Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 8 Sayı: 37 Volume: 8 Issue: 37 Nisan 2015 April 2015 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 ULUSLARARASI KTSAD ÖRGÜTLERN TÜRK TURZM ENDÜSTRSNN GELMNDEK ROLLER THE ROLES OF INTERNATIONAL ECONOMIC ORGANIZATIONS IN THE DEVELOPMENT OF TURKISH TOURISM INDUSTRY Füsun STANBULLU DNÇER* Mithat Zeki DNÇER** Sezgi GEDK*** Öz Ulusal sınırların giderek önemini yitirmesi, finansal hareketliliin dünya geneline yayılması, uluslararası turizm faaliyetleri, teknolojik gelimeler, sosyal yapılanma, sivil toplum kurulularının öneminin giderek artması ile yeni bir dünya sistemi olumutur. Uluslararası ilikilerdeki deiimler, ülkeler arasındaki ilikileri de yakından etkilemitir. Karılıklı menfaatler neticesinde sınırları belirsiz hale gelen devletlerarası ibirlikleri süreci, uluslararası örgütlerin oluumuna temel oluturmutur. Çalımanın ilk aamasında küreselleme, uluslararası iktisadi örgütler ile uluslararası turizm örgütlerinin turizm endüstrisinin küresel pazarda gelitirilmesi yönündeki politikaları ve faaliyetleri ele alınacaktır. Daha sonra, Türkiye nin üye olduu bu örgütlerdeki konumu ve küresel rekabet ortamında Türkiye de turizm endüstrisinin gelitirilmesi için yapılan ibirlii ve anlamalar incelenecektir. Üçüncü aamada, nitel olarak ele alınan bulgular deerlendirilerek, sonuçlar ortaya konulacaktır. Anahtar Kelimeler: Küreselleme, Uluslararası ktisadi Örgütler, Turizm, Türkiye. Abstract Gradually losing its importance of national borders, the spread of the global financial mobility, international tourism activities, technological developments, the social structure with the increasing importance of civil society organizations have caused a new world system to be formed. Changes in international relations also closely affected the relations between the countries. As a result of mutual interests boundaries becomes uncertain interstate cooperation process has been the basis for the formation of international organizations. In the first phase of the study; globalization, the policies and activities of international economic organizations and tourism organizations towards the development of tourism industry in the global market will be discussed. Then, the position of Turkey as member of these organizations and cooperation and agreements for the development of global competition in the tourism industry in Turkey will be examined. In the third stage, evaluating the findings discussed qualitatively, the results will be presented. Keywords: Globalization, International Economic Organizations, Tourism, Turkey. GR 21. yüzyılda dünya ekonomisini oluturan ve yön veren ekonomik, sosyal ve siyasal dinamikler, birbirleriyle birleerek ve dünya piyasalarıyla bütünleerek hem üretim hem de tüketim süreçlerinde küresel ekonomilere entegre olmaktadır. Farklı ulusal ekonomilerin ortak bir dünya ekonomisinin içinde yer alması ve artan entegrasyon süreci, ekonomik bir küresellemeyi beraberinde getirmektedir. Ekonomik
küreselleme, ticaretin, üretimin, yatırımın, finansal faaliyetlerin, teknolojinin, ekonomik sistem ve ideolojilerin uluslararasılaması sürecidir (Günsoy, 2006, 3). Bu süreç, ulusal ve uluslararası boyutta pek çok alanı etkilemi, ülkelerin dünya ekonomilerinde yer alabilmek için dı politikalarında katılımcı bir rol izledikleri görülmütür. Bu durum 21. yüzyılın küresel ekonomik düzeninde, önemli yapı taları olarak, büyük ulus-ötesi irketleri, güçlü uluslararası ekonomik kuruluları ve büyük bölgesel ticaret sistemlerini ortaya çıkmıtır (Steger, 2009: 50). Küreselleme, ulusal ve uluslararası boyutta pek çok alanı etkilemi bununla birlikte ülkelerin rekabet etme stratejilerinde de farklılıklar oluturmutur. Küresellemenin ekonomik, politik, teknolojik, sosyal boyutları (Hentschke vd., 2014: 370-373) dikkate alındıında turizmin, çok yönlü ve dinamik yapısı itibari ile özellikle ekonomik küresel rekabet alanları içinde yer alması kaçınılmaz olmutur. Birlemi Milletler Dünya Turizm Örgütü (BMDTÖ) 2014 yılı ilk sonuçlarına göre uluslararası turist sayısı 2013 yılına göre % 4.7 artıla 1 milyar 138 milyona ulamıtır. 2015 yılı uluslararası turizmin ise, küresel ekonomi içinde %3 - %4 büyüme gösterecei tahmin edilmitir (www.turob.com). 2030 yılı turizm öngörülerinde ise turist varılarının 1.8 milyara ulaacaı tahmin edilmektedir (Türkiye Otelciler Federasyonu, 2014: 4). Türkiye, 2013 yılı BMDTÖ verilerine göre ülke sıralamasında turist sayısı bakımından 6. sırada; turizm gelirleri açısından ise 12. sırada yer almıtır (BMDTÖ, 2014: 6). Türkiye nin turizm potansiyelinin çok zengin olması ve deerlendirilebilir konuma gelmesi ile de turizm, küresel ekonomik düzende Türkiye için önemli bir ekonomik rekabet unsuru oluturmaktadır. ktisadi örgütler ve oluumlar; IMF, Dünya Bankası, WTO, G7/G8, G24, G20, ktisadi birlii ve Kalkınma Tekilatı (OECD), Ekonomik birlii Tekilatı (ECO), Petrol hraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), Avrupa Serbest Ticaret Birlii (EFTA), Latin Amerika Serbest Ticaret Birlii (LAFTA), NAFTA, Asya Pasifik Ekonomik birlii (APEC) 1. Küreselleme ve Uluslararası ktisadi Örgütler Küreselleme, kinci Dünya Savaı sonrası yapılan, Türkiye nin de içinde yer aldıı Bretton Woods konferanslarında alınan kararlar üzerine oluturulan Dünya Bankası (World Bank-WB) ve Uluslararası Para Fonu na (International Monetary Fund-IMF) kadar uzanmakla birlikte, bu süreçte devletin ekonomideki aırlıının azaltılması istenmi, mal, hizmet ve sermayenin serbest dolaımına ilikin adımlar atılmıtır (Bakan ve Yıldırım, 2008: 145). Amerika ve Britanya nın kaygısı olan finans ve ticaretin düzenlenmesi ve kontrolü için (Alkan-Olsson, 2007: 245) Bretton Woods sistemi içerisinde bata Avrupa Birlii (European Union-AB) olmak üzere, Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaması (America Free Trade Association- NAFTA), Dünya Ticaret Örgütü (World Trade Organization-WTO), Asya Pasifik Ekonomik birlii (Asia- Pacific Economic Cooperation-APEC) gibi bölgesel ekonomik bütünlemeler ile birçok ekonomik, sosyal ve siyasi uluslararası örgüt kurulmutur. Dünya ekonomisinin uzun dönemli büyüme konjonktürü içinde ulus-devlet karar süreçlerinin yerini, uluslararası piyasalara dayalı örgütler almaya balamı bu dorultuda kararlar, örgütler aracılıı ile ulus devletlere yansıtılma sürecine girilmitir. Ulus-devletlerin düzenleme gücü ise küreselleme sürecine balı olarak deimi, bu deiim çerçevesinde kürek tutan devlet deil, dümen tutan devlet anlayıı ön plana çıkmı, bu da düzenleyici devlet kavramını beraberinde getirmitir (Alıcı, 2010: 321). Sermayenin ve ulusal pazarların giderek önem kaybetmeye balaması düüncesi ile de küreselleme söylemi deer kazanmıtır. kiz kurulular olarak bilinen IMF ve Dünya Bankası nın temel kurulu amacı Bretton Woods Sistemi ile oluturulmaya çalıılan daha serbest, dı denkleme sorunlarının olmadıı, dı ödeme güçlüklerinin yaanmadıı ve istikrarlı bir uluslararası döviz kuru sisteminin olduu uluslararası ortamın olumasını salamak olmutur (Soyak ve Bahçekapılı, 1998:4). 21. yy. çada demokrasiler, genel olarak balıca üç sektöre ayrılırlar (Kocaba, 2008: 175) Ülkelerin çıkar çatıması, rekabetin büyümesi yeni devlet anlayıı düüncesi ile kamu ve özel sektörden sonra üçüncü sektör kavramı olarak Sosyal Toplum Kuruluları (STK) günümüz ekonomilerinin ekillenmesinde dier bir önemli etken olarak karımıza çıkmaktadır. Kendilerini kalkınmacı sivil toplum kuruluları ya da uluslararası alanda hükümet dıı kurulular adı altında farklı bir biçimde tanımlamayan STK, ulus devletlere karı uluslararası sivil toplumun temsilcileri olarak sunulmaktadırlar (Acı, 2005). STK da dier sektörler gibi küreselleme sürecine dahil olmu ve uluslararası boyutta örgütlenmeye balamıtır. Küresel sistemin içinde aktif rol oynayan uluslararası örgütlerin sayıları giderek artmakta, sadece ekonomik örgütler deil çok sayıda sosyal, siyasi, sektörel örgüt de dünya düzenine yön vermektedir. Uluslararası örgütleri, faaliyet alanına göre; kapsamına göre; kurucularına göre; üye kabulüne göre; corafi konumuna göre sınıflandırmak mümkün olmakla birlikte genel olarak aaıdaki gibi sıralayabiliriz.
Sosyal nitelikli örgütler ve oluumlar; Dünya Salık Örgütü (WHO), Birlemi Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Birlemi Milletler Eitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO), Uluslararası Çalıma Örgütü (ILO), Birlemi Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Birlemi Milletler Çevre Programı (UNEP), Birlemi Milletler Nüfus Fonu (UNFPA), Uluslararası Af Örgütü (AL) Askeri amaçlı örgütler ve oluumlar; Kuzey Atlantik Antlaması Örgütü (NATO), Merkezi Antlama Tekilatı (CENTO) ve Güneydou Asya Antlaması Tekilatı (SEATO) Sektörel nitelikli örgütler ve oluumlar; Birlemi Milletler Dünya Turizm Örgütü-BMDTÖ (United Nations World Tourism Organization-UNWTO), Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Müavir Mühendisler Uluslararası Federasyonu (FIDIC) Çok amaçlı örgütler ve oluumlar: Avrupa Birlii (AB), Birlemi Milletler (BM) Gelimekte olan ülkelerin sosyal, ekonomik, siyasi hedefleri, kaynakları, sahip oldukları potansiyel, örgüt üyesi olup olmamalarını ya da hangi örgütleri tercih etmeleri gerektii ile yakından ilgilidir. Üyelik durumu beraberinde baımlılık, ulusal yetkinin sınırlandırılması hatta bazı durumlarda devredilmesini gerektirdiinden her devlet bu seçimi bizzat yapar (Hasgüler, Uluda, 2007: 7). Büyük devletlerin örgütlere üyelikleri, kaynaklarını ve güçlerini paylamayı gerektirdiinden bazen olumsuz bir karar olurken, Türkiye gibi gelimekte olan ülkeler için uluslararası kaynaklara eriimin kolaylaabilmesi açısından olumlu bir sonuç dourabilmektedir. Bununla birlikte küresel rekabet, beraberinde örgüt üyeliklerinde etkin rol oynama, bölgesel oluumlar içinde yer alma ve dı politika stratejilerini, bu boyutta oluturmayı zorunlu kılmaktadır. Özellikle örgütsel balılık dikkate alındıında, karar alma mekanizmasının ulusal boyuttan uzaklaarak uluslararası düzene taınması, örgüt üyeliinin önemini daha da arttırmaktadır. 2. Türkiye nin ktisadi ve Turizm Örgütleri le likisi Türkiye nin 2000 li yıllarda izledii dı politikasının, komu ülkeler ile çok taraflı anlamalar yapma ve uluslararası örgütlerin faaliyetlerinde etkin rol oynama eklinde olduu görülmektedir. Türkiye nin küresel rekabet içinde turizm endüstrisini de yakından ilgilendiren sosyal, siyasi, askeri ve dier farklı örgütler ile de önemli ibirlikleri bulunmaktadır. Ancak çalımanın kapsamı nedeniyle sadece turizm faaliyetleri açısından en önemli uluslararası iktisadi örgütler ile olan ilikiler incelenecektir. 2.1. Birlemi Milletler Dünya Turizm Örgütü (BMDTÖ) BMDTÖ, sorumlu, sürdürülebilir ve evrensel olarak eriilebilir turizmi elde etmek için Birlemi Milletler bünyesinde kurulmu, turizm alanında önde gelen uluslararası bir örgüttür. Turizm alanında küresel bir forum faaliyeti gerçekletirmektedir. Örgütün günümüzde 156 asil (baımsız devletler), 6 balı ve özel sektörü temsil eden 400 den fazla balı üyesi bulunmaktadır (www2.unwto.org). Türkiye, Örgüte 1975 yılından beri tam üyedir. Ayrıca Örgütle ilikilerin geni bir perspektifte sürdürülmesine büyük önem veren Türkiye, Türkiye Seyahat Acentaları Birlii ve Turist Rehberleri Birlii Dernei gibi turizm alanında etkin belli balı sektör temsilcileri aracılııyla Balı Üyelik kategorisi altında BMDTÖ bünyesinde temsil edilmektedir (http://www.mfa.gov.tr). Türkiye nin BMDTÖ üyelii ile elde ettii imkanlar aaıdaki gibi sıralanabilir (http://www.kultur.gov.tr); Dünya turizm ajandası, trendler, uluslararası ibirlii olanakları, turizm sektörü ile balantılı teknolojik gelimeler, aratırmalar, istatistikler, projeler ve bilgi transferine ilikin güncel bilgi salamak, Çeitli politikalarının, yol haritalarının belirlenmesi esnasında üye ülkelerin siyasi çıkarlarının da gündeme geldii bir platform olabilen örgüt toplantılarının takibi ile Türkiye nin çıkarlarının korunması, BMDTÖ etkinlikleri esnasında, dier ülkelerle ikili ve çok taraflı ilikiler kurabilmek ve ibirlii imkanı elde etmek. 2.2. ktisadi birlii ve Kalkınma Tekilatı (OECD) Türkçe kaynakların bazılarında Ekonomik Kalkınma ve birlii Örgütü olarak da ifade edilen OECD, uluslararası bir ekonomi örgütüdür. Türkiye, örgütün kurucu üyelerinden biri olmakla birlikte, OECD nin küresellemenin merkezi olma ve dünya ekonomisinin %80 ini bir çatı altında toplama hedefi açısından önemli bir konumda bulunmaktadır (www.bimer.gov.tr). Faaliyet alanları, bata ekonomi olmak üzere tarım ve gıda, sektörel geliim, eitim, istihdam, enerji, çevre, finans ve yatırım, sanayi ve hizmetler, nükleer enerji, bilim ve teknoloji, sosyal konular, göç, salık, vergi, ticaret, ulatırma, kentsel, kırsal ve bölgesel kalkınma gibi çok geni bir alanı kapsamaktadır
(www.oecd.org). Örgütün çok sayıda çalıma alanları olması sebebiyle Türkiye de birçok farklı kurum ve kurulu tarafından takip edilmektedir (www.ekonomi.gov.tr). Türkiye, OECD üyesi olarak, kurulu nezdindeki Turizm Komitesi çalımalarına da katılmaktadır. Türkiye, 1-2 Nisan 2014 tarihlerinde, Paris OECD Genel Merkezi nde düzenlenen 93. OECD Turizm Komitesi Toplantısı na ve 15-16 Mayıs 2014 tarihlerinde Prag da düzenlenen 12. Küresel statistik Forumu na aktif katılım salamıtır. Türkiye nin OECD aktif üyelii ile katıldıı faaliyetlerden uluslararası turizm alanında elde ettii imkanlar aaıdaki gibi sıralanabilir (www.bimer.gov.tr; www.mfa.gov.tr); Her yıl iki kere toplanan OECD Turizm Komitesi katılımı ile Örgüt ün turizm politikaları ve turizm istatistikleri (turizm uydu hesapları, istihdamın ölçülmesiyle ilgili yeni istatistiki yöntemler) alanında yaptıı kapsamlı çalımalardan faydalanılması, OECD üyesi ülkelerle konuyla ilgili olarak fikir alıveriinde bulunulması, Uluslararası ekonomik alanda giderek süratlenen gelimeleri yakından izleme ve batılı partnerler ile birlikte ortak politika tespitlerinin yapılmasına katkıda bulunma, Tekilat oydama sistemi ile çalıtıından her ülkenin kendi çıkarlarını göz önüne alabilmesi, OECD'nin bilgi, beyin gücü ve birikiminden daha fazla yararlanma, politikaların daha salıklı ve etkin biçimde uygulanmasının kolaylaması. 2.3. slam birlii Tekilatı (T) Kuruluundan bu yana Türkiye nin üye olduu T, dünyada barı ve uyumu tevik etmek, slam Dünyasının hak ve çıkarlarını korumak amacıyla kurulmutur (www.oic-un.org). slam dünyasının çok taraflı ekonomik ve ticari ibirliine yönelik ana platformu konumunda olan slam birlii Tekilatı Ekonomik ve Ticari birlii Daimi Komitesi (SEDAK), slam birlii Tekilatı nın 1981 yılında Mekke ve Taif de düzenlenen Üçüncü slam Zirve Konferansında kurulmutur. 1984 yılı baında Kazablanka da yapılan Dördüncü slam Zirve Konferansında, Türkiye Cumhurbakanı nın bakanlıına seçilmesi üzerine SEDAK, aynı yıl Kasım ayında stanbul da yapılan Birinci Toplantısı ile faaliyetlerine balamıtır (www.comcec.org). SEDAK, turizm ibirliine özel sektörün aktif katılımının salanması amacıyla Türkiye de, T-içi Turizmin Arttırılması için Özel Sektör birlii konulu çalıtaylar düzenlemi, sonuç olarak, T/SEDAK Özel Sektör Turizm Forumu oluturulmutur. Forumun 1. ve 2. Toplantıları yine Türkiye de gerçekletirilmi, T Üyesi Ülkelerde Sürdürülebilir Turizm ve Toplum Temelli Turizm ve T Bölgesinde Turizm Destinasyonu Pazarlamasında Etkili Pazar Stratejileri ana temalar olarak belirlenmitir (www.bimer.gov.tr). 2013 yılında, SEAK stratejisi çerçevesinde Turizm Çalıma Grupları kurulmu, bugüne kadar 4 kez Ankara da toplanmı olup, 5. Toplantısı 5 ubat 2015 tarihinde T Üyesi Ülkelerde Dolaımın Artırılması için Seyahatin Kolaylatırılması temasıyla yine Ankara da gerçekletirilmitir (www.bimer.gov.tr). Türkiye nin ISEDAK ile olan aktif üyelii dikkate alındıında uluslararası turizm alanında elde ettii imkanlar aaıdaki gibi sıralanabilir (www.bimer.gov.tr; www.tccb.gov.tr); Turizm Özel Sektör Forumu ile üye ülkelerde turizm alanında faaliyet gösteren özel sektörün düzenli olarak bir araya getirilmesi ve bu kapsamda ibirlii imkânlarının deerlendirilmesi, SEDAK emsiyesi altında devam eden slam Turizm Bakanları Konferansı, Turizm Koordinasyon Komitesi Toplantıları gibi ibirlii faaliyetlerinin, yeni ibirlii çabaları ile güçlendirilmesi, Türkiye de düzenlenen Turizm Çalıma Grupları toplantılarında Sürdürülebilir Turizm Geliiminde Yeni bir Trend: SEDAK Bölgesinde Toplum Temelli Turizm, SEDAK Bölgesi'nde Turizm Ürün Gelitirme ve Pazarlama Stratejileri, SEDAK Bölgesinde Turizm Yatırım Ortamının yiletirilmesi, T Üyesi Ülkelerde Dolaımın Artırılması için Seyahatin Kolaylatırılması gibi güncel konular belirlenmi bu dorultuda yeni hedefler ile yeni anlamalar yapılmasının salanması. 2.4. Avrupa Birlii (AB) Avrupa Birlii, Avrupa halklarının ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel alanlarda birbirleriyle kaynamasını öngören, Avrupa devletlerinin ve vatandalarının bir araya gelerek oluturduu uluslar üstü bir yapıdır (www.ab.gov.tr). Türkiye, Avrupa Komisyonu kurucu üye konumunda bulunmaktadır. AB, turizm politikalarına ve uygulamalarına üyesi olduu Avrupa Komisyonu Turizm Danıma Komitesinin (TAC) faaliyetleri çerçevesinde dahil olmaktadır.
TAC çalıma konuları arasında turizm politikası, Avrupa turizminin öncelikli hedefleri, turist rehberlii hizmetleri, turizm destinasyonları, turizmde sürdürülebilirlik, turizmde meslek kalitesinin gelitirilmesi, vize uygulamaları gibi turizm ile ilgili konular yer almakta; politika öncelikleri arasında istihdam ve bölgesel kalkınma, sürdürülebilir kalkınma, nitelikli doal ve kültürel miras ve Avrupa kimliinin tesisi yer almaktadır (www.bimer.gov.tr; www.kultur.gov.tr). Türkiye nin AB üyelik süreci ilikileri, turizmi etkiledii gibi, turizm de bu sürece gerek ekonomik gerekse sosyal açıdan katkılar salamaktadır (Mehter Aykın ve Yıldız, 2012: 383). Türkiye, AB kapsamında Avrupalı Seçkin Destinasyonlar Projesi (EDEN), Calypso, Avrupa Kültür Bakenti gibi direk turizm konulu projelerde yer alırken, Erasmus, Leonardo da Vinci gibi hayat boyu örenme programları, Sivil Toplum Diyalou (IPA), KOB ve letmeler çin Rekabetçilik Programı (COSME) gibi turizmi yakından ilgilendiren farklı konularda da ortak çalımalar gerçekletirilmektedir (ec.europa.eu). 2.5. G-20 G-20, uluslararası mali istikrarın salanması kapsamında, sanayilemi ülkeler ile gelimekte olan piyasa ekonomileri arasında tartıma, çalıma, politika seçeneklerinin deerlendirildii (Parasız, 2012: 81), 1999 yılında Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Bakanları düzeyinde oluturulmu bir platformdur. Türkiye G-20 ülkeleri arasında yer almakla birlikte farklı formatlarda ve düzeylerde gerçekletirilen tüm toplantı ve faaliyetlere aktif ve düzenli katılım salamaktadır. Türkiye, 2015 yılında G-20 Dönem Bakanlıını üstlenecek ve o yılki G-20 Liderler Zirvesi Türkiye de yapılacaktır (www.mfa.gov.tr). G-20 konuları arasında, küresel ekonomik ve mali istikrarın salanması, effaflıın arttırılması ve yolsuzlukla mücadele, küresel ekonomik sistemin günümüz gerçeklerine göre ekillendirilmesi, yükselen ekonomilerin artan aırlıklarının sisteme yansıtılması ve kalkınma, ticaret ve yatırım, bilgi iletiim teknolojileri (BT), turizm, yeil büyüme, enerji, çevre, iklim deiiklii, ulaım, gıda güvenlii, gibi önemli konular bulunmaktadır. 18-19 Haziran 2012 tarihlerinde Los Cabos/Meksika da gerçekleen Türkiye nin de yer aldıı G-20 Zirvesi sonuç bildirgesinde turizm ve seyahat endüstrisinin i yaratma, ekonomik büyüme ve kalkınma için önemli bir araç olduu kabul edilmitir. Bununla birlikte bildirge de devletlerin makam veya güvenliine zarar vermeden vize rejimleri ve ihraç süreçlerini iyiletirmek, seyahatlerin kolaylatırılması, vize programlarının yapılması, kalkınma, i yaratma, yoksulluun azaltılması, küresel büyüme için gelitirici giriimlere destek verecei yer almaktadır (www.wttc.org, www2.unwto.org). 2.6. Karadeniz Ekonomik birlii Örgütü (KE) Türkiye nin kurucu üyesi olduu KE, 25 Haziran 1992 tarihinde stanbul Zirvesi sırasında yayımlanan Deklarasyonla kurulmu, bölgesel bir ekonomik ibirlii örgütü olmutur. Bata ticaret ve ekonomik kalkınma olmak üzere bankacılık ve finans, ulatırma, enerji, haberleme, bilim ve teknoloji, KOB, çevre koruma, turizm ve doal afetler olmak üzere çeitli çalıma grupları faaliyet göstermektedir (www.kosgeb.gov.tr). KE, Karadeniz çevresini istikrar, refah ve barı alanına dönütürmek, samimi ve iyi komuluk ilikileri gelitirerek, corafi yakınlık ve müterek kültürel ve tarihi miras gibi ortak paydaların avantajlarından yararlanarak, ikili ve çok taraflı ilikiler kurma amaçları ile kurulmutur (www.tbmm.gov.tr; www.pabsec.org). Turizm sektörüne ilikin faaliyetler Karadeniz Ekonomik birlii Parlamenter Asamblesi (KEPA) kapsamında yürütülmektedir. KEPA, 2002 yılında KE tarafından kabul edilen KE Turizm Eylem Planı taslaının hazırlanmasında dikkate alınan, Karadeniz Bölgesinde Turizm Gelitirme konulu bir Tavsiye Kararını ve Raporu kabul etmitir. Ayrıca turizmin potansiyel rolünü, karılıklı anlayı ve insanlar arası yakın ilikiler kurmaya katkıda bulunmasıyla geliim için bir araç olarak gören, Karadeniz Bölgesi'nde Kültür Turizmi Alanında birlii konusunda bir Tavsiye Kararını kabul etmitir (www.pabsec.org). KEPA ile Türkiye ortak ibirlii içinde pek Yolu, Viking Yolları, Zeytin Aacı Yolu, Fenikeliler Yolu gibi projeler yer almaktadır. Projelerin amacı, Karadeniz Bölgesi'nde kültürler arası bir paylaım aracı olarak yaatılması; Kafkasya-Anadolu-Avrupa güzergahı boyunca kültür turizmi seyahat planlarının tasarlanması ve gelitirilmesi; Bölgedeki somut kültürel mirasın gelitirilmesi, muhafaza edilmesi ve restorasyonu; Kültür turizmi vasıtasıyla istidam yaratılması eklinde ifade edilebilir (www.pabsec.org). Yukarıda yer alan örgütler dıında Türkiye nin Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC), Uluslararası Sosyal Turizm Örgütü (OITS),
Avrupa Seyahat Komisyonu (ETC), Uluslararası Turizm Birlii (AIT) ve Uluslararası Otomobil Federasyonu (FIA), Dünya Ticaret Örgütü (WTO) gibi üye konumunda olduu veya üyelik sürecinde bulunduu çok sayıda uluslararası örgüt ile turizm alanında ilikisi bulunmaktadır. SONUÇ VE DEERLENDRME Küreselleme sürecinde uluslararası iktisadi örgütlerin, dünya ekonomisi üzerindeki etkileri önemli derecede artmıtır. Özellikle yirminci yüzyılın ikinci yarısında ülkelerin kendi siyasi, ekonomik, askeri politikalarını belirlerken bile dorudan veya dolaylı olarak iktisadi örgütler ile iliki içinde olduu görülmektedir. Türkiye gibi corafi konumu ile stratejik bir noktada olan, aynı zamanda dünya ülkeleri ile youn tarihi ve kültürel ilikileri bulunan bir ülkenin, küreselleme sürecindeki bu geliimin dıında kalmayarak uluslararası iktisadi örgütler ile yakın ilikiler içinde bulunması kaçınılmazdır. Türkiye, dünya ekonomisinin ekillenmesinde önemli rol oynayan bazı iktisadi örgütlerde üye olarak bulunurken bazı örgütlerin kurucu üyesi konumundadır. Türkiye nin G-20 ülkeleri arasında yer aldıı dikkate alındıında, ulusal sürdürülebilir kalkınmanın salanabilmesi ve uluslararası pazarlarda rekabet edilebilmesi ancak istihdam, milli gelir, ödemeler dengesi vb. konularda olumlu etkiler yaratabilecek turizm gibi endüstriyel alanlarda uluslararası iktisadi örgütler ile youn ibirlii içinde bulunması ile mümkündür. Türkiye nin turizm verilerine bakıldıında, Birlemi Milletler Dünya Turizm Örgütü, Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi, Dünya Ekonomik Forumu gibi uluslararası kuruluların gerçekletirdikleri kriterlerde Türkiye nin uluslararası turizm pazarında ön sıralarda yer aldıı görülmektedir. Ayrıca turizmin entegre bir endüstri olduu ve bu balamda dier endüstrilere saladıı ekonomik katkı dikkate alındıında, Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası, Dünya Ticaret Örgütü gibi uluslararası iktisadi örgütler ile olan ibirliinin önemi daha iyi anlaılmaktadır. Yeni dünya düzeninde, güçlü devletlerin ibirlii çerçevesinde kurulan uluslararası örgütler, ortak ideolojileri ve politikaları yayma görevini üstlenmi ve küresel sisteme yön veren en önemli unsurlardan biri olmutur. Teknolojik gelimeler, STK etkinliklerinin giderek artması, sınırların kalkması gibi sosyal ve ekonomik hayatı dorudan etkileyen olaylar uluslararası örgütlerin de turizm gibi çok yönlü alanlara eilimlerini arttırmıtır. Çalıma sonucu elde edilen veriler incelendiinde son yıllarda AB, OECD, G-20 gibi büyük iktisadi örgütlerin ve oluumların da turizm alanına eilim gösterdikleri, bu yönde ortak faaliyetlerinin sayısını arttırdıkları görülmektedir. Bunun en önemli sebebi insanların turizm faaliyetlerine katılma taleplerinin giderek artması ile birlikte turizmin sadece ekonomik deil, sosyal ve siyasi ilikileri de etkilediinin fark edilmesi olarak ifade edilebilir. Artık zorunlu çoklu ilikiler içinde turizmin, çok yönlü iyi ilikiler salaması ülkeler açısından deerini arttırmaktadır. AB ülkelerinde vizelerin kalkması, G-20 ülkeleri içinde aynı ibirlii sürecinin konuulması, turizm projelerine fon salanması, bölgesel örgütlerin kendi ikili ilikileri içindeki anlamaları ve benzeri olaylar ile turizm yönündeki çalımaların daha uzun yıllar devam edecei ve uluslararası örgütlerin turizmi daha önemli bir boyuta taıyacaı sonucu çıkarılabilmektedir. Türkiye, örgütlerin bu yönelimini bilerek dı politikasını, uluslararası düzeyde ibirlikleri yapma, örgütlere üye olma, çok yönlü alanlarda uzmanlama ile rekabet edilebilirliklerini arttırma yönünde oluturmutur. Türkiye nin uluslararası gücünü arttıracak ve uzmanlamasını salayacak alanlardan biri turizm olarak görülmektedir. Türkiye nin sahip olduu turizm potansiyelinin dünyaya açılması, ulusal ve uluslararası alanda ekonomik büyüme salanması, istihdamın arttırılması, uluslararası iktisadi ve turizm örgütleri ile yapmı olduu üyelikler ile yakından ilikilidir. Türkiye nin bu örgütler ile ortak amaçlar dorultusunda talebin ihtiyaç duyduu mal ve hizmetleri üretebilme ve tüketme sürecinde uyumlu ortaklıkları bulunmaktadır. Türkiye nin ikili ve bölgesel ilikilerin gelitirilmesi yönündeki dı politikası ile uluslararası iktisadi ve turizm örgütlerine üyelii ve aktif katılımı sayesinde BMDTÖ verilerinde turist sayısı bakımından 6. sırada yer almakta, 2013 yılında turizmde yaklaık %10 büyüme görülmektedir. Türkiye nin mevcut dı politikasını gelitirerek devam etmesi halinde bu verilerin daha da yükselmesi beklenebilmektedir.
KAYNAKÇA ACI, Esra Yüksel (2005). Küreselleme Olgusu ve STK'lar, Bilim, Eitim ve Düünce Dergisi, Cilt:5, Sayı:1. ALICI, Orhan Veli (2010). Küresellemenin Ulus-Devletlerin Düzenleme Gücü Üzerindeki Etkileri, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 19, Sayı 3, s.319-330. ALKAN-OLSSON, lhami (2007). The Changing Nature and Role of Soft Law in International Economic Law and Regulation: From State-Centric to Globalist Paradigm, UK:Kent Law School. BAKAN, Sumru ve YILDIRIM, Zarife (2008). Dünü ve Bugünü ile Türkiye nin Küreselleme Süreci, Uluslararası Türkiye Cumhuriyeti Sempozyumu Bildirileri, Isparta, s.145-155. BMDTÖ-Birlemi Milletler Dünya Turizm Örgütü (2014). Tourism Highlight, World Tourism Organization Publication. GÜNSOY, Bülent (2006). Küresellemenin Ölçülmesinde Sistematik Yaklaımlar, Ankara: Kırlangıç Yayınevi. HASGÜLER, Mehmet ve ULUDA, Mehmet B. (2007). Uluslararası Örgütler: Tarihçe-Organlar-Belgeler Politikalar, 3. Baskı, stanbul: Alfa Yayınları. HENTSCHKE, Guildbert C., PARRY, Shirley C. ve BERNSTEN Samanta (2014). Globalization, çinde Dominic J. Brewer, Lawrence O. Picus (Editörler), Encyclopedia of Education Economics and Finance (ss. 371-376), Volume 1, London: Sage Publications Ltd. KOCABA, Fatma (2008). Küreselleme Balamında Kar Amacı Gütmeyen Kuruluların Güçlendirilmesinde nternetin Önemi, Hukuku ve ktisat Dergisi, s.173-195. MEHTER AYKIN, Sibel ve YILDIZ, Sevcan (2012), European Tourism Policy and Reflections of Tourism in the Negotiations with Turkey, Tourismos: An International Multidisciplinary Journal of Tourism, 7:1, s.383-395. PARASIZ, lker (2012). Uluslararası Mali ve Ekonomik Kurulular, stanbul: Ezgi Kitabevi. SOYAK, Alkan ve BAHÇELKAPI, Cengiz (1998). ktisadi Krizler-IMF Politikaları likisi ve Finance and Development Dergisindeki Yansımaları, ktisat, letme ve Finans Dergisi, Yıl:13, Sayı:144, s.48-61. STEGER, Manfred B. (2009). Globalization, New York: Sterling Publisher Co. Inc. TUROFED-Türkiye Otelciler Federasyonu (2014). Turizm Raporu, Yıl:4, Sayı:8. Dier Kaynaklar BMER-Babakanlık letiim Merkezi, http://www.bimer.gov.tr/ adresinden 11.01.2015 tarihinde eriilmitir. BMDTÖ-Birlemi Milletler Dünya Turizm Örgütü, http://www2.unwto.org/ adresinden 10.01.2015 tarihinde eriilmitir. COMCEC-slam birlii Tekilatı Ekonomik ve Ticari birlii Daimi Komitesi, http://www.comcec.org/ adresinden 18.01.2015 tarihinde eriilmitir. European Commission, http://ec.europa.eu/adresinden 21.01.2015 tarihinde eriilmitir. KOSGEB-Küçük ve Orta Ölçekli letmeleri Gelitirme ve Destekleme daresi Bakanlıı, http://www.kosgeb.gov.tr/ adresinden 25.01.2015 tarihinde eriilmitir. OECD-ktisadi birlii ve Kalkınma Tekilatı, www.oecd.org/ adresinden 16.01.2015 tarihinde eriilmitir. OIC-slam birlii Tekilatı, http://www.oic-un.org/adresinden 21.01.2015 tarihinde eriilmitir. PABSEC-Karadeniz Ekonomik birlii Parlamenter Asamblesi, http://www.pabsec.org/adresinden 25.01.2015 tarihinde eriilmitir. T.C. Avrupa Birlii Bakanlıı http://www.ab.gov.tr/ adresinden 20.01.2015 tarihinde eriilmitir. T.C. Cumhurbakanlıı, http://www.tccb.gov.tr/ adresinden 20.01.2015 tarihinde eriilmitir. T.C. Dıileri Bakanlıı, http://www.mfa.gov.tr/ adresinden 18.01.2015 tarihinde eriilmitir. T.C. Ekonomi Bakanlıı, http://www.ekonomi.gov.tr, adresinden 17.01.2015 tarihinde eriilmitir. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlıı, http://www.kultur.gov.tr/ adresinden 21.01.2015 tarihinde eriilmitir. TBMM-Türkiye Büyük Millet Meclisi, http://www.tbmm.gov.tr/ adresinden 26.01.2015 tarihinde eriilmitir. TUROB-Turistik Otelciler letmeciler ve Yatırımcılar Birlii, http://www.turob.com/ adresinden 15.02.2015 tarihinde eriilmitir. WTTC- Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi, http://www.wttc.org/ adresinden 23.01.2015 tarihinde eriilmitir.