T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Avrupa Birliği Ulaştırma Müktesebatı Yasin KOCABIYIK AB İşleri Uzmanı Sektörel Politikalar Başkanlığı
Taşımacılık Politikası Avrupa Birliği nin Taşımacılık Politikası Türkiye AB İlişkileri Taşımacılık Politikası Faslı AB Boyutunda Düzenlenen Konular ve Türkiye de Durum Türkiye AB Mali İşbirliği Trans-Avrupa Ulaştırma Ağları (TEN-T)
AB de Taşımacılık Sektörü Taşımacılık modern ekonomilerin kilit bir unsurudur. (AB de GSYH nin %4,5 i, istihdamın %4,2 si, hane halkı harcamalarının %13 ü) Taşımacılığa olan talep gün geçtikçe artmakta, ancak taşımacılıktaki gecikmeler ve bazı taşımacılık hizmetlerindeki kötü kalite sorun teşkil etmektedir. Çözüm sadece yeni altyapı yatırımları ve piyasaların açılmasından ibaret değildir. Taşımacılık sisteminin, genişlemenin ve sürdürülebilir kalkınmanın taleplerini karşılayacak şekilde optimize edilmesi gerekir.
AB Taşımacılık Politikalarının Gelişimi Taşımacılık, Avrupa ekonomik entegrasyonunun gerçekleştirilebilmesi için ortak politikalar geliştirilmesi gereken bir alandır. (Roma Antlaşması) Taşımacılık politikaları malların serbest dolaşımının sağlandığı iç pazarın oluşumunun ve kişilerin AB içerisinde serbestçe seyahat edebilmelerinin temelinde yer alır. AB taşımacılık politikaları Avrupa çapında temiz, güvenli, emniyetli ve etkin taşımacılık yapılmasını hedeflemektedir.
AB Taşımacılık Politikalarının Gelişimi Roma Antlaşmasında ortak taşımacılık politikası konusunda hüküm bulunmakla beraber Avrupa taşımacılık politikasının şekillenmeye başlaması yaklaşık 30 yıl almıştır. Avrupa Topluluğu uzun süre ortak taşımacılık politikası uygulamamış veya uygulayamamıştır. Komisyonun sunduğu teklifleri Konsey hayata geçirememiştir. 1983 yılında Konsey aleyhine ATAD da dava açılmıştır. 1985 yılında ATAD, Konseyin ortak taşımacılık politikası oluşturulması konusundaki başarısızlığını teyit etmiştir. Üye devletler Topluluğun bu konuda düzenleme yapma yetkisini kabul etmiştir.
AB Taşımacılık Politikalarının Gelişimi 1985 yılı sonrasında Komisyon, peş peşe önemli düzenlemeler yayımlayarak serbest taşımacılığın önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik somut girişimlere başlamıştır. Maastricht Antlaşması (1993) ile taşımacılık politikasının siyasi, kurumsal ve bütçesel temelleri güçlendirilmiştir. Antlaşma ayrıca Trans-Avrupa ağları kavramına yer vermiştir. Bu çerçevede Topluluk kaynakları kullanılmak suretiyle Avrupa düzeyinde taşımacılık altyapı planları oluşturulması mümkün hale gelmiştir.
AB Taşımacılık Politikalarının Gelişimi Komisyon un 1992 yılında yayımladığı ortak taşımacılık politikasının geleceğine ilişkin Beyaz Kitap, taşımacılık piyasasının rekabete açılmasını ele almaktaydı. Beyaz Kitabın yayımlanmasından 10 yıl sonra taşımacılık piyasasının büyük ölçüde rekabete açıldığı söylenebilir. Ancak, demiryolu sektöründe istenen gelişmeler gerçekleşmemiş, sektör bu süre zarfında rekabete açılamamıştır. Ortak taşımacılık politikasının gelişmesi ile birlikte tüketici fiyatları düşmüş, hizmet kalitesi ve seçenekler artmıştır.
AB Taşımacılık Politikalarının Gelişimi Öte yandan, ortak taşımacılık politikasının gelişimi istenilen ölçüde uyumlu ve düzenli gerçekleşmemiştir. Farklı taşımacılık türleri arasında büyüme eşit olmamıştır. Ana yollarda, havalimanlarında oluşan sıkışıklıklar, çevreye, halk sağlığına verilen zararlar ve trafik kazaları gibi sıkıntılar aşılamamıştır.
AB Taşımacılık Politikalarının Gelişimi 2001 yılında Komisyon tekrar bir Beyaz Kitap yayımlamıştır. Bu Beyaz Kitap, selefinde yer alan öncelik alanlarının üzerine yenilerini koymaktan ziyade mevcut öncelikler çerçevesinde sıkıntıları vurgulamış ve üye ülkeler üzerindeki baskıyı artırmıştır. Farklı taşımacılık türleri arasında denge oluşturulması, birbirleriyle bağlantılarının sağlanması, darboğazların aşılması gibi konulara değinilmiş ve politika önerileri ortaya konulmuştur. Taşımacılık politikasının merkezinde kullanıcının olmasından hareketle yol emniyeti ve yolcu hakları gibi hususlara yer verilmiştir. Kaynak sorunlarına değinilmiştir.
AB Taşımacılık Politikalarının Gelişimi 2011 yılında yayımlanan Tek Avrupa Taşımacılık Sahası İçin Yol Haritası isimli Beyaz Kitap ise, AB Taşımacılık Sistemi nin 2050 yılına kadar sürdürülebilir bir sistem haline getirilmesini amaçlayan öneriler ortaya koymaktadır. Temel konu başlıkları; - Etkin ve entegre bir taşımacılık sistemi oluşturulması - Gelecek için yenilikler - Modern altyapı ve akıllı fonlama şeklindedir.
AB Taşımacılık Politikalarının Gelişimi Geliştirilecek politikalar ile temel olarak; 2050 yılına gelindiğinde sera gazı emisyonlarının 1990 yılı seviyesine oranla %60 oranında azaltılmış olması, Petrole bağımlı taşımacılık oranının önemli ölçüde düşürülmesi, Taşımacılıkta yaşanan sıkışıklık ve yoğunluğun azaltılması, hedeflenmektedir.
AB de bugün gelinen nokta Piyasaların açılması ve farklı taşımacılık türlerinin entegrasyonu etkinliği artırmış, fiyatları düşürmüştür. Ancak vergi ve sübvansiyonlarda farklar sürmektedir. TEN-T politikaları altyapı projelerinin koordinasyonuna katkı sağlamıştır. Hava kirliliği ve kazalarda azalma olmuştur. Ancak hedeflere ulaşılamamıştır. Ayrıca, taşımacılık altyapılarının yaygınlaşması çevre üzerinde olumsuz etkiler oluşturmuştur. Deniz kirliliği ve deniz kazaları kontrol altına alınmıştır. Bu alanda AB çok gelişmiş bir düzenleyici çerçeveyi oluşturabilmiştir.
AB de bugün gelinen nokta Havacılık sektöründe emniyet ve güvenlikle ilgili ortak, yeknesak ve zorunlu mevzuat benimsenmiştir. Denizyolu, havayolu ve demiryolu taşımacılığı alanlarında emniyet ajansları oluşturulmuştur. 11 Eylül sonrası farklı ulaştırma türleri ve kritik altyapılar için güvenlik politikası oluşturulmuştur. Yolcu hakları geliştirilmiştir. Taşımacılık politikasının sosyal boyutu güçlendirilmiş ve çalışma koşulları düzenlenmiştir.
Türkiye AB İlişkileri 1999 Türkiye AB ye aday ülke Katılım Ortaklığı Belgesi / Ulusal Program İlerleme Raporları Alt Komiteler Katılım Öncesi Mali Yardım 2005 Müzakere Süreci / Tarama Toplantıları
Tarama Toplantıları Taşımacılık Politikası Faslı Tanıtıcı Tarama Toplantısı: 26-29 Haziran 2006 Ayrıntılı Tarama Toplantısı: 25 28 Eylül 2006
Müzakerelerde Durum 14 no lu Taşımacılık Politikası Faslı üzerinde görüşmeler Konsey de devam etmektedir. Fasıl, GKRY (Ek Protokol) konusunun açılış kriteri olarak belirlendiği 8 fasıldan biridir. Tarama Sonu Raporu henüz Konsey den çıkmamıştır.
Müzakerelerde Durum Mevcut bilgilere göre Fasla ilişkin 2 adet teknik açılış kriteri olacaktır (resmi olarak teyit edilmiş değildir): Türkiye, demiryolu sektöründe AB müktesebatına tedrici uyum için net bir strateji geliştirmelidir. Strateji, altyapı yönetimi ve hizmetlerin sunumu fonksiyonlarının birbirinden ayrılmasına yönelik detaylı planları, hedef tarihleri ve aynı zamanda kurumsal kapasite geliştirme tedbirlerini içermelidir. Türkiye, Topluluk Tahsisi nin tanınmasına yönelik bir sürece girmeli ve Tek Avrupa Hava Sahası konusunda tedrici uyuma yönelik net bir strateji geliştirmelidir. Strateji, Güneydoğu Akdeniz bölgesinde uygun seviyede hava emniyetini garanti altına almaya yönelik gerekli iletişimi sağlayacak kabul edilebilir bir teknik çözümü içermelidir.
Katılım Ortaklığı Belgesi (2008) Kısa Vade Türk demiryolu pazarının kademeli olarak açılması amacıyla Demiryolu Çerçeve Kanunu nun kabul edilmesi ve altyapı yönetimi ve hizmet sunumu ile ilgili işlevlerin birbirinden ayrılmasının sağlanması Kirliliğin önlenmesinin etkin bir şekilde uygulanmasına özel önem vererek denizcilik sektöründe uyum çalışmalarına ve uygulamalara devam edilmesi, Türk filosunun emniyet kaydının iyileştirilmesi ve deniz güvenliği müktesebatının uygulanması da dahil olmak üzere denizcilik idaresinin daha fazla güçlendirilmesi
Katılım Ortaklığı Belgesi (2008) Kısa Vade Havacılık alanında, Güneydoğu Akdeniz bölgesinde uygun düzeyde bir hava emniyetinin temini amacıyla gerekli iletişimi sağlayacak teknik çözüme yönelik olarak çalışılması Topluluk Tahsisi nin tanınması sürecine katılım sağlanması ve Tek Avrupa Hava Seması ile ilgili müktesebata kademeli olarak uyum sağlanması için net bir strateji belirlenmesi Avrupa Sivil Havacılık Konferansı nın, sivil havacılık güvenliği alanındaki politika beyanatının ilgili hüküm ve şartlarına uyum sağlanması ve bunların uygulanması
Katılım Ortaklığı Belgesi (2008) Orta Vade Özellikle karayolu taşımacılığı ve hava emniyeti ile ilgili olarak taşımacılık müktesebatına hukuki ve idari uyum çalışmalarının sürdürülmesi Kontrol tedbirleri de dahil olmak üzere, müktesebatın AB standartlarına uygun bir biçimde uygulanması için kapasitesinin güçlendirilmesi
Taşımacılık Politikası Faslı AB nin taşımacılık ile ilgili olarak düzenleme yaptığı alanlar: Karayolu Taşımacılığı Demiryolu Taşımacılığı Havayolu Taşımacılığı Denizyolu Taşımacılığı İç Su Yolları Taşımacılığı
Karayolu Taşımacılığı Topluluğun karayolu taşımacılığı politika ilkeleri; genel taşımacılık politikasında olduğu gibi bu alanda sürdürülebilir, etkin, emniyetli ve güvenli ulaşımı, çevreye olumsuz etkileri azaltmak suretiyle sağlamaktır. Karayolu taşımacılığı politika amaçları: Etkin karayolu yük ve yolcu taşımacılığını teşvik etmek, Eşit şartlarda rekabete imkan tanımak, Güvenli ve daha çevre dostu teknik standartları uyumlaştırmak, Asgari düzeyde mali ve sosyal uyum temin etmek, ve Ayrımcılık yapılmaksızın karayolu taşımacılığı kurallarının etkin uygulanmasını sağlamaktadır.
Karayolu Taşımacılığı Karayolu taşımacılığı alanında AB mevzuatı; Pazara ve mesleğe giriş, Çalışma saatleri, sürüş ve dinlenme süreleri, Asgari yıllık araç vergileri ve geçiş ücretleri ile kullanıcı bedelleri, Sürücü belgeleri, Araçların azami ağırlık ve boyutları, gibi konuları düzenler.
AB Taşımacılık Politikasının Yol Emniyeti Boyutu 2011 2020 yıllarını kapsayan AB Karayolu Emniyeti Eylem Programı; Üye ülkeler arasında en iyi tecrübelere dayanan, karayolu emniyeti alanında yapısal ve uyumlu bir işbirliği oluşturulması ve uygulanması, Yaralanma sayısındaki artışa bağlı olarak giderek artan ve acil hale gelen ihtiyaca binaen, ilk yardım ve yaralanmalar konusunda bir strateji oluşturularak uygulanması, Kaza istatistikleri giderek endişe verici hale gelen, özellikle de motosiklet sürücüleri gibi savunmasız yol kullanıcıları için yol emniyetinin arttırılması, Öncelikleri çerçevesinde;
Yol kullanıcılarının eğitiminin geliştirilmesi, Yol kurallarının uygulanabilirliğinin artırılması, Daha emniyetli yol altyapısı, Daha emniyetli araçlar, AB Taşımacılık Politikasının Yol Emniyeti Boyutu Yol güvenliğini artırmak amacıyla modern teknolojinin kullanımının desteklenmesi, Acil durum ve yaralanma sonrası hizmetlerin geliştirilmesi, Savunmasız yol kullanıcılarının korunması, Hususlarında önlemler alınmasını öngörmektedir.
Yol Emniyetini Esas Alan Temel Mevzuat Konuları Tehlikeli Malların Karayolu ile Taşınması Trafik Kazaları Veri Tabanı Oluşturulması Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Karayolu Tünelleri İçin Minimum Emniyetin Sağlanması Emniyet Kemeri Kullanımı Teknik Şartlar
Türkiye de Durum 2003 yılında Karayolu Taşıma Kanunu ve bu çerçevede 2004 yılında Karayolu Taşıma Yönetmeliği yayımlanmıştır - Karayolu taşımacılığı sektörünün düzenlenmesi ve mevzuat uyumu açısından oldukça önemli gelişme Karayolu taşımalarını düzenlemek, Taşımada düzeni ve güvenliği sağlamak, Taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek, Taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini, haklarını ve sorumluluklarını saptamak, Karayolu taşımalarının, diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasını sağlamak Karayolu Taşıma Yönetmeliği ile özellikle karayolu yük ve yolcu taşımacılığı işletmeciliği mesleğine kabul ile ilgili AB müktesebatının uyumlaştırılmasında önemli adımlar atılmıştır.
Türkiye de Durum Mesleki Yeterlilik ile ilgili Yönetmelik 2004 yılında yürürlüğe girmiştir. 2009 yılında Karayolu Taşıma Yönetmeliği nde değişikliğe gidilmiştir. Lisans sistemi yürürlüğe girmiştir. Sayısal takograf sistemi zorunlu hale gelmiştir. Sürücü belgesi almak için gerekli şartlar değiştirilmiş, AB ye uyum sağlanması için gereken adımlar atılmıştır.
Türkiye de Durum Türkiye, Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa Anlaşmasını (ADR) 2005 yılında imzalamış ve Anlaşmaya 22 Şubat 2010 tarihinde taraf olmuştur. Bu kapsamda hazırlanan ilgili yönetmelik 2007 yılında yayımlanmış, 2014 yılı itibariyle de güncel versiyonu yürürlüğe girmiştir. Modern araç muayene istasyonları ve ağırlık ve boyut kontrol istasyonlarının devreye girmesiyle ülkemizde yol emniyeti artırılmıştır. Belirli araçlar için hız sabitleyici cihaz kullanımı zorunlu hale gelmiştir.
Türkiye de Durum 1990 yılı öncesinde üretilen 107.052 araç trafikten çekilmiştir. Karayolu taşıtlarında çalışan personelin çalışma sürelerine ilişkin olarak Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Çalışan Personelin Çalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşması nın (AETR) 4, 5 ve 6. Eklerine taraf olunmuştur. Karayolunda seyreden araçların ağırlık ve boyutlarına ilişkin mevzuat AB ile uyumlu hale getirilmiştir.
2013 Yılı İlerleme Raporu Türkiye çok sayıda uluslararası anlaşmaya taraf olmuştur. Paydaşları kapsayacak şekilde, tabana yönelik faaliyetler yürütmek amacıyla karayolu emniyetine ilişkin yeni bir girişim başlatılmıştır. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, ulaşıma erişebilirlik ve intermodal taşımacılığının geliştirilmesine ilişkin iki ek girişim başlatmıştır. Yol denetimlerinde kayda değer bir artış olmakla birlikte, yeni kurulan Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Genel Müdürlüğü bünyesindeki uzman personel sayısındaki eksiklikten dolayı, tehlikeli maddelerin taşınması endişe konusu olmaya devam etmektedir.
Demiryolu Taşımacılığı AB, demiryolu taşımacılığı pazarında aktif bir yeniden yapılanma süreci içerisindedir. Demiryollarının diğer ulaştırma türlerine içerisindeki konumunu güçlendirmek istemektedir. Güçlü ve rekabet edebilir bir demiryolu sektörü için, Demiryolu pazarının rekabete açılması Ulusal ağların birbirleri arasında işletilebilirliğinin (interoperability) ve emniyetinin artırılması Demiryolu altyapısının geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Demiryolu Taşımacılığı Sonuç olarak AB, entegre bir Avrupa demiryolu alanı ve demiryolları için gerçek bir AB iç pazarı yaratmayı hedeflemektedir. Demiryolu sistemlerinin arasında daha fazla teknik uyumun sağlanması ve sınır ötesi ana demiryolu hatlarının oluşturulmasının yanı sıra komşu piyasalarla bağlantıların güçlendirilmesi daha rekabetçi bir sektör yaratmaya katkı sağlayacaktır. Avrupa Demiryolu Ajansı emniyet ve karşılıklı işletilebilirlik konularında faaliyetler düzenlemektedir.
Demiryolu Taşımacılığı AB de demiryolu yük taşımacılığı 2007 yılından itibaren hem ulusal hem uluslararası hizmetler için tamamen serbestleştirilmiştir. AB de lisanslı herhangi bir demiryolu şirketi AB sınırları içerisinde ulusal veya uluslararası yük taşımacılığı hizmetleri verebilir. 1 Ocak 2010 itibarıyla uluslararası yolcu taşıma hizmetleri de serbestleştirilmiştir. AB de yerleşik lisanslı ve belgelendirilmiş her demiryolu şirketi uluslararası hatlarda yolcu indirip bindirebilecek, hizmet verebilecektir. Ulusal demiryolu yolcu piyasaları ise henüz tam anlamıyla rekabete açılmamıştır. Her üye ülkede düzenleyici kurum bulunması gerekmektedir.
Türkiye de Durum AB müktesebatına uyum amacıyla 6461 sayılı Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanun, 2013 yılında yürürlüğe girmiştir. Kanun, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü nün (TCDD) demiryolu altyapı işletmecisi olarak yapılandırılmasını ve ilaveten Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketi adıyla yeni bir demiryolu tren işletmecisi şirket kurulmasını öngörmektedir. Lisans alan kamu ve özel tüzel kişiler, piyasaya erişim sağlayabilecek.
Türkiye de Durum Kanun ile oluşturulan demiryolu taşımacılığı pazarının adil ve sürdürülebilir şekilde işleyişinden sorumlu olarak görev yapma, altyapı inşası ve işletmeciliği ile tren işletmeciliği konularında kamu tüzel kişilerini ve şirketleri yetkilendirme, kamu hizmeti yükümlülüğüne ilişkin usul ve esasları belirleme gibi görevleri yapmakla mükellef olan kurum, Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü (DDGM) dür.
Türkiye de Durum DDGM, 655 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yeniden yapılanan Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı nın ana hizmet birimi olarak görev yapmaktadır. Bu Genel Müdürlük Demiryolları alt sektöründe AB uyumu için önemli olan; Demiryolu Düzenleme Birimi, Emniyet Otoritesi, ve Kamu Hizmeti Yükümlülüğü için Sözleşme Makamı görevlerini yerine getirecektir. Yine aynı KHK ile AB uyumunun gereklerinden biri olan Kaza Araştırma ve İnceleme Birimi, bütün ulaştırma türleri için hizmet verecek şekilde kurulmuştur.
2013 Yılı İlerleme Raporu Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanun Mayıs ayında kabul edilmiştir. Söz konusu Kanun, önemli bir adım olmakla birlikte, bazı AB müktesebatı gerekliliklerine uyum sağlanması açısından yeterli olmamıştır. Bu Kanun, kapsamlı bir eylem çerçevesi içermemektedir ve temel işlevlerin bağımsızlığının sağlanması gerekmektedir. Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğünün (DDGM) mali ve kurumsal özerkliği ile ilgili hâlâ soru işaretleri mevcuttur.
2013 Yılı İlerleme Raporu Demiryolu sektörünün başarılı bir şekilde serbestleşmesi için, yeni altyapı yöneticisinin ulusal emniyet sistemlerini ve etkin trafik yönetimi kapasitesini oluşturması gerekmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollarının (TCDD) operasyonel zararları ve sübvanse edilme yöntemi hâlâ bir endişe kaynağıdır.
Havayolu Taşımacılığı AB Mevzuatı, Pazara giriş (hava taşıyıcılarının lisanslandırılması, topluluk hava alanlarındaki slot tahsisine ilişkin ortak kuralların belirlenmesi gibi hususlar), Hava trafik yönetimi (Tek Avrupa Hava Sahası yaratılması ile ilgili tüzükler) Havacılık emniyeti (sivil havacılık alanında JAA tarafından ortaya konan idari prosedürlerin ve teknik şartların uyumlaştırılması - uçak bakımı, operasyonu ve bu işte çalışanların sahip olması gereken şartlar), Havacılık güvenliği, Çevre, Sosyal mevzuat, Tüketicinin korunması gibi temel başlıklar altında şekillendirilmiştir.
Havayolu Taşımacılığı AB de Gelişmeler: 1987 yılına kadar AB içerisinde ulusal piyasalar korunuyordu. 1987-1992 yılları arasında üç paket halinde yürürlüğe giren serbestleşme tedbirlerinin uygulanması sonucunda havacılık sektörü yeniden yapılandırılmıştır. AB havacılık sektörü, entegrasyonun sağlandığı, serbest bir piyasa görünümünü almıştır.
Havayolu Taşımacılığı Sonuç olarak, Ayrımcı olmayan ve Avrupa düzeyinde yapılan lisanslama neticesinde, ulusal yerine eşit şartlarda Topluluk Taşıyıcıları Kapasite sınırlaması olmaksızın piyasalara erişim 1997 den itibaren kabotaj hakları Serbest tarife belirlenmesi Her Topluluk Taşıyıcısının AB içerisinde istediği hatta faaliyet gösterebilme hakkı Havacılık ile ilgili tüm alanlarda mevzuat oluşturulması sağlanmıştır. AB havacılık sektöründe daha fazla rekabet, daha fazla seçenek, daha düşük fiyatlar.
Havayolu Taşımacılığı İki ülke arasında hava trafiği geleneksel olarak ikili havacılık anlaşmaları ile düzenlenmektedir. Bu anlaşmalarda uçuş sayılarına, hangi şirketlerin uçabileceğine, ne sıklıkta uçuş yapılacağına ve hangi havalimanlarına uçulabileceğine ilişkin kısıtlamalar bulunmaktadır. ABAD, 2002 yılında ikili hava anlaşmalarının Birlik hukuku ile uyumsuz olduğu yönünde bir karar verdi. AB nin havacılık alanındaki dış politikasının üç unsuru bulunmaktadır: Mevcut ikili anlaşmaların Birlik hukuku ile uyumlu hale gelmesi (yatay anlaşma ve Topluluk Tahsisi) Komşu ülkelerle ortak bir havacılık alanı oluşturulması (mevzuat uyumu ve AB havacılık iç pazarının bu ülkelere genişletilmesi) Ortak ülkelerle küresel anlaşmalar yapılması (AB-ABD Anlaşması)
Havayolu Taşımacılığı Tek Avrupa Hava Sahası (Single European Sky - SES) Havacılık emniyetini artırmak ve hava trafik yönetimi maliyetlerini azaltmak Avrupa hava sahasının optimum kullanımını sağlamak Hava sahasını ulusal sınırlara göre değil hava trafiğine göre yeniden yapılandırmak Sivil - asker işbirliğini geliştirmek
Havayolu Taşımacılığı SESAR (Single European Sky ATM Research) SESAR programı AB tarafından başlatılan bir araştırma ve geliştirme projesidir. (Geliştirme aşaması 2,1 milyar ) Program SES in teknolojik ve operasyonel boyutunu oluşturmaktadır. Avrupa Komisyonu ve Eurocontrol ilgili AR-GE çabalarını koordine etmek üzere tüzel kişiliği haiz bir kuruluş oluşturmuştur. (SESAR Joint Undertaking) Gelecekteki kapasite ve hava güvenliği ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlamaktadır. Avrupa için hava trafik yönetim sisteminin modernizasyonunu ve maliyetlerinin azaltılmasını hedeflenmektedir.
Türkiye de Durum Hava hadiselerinin raporlanması, Hava trafik kontrolörlerinin sertifikalandırılması, Hava aracı bakım personelinin lisanslandırılması, Ticari hava taşıma işletmeleri bakım sistemi, Yerli ve yabancı hava araçlarına yapılan emniyet değerlendirmeleri, Hava trafik yönetiminde emniyet gözetimi, Bilgisayarlı rezervasyon sistemleri, Asgari teçhizat listesinin hazırlanması ve onaylanması, Yolcu hakları gibi konularda bir dizi ikincil mevzuat, AB müktesebatı ile uyumlu olarak çıkarılmıştır.
Türkiye de Durum 2008 UP de hava ulaştırması alanında kapsamlı bir müktesebata uyum takvimi ortaya konmuş, 22 adet mevzuatın uyumlaştırılması öngörülmüştür. Hava yoluyla taşınan engelli ve hareket kabiliyeti kısıtlı kişilerin hakları, Havaalanları yer hizmetleri gibi konularda AB müktesebatına uyumlu şekilde mevzuat çıkarılmasına yönelik teknik çalışmalar devam etmektedir.
Türkiye de Durum Türkiye, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO 1945), Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC 1954), Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyeti Ajansı (EUROCONTROL 1989) üyesidir. AB üyesi ülkelerle bahse konu kuruluşlar bünyesinde işbirliği yapılmaktadır.
Türkiye de Durum Türkiye, Avrupa Hava Emniyeti Ajansı na (EASA - 2002) üye değildir. 30 Haziran 2009 tarihinden itibaren görevi sona eren Ortak Havacılık Otoriteleri Birliği nin (JAA) yerini EASA nın almasından dolayı, ülkemizin JAA üyeliğinden kaynaklanan kazanılmış haklarının devam etmesi hususunda ve yine Pan- Avrupa yaklaşımı ile faaliyet gösteren EUROCONTROL ün yetkilerinin üyesi olmadığımız EASA ya devredilmesi konusunda çekinceler bulunmaktadır.
Türkiye de Durum AB ye uyum sürecinde, Türkiye nin yatay havacılık anlaşması imzalaması, ve Birlik hukukunun temel gerekliliği olan Topluluk tahsisinin tanınmasına ve Tek Avrupa Hava Sahası konusundaki mevzuata kademeli olarak uyumu sağlamaya yönelik bir sürece girmesi, beklenmektedir. Bu alanda siyasi olarak en hassas konu Güneydoğu Akdeniz de seyrüsefer emniyetidir.
Türkiye de Durum Ülkemiz Komisyon ile yapılan müzakereler neticesinde Mart 2010 da Yatay Anlaşmayı parafe etmiştir. Anlaşma nın imzalanmasına yönelik süreç devam etmektedir. SES ile ilgili gelişmeler yakından takip edilmekte, önemli ölçüde mevzuat değişikliği gerektiren bu konuda kurumlar arası mutabakatın ivedilikle sağlanması yönünde çalışmalar sürdürülmektedir.
2013 Yılı İlerleme Raporu Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı nın (EASA) çalışmalarına katılım dâhil olmak üzere, Türkiye nin AB havacılık sistemine tamamen entegre olmasına yönelik teknik hazırlıklar devam etmiştir. Türkiye, bu hedef doğrultusunda büyük bir sıçrama taşı teşkil edecek yatay havacılık anlaşmasını henüz imzalamamıştır. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SGHM), hava operasyonları ve sürekli uçuşa elverişlilik konuları başta olmak üzere AB müktesebatına uyum sağlamak amacıyla bir dizi yönetmelik çıkarmıştır.
2013 Yılı İlerleme Raporu Hava trafik yönetiminde, hâlâ bölgesel işbirliği eksikliği görülmektedir. Türkiye deki ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ndeki hava trafik kontrol merkezleri arasındaki iletişim eksikliği, Lefkoşa uçuş bilgi bölgesinde hava emniyeti bakımından ciddi tehlike oluşturmaya devam etmektedir. Hâlihazırda, hava trafik kontrol üniteleri arasında uçuş verilerinin değişimine ve uçuş mesajı transfer protokolünün uygulanması gerekliliklerine ilişkin bir gelişme kaydedilmemiştir. Emniyet meselelerini çözmek üzere, operasyonel bir çözüm bulunmasına ivedilikle ihtiyaç bulunmaktadır.
Denizyolu Taşımacılığı Denizyolu taşımacılığı Avrupa da tarih boyunca iktisadi büyüme ve refahın aracı olmuştur. Avrupa ticaretinde denizyolu taşımacılığının ağırlıklı rolü mevcuttur. Denizcilik ile ilgili sektörler önemli ölçüde istihdam yaratmaktadır.
Denizyolu Taşımacılığı AB, düşük standartlı gemicilik faaliyetlerine müsaade edilmemesi için çok sıkı emniyet kuralları ile koruma sağlamaktadır. Deniz kazalarının önlenmesi ve çevreye olan etkinin en aza indirgenmesibu politikaların temelinde yer almaktadır. Politikaların sosyal boyutu denizcilerin çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik esaslarını ve mesleki yeterliliklerini düzenlemeyi öngörmektedir. Deniz yolcularının emniyetinin temin edilmesi ve hizmet alanlar olarak haklarının korunması, politikaların bir diğer ayağını oluşturur.
Denizyolu Taşımacılığı AB Denizyolu Taşımacılığı Hedefleri AB ve dünya ekonomilerinin sürdürülebilir kalkınma ihtiyaçlarına cevap veren, uygun maliyetli denizyolu taşımacılığı hizmetlerinin sağlanması AB gemicilik sektörünün, Avrupa ekonomisine istihdam ve katma değer yaratacak şekilde uzun vadeli rekabet edebilirliğinin sağlanması
Türkiye de Durum Türkiye birçok uluslararası anlaşmaya taraf olmuştur: Gemilerden Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi EK III, IV ve VI, 1974 Denizde Can Emniyeti Uluslararası Sözleşmesi ne İlişkin 1988 Protokolü, 1989 Uluslararası Kurtarma Sözleşmesi, Emniyetli Konteynerler Hakkında Uluslararası Sözleşme, 2001 Gemi Yakıtlarından Kaynaklanan Petrol Kirliliği Zararının Hukuki Sorumluluğu Hakkında Uluslararası Sözleşme, Gemilerdeki Zararlı Organik Tutunma Önleyici Sistemlerin Kontrolüne İlişkin Uluslararası Sözleşme, Uluslararası Deniz Trafiğinin Kolaylaştırılması Sözleşmesi, Emniyetli ve Çevreye Duyarlı Gemi Geri Dönüşümü Sözleşmesi, Ayrıca, Merkezi bir gemi emniyeti veritabanı ve bir liman devleti ulusal denetim veritabanı kurulmuştur.
Türkiye de Durum Alıkonulma oranları çok yüksek olan Türk bandıralı gemiler nedeniyle Türkiye yakın zamana kadar Paris Mutabakat Zaptı nın kara listesinde yer almaktaydı. Ülkemiz 2008 yılından beri artık beyaz listede yer almaktadır. 2004 yılında Deniz Emniyeti Eylem Planı hazırlanmıştır. Türkiye 2009 yılında AB Uyumu için Denizcilik Sektör Stratejisini hazırlamıştır. Stratejinin temel hedefleri arasında Türk denizciliğinin daha emniyetli, güvenli, temiz ve rekabetçi hale getirilmesi yer almaktadır.
Türkiye de Durum Petrol kirliliğine hazırlıklı olma, kirliliğin önlenmesi ve acil müdahale konularında Tekirdağ da Ulusal Müdahale Merkezi ve Antalya da Bölgesel Müdahale Merkezi nin inşaat işlerine başlanmıştır. Mevzuat uyumunda ve emniyetle ilgili idari kapasitenin güçlendirilmesinde gelişme kaydedilmiştir.
Balıkçı gemilerinin güvenliği, Deniz kazalarının tahkiki, Türkiye de Durum Denizcilerin eğitim kalitesi ve denetlenmesi, Yük gemilerinin güvenli yükleme ve boşaltımı, Denizcilik ekipmanları ve liman kontrolleri, Gemilerin denetlenmesi ve sertifikalandırılması, Ro-Ro yolcu gemileri, yolcu gemilerinin emniyeti ve gemi yolcularının kaydedilmesi, Petrol ve diğer zararlı madde kirliliği, Gemi trafiği izleme ve bilgi sistemi ile uluslararası gemi ve liman güvenlik kodu (ISPS) konularında yönetmelikler yayımlanmıştır.
2013 Yılı İlerleme Raporu Türkiye, birçok Uluslararası Denizcilik Örgütü anlaşmasına taraf olmak için çalışmalarını devam ettirmiştir. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi nde kayıtlı olan ya da son uğradığı liman Güney Kıbrıs Rum Yönetimi nde olan gemiler ve uçaklara yönelik kısıtlamalar yürürlükte kaldığı sürece, Türkiye bu fasla ilişkin AB müktesebatını tam olarak uygulama konumunda olmayacaktır.
2013 Yılı İlerleme Raporu (Genel) Mevzuat uyumu başta olmak üzere, taşımacılık politikası konusunda bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. AB müktesebatına uyum sağlamak ve özellikle tehlikeli maddeler ve demiryolları alanlarında olmak üzere, AB müktesebatını uygulamak için kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi konusunda ilave çabalara ihtiyaç bulunmaktadır. Genel olarak, Türkiye taşımacılık konusunda nispeten ileri düzeydedir.
İç Su Yolları Taşımacılığı AB müktesebatı kapsamında yer alan iç su yolları taşımacılığı, AB müktesebatında ele alındığı şekliyle Türkiye de mevcut değildir.
AB Türkiye Mali İşbirliği 17 Temmuz 2006 tarih ve 1085/2006 sayılı Konsey Tüzüğü ile aday ülkelere yapılacak yardımın çerçevesinin oluşturulduğu Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (Instrument for Pre- Accession- IPA) sistemi düzenlenmiştir. Tüzük 1 Ocak 2007-31 Aralık 2013 tarihleri arasında yürürlükte kalmıştır. Bu döneme «I. IPA Dönemi» adı verilmektedir. IPA ile aday ülkelere katılım öncesi süreçte gerekli politik, ekonomik ve kurumsal reformları gerçekleştirmeleri ve Kopenhag Kriterlerini yerine getirmeleri için teknik destek sağlanması hedeflenmektedir. IPA mali yardımlarının içeriği; Katılım Ortaklığı Belgeleri, Genişleme Strateji Belgeleri, İlerleme Raporları, Komisyon Bildirileri hedefleri doğrultusunda şekillendirilmektedir.
AB Türkiye Mali İşbirliği I. Dönem de IPA mali yardımları beş bileşenden oluşmuştur: 1. Kurumsal Yapılanma 2. Sınır-Ötesi İşbirliği 3. Bölgesel Kalkınma 4. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi 5. Kırsal Kalkınma
AB Türkiye Mali İşbirliği Kurumsal Yapılanma Öncelikler: AB mevzuatının uyumlaştırılması ve uygulanması; politik reformları uygulayacak kurumların kapasitelerinin geliştirilmesi; sivil toplum diyaloğunun geliştirilmesi Sınır-Ötesi İşbirliği Öncelikler: İkili sınır ötesi programlar ve deniz sahasına ilişkin çok ülkeli programlar Bölgesel Kalkınma Üç Operasyonel Program desteklenmektedir: Çevre, Ulaştırma ve Bölgesel Rekabet Edebilirlik Ulaştırma Operasyonel Programı altında demiryolu, limanlar, TEN-T bağlantıları ve multimodal taşımacılık sistemlerine öncelik verilmiştir. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Öncelikler: Tek bir Operasyonel Program altında iş bulma, eğitim, sosyal kaynaşma konuları Kırsal Kalkınma Öncelikler: Tarım sektörünün adaptasyonu ve AB standartlarının uygulanması, tarım-çevre önlemleri için hazırlık çalışmaları ve kırsal ekonominin gelişimi