteminin Etkinlik Probleminin Çözümüne Yönelik Değişiklikler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.3.1. İşsizlik Sigortası...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.3.2. Kaçak İşçiliği Önleme...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. XV
6.2.3.3. Denetim ve Kontrol...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.2.3.4. Gecikme Cezaları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.3. 616, 617, 618 ve 619 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerle Gerçekleştirilen Yenilikler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.4. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sisteminin Eklemlenmesi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.4.1. Bireysel Emeklilik Sisteminin Amacı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.4.2. Bireysel Emeklilik Sisteminin Kapsamı... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.4.3. Bireysel Emeklilik Sisteminden Yararlanmanın Koşulları İşleyişi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 7. ÖNERİLEN VE GERÇEKLEŞTİRİLEN ÖNERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. SONUÇ... HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ. EK-1... HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ. EK 2... HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ. BİBLİYOGRAFYA... HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ. KISALTMALAR A.İ.T.İ.A. AÖF AÜ B :Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi : Açık Öğretim Fakültesi : Anadolu Üniversitesi : Baskı XVI
Bağ-Kur : Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu BK BASİSEN BYKP C ÇMEK DEÜ DİE DMK DPT EBSO HAK-İŞ HSK ILO İFMC İİBF İTO İÜ İZTO KHK : Bakanlar Kurulu : Banka-Sigorta İşçileri Sendikası : Beş Yıllık Kalkınma Planı : Cilt : Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu : Dokuz Eylül Üniversitesi : Devlet İstatistik Enstitüsü : Devlet Memurları Kanunu : Devlet Planlama Teşkilatı : Ege Bölgesi Sanayi Odası : Türkiye Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu : Hakimler ve Savcılar Kanunu : Uluslararası Çalışma Örgütü : İktisat Fakültesi Mezunlar Cemiyeti : İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi : İstanbul Ticaret Odası : İstanbul Üniversitesi : İzmir Ticaret Odası : Kanun Hükmünde Kararname XVII
KİT m MEB MESS MGK MÜSİAD ÖİK PETROL-İŞ s S SBE SBF SDÜ SHÇEK SHÇEKK SPK SSKK SYZ T.C. TBMM TİSK : Kamu İktisadi Teşebbüsleri : Madde : Milli Eğitim Bakanlığı : Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası : Milli Güvenlik Konseyi : Müstakil sanayici ve iş adamları derneği : Özel İhtisas Komisyonu : Türkiye Petrol, Kimya, Lastik İşçileri sendikası : Sayfa : Sayı : Sosyal Bilimler Enstitüsü : Siyasal Bilimler Fakültesi : Süleyman Demirel Üniversitesi : Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu : Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu : Serbest Piyasa Kurulu : Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu : Sosyal Yardım Zammı : Türkiye Cumhuriyeti : Türkiye Büyük Millet Meclisi : Türk İşveren sendikaları Konfederasyonu XVIII
TİSSK TOBB TSKPK TUDEV TUGİAD TÜFE TÜHİS : Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu : Türkiye Odalar Borsalar Birliği : Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu : Türkiye Müfettişler Uzmanlar Denetim Elemanları Vakfı : Türkiye Genç İşadamları Derneği : Tüketici Fiyatları Endeksi : Türk Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası TÜRK-İŞ TÜRMOB : Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu : Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği TÜSİAD UEK UHK vd Y YMÖ YÖK YÖPK : Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği : Uzman Erbaş Kanunu : Umumi Hıfzıssıhha Kanunu : Ve Devamı : Yıl : Yaşlılık, Malullük, Ölüm : Yüksek Öğretim Kanunu : Yüksek Öğretim Personel Kanunu XIX
TABLOLAR Tablo 1: Sosyal Güvenlik Hakkını Pratiğe Dönüştüren Belli Başlı Yasal Düzenlemeler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 2: Yararlananlara Göre Sosyal Sigorta Uygulamalarını Yürüten Kurumlar...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 3: 506 Sayılı SSK na Göre Sigorta Türleri ve Prim OranlarıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 4: İşsizlik Sigortası Prim ve Gün Sayıları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 5: Sosyal Sigortalar Kurumu'nun Prim Gelirlerinin Toplam Gelirler İçindeki Payı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 6: Sosyal Sigortalar Kurumu'nda Sosyal Sigorta Giderlerinin Toplam Giderler İçindeki Payı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 7: Emekli Sandığı nın Gelir Gider DengesiHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 8: TC. Emekli Sandığı'nın Emekli Aylığı ve Sağlık Yardımları Giderlerinin Toplam Giderler İçindeki Payı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 9: TC Emekli Sandığı'nın Yönetim Giderlerinin Toplam Giderler İçindeki Payı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 10: Bağ-Kur un Gelir - Gider Dengesi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 11: SSK da Aktif ve Pasif Sigortalıların Artış OranlarıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 12: Yıllar İtibariyle Zorunlu, İsteğe Bağlı, Topluluk, Tarım Sigortaları İle Çırak, Sosyal Güvenlik Destek Primi Ödeyenler İle Aylık ve Gelir Alanların Sayısı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. XX
Tablo 13: Yıllar İtibariyle YMÖ Sigortalarından Aylık Almakta Olanların Dağılımı ve Hak Sahiplerinin Genel Toplam İçindeki PayıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 14: T.C. Emekli Sandığı Aktif / Pasif DengesiHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 15: Bağ-Kur a Göre Aktif Sigortalı Sayısı Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 16: Bağ-Kur a Göre Pasif Sigortalı Sayısı..Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 17: Yabancı Ülkelerde ve Türkiye de İşsizlik OranıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 18: SSK, Emekli Sandığı ve Bağ-Kur a Devlet Bütçesinden Yapılan Transferler...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 19: Konsolide Bütçeden Sosyal Güvenlik Kuruluşlarına Yapılan Transferlerin GSMH Içindeki Payı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 20: TC. Emekli Sandığı nın Yıllar İtibariyle Sağlık ÖdemeleriHata! işareti tanımlanmamış. Yer Tablo 21: Emeklilik Yaşını Düzenleyen KanunlarHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 22: AB Ülkelerinde Finansmana Katkı OranlarıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 23: Sosyal Sigortalar Kurumu nun Prim AlacaklarıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 24: Sosyal Güvenlik Kapsamında Bulunan Nüfus Gruplarının Sosyal Güvenlik Kuruluşlarına Göre Dağılımı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 25: Sigortalıların Meslek Kuruluşlarına Göre DağılımıHata! Yer işareti tanımlanmamış. XXI
Tablo 26: Çok Ayaklı Bir Sosyal Güvenlik SistemiHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 27: Sosyal Sigortalar ve Bağ-Kur İçin Devletin Finansmana KatkısıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 28: Gelişmiş Ülkelerdeki Sosyal Güvenlik Sisteminin Harcamalarının Sigorta Kollarına Göre Dağılımı...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 29: Birinci Ayak Sosyal Güvenlik Kurumları Prim OranlarıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 30: İkinci Ayak Sosyal Güvenlik Kurumları Prim Oranları Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 31: Genel Sağlık Sigortası Prim Oranları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 32: Yeni Prim Sistemi...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 33: Kademeli Bir Geçiş Dönemi İle Emeklilik Yaşının Yükseltilmesi... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 34: Planlı Dönemde Öngörülen Başlıca Hedeflerin İzlediği SeyirHata! işareti tanımlanmamış. Yer Tablo 35: Gerçekleşen ve Önerilen Reformların İncelenmesiHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 36: 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa Göre Kadın Sigortalılar İçin Emeklilik Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 37: 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa Göre Erkek Sigortalılar İçin Emeklilik Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 38: 2925 Sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununa Göre Kadın Sigortalıların Emeklilik Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. XXII
Tablo 39: 2925 Sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununa Göre Erkek Sigortalıların Emeklilik Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 40: 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanununa Göre Kadın İştirakçilerin Emeklilik Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 41: 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanununa Göre Erkek İştirakçilerin Emeklilik Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 42: 1479 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanuna Göre Kadın Sigortalıların Emeklik ŞartlarıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 43: 1479 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanuna Göre Erkek Sigortalıların Emeklik ŞartlarıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 44: 1479 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanuna Göre Kadın Sigortalıları İçin Kısmi Emekli Aylığı Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 45: 1479 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanuna Göre Erkek Sigortalıları İçin Kısmi Emekli Aylığı Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 46: 2926 Sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa Göre Kadın Sigortalıların Emeklilik Şartları.. Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 47: 2926 Sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa Göre Erkek Sigortalıların Emeklilik Şartları.. Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 48: 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanuna Göre Kadın Sigortalıların Emeklilik Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. XXIII
Tablo 49: 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanuna Göre Erkek Sigortalıların Emeklilik Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 50: 2925 Sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununa Göre Emeklilik Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 51: 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanuna Göre Kadın İştirakçilerin Emeklilik Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 52: 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanuna Göre Erkek İştirakçilerin Emeklilik Şartları...Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 53: 1479 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanuna Göre Kadın Sigortalıların Emeklilik ŞartlarıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 54: 1479 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanuna Göre Erkek Sigortalıların Emeklilik ŞartlarıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 55: 2926 Sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanuna Göre Kadın Sigortalıların Emeklilik ŞartlarıHata! Yer işareti tanımlanmamış. Tablo 56: 2926 Sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanuna Göre Erkek Sigortalıların Emeklilik ŞartlarıHata! Yer işareti tanımlanmamış. XXIV
GİRİŞ 19. Yüzyõlõn sonlarõna doğru bir insan hakkõ olarak belirmeye başlayan sosyal güvenlik hakkõ sosyal devlet modelinde gerçek anlamõnõ bulmuş ve II. Dünya Savaşõndan sonra modern sosyal güvenlik sistemleri bütün dünyada hõzla yayõlmaya başlamõştõr. Ancak 1970 li yõllarõn ortalarõnda beliren ekonomik kriz mevcut sosyal güvenlik sistemlerinin yeniden yapõlandõrõlmasõ arayõşlarõnõ da beraberinde getirmiştir. Ülkemizde de benzer şekilde, 1866 yõlõnda Askeri Tekaüt Sandõğõ nõn kuruluşu ile başlayan süreçte, 1945 yõlõndan itibaren bugün ki Türk sosyal güvenlik sisteminin oluşmaya başladõğõ sosyal güvenlik hakkõnõn ilk kez 1960 Anayasasõnõn 48. maddesinde söz konusu edilerek anayasal güvence altõna alõndõğõ, 1982 Anayasasõnda da aynõ hakkõn düzenlendiği; diğer deyişle Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin modern manada oluşup geliştiği, ancak 1980 li yõllarõn ortalarõndan itibaren sosyal sigorta kuruluşlarõnõn finansman açõklarõnõn oluşmasõyla birlikte, sosyal güvenlik sistemimizin yeniden yapõlandõrõlmasõ yolunda arayõşlarõn ortaya çõktõğõ görülmektedir. Son yõllara kadar ortaya çõkan bu arayõşlar ve alõnan tedbirlere rağmen sosyal güvenlik sistemimizin problemleri halen devam etmektedir. İşte bu nedenle Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin genel yapõsõ, problemleri ile önerilen ve gerçekleştirilen alternatiflerin ortaya konmasõ önem taşõmaktadõr. Bu bağlamda, bu tezde Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin anõlan boyutlarõyla açõğa kavuşturulmasõ amaçlanmõştõr. Bu çerçevede tezimizin birinci bölümünde ilerideki aşamalarõn açõklõk kazandõrõlmasõna yönelik olarak sosyal güvenliğin kavramsal, yöntemsel ve fonksiyonel unsurlarõ ele alõnmõştõr. İkinci bölümde problemleri bünyesinde taşõyan bir organizasyon olarak Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin genel yapõsõ ortaya konulmuştur. İkinci bölüm, özellikle Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin problemlerinin anlaşõlmasõna õşõk tutmak amacõyla ele alõnmõştõr. I