Ekonomi Bülteni, Sayı: 23 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran 1
DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt Dışı Gelişmeler ECB deflasyon riskine ve yavaşlayan ekonomiye karşı önlem aldı. Avrupa Merkez Bankası (ECB), daha önceden sinyali verildiği gibi Haziran toplantısında adım attı. Genel piyasa beklentisi sadece faizler tarafında indirime gidilip başka bir hamle gerçekleştirilmeyeceği yönünde olmasına karşın, ECB hem faiz indirdi hem de gevşek para politikasına destek verecek araçlar açıkladı. Alınan kararların oybirliği ile alınmış olması da ECB nin kararlılığının bir göstergesi oldu. ECB politika faiz oranını %0.25 den %0.15 e indirirken, marjinal fonlama faizini %0.75 den %0.4 e indirdi. Faizlerin koridor olarak indirileceğinin sinyali verildiği üzere bankaların ECB de tuttukları mevduatlara da negatif faiz uygulanmasına başlandı. (11 Haziran dan itibaren uygulanacak.) ECB de tutulan mevduatların faiz oranı %0 dan - %0.1 e çekildi. Ayrıca banka kredilerini canlandırarak ekonomiye destek vermek adına yeni LTRO (uzun vadeli refinansman kredisi) programı açıkladı. Daha önce yapılan LTRO 1 ve LTRO 2 den farklı olarak hedefli (targeted) olan bu TLTRO programında bankaların reel sektör ve hane halkına verdikleri kredilerinin %7 sine denk gelecek bir fonlama yapılacak. Eylül ve Aralık ayında ilk olarak 400 milyar civarında kullanım gerçekleştirilecek. Sonraki -0.5 2009 2010 2011 2012 2013 2014 süreçte Mart 2015 ve Haziran 2016 arasında bankalar çeyreklik bazda net reel sektör ve hane halkı kredilerinin 3 katına kadar borçlanma sağlayabilecekler. Düşük faizli sağlanacak bu krediler ile birlikte reel sektöre destek sağlanması amaçlanırken, ECB varlığa dayalı menkul kıymet alımı (ABD deki QE benzeri) konusunda hazırlık çalışmalarını hızlandıracağını açıkladı. Böylece gerekli koşullar sağlanırsa önümüzdeki dönemde gevşek para politikasına destek verecek ek adımlar atılabilecek. Mevcut dönem içerisinde ECB nin daha önceden tahvil satın alma (SMP) programı çerçevesinde sağlamış olduğu likiditenin sterilizasyon işlemine son verilirken, gerekli olduğu sürece finansal kuruluşlara kullandırdığı sabit oran ve tam kullanımlı fonlama imkanı (MRO) operasyonlarına gevşek para politikasına destek verilmek ve para piyasasındaki volatilitenin önüne geçmek için devam edileceğini duyuruldu. Özetle kısa vadede finansal piyasalar üzerinde, uzun vadede ise ekonomi üzerinde etkisini gösterecek olan bu önlemler ile ECB deflasyon riskine ve kırılgan bir yapı üzerinde toparlanmaya çalışan ekonominin yavaşlaması riskine karşı adım atmış oldu. Uzun bir süre gevşek para politikasına devam edeceklerini belirten Draghi, gerektiğinde atılan adımların genişletilebileceği sinyalini de verdi. Euro Bölgesi nde dezenflasyon devam ediyor. Euro Bölgesi nde ECB nin faiz kararından önce açıklanan Mayıs ayı yıllık enflasyon oranı tahmini %0.5 ile ECB nin daha önce politika faizini %0.5 den %0.25 e indirmesine neden olduğu seviyenin de Euro Bölgesi Enflasyon Oranı ve Politika Faizi (%) 5 altına geriledi. Fiyat artış oranındaki gerileme (dezenflasyon) bölgenin en büyük ekonomilerinde devam ederken, oldukça düşük enflas- 4 Politika Faizi ECB'nin hedefi %2'nin hemen altı Enflasyon Oranı yon oranı bölge ekonomisinin toparlanması adına da risk faktörü 3 olmaya devam ediyor. Açıklanan enflasyon oranı hafta içerisinde ECB nin adım atacağı yönündeki beklentileri ciddi anlamda destek 2 verirken, bölgenin en büyük ekonomisi Almanya da %1.1 den % 1 0.6 ya gerileyen enflasyon oranı (HICP) deflasyon riskinin sadece %0.5 çevre ülkeler için değil bölge geneli için endişe kaynağı olduğunu bir 0 kez daha teyit edildi. ECB nin Haziran ayı projeksiyonlarında aşağı "Deflasyon" %0.15-1 yönlü revize edilen 2014, 2015 ve 2016 yılı enflasyon tahminleri 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ECB nin adım atmasına karşın endişe kaynağı olmaya devam edeceğine işaret ediyor. ECB enflasyonun 2014, 2015 ve 2016 yılları için sırasıyla %0.7, %1.1 ve %1.4 seviyesinde gerçekleşmesini tahmin ediyor. Orta-uzun vadede ise enflasyon beklentilerinin %2 nin altında ama %2 ye yakın seviyede çapalandığı belirtiliyor. Euro Bölgesi nde büyüme trendi risk altında. Geçtiğimiz hafta Euro Bölgesi GSYH büyümesi ile arasında yüksek korelasyon bulunun aylık veri seti Eurocoin in ( -Coin) büyüme trendinin zayıflama riski altına girdiğini işaret etmesinin ardından açıklanan PMI verileri beklentilerin altında kaldı. Bir süredir ılımlı bir toparlanma içerisinde olan Euro Bölgesi üretim ve servis PMI endeksleri önceki aya göre daha yavaş bir toparlanmaya işaret ettiler. Euro Bölgesi üretim PMI endeksi 52.5 den 52.2 ye gerilerken, servisler PMI endeksi 53.5 den 53.2 ye geriledi. Bölgenin en büyük ekonomisi olan Almanya da da üretim 52.9 dan 52.3 e, servisler PMI endeksi ise 56.1 den 55.6 ya geriledi. 50 seviyesinin üzerinin genişlemeyi işaret ettiği endeksler sektörlerdeki genişlemenin önceki aya göre hız kaybettiğine işaret ediyor. PMI endekslerine ek olarak bölge ekonomisinde açıklanan diğer verilerin son dönemde çok pozitif bir resme işaret etmiyor olmaları bölge ekonomisin ECB nin attığı adımlara çok daha önceden ihtiyacı olduğunu gösteriyor. 3.5 3.0 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 ECB Faiz Oranları (%) Marjinal Fonlama Faizi (%) Politika Faizi (%) Mevduat Faizi (%) %0.40 %0.15 -%0.10 2
DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt Dışı Gelişmeler ABD de istihdam piyasası istikrarını koruyor. ABD de son işlem gününde açıklanan tarım dışı istihdam verisi 215 bin adet olan beklentilerin üzerinde 217 bin adetlik ek istihdam yaratılışına işaret etti. Bir önceki ay 288 bin ile oldukça yüksek gelen veri ise sadece 6 bin adetlik aşağı yönlü bir revize ile karşılaştı (282K), önceki ayın (Mart) verisi ise revize edilmedi. İşsizlik oranı ise işgücüne katılım oranının sabit kaldığı Mayıs ayında %6.3 seviyesinde yatay seyretti. Geçtiğimiz yıl aylık ortalama 194 bin adetlik ek istihdam yaratıldığına işaret eden tarım dışı istihdam verisi son veri ile birlikte ilk 5 ayda ortalama 214 bin adetlik ek istihdam yaratıldığına işaret ediyor. Şubat ayından bu yana sağlıklı ekonomi için kritik seviye kabul edilen 200K üzerinde açıklanan tarım dışı istihdam değişimi istikrarlı toparlanmanın devam ettiğine işaret ediyor. ABD Tarım Dışı İstihdam (Çeyreklik Ortalama) 400K 250K -800K 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ABD de üretim büyümeyi desteklerken, dış ticaret endişe veriyor. ABD de ilk çeyreğin ardından mevcut çeyrekte büyümenin hız kazanacağı beklentileri güçlenirken, dış ticaret açığının artması büyümenin beklentilerin bir miktar altında kalınabileceğine işaret ediyor. ISM imalat endeksi 54.9 dan 55.4 e yükselerek yeniden soğuk hava koşullarının etkisinden önceki 10% ABD ISM imalat endeksi ve İhracat artışı 60 genişleme hızlarına yaklaşıldığına işaret ediyor. İç talep tarafında 5% 55 canlanmanın devam ettiği ABD ekonomisinde büyümeyi negatif etkileyebilecek bir faktör olarak dış ticaret açığının artması öne çıkıyor. 0% 50 Nisan ayında dış ticaret açığı bir önceki aya göre %7 artarken, ihracat -5% 45 %0.2 oranında geriledi. İthalat ise artan iç talebin (özellikle oto- -10% 3 Aylık Hareketli İhracat Artışı (%) 40 mobil, mobil teknolojiler ve makineler gibi ürünlerin talebini artırması ve çoğunun ithal ediliyor olması nedeniyle) etkisiyle %1.2 oranında -15% ISM İmalat Endeksi 35 yükseldi. İhracat ise Avrupa başta olmak üzere yurtdışında büyümenin -20% 30 halen zayıf seyrediyor olması nedeniyle parlak bir seyir izlemiyor. Bu nedenle ABD ekonomisinde 2.çeyrekte ilk çeyrekteki daralmanın 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ardından görülmesi beklenen güçlü büyümenin ilk tahminlerdekinin biraz altında kalabileceği görülüyor. Çin bu yıl büyüme hedefini yakalayabilir. Son dönemde Çin in resmi büyüme hedefi olan %7.5 i yakalayamayacağına yönelik görüşler imalat sektöründeki verilerin gerileme trendinin sona ermesi ve daha önce açıklanan ufak teşvik paketlerinin etkisini göstermesi ile birlikte yavaş yavaş azalmıştı. Yeni büyüme modeli gereği daha ılımlı büyüme sergilemesi beklenen Çin de yetkililer yeterli istihdam yaratıldığı sürece büyüme oranının %7.5 in altına inmesinin sorun olmayacağını belirtiyorlardı. Son gelen PMI endekslerinin aşağı yönlü trendini kırmış olmasının hem Çin hem de çevre ülkelerde büyüme beklentilerinin pozitif etkilerken IMF ve Dünya Bankası ndan büyüme hedefinin tutturulabileceği görüşüne destek geldi. Resmi PMI endeksinin yükselmeye devam etmesinin yanında, büyük kamu kuruluşlarını dışarıda bırakan HSBC imalat PMI endeksi 48.1 den 49.4 e yükseldi. 50 nin altında kalarak daralmayı işaret etmesine karşın trendin bozulduğuna işaret etti. IMF den yapılan açıklamada Çin in gelecek yıl için büyüme oranı %7.3 den %7 ye revize edilmesine karşın bu yıl için %7.5 lik büyüme tahmininde bir değişiklik yapılmadığı görüldü. Dünya Bankası ise Çin in orta vadede daha yavaş bir büyüme trendi içerisinde olacağını fakat %7.5 lik hedefin yakalanması için hükümetin ekonomiyi destekleyebilecek imkana sahip olduğu belirtildi. Dünya bankası daha önceki büyüme tahminlerinde bir değişikliğe gitmeyerek bu yıl için %7.6 lık tahmini korudu. 200K 0K -200K -400K -600K 3
DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt İçi Gelişmeler Enflasyon, Mayıs 2014 Mayıs ayında enflasyon beklentilerin altında %0.4 artarken, gıda ve ulaştırma grubu fiyatlarındaki düşüş enflasyonun beklentilerin altında gelmesinde etkili oldu. Alt kalemlerde mevsimsel etkilerden dolayı giyim grubunda %9 luk artış görülürken, bu artışın manşet enflasyona etkisi 0.7 puan oldu. Diğer taraftan gıda fiyatları bir önceki aya göre %1.4 gerileyerek, manşet enflasyona 0.3 puan negatif katkıda bulundu. Nisan ayında %13.7 seviyesine yükselen yıllık gıda enflasyonu ise baz etkisinden dolayı %14.7 seviyesine çıktı. Gıda enflasyonun şu an bulunduğu seviye Merkez Bankası nın yılsonu enflasyon tahmininde kullandığı %9 yıllık gıda enflasyonu varsayımının oldukça üzerinde olup, gıda fiyatlarında Mayıs ayında aylık bazda görülen gerilemenin yaz aylarında devam edip etmeyeceği enflasyon beklentileri açısından önemli olacaktır. Gıda fiyatlarındaki düşüşe karşın, yemek ve konaklama hizmet sektörü fiyatlarındaki artış Mayıs ayında da devam etti. Yemek hizmetleri fiyatları bir önceki aya göre %1.18 artarken, konaklama hizmetlerinde de bir önceki aya göre %0.5 lik artış görüldü. Yemek ve konaklama hizmetleri grupları fiyatlarındaki yıllık artış oranı ise sırasıyla %13.4 ve %8 oldu. Yılın ilk çeyreğinde kurdaki yükselişin etkisiyle artan ulaştırma grubu fiyatlarında Nisan ayında başlayan düşüş eğilimi Mayıs ayında da devam etti ve grupta görülen %0.5 lik düşüşün aylık enflasyona 0.08 puan negatif etkisi oldu. Yıllık kira fiyatlarındaki artış ise Mayıs ayında da devam etti ve yıllık kira enflasyonu %6.6 ya yükseldi. Manşet enflasyon beklentilerin altında gelse de, çekirdek enflasyon göstergelerindeki bozulma Mayıs ayında da sürdü. H tanımlı özel kapsamlı TÜFE (Gıda, Enerji, Alkollü içecekler, Tütün ürünleri, ve Altın hariç TÜFE) bir önceki aya göre %1.4, I tanımlı çekirdek enflasyon göstergesi (Gıda, Enerji, Alkollü ve Alkolsüz içecekler, Tütün ürünleri, ve Altın hariç TÜFE) ise %1.5 arttı. Yıllık H tanımlı çekirdek enflasyon göstergesi %10.2 ye, I tanımlı çekirdek enflasyon ise %9.8 e çıktı. Üretici fiyatları ise Mayıs ayında aylık bazda %0.5 gerilerken, yıllık ÜFE %13.0 ten %11.3 e geriledi. ÜFE deki düşüşte elektrik, gaz üretim ve dağıtım fiyatlarındaki düşüş etkili oldu. Bu grup fiyatlarında görülen %3.6 lık düşüş endekse 0.32 puan negatif etkide bulundu. Gıda ürünleri imalatı fiyatlarındaki artış sınırlı da olsa devam etti. Bu grupta görülen %0.55 lik artışın endekse 0.11 puanlık pozitif etkisi oldu. Mayıs ayında yıllık enflasyonun artış eğilimini sürdürmesi ve Merkez Bankası nın da uzun zamandır vurguladığı gibi tepe noktasına ulaşması piyasa tarafından beklenen bir durumdu. Bundan sonra özellikle Haziran ayında yıllık enflasyonun gerileme eğilimine girmesi enflasyon beklentileri açısından daha kritik olacak. En son yayımlanan Merkez Bankası beklenti anketinde yılsonu enflasyon beklentisi %8.3 e ve 24 ay sonrası enflasyon beklentileri ise %6.7 ye yükselmiş durumda. Merkez Bankası bu ayki Para Politikası Kurulu toplantısını 24 Haziran tarihinde gerçekleştirecek, Avrupa Merkez Bankası nın bu haftaki toplantısında 400 milyar luk Uzun Vadeli Likidite Operasyonu (LTRO) açıklaması, Merkez Bankası nın bu ayki toplantısında ölçülü faiz indirimlerine devam etmesi için elini güçlendiriyor. Merkez Bankası nın 50 ile 100 arası bir faiz indirimine gitme ihtimalinin olduğunu düşünüyoruz. 4
H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Risk iştahındaki yükseliş hafta boyunca devam etti Eur Libor ECB kararından sonra yeniden belirgin bir gerileme kaydetti Türkiye haftalık bazda diğer GOÜ lerden pozitif yönde ayrışmaya devam etti Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 5
Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Gösterge tahvil faizindeki gerileme devam etti ve %8.16 ya kadar geriledi Gelişmekte olan ülke para birimlerinin karışık bir seyir izlediği haftada TL pozitif ayrıştı Piyasadaki volatilite azalırken, tarım emtia endeksindeki düşüş gerilemeye devam ediyor Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 6