DAREN N TARAF OLDU U SÖZLEfiMELERDEN DO AN ALACAKLARIN 6183 SAYILI AATUHK KARfiISINDAK DURUMU



Benzer belgeler
VERGİ DAVALARINDA İDARE LEHİNE HÜKMEDİLEN KARŞI VEKALET ÜCRETİNİN TAHSİLİNDE ZAMANAŞIMI SÜRESİNİN BELİRLENMESİ 1

YARGITAY 7. HUKUK DA RES

YARGITAY 14. HUKUK DA RES

YARGITAY 15. HUKUK DA RES

YARGITAY 19. HUKUK DA RES

YARGITAY 6. HUKUK DA RES

YARGITAY 13. HUKUK DA RES

BELGES Z MAL BULUNDURULMASI VEYA H ZMET SATIN ALINMASI NEDEN YLE KDV SORUMLULU U

YARGITAY 20. HUKUK DA RES

YASAL FA Z UYGULAMASI VE B R YARGITAY KARARI

T evsik zorunlulu u Maliye Bakanl taraf ndan kay t d fl ekonomi ile

KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 )

Bireysel Emeklilik Sisteminden Ç k flta Uygulanan Vergi Stopaj na liflkin Son Geliflmeler. BFS /16 stanbul,

Soru ve Cevap. ÇÖZÜM Say : SORU 1:

Özelge: 4632 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesi kapsamında vakıf/sandıklardan bireysel emeklilik sistemine yapılan aktarımlarda vergilendirme hk.

YARGITAY 2. HUKUK DA RES

ORHAN YILMAZ (*) B SAYILI YASADA YAPILAN DE fi KL KLER:

VERG NCELEMELER NDE MAL YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, MAL YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM

G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl

SOSYAL GÜVENL K KURUMU ALACAKLARINA L fik N HT YAT HAC Z VE HT YAT TAHAKKUK UYGULAMALARI

F NANSAL K RALAMANIN VERG KARfiISINDAK DURUMU

D amga vergisi hukuki ve ticari ifllemler için düzenlenen ka tlara dayand r lm fl

TEŞVİK BELGELİ MAKİNA VE TEÇHİZAT TESLİMLERİNE UYGULANAN KDV İSTİSNASINDA BİR SORUN

YARGITAY 18. HUKUK DA RES

AMME ALACAKLARI TAHS L USULÜ HAKKINDA KANUNU (6183) NUNDA YAPILAN DE fi KL KLER 6183 SAYILI A.A.T.U

YATIRIM ND R M HAKKINDAK ANAYASA MAHKEMES KARARININ DE ERLEND R LMES

YARGITAY 14. HUKUK DA RES KARARLARI

K atma de er vergisi, harcamalar üzerinden al nan vergilerin en geliflmifl ve

F inans sektörleri içinde sigortac l k sektörü tüm dünyada h zl bir büyüme

TARH YAT ÖNCES VE SONRASI UZLAfiMALARDAK USUL VE ESAS FARKLILIKLARININ YASAL AÇIDAN DE ERLEND R LMES

Türev Ürünlerin Vergilendirilmesiyle lgili Olarak Yay nlanan Tebli ler Hakk nda. BFS /03 stanbul,

YARGITAY 8. CEZA DA RES KARARI

B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle

2464 BELED YE GEL RLER KANUNU BELEDİYE GELİRLERİ

KULLANILMIfi B NEK OTOMOB L TESL MLER N N KDV KANUNU KARfiISINDAK DURUMU

MOTORLU TAfiIT SÜRÜCÜLER KURSLARINDA KATMA DE ER VERG S N DO URAN OLAY

5520 SAYILI KANUNA GÖRE KOOPERAT FLERDE VERG MUAF YET

YARGITAY 14. HUKUK DA RES

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri

6802 SAYILI G DER VERG LER KANUNU GİDER VERGİLERİ

1 93 say l Gelir Vergisi Kanunu nun 75 inci maddesi ile hüküm alt na al nd

SİRKÜLER 2009 / İşsizlik Ödeneği Almakta Olan İşsizleri İşe Alan İşverenlere Yönelik Sigorta Primi Desteği

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir.

1 6/01/2004 tarihli say l Resmi Gazete de yay mlanan ve 01/05/2004

m a l i Ç Ö Z Ü M 139 S M M M O Yay n Organ

ENST TÜ SAVAfi VE GREV KLOZLARI (Yard mc tercüme metin) YAT 1/11/85. Bu sigorta ngiliz Yasa ve Uygulamas na ba l d r.

1890 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 4 Y l 2007

PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU

Yat r m Ortakl klar nda Vergi Rejimi. BFS /13 stanbul,

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI

T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2013/ K. 2015/1362 T

NO: 2013/41 TAR H:

T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de

PTAL ED LEN HALE KARARINDA DAMGA VERG S KES NT S

CEZAİ ŞARTIN TEK YANLI KARARLAŞTIRILAMAYACAĞI

GENEL HUKUK B LG S (Hukuka Gir ifl)

KDV BEYAN DÖNEM, TAKV M YILININ ÜÇER AYLIK DÖNEMLER OLAN MÜKELLEFLER

Y eni 5520 say l Kurumlar Vergisi Kanunumuz ile yeni bir kavram Kontrol

Yat r m ndirimi le lgili Vergi Mahkemesi Karar ve 2009 Y l Kurumlar Vergisi Beyan nda Yat r m ndirimi stisnas. BFS /03 stanbul,

4 904 say l Türkiye fl Kurumu Kanunu (4904, 2003) ile istihdam n korunmas na,

G elir Vergisi Kanunu nun 94 ncü maddesi gere ince yap lan gelir vergisi

G ümrük Müsteflarl Gümrükler Genel Müdürlü ünün yay mlam fl oldu-

5 535 say l Baz Kamu Alacaklar n n Tahsil ve Terkinine liflkin Kanun un

S on y llarda özel e itim kurumlar na sa lanan vergisel teflviklerin artmas yla

EK-1. bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi şartıyla bu alacaklara bağlı faizlerin tahsilinden vazgeçilir.

SİRKÜLER RAPOR MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ KANUNU GENEL TEBLİĞİ. (Seri No:30) Sirküler Tarihi: Sirküler No: 2008/58

MESLEK MENSUBU KURUMLAfiMA PROJES YOL HAR TASI

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari

B ilindi i üzere 3065 say l Katma De er Vergisi Kanunun 13 üncü maddesine

Ö rtülü sermaye müessesesi Kurumlar Vergisi Kanununun 16 nc maddesinde

DEVREDEN YATIRIM İNDİRİMİNİN KULLANIMI HAKKINDA GENEL TEBLİĞ YAYIMLANDI:

3 218 say l Serbest Bölgeler Kanunu nun 6 nc maddesinde 5084 say l

F inansal piyasalar n küreselleflmesi, çokuluslu flirketlerin say lar nda yaflanan

YARGITAY 1. HUKUK DA RES

YAPIM HALELER NDE KATMA DE ER VERG S TEVK FATINDA SON DURUM

YARGITAY 15. HUKUK DA RES KARARLARI

XI/1 ESASLAR 1. :Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araflt rma Kurumunu,

V ak flar, (4721 say l Türk Medeni Kanunu) maddelerinde düzenlenmifl

XI/3 ESASLAR 1. MADDE 3- (1)Bu Esaslarda geçen; a) TÜB TAK : Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araflt rma Kurumunu, b) Baflkanl k : TÜB TAK Baflkanl n,

213 SAYILI VERG USUL KANUNU VERGİ USUL KANUNU

Yarg tay Kararlar. yarg tay kararlar. Derleyen: Av. Ertan ren YARGITAY KARARI: T.C. YARGITAY 9.Hukuk Dairesi

28 Kasım 2013 PERŞEMBE. Resmî Gazete. Sayı : TEBLİĞ. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından: İŞVEREN UYGULAMA TEBLİĞİNDE DEĞİŞİKLİK

T.C. BİLECİK İL GENEL MECLİSİ Araştırma ve Geliştirme Komisyonu

SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R?

Baflkanl n, Merkez : Türkiye Bilimsel ve Teknik Araflt rma Kurumu Baflkanl na ba l Marmara Araflt rma Merkezi ni (MAM),

U ygulama ve ö retide, 1475 say l kanunda gösterilen fesih hallerinden birinin

4 734 say l Kamu hale Kanunu ile 4735 say l Kamu hale Sözleflmeleri

TMSF YE GEÇEN KIYI BANKALARINDAN ELDE EDĐLEN FAĐZ GELĐRLERĐNĐN VERGĐLENDĐRĐLMESĐYLE ĐLGĐLĐ TEBLĐĞ YAYIMLANDI

5510 SAYILI KANUNDA fiverenler N fiyer B LD RGES VERME YÜKÜMLÜLÜ Ü LE LG L DÜZENLEMELER

4691 SAYILI TEKNOLOJ GEL fit RME KANUNU 4691 SAYILI KANUN

KURUMLAR VERG S KANUNUNDA YAPILAN DE fi KL KLER KURUMLAR VERGİSİ

AMME ALACAKLARINDA TERKİN TUTARI

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi

GRUP ŞİRKETLERİNE KULLANDIRILAN KREDİLERİN VERGİSEL DURUMU

D A N I fi T A Y ONÜÇÜNCÜ DA RE

DANIŞTAY İDARİ ve VERGİ DAVA DAİRELERİNE İLİŞKİN TEMEL UYUŞMAZLIKLAR İLE UYUŞMAZLIKLARIN YOĞUNLAŞTIĞI BÖLGELER ;

NOTERLER N HARÇ SORUMLULUKLARINDA PROBLEML ALANLAR

Genel Yay n S ra No: /14 Cep Kitapl : XLV. Yay na Haz rlayan Av. Celal Ülgen - Av. Coflkun Ongun. Kapak Can Eren

SOSYAL S GORTALAR VE GENEL SA LIK S GORTASI KANUNLARI VE GERÇEKLER SEMPOZYUMU

K urumlar Vergisi Kanununun 22 nci maddesinde dar mükellef kurumlar n

Transkript:

mali ÇÖZÜM 253 DAREN N TARAF OLDU U SÖZLEfiMELERDEN DO AN ALACAKLARIN 6183 SAYILI AATUHK KARfiISINDAK DURUMU Av. Dr. Filiz KESK N I. Girifl darenin taraf oldu u sözleflmelerden do an alacaklar n AATUHK daki düzenlemeler çerçevesinde takip ve tahsil edilip edilemeyece inin belirlenmesi için sözleflmenin niteli inin belirlenmesi önem arz etmektedir. Bu çal flmam zda idarenin ne tür sözleflmelere taraf olabilece i ve hangi sözleflmelerden do an alacaklar n n kamu alaca olarak nitelendirilece i hususu üzerinde durulacakt r. II. darenin Sözleflmeleri: dare taraf ndan yap lan sözleflmeler karfl m za her zaman idari (yönetsel) sözleflmeler olarak ç kmamaktad r. Zira, idarenin idari sözleflmeleri yan nda özel hukuk kiflileri gibi yapt özel hukuk sözleflmeleri de bulunmaktad r. Bu sebeple idarenin sözleflmeleri idari sözleflmeler ve idarenin özel hukuk sözleflmeleri olmak üzere ikiye ayr lmaktad r. Sözleflmeleri bu biçimde bir ayr ma tabi tutman n amac sözleflmelere uygulanacak hukuku ve do acak uyuflmazl klar n çözüm yerini belirlemeye yöneliktir. 1 fiöyle ki, idari sözleflmeler nedeniyle taraflar aras nda ç kacak ihtilaflar idari yarg, özel hukuk sözleflmelerinden do an ihtilaflar ise adli yarg organlar taraf ndan görülmektedir. 1 AKYILMAZ, Bahtiyar, dare Hukuku, Konya, 2004, sh.301

254 mali ÇÖZÜM Ancak bu noktada belirtilmesinde yarar görülen hususlardan birisi de idarenin yapt özel hukuk sözleflmelerine iliflkin bütün ihtilaflar n adli yarg - n n görev alan na girmedi idir. Zira idarenin özel hukuk sözleflmelerinin haz rlanmas aflamas nda da idare hukuku hükümlerinin uygulanmas söz konusu olmaktad r. Bu sebeple idarenin özel hukuk sözleflmesi imzalan p uygulamaya bafllan ncaya kadar do acak uyuflmazl klara iliflkin davalar n çözüm yeri idari yarg olacakt r. Dolay s yla idare hukuku kurallar sadece idari sözleflmeler de il, imzalan p uygulan ncaya kadar idarenin özel hukuk sözleflmeleri aç s ndan da geçerli olacakt r. Buna ba l olarak idari yarg yerleri de sadece idari sözleflmelerden do an uyuflmazl klar de il, idarenin özel hukuk sözleflmeleri imzalan p, uygulanmaya bafllan ncaya kadar ç kabilecek bütün uyuflmazl klara bakmaktad r. 2 Bu kapsamda afla da idari sözleflmeler ile özel hukuk sözleflmeleri üzerinde durulacakt r. A. dari (Yönetsel) Sözleflmeler 1.Tan m Kamu kurulufllar n n idare hukuku kurallar na dayanarak yapt klar sözleflmeler idari sözleflme olarak adland - r lmaktad r. dari sözleflmeler kamu kurulufllar ile idari kifliler aras nda yap labildi i gibi, tüzel kiflili i olan kamu kurulufllar aras nda da yap labilmektedir. Di er taraftan, idari sözleflmeler de özel hukuk sözleflmeleri gibi iki taraf n anlaflmas ile yap lmakta olup, taraflar kural olarak hem sözleflme yapmakta hem içeri ini saptamakta belli koflullar alt nda serbest bulunmaktad r. 3 Dan fltay kararlar nda idari sözleflmelerin unsurlar afla daki flekilde s ralanmaktad r 4 : - Sözleflmenin taraflardan birisinin idare olmas, - Sözleflmenin konusunun kamu hizmeti olmas ve söz konusu kamu hizmetinin yürütülmesi için yap lmas, - Sözleflmenin amac n n kamu yarar olarak saptanmas, 2 AKYILMAZ, age, sh.302 3 GÖZÜBÜYÜK, fieref- TAN, Turgut, dare Hukuku, Cilt:I, Genel Esaslar, Turhan Kitapevi, Ankara, 1998,sh.375 4 Dan fltay 1. Dairenin, 24.09.1992 tarih, E: 1992/232, K: 1992/294 say l karar, Dan fltay 8. Dairenin 13.12.1999 tarih, E: 1999/2852, K:1999/7533 say l karar, Dan fltay 5. Dairenin 17.05.2000 tarih, E:2000/476, K:2000/1516 say l karar.

mali ÇÖZÜM 255 - Sözleflmenin idareye üstünlük ve ayr cal k tan mas. Uyuflmazl k Mahkemesine göre, bir kamu hizmetini yürütmek ve kamu yarar n sa lamak konusu ve amac yla yap lan kimi sözleflmeleri idari biçimde ya da özel hukuk sözleflmesi biçiminde yapma konusunda idarenin bir seçimlik hakk bulunmaktad r. Bu nedenle, sözleflme metni incelenmeli ve idarenin bir özel hukuk sözleflmesi mi, yoksa idari sözleflme mi yapmak istedi i araflt r lmal d r. E er sözleflme ile idarenin üstünlü ü ve otoritesi kabul edilmifl ise yani idare sözleflmeye taraf olan kifliye karfl kamu gücünden do an üstün yetkilerle donat lm flsa idarenin idari sözleflme yapmak istedi i anlafl lmal d r. Di er bir anlat mla, idari sözleflme özel hukuku aflan koflullar içermelidir. 5 dari sözleflmenin unsurlar nda sözü edilen kamu hizmeti kavram, siyasal organlar taraf ndan kamuya yararl olarak kabul edilen ve toplumsal bir gereksinimi karfl lamak amac yla kamu kuruluflunun ya kendisi ya da yak n gözetim ve denetimi alt nda özel kesim taraf ndan yürütülen faaliyetler olarak tan mlanmaktad r. 6 2. Bafll ca idari sözleflme türleri a-kamu hizmeti imtiyaz sözleflmeleri: dare ile genel olarak sermaye flirketi olan bir tüzel bir kifli aras nda yap - lan, bir kamu hizmetinin belirli ve uzun bir süre içinde kurulmas n n ve iflletilmesinin karfl l nda hizmetten yararlananlardan ücret ya da bedel almak ve giderleriyle kar ve zarar (riski ) özel giriflimciye ait olmak üzere, idarenin kendi buyru u ve sorum- 5 Uyuflmazl k Mahkemesi nin E: 1953/2, K: 1953/6, 26.02.1953 tarihli karar (G R TL, smet-b LGEN,Pertev-AKGÜNER,Tayfun, dare Hukuku, Der yay nlar, stanbul 2001, sh. 834) 6 GÜNDAY, Metin, dare Hukuku, maj Yay nc l k, Ankara, 1999, sh.224. Kamu hizmeti kavram ile ilgili ayr nt l bilgi için ayr ca bkz. KARAHASANO LULLARI, Onur, Kamu Hizmeti, Turhan Kitapevi, Ankara, 2002,. Dan fltay 6. Dairenin 09.05.2000 tarih, E: 1999/3060, K: 2000/2707 say l karar nda kamu yarar kavram...liman n konteyner ve Ro-Ro tafl mac l na sa layaca önemli kapasite art fl ve kolayl klar ile ihracat ve ithalatlarla ilgili yük tafl mac l nda ekonomik bir tafl ma flekli olan kombine tafl mac l n geliflmesine önemli katk s olaca...bu durumda liman n ülkemize sa layaca ekonomik yarar ve yarataca istihdam ile liman n yap m nda kamu yarar bulundu u kuflkusuz oldu undan dava konusu uygulama imar plan nda kamu yarar na, flehircilik ilkelerine ve planlama esaslar na ayk r l k bulunmad... fleklinde ifade edilmifltir.

256 mali ÇÖZÜM lulu u alt nda sa lanan yönetim biçimini düzenleyen sözleflmedir. 7 b-müflterek emanet sözleflmesi: Müflterek emanet usulüne göre gördürülecek kamu hizmetlerinin yürütülmesi için özel kiflilerle idare aras nda yap lan sözleflmelerdir. Osmanl imparatorlu u zaman nda deniz fenerlerinin iflletilmesinde kullan lan bu usul günümüzde idarenin kültürel nitelikli kamu hizmetlerinin özel kifliler arac l ile yürütülmesinde kullan lmaktad r. 8 c-kamu istikraz sözleflmeleri: Devlet ve baz kamu tüzel kiflilikleri taraf ndan tahvil, bono v.s. gibi de iflik isimlerle ç kar lan senetler karfl l - nda halktan borç para al nmas n sa layan sözleflmelerdir. 9 d- ltizam sözleflmeleri: Bir özel kiflinin kamu idaresine ödeyece i belirli bir ücret karfl l nda bu kamu hizmetini kendi kar ve zarar na iflletmesi amac yla kamu idaresi ile yapt bir sözleflmedir. Günümüzde bu tür sözleflmelerin daha çok göl ve nehirlerde, deniz k y lar ndaki hazineye ait dalyanlardan yararlanmak için yap ld görülmektedir. 10 e- dari hizmet sözleflmeleri: darenin baz faaliyetleri kendileriyle hizmet sözleflmesi yapt kiflilere gördürmesi mümkündür. dare ile bu kifliler aras nda akdedilen hizmet sözleflmeleri nin bir k sm idare hukukuna, di er bir k sm ise özel hukuka tabidir. dare hukukuna tabi hizmet sözleflmelerine idari hizmet sözleflmesi ve bu tür sözleflmeyle çal flan kiflilere de sözleflmeli personel denilmektedir. 11 f-yer alt ve yer üstü servetlerinin iflletilmesine iliflkin sözleflmeler Anayasan n 168. maddesine göre, tabii servetler ve kaynaklar devletin 7 Dan fltay 1. Dairenin, 24.09.1992 tarih, E: 1992/232, K: 1992/294 say l karar. Anayasa Mahkemesi nin, 28.06.1995 tarih, E: 1994/71, K:1995/23 say l karar nda 3996 say l yasa ile düzenlenen yap-ifllet-devret yönteminin kamu hizmeti imtiyaz, 2. maddede öngörülen yat r m ve hizmetlerin yapt r lmas na, iflletilmesine ve devredilmesine iliflkin sözleflmelerin de kamu hizmeti imtiyaz sözleflmesi oldu u ifade edilmifltir. (AKYILMAZ, age,sh.313) 8 AKYILMAZ, age, sh. 309 9 GÖZÜBÜYÜK-TAN, age, sh.386 10 GÖZLER, Kemal, dare Hukuku, Cilt:II, Ekin Kitapevi, Bursa, 2003, sh.70. 11 GÖZLER, age, sh.72.

mali ÇÖZÜM 257 hüküm ve tasarrufu alt ndad r. Bunlar n aranmas ve iflletilmesi hakk devlete aittir. Ancak devlet bu hakk n sözleflme ile belli bir süre için gerçek ve tüzel kiflilere devredebilmektedir. 12 g-di er idari sözleflmeler: darenin yukar da belirtilen tiplere girmeyen bir idari sözleflmeye taraf olmas da mümkündür. B. darenin özel hukuk sözleflmeleri 1. Tan m: Özel hukuk sözleflmeleri ile ilgili temel düzenlemeler Borçlar Kanununda yer almakta olup, an lan Kanun uyar nca sözleflme, hukuki bir sonuç do urmak üzere iki veya daha fazla kiflinin karfl l kl ve birbirine uygun irade beyanlar ile uyuflmas d r. Söz konusu irade beyanlar ndan zaman itibar ile önce olan icap, sonra geleni kabul olarak adland r lmaktad r. 13 2- darenin taraf olabilece i bafll ca özel hukuk sözleflme türleri a- Devlet hale Kanununa göre yap lan sözleflmeler: darenin bay nd rl k, malzeme sat n alma, tafl ma gibi iflleri konusunda yapt sözleflmeler kategorik olarak özel hukuk sözleflmesi say lmaktad r. Ancak bu tür sözleflmelerin yap lmas nda baflta Devlet hale Kanunu olmak üzere yasalar ile belirlenen idari usuller izlenmekte ve dolay s yla sözleflmenin yap lmas na kadar geçen aflamalardaki usulsüzlükler idare hukuku esaslar na göre idari yarg da karara ba lanmaktad r. 14 b-abonman Sözleflmesi: Endüstriyel ve ticari kamu hizmetlerinden (demiryollar,tramvay ve di er nakil vas talar, su, havagaz, telefon, radyo, televizyon gibi faaliyetler) yararlananlar n bu hizmetleri yürüten kamu kurumlar ile yapt klar sözleflmeler abonman sözleflmesi olarak özel hukuk sözleflmesi say lmaktad r. 15 12 GÖZÜBÜYÜK-TAN, age, sh.386 13 KOCAYUSUFPAfiAO LU, Necip., Borçlar Hukuku Dersleri, 1.Fasikül, stanbul, 1985,sh. 115 14 GÖZÜBÜYÜK- TAN, age, sh.376 15 Ancak, idarenin hizmetten yararlananlar n durumunu etkileyen tek yanl kararlar ndan kaynaklanan uyuflmazl klar n hangi yarg yerinde çözümlenece i hususunda farkl Uyuflmazl k Mahkemesi kararlar bulunmaktad r. (GÖZÜBÜYÜK- TAN, age, sh.380)

258 mali ÇÖZÜM c-kira sözleflmesi: Kira sözleflmesi Borçlar Kanununun 248. maddesinde tan mlanm fl olup, bu sözleflmenin taraflar n kiralayan ile kirac oluflturmaktad r. An lan sözleflme gere i, kiralayan kiralanan mal kirac n n kullanmas için b rakmakta, buna karfl l k kirac da kiralayana kira ödemeyi taahhüt etmektedir. 16 d-sat m sözleflmesi: Borçlar Kanunun 182. maddesinde düzenlenen sat m sözleflmesinde al - c n n ödeyece i bedele karfl l k sat c sat m konusu mal teslim etmek ve mülkiyetini al c ya geçirmek borcu alt na girmektedir. Sat m sözleflmesini oluflturan esasl unsurlar ise; sat m konusu, semen ve bunlar n birbiri ile de ifltirilmesi taahhüdüdür. 17 e-di er özel hukuk sözleflmeleri darenin yukar da say lanlar d fl nda da özel hukuk sözleflmesine taraf olmas mümkündür. Örne in, Bayilik sözleflmeleri, Burs ve kredi sözleflmeleri ve Hizmet akitleri gibi. III. Amme Alacaklar n n Tahsil Usulü Hakk nda Kanun da (AATUHK) idarenin sözleflmeleri hakk nda yer alan düzenleme 6183 Say l AATUHK kamu alacaklar n n ne flekilde tahsil edilece ine iliflkin düzenlemeleri içeren bir Kanun olma özelli ini tafl maktad r. Kamu alacaklar esas itibar yla devletin yüküm ya da borç iliflkisi sonucu idari ifllemlerle sa lad kamu gelirleridir. 18 AATUHK nun 1. maddesinde kamu alaca say lan alacaklar belirlenmektedir. Söz konusu maddede; Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masraf vergi cezas, para cezas gibi asli, gecikme zamm, faiz gibi fer'i âmme alacaklar ve ayn idarelerin akitten, haks z fiil ve haks z iktisaptan do anlar d fl nda kalan ve amme hizmetleri tatbikat ndan mütevellit olan di er alacaklar ile; bunlar n takip masraflar hakk nda bu Kanun hükümlerinin tatbik olunaca düzenleme alt na al nmaktad r. 16 AK PEK, fiebnem, KÜÇÜKGÜNGÖR, Erkan, Sözleflmeler Rehberi, Yetkin, Ankara, 2000, sh.383 17 AK PEK-KÜÇÜKGÜNGÖR, age, sh.544 18 ÖNCEL-KUMRULU-ÇA AN- sh.159

mali ÇÖZÜM 259 AATUHK nun söz konusu hükmü ile kamu alaca kavram belirlenirken ayn zamanda vergi icra hukukunun kapsam da saptanm fl olmaktad r. 19 darenin hangi akitlerinden do an alacaklar n n kamu alaca niteli inde oldu unun belirlenmesi aç s ndan maddede yer alan akitten do anlar d fl nda kalan ifadesi ile neyin kastedildi i konusunun aç kl a kavuflturulmas gerekmektedir. Yukar da da belirtildi i üzere, idarenin sözleflmeleri (akitleri) idari ve özel hukuk (medeni ve ticari) sözleflmeleri olarak iki ayr bafll k alt nda ele al nmaktad r. AATUHK da sözü edilen akitler medeni ve ticari akitler olup, idari akitlerin bu istisnaya girmesi söz konusu olmamaktad r. 20 Zira idari akitlerde devletin kamu gücü a r bast ndan bunlardan do an gelirler kamu alaca say lmakt r. 21 Yani, maddedeki akitten do an alacaklar ifadesi ile devletin, il özel idarelerinin ve belediyelerin medeni hukuk ve ticaret hukuku alan na giren akitlerinden do an alacaklar n kastedildi i anlafl lmaktad r. Zira, bu tür akitlerde idare kamu gücünü kullanmaks z n fertler gibi hareket etti inden bunlardan do an alacaklar kamu alaca saymak imkans zd r. 22 Bu durumda idarenin taraf oldu u ticari ve medeni akitlerden kaynaklanan alacaklara AATUHK hükümlerinin uygulanmas söz konusu olmayacakt r. IV. Konu ile ilgili Dan fltay kararlar : hale Kanununun 45. maddesi gere- ince aç k art rma suretiyle Belediyesinden sat n alm fl olduklar gayrimenkulün sat fl bedelinin bir k sm - n n flartnamede belirtilen süreler içerisinde ödenmeyip gecikmeli olarak ödenmesi sebebiyle geç ödenen k - s m için 6183 say l Kanunun 51. maddesi gere ince tahakkuk ettirilen gecikme zamm n içeren ödeme emrinin iptali için aç lan davada iptali istenen ödeme emri konusunun 19 ÖNCEL-KUMRULU-ÇA AN- sh.160 20 ÖZBALCI, Y lmaz, AATUHK, Olufl Yay nlar, 2005, sh.47, ÖNCEL, Mualla-KUMRULU, Ahmet- ÇA AN Nami Vergi Hukuku, Turhan Kitapevi, Ankara, 2003, sh.159, ÜNLÜ, Cengiz, AATUHK, Seçkin Yay nlar, 1995,sh. 43, fi MfiEK, Edip, AATUHK fierhi, kinci Bask, Alfa Bas m Yay m Da t m,1996, sh.8 21 ÖNCEL-KUMRULU-ÇA AN- sh.159 22 ÇEL K, Binnur, Kamu Alacaklar n n Takip ve Tahsil Hukuku, sh. 8 v.d.

260 mali ÇÖZÜM akitten do an bir alacak oldu u genel hükümlere göre adliye mahkemelerince çözümlenmesi gerekti i 23 Ödeme emrinin dayana n teflkil eden alaca n özel hukuk iliflkisine dayal olarak Belediye Baflkanl ile..kurumu Bölge Müdürlü ü aras nda s cak su bedeline iliflkin olarak yap lan protokol ve ek protokolden yani özel hukuk iliflkisine dayal olarak akitten do du u. 24 darenin kira akdine dayanan alacaklar için 6183 say l Kanun uyar nca ödeme emri düzenlenemeyece i 25 Belediyeden kiralanan otobüsün kira bedeline iliflkin alaca n özel hukuk sözleflmesinden do mufl bulunmas nedeniyle 6183 say l Kanun hükümlerine göre geri istenemeyece i. 26..Çimento San.T.A.fi. ile Belediye Baflkanl aras nda yap lan sözleflme gere ince belediyece ödenmesi gereken sürestarya ücretinin..çimento T.A.fi. taraf ndan Belediye alaca ndan mahsup edilmifl olmas nedeniyle geri al nmas n sa lamak amac yla düzenlenen ödeme emrinin iptali için aç lan davada ödeme emrinin konusu sözleflmeden do- an bir alacak olmas nedeniyle genel hükümlere göre adliye mahkemelerinde çözümlenmesi gereken bir ihtilaf oldu u 27 Davac flirket ad na irtifak hakk tesis bedelini vadesinde ödememesi nedeniyle düzenlenen ödeme emrinin iptali istemiyle aç lan dava konusu olayda daval idare alaca n n henüz sözleflme taraflar aras nda imzalanmam fl olmakla birlikte idarenin bir özel hukuk süjesi olarak yapt taahhüt senedi sözleflmesinden kaynakland, dolay s yla akitten do an alaca n 6183 say l Yasaya göre takip ve tahsiline olanak bulunmad 28 V. Sonuç 6183 Say l AATUHK nun 1. maddesinde Kanunun kapsam yani bu Kanuna tabi olacak kamu alacaklar belirlenirken idarenin akitten do an alacaklar n n kanun kapsam nda olmad - belirtilmektedir. 23 Dan fltay 4. Daire, 16.10.1991 tarih, E: 1990/692, K:1991/2975 24 Dan fltay 9. Daire 12.10.1992 tarih, E: 1991/2187, K: 1992/2109 say l karar 25 Dan fltay 9. Dairenin 26.09.1988 tarih, E: 1987/1904, K: 1988/2891 say l karar 26 Dan fltay 9. Dairenin 28.02.1994 tarih, E: 1993/3337, K: 1994/1181 say l karar (GÜLSEVEN, Mustafa, AATUHK, Seçkin Yay nlar, Ankara, 1999, sh. 29) 27 Dan fltay 9. Daire, 18.01.1984 tarih, E: 1983/5194, K:1984/665) (ÜNLÜ, age,sh. 48) 28 Dan fltay 10. Dairenin 24.06.1993 tarih, E: 1991/3917, K: 1993/2687 say l karar

mali ÇÖZÜM 261 Ancak AATUHK da yer alan düzenlemelerin özü dikkate al nd nda bu ifade ile idari akitlerin kastedilmedi i anlafl lmaktad r. Yani taraflardan birisi idare olan, konusu ise kamu hizmeti ve kamu yarar olan ve idareye bir tak m ayr cal klar ve üstünlükler tan yan idari sözleflmelerden do an alacaklar AATUHK kapsam nda kamu alaca olarak nitelendirilecek ve bu Kanundaki usullere göre takip ve tahsil edilebilecektir. Buna karfl n idarenin kira, sat fl gibi özel hukuk sözleflmeleri nedeniyle do acak alacaklar ise 6183 Say l Kanuna tabi olmayacak ve bu tür sözleflmelerden do an uyuflmazl klar adli yarg organlar nda karara ba lanacakt r. Dolay s yla bu sözleflmelerden do an alacaklar da di er özel hukuk sözleflmelerine uygulanan prensiplere göre takip ve tahsil edilebilecektir. KAYNAKLAR AKYILMAZ, Bahtiyar, dare Hukuku, Konya, 2004 AK PEK, fiebnem, KÜÇÜKGÜNGÖR, Erkan, Sözleflmeler Rehberi, Yetkin, Ankara, 2000, ÇEL K, Binnur, Kamu Alacaklar n n Takip ve Tahsil Hukuku, maj Yay nc l k, Ankara, 2000 G R TL, smet-b LGEN,Pertev-AKGÜNER, Tayfun, dare Hukuku, Der yay nlar, stanbul 2001. GÖZLER, Kemal, dare Hukuku, Cilt:II, Ekin Kitapevi, Bursa, 2003 GÖZÜBÜYÜK, fieref- TAN, Turgut, dare Hukuku, Cilt:I, Genel Esaslar, Turhan Kitapevi, Ankara, 1998 GÜLSEVEN, Mustafa, AATUHK, Seçkin Yay nlar, Ankara, 1999 GÜNDAY, Metin, dare Hukuku, maj Yay nc l k, Ankara, 1999 KARAHASANO LULLARI, Onur, Kamu Hizmeti, Turhan Kitapevi, Ankara, 2002, KOCAYUSUFPAfiAO LU, Necip., Borçlar Hukuku Dersleri, 1.Fasikül, stanbul, 1985 ÖNCEL,Mualla-KUMRULU,Ahmet-ÇA- AN,Nami Vergi Hukuku, Turhan Kitapevi, Ankara, 2003 ÖZBALCI, Y lmaz, AATUHK Yorum ve Aç klamalar, Olufl Yay nlar, 2005 fi MfiEK, Edip, AATUHK fierhi, kinci Bask, Alfa Bas m Yay m Da t m, 1996 ÜNLÜ, Cengiz, AATUHK, Seçkin Yay nlar, 1995 www.danistay.gov.tr