KL M ÇEfi TLER BÖLÜM 8

KL M ÇEfi TLER BÖLÜM 8 9 2 1 3 4 6 7 KUTUP KL M her zaman C nin alt nda, toprak kar ve buzla kapl, bitki yok, yerleflik hayata rastlanmaz. TUNDRA KL M En s cak ay n ortalamas 1 C yi geçmez. çok düflük. Uzun gündüzlerin yafland dönemde kar ve buzlar erir. Toprak batakl k halini al r. Bitki örtüsü Tundrad r. Yerleflmeye elveriflsiz. OKYANUS KL M S cak ak nt lar ve Bat rüzgârlar n n etkisinde rejimi düzenli. Yazlar serin, k fllar l k. Bitki örtüsü kar fl k orman. Bat Avrupa k y lar nda görülür. AKDEN Z KL M Yazlar s cak-kurak, k fllar l k ve ya fll. Kar ya fl ve donma olaylar seyrek görülür. Bitki örtüsü maki, tan t c bitkisi, zeytin. Genelde Akdeniz k y lar nda görülür. ÇÖL KL M Nemlilik ve y ll k ya fl çok az. Günlük s cakl k fark çok fazla. Bitki örtüsü kurakç l ot ve çal lar. Yerleflmeye elveriflsiz. SERT KARASAL KL M K fllar uzun ve sert, yazlar k sa ve s cak.y ll k s cakl k fark çok fazla. En fazla ya fl yaz n. Bitki örtüsü tayga Orta Kuflak karalar nda (Sibirya, Kanada ve ABD de görülür) MUSON KL M Yaz bol ya fll, k fl kurak. Bitki örtüsü muson ormanlar. Güneydo u Asya da (Japonya, Çin, Seylan, Hint Yar madas ) görülür. Muson rüzgârlar n n etkisindedir. SAVAN KL M Yaz ya fll, k fl kurak. al klime oranla ya fl az, s cakl k fark belirgin. Bitki örtüsü savanlard r. EKVATORAL KL M Yüksek s cakl k. Bütün y la da lm fl bol ya fl. Y ll k ve günlük s cakl k fark çok az. Bitki örtüsü ya mur ormanlar. Yerleflmeye elveriflsiz. Yerleflme için yüksek yerler seçilmifl. (Amazon ve Kongo Havzalar, Endonezya) klim Çeflitleri ve Özellikleri SO UK KL MLER En s cak ay n ortalamas 1 C den düflük ILIMAN KL MLER Y ll k s cakl k ortalamas 2 C den düflük SICAK KL MLER Y ll k s cakl k ortalamas 2 C den yüksek mm 4 3 C 4 3 2 2 Amazon Havzas Kongo Havzas Güneydo u Asya adalar al klim 1 1 O fi M N M H T A E E K A (mm) ( C) 3 Brezilya 4 3 2 1 Savan (Subtropikal) klimi 1 2 3 4 6 7 8 91 11 12 2 2 1 1 Taklamakan K z lkum Gobi Atacama Kuzey Afrika Arabistan Namib Avustralya Çöl klimi 1

(mm) ( C) (mm) ( C) 3 4 3 3 2 2 Hindistan 2 1 1 1 Akdeniz k y lar Muson klimi O fi M N M H T A E E K A Kaliforniya Körfezi Orta fiili Kap Bölgesi Güney Avustralya Akdeniz klimi mm 1 12 1 7 2 1 2 3 4 6 7 8 9 1 11 12 C 3 3 2 2 1 1 mm C Bat rüzgâr 1 1 O fi M N M H T A E E K A Il man Okyanus klimi 3 2 1 Sibirya Sert Karasal klim (mm) 12 9 6 3 OfiMNMHTAE EK A ( C) 3 2 2 1 1 1 1 Alaska Kanada Grönland skandinavya KUZEY BUZ DEN Z Kuzey Grönland ANTARKT KA Kuzey Asya Tundra klimi Kutup klimi (mm) 4 3 2 1 4 3 2 1 1 2 3 4 6 7 8 9 11112 O fimn M H T A E ( C) mm C Kutup klimi E K A 2 2 1 1 1 1 2 2 3 4 3 2 1 1 2 3 4 KL M ÇEfi TLER NE A T SICAKLIK VE YA Ifi GRAF KLER (GRAF KLER KUZEY YARIMKÜRE YE A TT R.) 16

klim Çeflitleri ve Rejimleri al iklim : Bütün y l düzenli ve bol ya- fl al r. Savan iklimi : Yaz mevsimi ya fll, k fl mevsimi kurak geçer. Muson iklimi : Yazlar ya fll, k fllar kurak geçer. Akdeniz iklimi : Yazlar s cak ve kurak, k fllar l k ve ya fll d r. Okyanus iklimi : Her mevsim ya fl al r. Çöl iklimi : Belli bir ya fl rejimi yok. Tundra iklimi : S cak devresi ya fll Kutup iklimi : çok az ve kar fleklinde ÖZETLE Farkl iklim tiplerinin ortaya ç kmas nda enlem en önemli etmendir. Bir ülkede de iflik büyük iklim tiplerinin görülmesi enlem fark n n fazla olmas ile ilgilidir. Y ll k s cakl k fark n n en fazla oldu u iklim tipi Sert Karasal d r. al iklimde hep yaz, kutup ikliminde ise hep k fl mevsimi yaflan r. rejimi en düzenli olan iklim tipleri al ve Okyanus klimleridir. Savan, Muson ve Sert karasal iklim tipleri en fazla ya fl yaz mevsiminde al rlar. Avrupa k tas nda çöl iklimi görülmez. Günlük s cakl k fark çöl ikliminde en fazlad r. Akdeniz, Okyanus ve karasal iklim tiplerinde dört mevsim belirgin olarak yaflan r. Kutup, Çöl, al ve Tundra iklimleri yerleflmeye uygun de ildir. al iklimde insanlar yerleflme için yüksek yerleri seçerler. Enlem fark fazlal nedeniyle iklim çeflitlili inin en fazla oldu u k talar Amerika ve Asya d r. klim koflullar aç s ndan yerleflmeye en elveriflli k ta Avrupa d r. Dönencelerin geçmesi nedeniyle çöl ikliminin en yayg n oldu u k ta Afrika d r. Akdeniz kliminde kar ya fl ve donma olay ender olarak görülür. al ve Muson, en fazla ya fl alan iklim tipleridir. Bir bölgede görülen iklim özellikleri hakk nda en do ru bilgiyi do al bitki örtüsü verir. Do al bitki örtüsü, Yetifltirilen tar m ürünleri Toprak türleri Akarsu rejimi Konut tipleri bir bölgenin iklim tipi hakk nda bilgi verir. klim; Do al bitki örtüsü Tar m etkinlikleri Toprak türleri Akarsu rejimleri Ekonomik faaliyetler Konut tipleri Nüfus da l fl Hayvan da l fl Giyim kuflam flekli üzerinde etkilidir. spanya ve Fransa da Akdeniz, Karasal ve Okyanus ikliml tiplerinin üçüde görülür. Farkl iki ülkede ayn tar m ürünlerinin yetifltirilebilmesi iklim tiplerinin benzerli ine kan tt r. Sert karasal iklim tipi, karalar n az yer tutmas nedeniyle Güney Yar mkürede pek etkili olmaz. al, Il man Okyanus ve Sert Karasal iklim tiplerinde ormanc l k önemli bir ekonomik faaliyettir. Çöl ve karasal iklim tiplerinde kerpiç evler, ekvatoral, savan, muson ve okyanus iklimlerinde ise ahflap evler yayg nd r. Kutuplara gidildikçe düflük s cakl k nedeniyle tar m ürünlerinin yetifltirilemedi i s n ra tar - m n kutup s n r ad verilir. Bu s n r kara-deniz da l fl ve ak nt lara ba l olarak sapmalar gösterir. Tropikal karalar n bat k y lar ndaki so uk su ak nt lar k y larda çölleflmeye neden olmufltur. Kuru tropikal hava kütlelerinin etkisi nedeniyle Akdeniz ülkeleri yaz n ya fl almaz. Kurakl k ve düflük s cakl k insanlar n ekonomik etkinlik alanlar n s n rlar. A aç türlerinin yatay ve düfley yönde de iflmesinin nedeni s cakl k ve ya flt r. 17

TEST 23 klim Çeflitleri BÖLÜM 8 1. Afla daki iklim tiplerinden hangisinin y ll k ya- fl miktar en azd r? A) Akdeniz B) Savan C) Muson D) Il man okyanus E) Tundra 2. Muson iklimi ile ilgili afla daki özelliklerden hangisi yanl flt r?. Afla da verilen iklim tipi ile tan t c tar m ürünleri aras ndaki efllefltirmelerden hangisi yanl flt r? A) Muson Pirinç B) Akdeniz Zeytin C) Çöl Hurma D) Il man okyanus Pamuk E) Sert karasal Bu day 3. A) Do al bitki örtüsü muson ormanlar d r. B) Muson rüzgarlar n n etkisiyle ortaya ç km flt r. C) Y ll k s cakl k fark en az olan iklim tipidir. D) Yaz mevsimi bol ya fll d r. E) K fl mevsimi kurak geçmektedir. 6. Afla daki iklim tiplerinin hangisinde yerleflik hayata rastlan lmaz? A) al iklimde B) Muson ikliminde C) Çöl ikliminde D) Kutup ikliminde E) Sert karasal iklimde 4. Yukar daki Dünya haritas nda etki alanlar belirlenmifl olan iklim ile ilgili afla daki yarg lardan hangisi yanl flt r? A) Do al bitki örtüsü makidir. B) maksimumlar k fl mevsimindedir. C) Kar ya fl ve donma olaylar seyrek görülür. D) Yazlar s cak ve kurakt r. E) Alize rüzgarlar n n etkisindedir. 2 1 7. Afla daki iklim tiplerinin hangisinde günlük s - cakl k farklar en fazlad r? A) Çöl B) Muson C) Savan D) al E) Il man okyanus 8. Afla daki ülkelerden hangisinin k y lar nda "Akdeniz iklim özellikleri" görülmez? A) Fas B) Portekiz C) ngiltere D) Yunanistan E) talya 2 Yukar daki Dünya haritas nda iflaretlenmifl merkezlerin hangisinde k fl n akarsular n donma olas l en fazlad r? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 3 9. Afla dakilerden hangisi al iklimin özellikleri aras nda yer almaz? A) Günlük s cakl k farklar n n çok az olmas B) K fl mevsiminin kurak geçmesi C) Alize rüzgarlar n n etkisinde kalmas D) Sürekli alçak bas nç alan durumunda olmas E) Bitki örtüsünün çok gür ve zengin olmas 18

1. Afla dakilerden hangisi l man okyanus iklimine ait bir özellik de ildir? 11. A) Bitki örtüsü kar fl k ormanlard r. B) 4 6 enlemleri aras nda görülür. C) En genifl etki sahas bat ve kuzey bat Avrupa k y lar d r. D) S cak su ak nt lar ve bat rüzgarlar n n etkisindedir. E) Toprak tipi terra-rossalard r. Ekv. A A) Haziran B) Aral k C) Eylül D) Temmuz E) May s 12. Afla daki iklim tiplerinin hangi ikisinde y ll k s cakl k fark en azd r? A) al Karasal B) Muson Akdeniz C) Savan Karasal D) Il man okyanus Akdeniz E) al Savan B 2 2 Yukar daki flekilde savan iklimi etkisindeki iki farkl merkez verilmifltir. B merkezi y l içerisindeki en bol ya fll dönemi yaflarken, A merkezi kurak dönemi yaflamaktad r. Bu durum afla daki aylar n hangisinde gözlenir? 13. ( C) 3 2 2 1 1 O fi (mm) M N M H T A E E K A 24 2 16 12 Yukar daki grafikte ayl k ortalama ya fl ve s - cakl k de erleri verilen bölge ile ilgili hangi yarg do ru olur? A) K fl ya fllar kar fleklinde düflmektedir. B) Fiziksel parçalanma çok belirgindir. C) Akarsu rejimi düzenlidir. D) Yazlar s cak ve kurak, k fllar l k ve ya fll d r. E) Yaz mevsiminde bol ya fl isteyen ürünler rahatl kla yetiflebilir. 14. I. Akdeniz iklimi II. Muson iklimi III. Il man okyanus iklimi IV. al iklim Yukar daki iklim tiplerinin hangisinde tar mda sulama önemli bir sorun durumundad r? A) Yaln z I B) II ve IV C) Yaln z III D) Yaln z II E) I ve III 1. I. al klim II. Muson iklimi III. Akdeniz iklimi IV. Il man okyanus iklimi Yukar daki iklim tiplerinden hangi ikisinin etkili oldu u alanlarda akarsu rejimleri düzenlidir? A) I ve II B) I ve IV C) II ve IV D) II ve III E) I ve III 8 4 19

16. Afla daki ülkelerden hangisi iklim özellikleri yönünden ülkemize en az benzerlik gösterir? 19. Afla daki bölgelerin hangisinde çöl iklimi görülmez? A) talya B) spanya C) Güney Afrika Cumhuriyeti D) Yunanistan E) Brezilya A) Arap Yar madas nda B) Kuzey Afrika da C) Orta Asya da D) Bat Avrupa da E) Bat Avustralya da 17. Savan, Muson ve Karasal iklimin benzer özelli i afla dakilerden hangisidir? A) flekli B) Bitki örtüsü türü C) Y ll k s cakl k fark D) En ya fll mevsimleri E) Y ll k ya fl miktarlar 2. lkbahar ya fllar yla yefleren yaz kurakl ile sarar p kuruyan kurakç l ve seyrek ot topluluklar na "bozk r" ad verilir. Buna göre afla daki ülkelerin hangisinde do- al olarak bozk ra rastlamak mümkündür? A) ngiltere B) Endonezya C) D) ran E) Hollanda 18. En s cak ay n ortalamas 1 C'yi geçmez. miktar 2 mm'nin alt ndad r. Topraklar uzun süre donmufl durumdad r. Yukar daki özellikleri verilen iklim tipi afla dakilerden hangisidir? A) Tundra B) Savan C) Karasal D) Muson E) Akdeniz 21. Afla daki bitki örtüsü türlerinden hangisinin yayg n olarak görüldü ü bir merkezde dört mevsimin belirgin olarak yafland söylenebilir? A) Savan B) Muson ormanlar C) Maki D) Tundra E) Ya mur ormanlar 16

BÖLÜM 8 klim Çeflitleri TEST 24 1. 4. Afla dakilerden hangisi al iklim tipinin görüldü ü bölgelerin özelliklerinden de ildir? Yukar daki haritada taral olarak gösterilen iklim tipi ile ilgili yarg lardan hangisi yanl flt r? A) rejimi düzenlidir. B) Bitki örtüsü kar fl k ormanlard r. C) Y ll k s cakl k fark azd r. D) Bat rüzgarlar n n etkisindedir. E) Y ll k s cakl k ortalamas 2 C'nin üstündedir. A) Amazon ve Kongo Havzalar nda etkilidir. B) Y kanm fl verimsiz topraklara sahiptir. C) bütün y la da lm flt r. D) Yüksek yerler yerleflmeye daha uygundur. E) Fiziksel parçalanma fazlad r.. Il man okyanus iklimi hangi özelli i ile al iklim tipine benzerlik gösterir? A) Yetifltirilen tar m ürünleri B) Y ll k s cakl k ortalamalar C) lar n bütün y la düzenli da lmas D) Ayn rüzgar sisteminin etkisinde kalmas E) Y ll k ya fl miktar 2. Afla daki iklim tipi, etkili oldu u bölge efllefltirmelerinden hangisi yanl flt r? A) al iklim Amazon ve Kongo havzalar B) Muson iklimi Kanada ve Sibirya'n n kuzeyi C) Akdeniz iklimi Akdeniz k y lar, Kaliforniya, Avusturalya ve Afrika'n n güneyi D) Sert karasal iklim Sibirya, Do u Avrupa, Kanada ve ABD'nin iç k s mlar E) Çöl iklimi Büyük Sahra, Arap Yar madas, Orta Asya 6. Afla daki tabloda befl farkl merkezin en s cak ve en so uk ay s cakl k ortalamalar verilmifltir. Merkez Temmuz s c. ( C) Buna göre bu merkezlerin hangisinde dört mevsim daha belirgin olarak yaflan r? A) I B) II C) III D) IV E) V Ocak s c. ( C) I 27 23 II 3 2 III 26 IV 28 2 V 2 2 3. Yazlar ya fll geçen Bitki örtüsü Tayga ormanlar olan Akarsular y l n bir bölümünde donan Fiziksel parçalanman n etkili oldu u iklim tipi afla dakilerden hangisidir? A) Muson B) Akdeniz C) Kutup D) Orta Kuflak Karasal E) Savan 7. Afla dakilerden hangisi karasal iklimlerin temel özelli idir? A) Y ll k s cakl k ortalamas n n yüksek olmas B) maksimumlar n n k fl mevsimine rastlamas C) Y ll k s cakl k fark n n fazla olmas D) Ba l nemlili in yüksek olmas E) rejiminin düzenli olmas 161

8. Afla da do al bitki örtüsü ile yetifltikleri ortam efllefltirilmifltir. Hangisi yanl flt r? A) Orman Y l boyu ya fll ortam B) Savan Y l boyu yüksek s cakl k, yaz ya fl C) Maki Il man k fl, s cak ve kurak yaz D) Çay r Az ya fll serin yaz, so uk k fl E) Step Çok ya fll s cak yaz, so uk k fl 9. Yerflekilleri gözönüne al nmad nda afla da ya fl ve s cakl k grafikleri verilen iklim tiplerinin hangisinde akarsular tafl mac l a en elverifllidir? 11. Günlük s cakl k farklar n n en az ve en fazla oldu u iklim tipleri hangi seçenekte do ru efllefltirilmifllerdir? 12. A) Akdeniz Muson B) Muson Karasal C) al Çöl D) Savan Akdeniz E) Tundra Çöl 1 2 3 4 A) B) (mm) 4 3 2 1 C) D) mm 1 12 1 7 2 1 2 3 4 6 7 8 91 11 12 ( C) 1 2 3 4 6 7 8 9 1 11 12 E) (mm) 12 9 6 3 3 2 2 1 1 C 3 3 2 2 1 1 mm 4 3 2 C 4 3 2 1 1 O fi M N M H T A E E K A (mm) 4 3 2 1 O OfiMNMHTAE EK A ( C) (mm) fi M N M H T A E ( C) 3 2 2 1 1 1 1 E ( C) K A 3 3 2 2 1 1 Yukar daki Dünya haritas nda numaralarla gösterilen yörelerin hangisinde kurakl k en belirgindir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 13. En düzenli ve en düzensiz ya fl rejimine sahip iklim tipleri hangi seçenekte do ru efllefltirilmifllerdir? A) al Çöl B) Akdeniz Kutup C) Muson Savan D) Orta Kuflak Karasal Akdeniz E) al Akdeniz 14. Yeryüzündeki büyük iklim tiplerinin ortaya ç kmas nda afla dakilerden hangisi etkili olmam flt r? 1. Afla daki ülkelerin hangisinde Il man Okyanus iklimi görülmez? A) Hollanda B) ngiltere C) Fransa D) ran E) Norveç A) Enlem B) Yerflekilleri C) Sürekli rüzgarlar D) Kara ve deniz da l fl E) Bitki örtüsü 162

1. Afla daki yörelerin hangisinde Akdeniz iklimi görülür? 19. Afla daki yerlerin hangisinde al iklim görülmez? A) Sibirya B) Kap Bölgesi C) Hint Yar madas D) Japonya E) Arap Yar madas 16. Yüksek enlemlerde yer almas na ra men Norveç ve skoçya gibi ülkelerde l man iklim görülür. Bu durumun temel sebebi afla dakilerden hangisidir? 17. A) Yerflekillerinin sadeli i B) Gulf Stream s cak su ak nt s C) Kuzeyden gelen l t c rüzgarlar n etkisi D) Bak durumu E) Günefl fl nlar n n düflme aç s ( C) (mm) 3 3 2 3 2 22 1 1 1 7 1 2 3 4 6 7 8 9 11112 Yukar da ya fl ve s cakl k grafi i verilmifl olan iklim tipi ile ilgili yarg lardan hangisi yanl flt r? A) lar bütün y la da lm flt r. B) farklar azd r. C) minimumlar sonbahardad r. D) K fl mevsimi l kt r. E) En ya fll mevsim yazd r. A) Güney Amerika'da Amazon havzas nda B) Güneydo u Asya'da Malezya yöresinde C) Afrika'da Kongo havzas nda D) Avusturalya'n n güneyinde E) Endonezya tak madalar nda 2. Yaz mevsiminin s cak ve kurak, y ll k ya fl miktar n n 6 mm den az oldu u yörelerin do al bitki örtüsü bozk rd r. Buna göre afla daki s cakl k ve ya fl grafiklerinden hangisi do al bitki örtüsünün bozk r oldu u bir yöreye aittir? A) B) (mm) 4 3 2 1 1 2 3 4 6 7 8 91 11 12 ( C) C) (mm) ( C) D) ( C) 1 (mm) 3 E) (mm) 12 9 6 3 3 2 2 1 1 2 1 A OfiM N M H T A E E K 1 mm 4 3 2 C 4 3 2 1 1 O fi M N M H T A E E K A (mm) 4 3 2 1 OfiMNMHTAE EK A O ( C) (mm) fi M N M H T A E ( C) 3 2 2 1 1 1 1 E ( C) K A 3 3 2 2 1 1 18. Karadeniz Bölgesi k y iklimine uyum sa lam fl bir bitki, afla daki yörelerin hangisinde do al olarak yetifltirilebilir? A) Fas - Cezayir K y lar nda B) ngiltere K y lar nda C) Basra Körfezi K y lar nda D) talya K y lar nda E) Suriye - Lübnan K y lar nda 163

1. TEST 2 klim Çeflitleri BÖLÜM 8 3. Libya, M s r, Arap Yar madas ile Avustralya'n n orta ve bat k y lar nda etkili olan iklim tipi afla dakilerden hangisidir? A) Muson B) Akdeniz C) al D) Sert Karasal E) Çöl Yukar daki Dünya haritas nda taral olarak gösterilen çöl sahalar n n oluflumunda; I. Dinamik yüksek bas nç II. Denize uzakl k III. S cak su ak nt lar IV. Yükselti fazlal V. So uk su ak nt lar gibi faktörlerin hangileri etkili olmufltur? A) II ve IV B) I ve V C) III ve IV D) I ve III E) II ve III 4. I. Çöl iklimi II. al iklim III. Step iklimi IV. Muson iklimi Yukar daki iklim tiplerinin hangisinde kerpiç evlerinin bulunma olas l yoktur? A) Yaln z II B) II ve IV C) Yaln z IV D) I ve III E) Yaln z I. Daima yeflil ve s k, balta girmemifl ormanlar bu iklim bölgelerinde geliflmifltir. Ormandaki a açlar n boyu 4 6 metreyi bulur. Yukar da özellikleri verilen do al bitki örtüsü afla daki iklim tiplerinin hangisine aittir? A) Çöl B) Akdeniz C) al D) Tundra E) Sert Karasal 2. ( C) 3 2 2 1 1 1 2 3 4 6 7 8 9 11112 (mm) 3 2 2 1 1 Yukar daki grafikte ayl k s cakl k ve ya fl de- erleri verilen bölge ile ilgili hangi yarg ya var lamaz? A) Akarsu rejimi düzenlidir. B) al klim kufla ndad r. C) Kar ya fllar görülmez. D) Mart ve eylül ay nda ya fllar en fazlad r. E) Bat rüzgarlar n n etkisindedir. 6. Afla daki yörelerin hangisinde al iklim görülmez? A) Endonezya tak madalar nda B) Gine Körfezi k y lar nda C) Amazon havzas nda D) Kanada'n n kuzeyinde E) Kongo havzas nda 7. Kuzey kutup noktas 6 ay sürekli ayd nlanmas na ra men, y ll k s cakl k ortalamas hiç bir zaman C'nin üzerine ç kmaz. Bunda; I. Is t lan alan n geniflli i II. Günefl fl nlar n n düflme aç s III. Gündüz süresi uzunlu u IV. Günefl fl nlar n n fazla tutulmas V. Bitki örtüsü faktörlerinden hangisi etkili olmam flt r? A) Yaln z I B) II ve III C) Yaln z IV D) I ve V E) III ve V 164

8. Kal c kar s n r Kuzey Güney Kal c kar s n r 11. Afla daki iklim tiplerinin hangisinde kurakl k en belirgin özelliktir? A) Akdeniz B) Çöl C) al D) Savan E) Muson Güney I. bölge II. bölge Kuzey Yukar da iki farkl bölgede kal c kar s n r n n yükseltisi verilmifltir. Buna göre bu iki bölgenin afla daki özelliklerinden hangisinin kesinlikle farkl oldu u söylenebilir? A) a uzakl klar n n B) Yerald klar yar mkürelerin C) Özel konumlar n n D) Ekinokslardaki gece sürelerinin E) Denize uzakl klar n n 12. Afla daki efllefltirmelerden hangisi yanl flt r? 13. A) Libya Çöl iklimi B) Bangladefl Muson iklimi C) Yunanistan Il man okyanus iklimi D) Antartika Kutup iklimi E) Endonezya al iklim 9. 4 Yukar daki Dünya haritas nda iflaretlenen bölgelerin hangisinde bulutluluk oran en azd r? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 3 1. ABD, Kanada, Orta ve Do u Avrupa ile Sibirya'da görülür. Y ll k s cakl k fark çok yüksektir. K fllar çok sert ve uzun geçer. Yukar da baz özellikleri verilen iklim tipi afla- dakilerden hangisidir? A) Sert karasal B) Akdeniz C) Muson D) Savan E) Kutup 2 1 Yukar daki Dünya haritas üzerinde taral olarak gösterilen alanlarda, afla daki iklim tiplerinden hangisi görülmektedir? A) Akdeniz B) Muson C) Savan D) Il man okyanus E) al 14. S cak kuflakta yer alan bir bölgede "Tundra iklimini an msatan özellikler" görülüyorsa bu yer ile ilgili nas l bir yarg ya var labilir? A) Çok yüksekte yer almaktad r. B) Denizden uzakt r. C) So uk su ak nt lar n n etkisindedir. D) Ba l nemlilik oran yüksektir. E) Gece süreleri çok uzundur. 1. Afla daki ülkelerin hangisinde y l n büyük k sm kurak geçer? A) ngiltere B) Brezilya C) Japonya D) Cezayir E) Almanya 16

16. 17. 1 2 3 Yukar daki Dünya haritas nda numaralarla gösterilen iklim tiplerinden hangisinin oluflumunda "s cak su ak nt lar ve bat rüzgarlar " büyük etkiye sahiptir? A) 1 ve B) 3 ve 4 C) 1 ve 3 D) ve 4 E) 2 ve 3 4 19. Afla daki grafiklerde iki farkl merkezin aylara göre s cakl k ve ya fl grafikleri verilmifltir. (mm) ( C) (mm) ( C) 16 14 3 2 12 3 2 12 1 2 1 2 8 8 1 1 6 6 1 4 4 1 2 1 2 3 4 6 7 8 9 111 12 2 1 2 3 4 6 7 8 9 11112 I. MerkezII. Merkez Grafiklerle ilgili bilgiler gözönüne al nd nda bu merkezlerle ilgili I. Yar mküreleri farkl d r. II. rejimleri düzensizdir. III. K fl mevsimleri l kt r. IV. Denize uzakl klar ayn d r. V. Yerflekilleri benzerdir. bilgilerinden hangileri do rudur? A) Yaln z I B) II ve V C) I, III ve IV D) Yaln z II E) I, II ve III Yukar daki Dünya haritas nda etki alan belirtilen iklim tipinin özellikleriyle ilgili afla daki yarg lardan hangisi yanl flt r? A) K fllar çok uzun ve so uktur. B) Yazlar ya fll d r, k sa sürer. C) Do al bitki örtüsü i ne yaprakl ormanlard r. D) Y ll k s cakl k fark çok yüksektir. E) Muson rüzgarlar n n etkisindedir. 18. Alçak enlemlerde olmas na ra men tropikal bölgelerin denizden iki üç bin metre yüksekte kalan platolar nda orta kuflaktakine benzeyen iklim koflullar görülür. Bu durum iklim ile hangisi aras ndaki iliflkinin sonucunda ortaya ç km flt r? A) Enlem B) Bak C) Yükselti D) Kara ve deniz da l fl E) Okyanus ak nt lar 2. Afla daki grafikte bir yörenin ya fl ve s cakl k grafi i verilmifltir. 2 1 1 C 1 2 3 4 6 7 8 9 1 11 12 mm 2 1 Bu yöreyle ilgili afla daki yarg lardan hangisi yanl flt r? A) Y ll k ya fl miktar 1 mm den fazlad r. B) Y ll k s cakl k fark 3 C dir. C) ile s cakl k ters orant l d r. D) Kuzey Yar mkürede yer al r. E) K fl mevsimi so uk geçer. 166

BÖLÜM 8 ÖSS SORULARI - klim Çeflitleri ÖSS 1. Akdeniz ikliminin görüldü ü bölgelerin karakteristik bitki örtüsü afla dakilerden hangisidir? A) Bozk r B) Savan C) Maki D) Tundra E) Çay r 2. Yazlar l k, k fllar so uk ve her mevsimi ya fll geçen bir bölgenin, do al bitki örtüsü afla - dakilerden hangisine uyar? A) Savan B) Orman C) Bozk r D) Tundra E) Maki 6. (mm) 3 2 1 O fi M N M H T A E E K A Yukar daki grafikte, al ikliminin görüldü ü bölgelerdeki y ll k ya fl da l fl verilmifltir. Bu bölgelerde y ll k ya fl miktar n n y l içinde iki kez yükselmesi ne ile aç klanabilir? A) Nemli hava kütlelerinin etkili olmas yla B) Sürekli rüzgar kufla nda bulunmas yla C) Günefl fl nlar n n 'a dik gelmesiyle D) Akarsu seviyelerinin yükselmesiyle E) Sürekli alçak bas nç alanlar nda bulunmas yla 3. Savan, hangi iklim tipinin do al bitki örtüsüdür? A) al B) Subtropikal C) Karasal D) Il man E) So uk 7. Ege bölgesinin k y iklimine uyum sa lam fl olan bir bitki, afla daki yörelerin hangisinde do al olarak yetiflebilir? 4. "K fl erken gelir, çok so uk olur kar ortalama 8 gün toprak üstünde kal r. Yaz da erken gelir, çok s cak olur; karlar h zla erir. Yukar da hangi iklim tipinden söz edilmektedir? A) Tropikal B) Akdeniz C) Orta kuflak karasal D) Okyanus E) Muson. Topra n derinlerdeki k sm n n y l boyunca donmufl olarak kald ve ancak yaz aylar nda üst k sm n n çözüldü ü bir bölgede ne tür bitki örtüsü görülür? A) Savan B) Step C) Tayga D) Tundra E) Maki A) spanya Portekiz k y lar B) Belçika Hollanda k y lar C) Danimarka Norveç k y lar D) rlanda skoçya k y lar E) Finlandiya sveç k y lar 8. Afla dakilerden hangisi, ngiltere'nin her mevsim ya fl almas n sa layan etkenlerden biridir? A) Yüzey flekillerinin az engebeli olmas B) Akarsu a n n s k olmas C) Orta kuflakta yer almas D) Bat rüzgârlar n n etkisinde kalmas E) Do al bitki örtüsünün gür olmas 167

9. 1. III IV Yukar daki haritada numaraland r lm fl alanlar n hangisinde kurak iklim görülür? A) I B) II C) III D) IV E) V II I V 12. Afla dakilerden hangisi, Hint yar madas n n büyük bir kesiminde k fl n kurak geçmesinin nedenlerinden biridir? A) Karalar n iç kesiminde yüksek da lar n bulunmas B) Muson rüzgarlar n n karadan denize do ru esmesi C) 'a yak n olmas D) K y lar nda derin körfezlerin bulunmas E) Akarsu havzalar n n genifl olmas 13. Afla daki yerlerden hangisinde Akdeniz iklimi görülmez? A) Afrika'da Kap bölgesi B) Kaliforniya yöresi C) Avustralya'n n güney bat s D) talya'n n güneyi E) M s r' n güneyi Tuna Volga Obi 14. Amazon ve Kongo nehirlerinde ak m n fazla olmas n n nedeni afla dakilerden hangisidir? Haritada gösterilen Tuna, Obi ve Volga nehirlerinin afla kesimlerindeki donma süreleri birbirinden farkl d r. Bu nehirler, donma süresi en uzun olandan en k sa olana do ru nas l s ralan r? A) Tuna Obi Volga B) Volga Tuna Obi C) Obi Tuna Volga D) Obi Volga Tuna E) Volga Obi Tuna 11. Bozk r, a ac n bulunmad ve otsu bitkilerin hakim oldu u bölgelerin do al bitki örtüsüdür. Buna göre, afla daki bölgelerden hangisinin do al bitki örtüsü bozk r olarak nitelenebilir? A) Bat Andolu B) Akdeniz C) Karadeniz D) Marmara E) ç Anadolu A) Havzalar nda bitki örtüsünün gür olmas B) Okyanusa dökülmeleri C) Boylar n n uzun olmas D) al bölgede olmalar E) E imlerinin az olmas 1. I. al II. Muson III. Okyanusal IV. Savan V. Akdeniz Yukar daki iklim tiplerinin hangilerinde belirgin kurak dönem vard r? A) I ve III B) III ve V C) I - II ve IV D) II - III ve V E) II - IV ve V 16. Afla daki ülkelerin hangisinde muson iklimi etkili de ildir? A) Hindistan B) Japonya C) Malezya D) Irak E) Endonezya 168

17. Afla daki haritada bir do al bitki örtüsünün co rafi da l fl gösterilmifltir. Bu da l fla dayanarak, bu bitki ile ilgili afla - daki yarg lardan hangisine var labilir? A) Il man iklimde yetiflir. B) Her mevsim bol ya fla gereksinimi vard r. C) K fl so uklar ndan etkilenmez. D) So uk rüzgarlardan olumsuz yönde etkilenir. E) Her mevsim bol fl a gereksinimi vard r. 19. Step, (bozk r) ya fll mevsimde yeflillenirken, ya- fls z geçen yaz mevsiminde sarar p kuruyan ot topluluklar ndan oluflan bitki örtüsüdür. klim koflullar göz önüne al nd nda, afla daki ülkelerin hangisinde do al olarak step görülmesi beklenemez? A) ran B) spanya C) ngiltere D) Türkiye E) Kazakistan 2. Afla daki ülkelerin hangisinde, Akdeniz iklimi Okyanus iklimi Karasal iklim tiplerinin üçüde görülür? 21. A) Fransa B) talya C) Yunanistan D) Portekiz E) Hollanda 18. Karasal iklimin özelliklerinden biri, yaz mevsimi ile k fl mevsimi aras ndaki s cakl k fark n n fazla olmas d r. Buna göre afla daki ayl k ortalama s cakl k grafiklerinden hangisi karasal iklime ait olabilir? 1 3 2 4 A) ( C) 3 2 2 1 1 3 2 2 1 1 1 2 3 4 6 7 8 9 11112 C) ( C) B) ( C) 3 2 2 1 1 1 2 3 4 6 7 8 9 11112 D) ( C) 1 2 3 4 6 7 8 9 11112 1 2 3 4 6 7 8 9 11112 1 E) ( C) 3 2 2 1 1 1 2 3 4 6 7 8 9 11112 3 2 2 1 1 Yukar daki haritada numaralanm fl yerlerden hangilerinin iklimleri aras ndaki fark n temel nedeni karasall kt r? A) 1 ve 2 B) 2 ve 3 C) 1 ve 4 D) 2 ve E) 3 ve 22. Afrika K tas n n hem kuzeyinde hem de güneyinde, Akdeniz iklimi görülen yerlerin olmas afla dakilerden hangisine ba lanabilir? (22 ÖSS) A) Ortalama yükseltisinin fazla olmas na B) Her iki yar mkürede, orta kuflakta topraklar - n n bulunmas na C) Akarsu havzalar n n genifl olmas na D) Okyanus k y lar nda hem s cak hem de so uk su ak nt lar n n etkili olmas na E) K y lar nda girinti ve ç k nt lar n az olmas na 169