38 Atomu Yapısı Test. : yörüge umarası : atom umarası Yörüge yarıçapı; r = (,53Å) Toplam eerji; E = 3,6 ev Açısal mometum; L = r dir. Bor atom modelie göre H atomuu. eerji seviyesideki elektrou ile He + etomuu. eerji seviyesideki elektrouu toplam eerji değerleri eşittir. 4.,, Şekilde; eerji (ev) = = 3 = E =,, =,9 ev buluur. E taba eerji durumu 5. Verile dört özellik lazer ışığıa aittir.. Deşarj tüpüü iki ucu arasıda kurula elektrik alaa gire elektrolar ızlaarak areket eder. Elektroları çarpışma sırasıda atomları uyarabilmesi içi kietik eerjisii belli bir değerde olması gerekir. Bir başka ifadeyle, elektroları kietik eerjisii belli bir değere yükselmesi içi sık sık gaz atomları ile çarpışmaması gerekir. Buu içi de tüpteki gaz atomlarıı sayısıı az olması isteir. 3. Lazer ışığı, ayı frekaslı ve ayı fazlı fotolarda oluşur. Bu, lazer ışığıı ormal ışıkta ayıra temel özelliktir. Niat Bilgi Yayıcılık 6. Cıva atomları 7 ev eerjili elektrolarla uyarılıyor. = 3 = = E E E 3 6,67 ev II. uyar lma 4,85 ev I. uyar lma 7 ev, atomu II. eerji düzeyide uyarabilir. Atom e döerke dışarıya; E = 4,85 ev E = 6,67 ev E 3 = 6,67 4,85 =,8 ev luk eerjili fotolar yayar. Dalga boyu e küçük ola fotolar eerjisi e büyük olalardır. Bu edele cıva atomlarıı yaydığı ışılarda dalga boyu e küçük ola fotou eerjisi 6,67 ev olur.
ATOMUN YAPISI 7. Eerjileri 3 ev ola elektrolar sezyum atomları ile iç çarpışmada dışarı çıkabilir. Bu durumda dışarı çıka elektroları eerjisi 3 ev olabilir. Buu dışıda elektro; 3,3 =,7 ev 3,38 =,6 ev,6,38 =,4 ev luk eerjilerle dışarı çıkabilir. Acak,7 ev luk eerji ile dışarı çıkamaz.. Pace serisi = 3 λ B Balmer serisi = λ L Lyma serisi = m = RH ( ) \ s i sabit 3 sabit ( ) sabit m = L = 4 sabit ( ) sabit m = B 3 = 5 36 8. Eerjisi büyük ola ışımaları dalga boyu küçük olur. λ dalga boylu ışımaı eerjisi; 3E,5E =,5E m L 5 = buluur. mb 7 λ dalga boylu ışımaı eerjisi; E E = E λ 3 dalga boylu ışımaı eerjisi;,5e E = E olduğuda λ 3 > λ > λ olur. Niat Bilgi Yayıcılık. Bombardımada kullaıla elektroları eerjisi 8,9 ev olduğuda cıva atomları = 4 seviyesie kadar uyarılabilir. = 4 = 3 8,84 ev 6,67 ev = 4,86 ev 9. eerji (ev),75,, = Uyarıla cıva atomları e döerke şekilde görüldüğü gibi 6 farklı dalga boylu foto yayabilir. taba düzeyi Şekilde görüldüğü gibi H α ışımasıda açığa çıka eerji;,, =,9 ev. eerji (ev), = olup diğerleride daa küçüktür. eerjisi e küçük ola ışımaı dalga boyu e büyük olur. E =, ev =
ATOMUN YAPISI 3 3., yörüge umarası olmak üzere Bor atom modelie göre açısal mometum L = r bağıtısı ile buluur. L = 4 L = r r L = 4 buluur. L 6. Bor atom modelie göre idroje atomu içi yörüge yarıçpaları; r = (,53Å) r 3 r =, 53Å ( ) 3, 53 Å r r = (3 ) r 3 r =,65Å buluur. 4. : yörüge umarası : atom umarası olmak üzere Bor yürüge yarıçapı; r = (,53Å) 7. Verile bilgileri üçü de doğrudur. bağıtısı ile buluur. Temel âlde =, açısal mometum 5 katıa çıktığıda = 5 olur. Bor yörüge yarıçapı yörüge umarasıı karesiyle oratılı olduğuda r = r ise Niat Bilgi Yayıcılık r 5 = 5r olur. 5. r yarıçaplı Bor yürgeside v çizgisel ızıyla dolaa elektrou açısal mometumu L = mvr bağıtısı ile buluur. Bor atom modelie göre. yörügede dolaa elektrou açısal mometumu L = r dir. Açısal mometumları eşitliğide; mvr = r v = buluur. rmr Bağıtıda = değeri yerie yazılırsa; v = rmr buluur.
4 ATOMUN YAPISI Test 3.,75 = 4. Bir elektrou bir atomu uyarabilmesi içi elektrou eerjisi, e az atomu birici uyarılma eerjisi kadar olmalı ya da bu değerde büyük olmalıdır.,, = 3 = Bir fotou bir atomu uyarabilmesi içi fotou eerjisi, atomu eragi bir eerji düzeyii eerjisie tam olarak eşit olmalı ya da iyolaşma eerjiside büyük olmalıdır. 3,84,3,38 eerji (ev) iyolaşma =4 =3 = = taba düzeyi I. 4 ev eerjili fotou eerjisi, sezyum atomuu iyolaşma eerjiside büyük olduğu içi sezyum atomuu iyolaştırabilir. II. 3,88 ev eerjili elektrou eerjisi, sezyum atomuu iyolaşma eerjiside büyük olduğuda sezyum atomuu iyolaştırabilir. III.,3 ev eerjili foto sezyum atomuu uyarabilir acak iyolaştıramaz. Niat Bilgi Yayıcılık = Yukarıdaki şekilde 6 eşit spektrum çizgisi gözlemektedir. Bir başka ifadeyle idroje atomu = 4 seviyeye kadar uyarılmalıdır. I.,75 ev eerjili fotou eerjisi 4. yörüge eerjisie tam eşittir. Bu fotou kullaılması ile 6 çeşit spektrum çizgisi elde edilir. II., ev eerjili foto bombardımada kullaılırsa 3 çeşit spektrum çizgisi gözleir. III.,9 ev eerjili elektro kullaılırsa yie 6 çeşit spektrum çizgisi gözleir. 4. Elektroları çekirdeği çevreside doladığı yörügeler =,, 3,... şeklide umaralaır. Eerji seviyesi açısıda; = içi temel durum = içi. uyarılma düzeyi = 3 içi. uyarılma düzeyi = 4 içi 3. uyarılma düzeyi şeklide yazılır.. : yörüge umarası, : atom umarası olmak üzere Bor atom modelide yörüge yarıçaplarıı vere baıtı; r = (,53Å) dir. X, Y, atomlarıı. yörügesi söz kousu olduğuda sabit, r ile ters oratılıdır. Atom umaraları arasıdaki ilişki X > Y > olduğuda r > r Y > r X buluur.,75 3. uyar lma düzeyi,,. uyar lma düzeyi. uyar lma düzeyi temel durum Temel âlde idroje buarıda 3 ev eerjili elektrolar geçirildiğide idroje atomları 3. eerji düzeyide uyarılır. Uyarıla idroje atomuu elektroları e döerke 6 çeşit spektrum çizgisi yayımlaır.
ATOMUN YAPISI 5 5. Cıva atomları; 8,84 ev eerjili fotolarla bombardıma edildiğide = 4 sayeside uyarılabilir. Bu seviyede e döme sırasıda şekilde gösterildiği gibi 6 değişik eerjili fotolar yayılaır. Bu fotoları eerjileri, iki eerji düzeyi arasıdaki farkta buluur. Bu işlemler yapıldığıda,56 ev i olmadığı görülür. 8,84 ev = 4 6,67 ev 4,86 ev = 3 = = 6. 4 ev luk eerji, K metalii ev ola iyolaşma eerjiside büyüktür. Bu edele K metali üzerie 4 ev luk fotolar düşürülürse, fotoelektrik olayı gerçekleşir. K katodua 4 ev luk fotolar düşürüldüğüde, foto soğrulur. Katotta kopa elektroları eerjisi; 4 = 4 ev olur. Niat Bilgi Yayıcılık Şe kilde ki gi bi v ı zı ile çe kir dek çev re si de r yarı çap lı yö rü ge de do la a bir elek tro u elek triksel po ta si yel eer ji si ke r, ki e tik eer ji si ise, m v e dir. Elek tro u bu lu du ğu yö rü ge de ki toplam eer ji si; ke E = Ek + Ep = m v e r olur. Çe kir dek çev re si de do la a elek tro içi, Cou lomb ve mer kez cil kuv vet le ri eşit li ği; F = F m v e ke r = r de ğer le ri ve ge rek li sa bit ler de ya rar la ı la rak top lam eer ji; E = 3, 6 ev : Atom umarası : Yörüge umarası bu lu ur. Bor atom modelie göre uyarılmış bir atomu dışarıya yayacağı fotoları frekası v,, ye bağlıdır. 8. eerji (ev) 7 6 4 7. Uyarılmış bir atomu elektroları e döerke dışarıya foto biçimide eerji yayar. Yayıla bu ışımaı frekası, eerjisi ile doğru oratılıdır. Bor atomuda yörüge eerjileri; v taba düzeyi 8 ev eerjili elektrolar, buarda geçerke içbir çarpışma yaşamaması dışarıya 8 ev luk eerji ile çıkarlar. Buu dışıda elektrolar buarda; 8 7 = ev F F r çekirdek m e 8 6 = ev 8 4 = 4 ev luk eerjilerle de çıkabilir. Emax 8 = = 8 buluur. Emi
6 ATOMUN YAPISI 9.,75 ev = 4, ev, ev α β γ Lyma H α H β Balmer Pace = 3 = = Lymac ile birlikte şekildeki spektrum çizgileri de yayılaır.. Açısal mometum bağıtısıda = ve = değerleri yerie yazıldığıda L = L buluur. Bor atom modelide tek elektrolu bir atomu elektrou = de =. yörügeye geçtiğide çizgisel mometumları arasıda P = P ilikisi oluşur. 3. r = (,53Å) r = (,53Å) r =,6 Å.. yörügedeki bir elektrou eerjisi E = 3, 6 ev bağıtısı ile buluur. Bua göre; E3 5 5 = = buluur. E 5 8 3 Niat Bilgi Yayıcılık 4. 7,8 ev 6,67 ev E 6 4,86 ev E 4 E 5 E E E 3., atom umarası ve, yörüge umarası olmak üzere. yörügedeki bir elektro içi eerji bağıtısı; E = 3, 6 ev ile verilir. Yörüge eerjisi egatif olduğuda arttıkça eerji mutlak değerce azalır, acak kedisi artar. Bu da çekirdekte uzaklaştıkça eerjii arttığıı gösterir. Bu edele yalış ola seçeek D dir. E = 4,86 ev E = 6,67 ev E 3 = 7,8 ev E 4 = 6,67 4,86 =,8 ev E 5 = 7,8 4,86 =,94 ev E 6 = 7,8 6,67 =,3 ev yayımlaa foto eerjileri arasıda,4 ev yoktur.
ATOMUN YAPISI 7 5. eerji (ev) X Y 6,67 4,86 Lyma serisii öteki adı mor ötesi ışılardır. Üst eerji seviyeleride e ime sırasıda salıa ışımalara Lyma veya mor ötesi ışımalar deir. Verile şekilde X ve ışıları mor ötesi bölgede yer alır. 7. I. X ışıı çok büyük ızlarla areket ede elektroları edef metal levaya çarptırılması soucu oluşur. Bu olayda foto kullaılmaz. II. Uyarıla atom, 8 saiyede kediliğide alt eerji seviyeleride geçiş yaparak foto yayılar. Bu tür geçişlere kediliğide emisyo deir. Bu olayda foto kullaılmaz. III. Uyarılmış emisyo, uyarılmış bir atomu kediliğide değil de foto zoruyla temel seviyeye imesidir. Niat Bilgi Yayıcılık 6. Uyarılmış idroje atomuda Lymaα, Lymaβ ve H α ı salıması içi uyarılma düzeyi şekildeki gibi olmalıdır., ev, ev α β H α Balmer Lyma 8. Elektrolar dışarıya 5 ev luk eerji ile çıktığıa göre eerjii 9 5 = 4 ev luk kısmı atomu uyarmada kullaılmıştır. λ = c E 4 evå = = 3 Å buluur. 4 ev Şekilde görüldüğü gibi Lymaα ı eerjisi, ev; Lymaβ ı eerjisi, ev; H α ı eerjisi ise,, =,9 ev tur. Işımaları dalga boyları oları taşıdığı eerjii büyüklüğü ile ters oratılıdır. Bua göre; λ > λ > λ buluur.