TARİH: 24 MAYIS 2017 SAYI: 003 KONU: MYK BİLGİLENDİRME NOTU 1. Enflasyon Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık (Nisan) %1,31 arttı. TÜFE de bir önceki yılın aynı ayına göre %11,87 ve on iki aylık ortalamalara göre %8,66 artış gerçekleşti. Aylık en yüksek artış %9,13 ile giyim ve ayakkabı grubunda oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2017 yılı Nisan ayında endekste yer alan gruplardan çeşitli mal ve hizmetlerde %1,26, gıda ve alkolsüz içeceklerde %1,23, lokanta ve otellerde %0,96 ve ev eşyasında %0,94 artış gerçekleşti. Aylık düşüş gösteren tek grup %0,02 ile haberleşme oldu. Yıllık en yüksek artış %21,65 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. TÜFE de, bir önceki yılın aynı ayına göre ulaştırma %17,94, gıda ve alkolsüz içecekler %15,63, çeşitli mal ve hizmetler %13,68 ve sağlık %13,32 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Aylık en yüksek artış %1,98 ile TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) de oldu. 1
2
2. İşsizlik Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2017 yılı Şubat döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 676 bin kişi artarak 3 milyon 900 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 1,7 puanlık artış ile %12,6 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 2,1 puanlık artış ile %14,8 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 4,7 puanlık artış ile %23,3 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran 1,8 puanlık artış ile %12,9 olarak gerçekleşti. Ancak yukarıda yer alan rakam ve oranlar gerçeği yansıtmamaktadır. Çünkü bu rakamlar işsiz olmasına rağmen çalışmaya hazır olan ancak iş bulma umudu olmayan 2 milyon 489 bin işsizi içermemektedir. Bu durumda toplam işsiz 6 milyon 509 bin olmakta gerçek işsizlik oranı da %17,4 e çıkmaktadır. 3
İstihdam oranı %45,3 oldu. İstihdam edilenlerin sayısı 2017 yılı Şubat döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 500 bin kişi artarak 26 milyon 956 bin kişi oldu. İstihdam oranı ise değişim göstermeyerek %45,3 oldu. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 160 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 340 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %18,7 si tarım, %19,5 i sanayi, %6,7 si inşaat, %55,2 si ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,3 puan, hizmet sektörünün payı 0,2 puan artarken, sanayi sektörünün payı 0,4 puan azaldı. İnşaat sektörünün payı ise değişim göstermedi. İşgücüne katılma oranı %51,8 olarak gerçekleşti İşgücü 2017 yılı Şubat döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 175 bin kişi artarak 30 milyon 855 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 1 puan artarak %51,8 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,8 puanlık artışla %71,7, kadınlarda ise 1,2 puanlık artışla %32,3 olarak gerçekleşti. 4
İş gücüne katılma oranı, işgücünün, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içindeki oranıdır. Türkiye iş gücüne katılma oranı en düşük ülkelerden birisidir. Bu durum istihdamla ilgili verilerin diğer ülkelerle karşılaştırıldığında olduğundan daha iyi göstermektedir. Bu yüzden Türkiye de işsizlik diğer ülkelerden daha düşük savunmasının hiçbir anlamı yoktur. 5
3. Büyüme 2016 yılı büyüme oranı %2,9 olarak açıklandı. Ancak bu rakam doğruyu yansıtmamaktadır. Çünkü AKP nin ulusal hesaplarda yaptığı güncelleme sonucunda ekonomik krizin en şiddetli hissedildiği 2009 yılı baz yıl olarak alınıp milli gelir hesapları yukarı doğru revize edilmiştir. Ancak revize edilen bu hesaplar ekonomik büyümeyle birlikte artması gereken diğer göstergelerle (örneğin elektrik kullanımı) uyumsuzluk gösterdi. Bu konuda detaylı incelemelerimiz devam etmekte olup, önümüzdeki günlerde daha detaylı bilgilendirme sağlanacaktır. 6
Büyümenin kaynaklarına bakıldığında ise geçen senelerde olduğu gibi iç talep ağırlıklı büyümenin devam ettiği ancak kamu harcamalarının katkısının (%7,3) giderek arttığı görülüyor. Nitekim devletin tüketim harcamaları olmasaydı daralma çok daha yüksek olacaktı. Bu arada ihracat ve turizm gelirlerinde yaşanan düşüş sonucunda net ihracatın daraltıcı (%-1,3) etkisi olmuştur. 2017 yılı başında yürürlüğe konulan teşvik paketinin ve Kredi Garanti Fonu (KGF) üzerinden sağlanan parasal genişlemenin etkileri önümüzdeki günlerde görülecektir. 7
4. Cari Açık Net seyahat gelirleri, 2017 yılının Ocak- ubat do neminde, geçen yılın aynı do nemine go re 10 milyon dolar azalmış ve 1,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Hizmetler başlıg ının dig er o nemli bir kalemi olan taşımacılık kalemi ise so z konusu do nemde 80 milyon dolar azalmış ve 17 milyon dolar tutarında net gelir sag lamıştır. nşaat hizmetlerinden elde edilen do viz geliri ise 2017 yılının ilk iki aylık do neminde bir o nceki yılın aynı do nemine go re 22 milyon dolar artış kaydetmiş ve 77 milyon dolar tutarında net gelir sag lamıştır. Bu gelişmeler sonucunda, 2017 yılının Ocak- ubat do neminde net hizmetler fazlası, bir o nceki yılın aynı do nemine go re yu zde 1,1 oranında azalma kaydetmiş ve 1,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Birincil gelir dengesindeki net çıkış 2016 yılının Ocak- ubat do neminde 1.162 milyon dolar iken, 2017 yılının aynı do neminde 1.108 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. 2017 yılının ilk iki aylık do neminde dog rudan yatırım gideri olarak kar transferleri 3 2 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Dig er yatırımların alt bileşenlerinden olan faiz giderleri ise 2017 yılının Ocak- ubat do neminde geçen yılın aynı do nemine go re 66 milyon dolar azalarak 618 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. 2016 yılının Ocak- ubat do neminde 99 milyon dolar olarak gerçekleşen ikincil gelir dengesi, 2017 yılının aynı do neminde 318 milyar dolar seviyesinde kaydedilmiştir. 8
Sermaye ve finans hesabında rezerv hariç net kayıtlı sermaye girişi 2016 Ocakubat do neminde, 3,5 milyar dolar iken 2017 yılının aynı do neminde 4,6 milyar dolar tutarında gerçekleşmiştir. 2017 yılının Ocak- ubat do neminde yurt dışında yerleşik kişilerin yurt içinde yaptıkları dog rudan yatırımlar bir o nceki yılın aynı do nemine go re 2 milyon dolar seviyesinde azalış kaydetmiş ve 1,1 milyar dolar olmuştur. Aynı do nemler itibarıyla, yurt içinde yerleşik kişilerin yurt dışında yaptıkları dog rudan yatırımlar 120 milyon dolar seviyesinde azalarak 28 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler sonucunda dog rudan yatırımlarda gerçekleşen net sermaye girişi 2017 yılının Ocak- ubat do neminde, geçen yılın aynı do nemine go re 32 milyon dolar seviyesinde azalmış ve 631 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2016 yılının Ocak- ubat do neminde 70 milyon dolar olan portfo y yatırımlarından net sermaye girişi, 2017 yılının aynı do neminde 2, milyar dolar seviyesinde kaydedilmiştir. 2017 yılının Ocak- ubat do neminde yurtdışında yerleşik kişiler borçlanma senedi piyasasında 632 milyon dolar tutarında D BS satışı gerçekleştirmiştir. Aynı do nemlerde o zel sekto ru n yurtdışı tahvil ve bono borçlanması 99 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. 9
5. Referandum Harcamaları 2016 yılının Ocak-Nisan döneminde 176 milyar lira harcayan hükümet bu yıl aynı dönemde 216 milyar lira harcama yapmıştır. Yaklaşık 40 milyar liralık harcama artışı incelendiğinde, yaklaşık 29 milyar lirasının referandum nedeniyle öne çekilmiş harcamalardan kaynaklandığı düşünülmektedir. 2017 yılının ilk ayında hükümetin referanduma yönelik harcamalarının: 16 milyar lirası hastane ve eczanelerin referanduma kadar sorun yaşamaması için Sosyal Güvenlik Kurumuna görev zararı ve Hazine yardımı adı altında ödenen tutarlardan, 2,9 milyar lirası ek ders ücreti ödemelerinden, 2, milyar lirası tarımsal amaçlı destekleme ödemelerinden, 2, milyar lirası ekonomik ve mali amaçlı transferlerle hanehalkına yapılan diğer transferlerden, 2 milyar lirası belediyelere ve il özel idarelerine gelirden ayrılan paylardan, 1, milyar lirası müteahhitlere yapılan hakediş ödemelerinden, 1,1 milyar lirası müşavir firma ve kişilerden alınan hizmetlere yapılan ödemelerden, 600 milyon lirası özel teşebbüslere, sivil toplum örgütlerine, vakıf üniversitelerine ve kişilere yapılan transferlerden kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Referandum döneminde HAY R için harcanan bütçenin yaklaşık 1 Milyon TL olduğu ve yukarıda yer alan 2017 nin ilk ayında 2016 ya göre fazladan kullanılan 0 Milyar TL lik ek bütçenin 1 Milyar TL sinin doğrudan referandumda EVET kampanyası için harcandığı söylenebilir. 10
Bu durumda sadece kamu kaynaklarından kullanılan 15 Milyar TL EVET bütçesinin 15 Milyonluk HAYIR bütçesinin bin katı olduğu vurgulanmasında büyük fayda vardır. EVET bütçesi HAYIR bütçesinin bin katıdır ve HAYIR kazanmıştır. 11