T.C. BAŞBAKANLIK HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM VERİLERİ BÜLTENİ Şubat 2011 YABANCI SERMAYE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
İÇİNDEKİLER Sayfa no Tablolar Listesi ii 1) Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi 1-2010 Yılı Aralık Ayı Gelişmeleri 1-2010 Yılı Gelişmeleri 3 2) Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısı 5-2010 Yılı Aralık Ayı Gelişmeleri 5-2010 Yılı Gelişmeleri 5 -Türkiye deki Uluslararası Sermayeli Şirketler 7 3) Yatırım Projeleri 11 4) Ek Tablolar 12 i
TABLOLAR Tablo-1: Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi Bileşenleri-2010 Aylık 1 Tablo-2: Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı -2010 Aylık 2 Tablo-3: Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişlerinin Ülkelere Göre Dağılımı -2010 Aylık 2 Tablo-4: Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi Bileşenleri- (2009-2010 ) 3 Sayfa no Tablo-5: Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı - (2009-4 2010 ) Tablo-6: Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişlerinin Ülkelere Göre Dağılımı -(2009-2010) 4 Tablo-7: Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketler (2009-2010 Aylık) 5 Tablo-8: Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketler (2009-2010 ) 5 Tablo-9: Tablo-10: Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sermaye Büyüklüğü Açısından Sektörlere Göre Dağılımı - (2009-2010 ) Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sermaye Büyüklüğü Açısından Ülkelere Göre Dağılımı - (2009-2010 ) Tablo-11: Yıllar İtibariyle Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısı 7 Tablo-12: Tablo-13: Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının Sektörlere Göre Dağılımı - (2009-2010 ) Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının Ülkelere Göre Dağılımı - (2009-2010 ) Tablo-14: Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının İllere Göre Dağılımı 10 Tablo-15: Tablo-16: Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Faaliyette Bulundukları İllerin Sektörlere Göre Dağılımı (1954-2010 ) Uluslararası Sermayeli Firmaların Yatırımlarına Verilen Teşvik Belgeleri (2010 Aylık) Tablo-ek1: Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri (Fiili Girişler) 13 Tablo-ek2: Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı 14 Tablo-ek3: Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişlerinin Ülkelere Göre Dağılımı 15 Tablo-ek4: Uluslararası Sermayeli Firmaların Kuruluş Türleri Açısından Sektörlere Göre Dağılımı - (2009-2010 ) Tablo-ek5: Uluslararası Sermayeli Firmaların Sayılarının Sektörlere Göre Dağılımı 17 Tablo-ek6: Uluslararası Sermayeli Firmaların Sayısının Ülkelere Göre Dağılımı 18 Tablo-ek7: Uluslararası Sermayeli Firmaların Yatırımlarına Verilen Teşvik Belgeleri -(2005-2010 ) 6 7 8 9 10 11 16 19 ii
ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM VERİLERİ BÜLTENİ 1) Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi 1 2010 Yılı Aralık Ayı Gelişmeleri 2010 yılı Aralık ayında 1.924 milyon ABD Doları düzeyinde uluslararası doğrudan yatırım girişi (fiili giriş/net) gerçekleşmiştir. (Tablo-1) Tablo 1- Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi Bileşenleri 2010Aylık (Milyon $) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Uluslararası Doğrudan Yatırımlar (Net) 461 487 535 495 498 600 1.218 730 374 784 793 1.924 Uluslararası Doğrudan Sermaye 311 335 331 231 190 256 1.087 562 246 528 566 1.762 Sermaye (Net) 291 361 328 194 153 274 1.071 432 331 414 586 1.790 Giriş 292 362 329 196 157 275 1.071 433 340 416 598 1.791 Çıkış -1-1 -1-2 -4-1 0-1 -9-2 -12-1 Diğer Sermaye* 20-26 3 37 37-18 16 130-85 114-20 -28 Gayrimenkul (Net) 150 152 204 264 308 344 131 168 128 256 227 162 * Uluslararası Sermayeli Firmaların Yabancı Ortaklarından Aldıkları Kredi Geçici Veriler Kaynak : T.C.Merkez Bankası 1 Uluslararası doğrudan yatırım girişi, 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu na göre Türkiye de faaliyette bulunan şirketlerin yurtdışından yaptıkları, TCMB ödemeler dengesi istatistiklerinde sermaye ve diğer sermaye olarak sınıflandırılan kalemlere ilişkin transferlerin net tutarı ile yabancıların gayrimenkul edinimlerine istinaden transfer edilen tutarı içermektedir.
Uluslararası yatırımcıların Türkiye deki yeni veya mevcut şirketleri ile iştirak ettikleri yerli sermayeli şirketlerdeki ortaklık paylarına ilişkin transferleri içeren sermaye girişi, 2010 yılı Aralık ayında 1.791 milyon ABD Doları düzeyinde gerçekleşmiştir. Sermaye girişinin; 1.415 milyon doları elektrik, gaz ve su sektöründen gelmiştir (Tablo-2). Tablo 2- Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı (2010 Aylık) (Milyon $) Sektörler Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Tarım, Avcılık ve Ormancılık Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı 2 0 6 4 4 1 1 1 56 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 55 2 2 18 2 3 3 2 15 1 3 89 11 170 85 26 27 27 220 62 62 25 28 104 İmalat Sanayii Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı 1 8 3 8 13 3 1 47 35 1 0 25 Tekstil Ürünleri İmalatı 1 3 6 1 3 2 26 2 6 7 7 18 Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı 4 31 12 3 3 0 25 0 1 0 0 10 Makine ve Teçhizat İmalatı 0 0 4 1 1 0 1 0 0 9 13 35 Elektrikli Optik Aletler İmalatı 0 4 0 0 3 5 149 0 0 0 1 5 Motorlu Kara Taşıtı, Römork ve Yarı-Römork İmalatı 1 0 5 1 0 10 1 6 4 1 0 10 Diğer İmalat 4 124 55 12 4 7 17 7 16 7 7 1 Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri Geçici Veriler, Kaynak: T.C. Merkez Bankası 42 49 46 67 43 66 76 61 35 75 65 1.415 41 61 71 17 12 6 91 8 6 8 8 62 28 28 23 11 17 57 20 83 13 5 13 12 1 0 1 1 0 7 6 35 38 6 9 5 4 8 49 5 2 4 27 9 20 5 36 30 59 37 24 26 38 68 600 38 46 180 423 36 32 6 12 12 10 11 8 16 45 97 8 25 1 0 0 1 0 0 2 100 1 6 0 2 16 1 10 8 2 25 17 18 3 7 4 10 292 362 329 196 157 275 1.071 433 340 416 598 1.791 1.791 milyon dolar olan nakit sermaye girişinin; 1.642 milyon dolarlık bölümü AB ülkeleri kaynaklıdır (Tablo-3). Tablo 3- Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişlerinin Ülkelere Göre Dağılımı -2010 Aylık (Milyon $) Ülke Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık AB Ülkeleri 190 309 278 149 107 186 823 326 210 358 184 1.642 Almanya 8 18 20 17 14 45 68 105 8 38 78 79 Fransa 17 135 49 19 15 1 177 0 9 137 20 10 Hollanda 81 26 25 21 24 48 40 69 57 25 20 65 İngiltere 8 36 72 8 13 2 27 7 16 4 2 38 İtalya 5 3 3 4 4 7 6 4 4 4 5 5 Diğer AB Ülkeleri 71 91 109 80 37 83 505 141 116 150 59 1.445 Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) 6 12 9 22 4 1 1 7 75 20 10 76 Afrika Ülkeleri 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 A.B.D. 4 20 8 8 17 66 77 20 10 25 44 19 Kanada 55 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 Orta -Güney Amerika ve Karayipler 0 0 0 0 0 3 0 0 2 0 0 0 Asya 37 21 34 17 29 19 170 80 42 12 359 53 Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri 37 15 23 15 21 18 166 77 14 12 18 21 Körfez Ülkeleri 34 8 12 12 19 12 164 60 11 8 11 20 Diğer Yakın ve Ortadoğu Ülkeleri 1 2 5 2 0 3 1 0 1 1 0 0 Diğer Asya Ülkeleri 0 6 11 2 8 1 3 3 28 0 341 32 Diğer Ülkeler 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 292 362 329 196 157 275 1.071 433 340 416 598 1.791 Geçici Veriler, Kaynak : T.C. Merkez Bankası 2
2010 yılı Gelişmeleri 2010 yılında net doğrudan uluslararası yatırım girişi (fiili giriş), 8.899 milyon ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir. (Tablo4). Uluslararası doğrudan yatırım girişleri kaleminde yer alan sermaye girişi (net) 2010 yılında toplam 6.260 milyon ABD dolarına ulaşmıştır (Tablo-4). Tablo 4 : Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi Bileşenleri - (2009-2010) (Milyon $) 2009 2010 %Değişim Uluslararası Doğrudan Yatırımlar (Net) 8.409 8.899 5,8 Uluslararası Doğrudan Sermaye 6.627 6.405-3,3 Sermaye (Net) 6.168 6.225 0,9 Giriş 6.250 6.260 0,2 Çıkış -82-35 -- Diğer Sermaye* 459 180-60,8 Gayrimenkul (Net) 1.782 2.494 40,0 * Uluslararası Sermayeli Firmaların Yabancı Ortaklarından Aldıkları Kredi Geçici Veriler, Kaynak : T.C.Merkez Bankası 3
2010 yılında 6.260 milyon ABD Doları olan uluslararası doğrudan yatırım girişinin 2.040 milyon doları elektrik, gaz ve su sektöründen kaynaklanmıştır (Tablo 5). Tablo 5- Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı (2009-2010) (Milyon $) Sektörler 2009 2010 Tarım, Avcılık ve Ormancılık 48 78 Balıkçılık 1 0 Madencilik ve Taşocakçılığı 89 195 İmalat Sanayii 1.565 847 G ıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı 196 145 Tekstil Ürünleri İmalatı 77 82 Kim yasal Madde ve Ürünlerin İmalatı 336 89 M akine ve Teçhizat İmalatı 220 64 Elektrikli Optik Aletler İmalatı 59 167 M otorlu Kara Taşıtı, Röm ork ve Y ar ı-römork İmalatı 225 39 Diğer İmalat 452 261 Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaş tırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluş ların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri Geçici Veriler, Kaynak : T.C.Merkez Bankası 2.124 2.040 208 391 389 310 54 109 391 199 666 1.575 560 282 106 113 49 121 6.250 6.260 2010 yılında nakit sermaye girişinin %76 sı AB ülkeleri kaynaklıdır (Tablo 6). Tablo 6- Uluslararası Doğ rudan Yatır ı m Girişlerinin Ülkelere Göre D ağ ıl ım ı (2009-2010) (M ilyon $) Ülkeler 2009 2010 AB Ülkeleri 4.927 4.762 A lm a n ya 497 498 Fransa 617 589 Hollanda 718 501 İngiltere 350 233 İtalya 314 54 Diğ er AB Ü lkeleri 2.431 2.887 Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) 305 243 A frik a Ü lk eleri 2 0 A.B.D. 260 318 Kanada 52 56 Orta -Güney Amerika ve Karayipler 19 5 Asya 673 873 Yakı n ve Orta Doğu Ülkeleri 361 437 Körfez Ü lkeleri 209 371 Diğ er Yakı n ve Ortadoğ u Ülkeleri 78 16 Diğer Asya Ülkeleri 312 435 Diğer Ü lkeler 12 3 6.250 6.260 Geçici Veriler, Kaynak : T.C. Merkez Bankası 4
2) Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısı 2010 Yılı Aralık Ayı Gelişmeleri 2010 yılı Aralık ayında 221 adet uluslararası sermayeli şirket ve şube kurulmuş olup, 32 adet yerli sermayeli şirkete de uluslararası sermaye iştiraki gerçekleşmiştir (Tablo 7). Tablo 7- Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketler - (2009-2010 Aylık) 2009 2010 Yeni İştirak Şube Yeni İştirak Şube ( Şirket Sayısı) % Değişim Ocak 179 44 8 231 201 48 6 255 10,4 Şubat 170 45 3 218 198 45 7 250 14,7 Mart 185 57 2 244 249 42 9 300 23,0 Nisan 163 44 2 209 218 43 6 267 27,8 Mayıs 177 47 7 231 251 48 5 304 31,6 Haziran 230 52 9 291 214 56 5 275-5,5 Temmuz 203 44 6 253 217 43 5 265 4,7 Ağustos 208 48 4 260 207 56 12 275 5,8 Eylül 179 42 4 225 206 37 5 248 10,2 Ekim 207 50 2 259 256 42 5 303 17,0 Kasım 198 33 12 243 201 34 3 238-2,1 Aralık 203 60 9 272 214 32 7 253-7,0 2.302 566 68 2.936 2.632 526 75 3.233 10,1 Geçici Veriler, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 2010 yılı Gelişmeleri 2010 yılı sonu itibariyle 2.707 adet uluslararası sermayeli şirket ve şube kurulmuş olup, 526 adet yerli sermayeli şirkete de uluslararası sermaye iştiraki gerçekleşmiştir (Tablo 8). Tablo 8- Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketler - (2009-2010) ( Şirket Sayısı) 2009 2010 % Değişim Yeni 2.302 2.632 14,3 İştirak 566 526-7,1 Şube 68 75 10,3 2.936 3.233 10,1 Geçici Veriler, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 5
2010 yılında 3.233 adet uluslararası sermayeli şirketin, başta toptan ve perakende ticaret sektörü olmak üzere, gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri ile imalat sanayi sektörlerinde faaliyette bulundukları görülmektedir (Tablo 9). İmalat sanayiinde faaliyette bulunan uluslararası sermayeli şirketlerde gıda ürünleri ve içecek imalatı birinci sırada yer alırken bunu kimyasal madde ve ürünleri imalatı ile makine ve teçhizat imalatı izlemektedir. 2010 yılında kayıtlı sermayesi 500.000 doların üzerinde olan 271 adet uluslararası sermayeli şirket, şube kuruluşu ile yabancı ortak iştiraki gerçekleşmiştir. Bu şirketlerin 59 adedi imalat sanayinde, 54 adedi toptan ve perakende ticaret sektöründe, 31 adedi ise elektrik, gaz ve su ile inşaat sektöründe faaliyette bulunmaktadır (Tablo 9). Tablo 9- Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sermaye Büyüklüğü Açısından Sektörlere Göre Dağılımı- (2009-2010) ( Şirket Sayısı) Sektörler Tarım, Avcılık,Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı Makine ve Teçhizat İmalatı Motorlu Kara Taşıtı, Römork,Yarı-Römork İm. Diğer İmalat Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faa. Geçici Veriler, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı <50.000$ 50.000$ - 200.000$ 2009 200.000$ - 500.000$ >500.000$ <50.000$ 50.000$ - 200.000$ 2010 200.000$ - 500.000$ >500.000$ 29 17 3 6 55 25 18 11 7 61 35 25 7 6 73 38 19 4 12 73 171 135 39 43 388 159 135 46 59 399 24 15 3 8 50 24 27 2 10 63 7 6 1 4 18 5 10 2 2 19 19 13 3 4 39 16 15 7 13 51 10 11 3 5 29 11 6 2 5 24 9 5 3 1 18 3 1 2 1 7 102 85 26 21 234 100 76 31 28 235 71 31 4 22 128 46 31 8 31 116 120 127 25 27 299 130 125 33 31 319 466 312 81 54 913 544 398 86 54 1.082 83 56 14 18 171 86 45 11 10 152 137 90 21 16 264 164 118 30 22 334 9 1 3 4 17 7 2 1 4 14 294 127 18 29 468 330 125 30 26 511 101 40 8 11 160 104 42 11 15 172 1.516 961 223 236 2.936 1.633 1.058 271 271 3.233 6
2010 yılında kurulan 3.233 adet uluslararası sermayeli şirketin, 1.311 adedi AB ülkeleri, 895 adedi ise Yakın ve Ortadoğu ülkeleri, 496 adedi diğer Avrupa ülkeleri ortaklı şirketlerdir (Tablo- 10). Tablo 10- Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sermaye Büyüklüğü Açısından Ülkelere Göre Dağılımı - (2009-2010) ( Şirket Sayısı) 2009 2010 Ülkeler <50.000$ >500.000$ <50.000$ >500.000$ 50.000$ - 200.000$ 200.000$- 500.000$ 50.000$ - 200.000$ 200.000$- 500.000$ AB Ülkeleri (27) 781 412 85 121 1.399 720 360 92 139 1.311 A lmanya 271 158 32 31 492 262 127 31 40 460 Hollanda 81 36 10 20 147 76 46 13 27 162 İngiltere 111 57 15 19 202 83 53 10 15 161 İtalya 54 24 4 7 89 46 33 7 10 96 Diğer AB Ülkeleri 264 137 24 44 469 253 101 31 47 432 Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) 210 134 39 34 417 257 160 44 35 496 Kuzey Afrika Ülkeleri 17 16 4 3 40 28 31 5 4 68 Diğer Afrika Ülkeleri 14 13 1 28 17 9 1 27 Kuzey Amerika 92 30 14 10 146 80 29 6 17 132 A.B.D. 78 22 8 7 115 67 17 4 15 103 Kanada 14 8 6 3 31 13 12 2 2 29 Orta ve Güney Amerika, Karayipler 10 5 0 2 17 10 2 2 0 14 Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri 277 259 51 45 632 379 369 96 51 895 Azerbeycan 64 65 22 12 163 70 71 17 6 164 Irak 40 48 9 10 107 28 53 16 8 105 İran 78 80 8 7 173 163 175 36 19 393 Diğer 95 66 12 16 189 118 70 27 18 233 Diğer Asya 101 84 28 21 234 125 94 20 21 260 Diğer Ülkeler 14 8 1 0 23 17 4 5 4 30 1.516 961 223 236 2.936 1.633 1.058 271 271 3.233 Geçici Veriler, Kaynak : Hazine Müsteşarlığı Türkiye deki Uluslararası Sermayeli Şirketler 2010 yılı sonu itibariyle 21.039 adet uluslararası sermayeli şirket ve şube kurulmuş olup, 4.798 adet yerli sermayeli şirkete de uluslararası sermaye iştiraki gerçekleşmiştir. da 25.837 adet uluslararası sermayeli şirket ülkemizde faaliyette bulunmaktadır (Tablo 11). Tablo 11- Yıllar İ tibariyle Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısı ( Ş irket Sayısı) Yıl Yeni İştirak Şube 1954-2004 ( Birikimli ) 6.119 1423 274 7.816 2005 1.961 447 49 2.457 2006 2.266 596 58 2.920 2007 2.624 616 64 3.304 2008 2.483 624 64 3.171 2009 2.302 566 68 2.936 2010 2.632 526 75 3.233 Genel 20.387 4.798 652 25.837 Geçici Veriler, Kaynak : Hazine Müsteşarlığ ı 7
25.837 adet uluslararası sermayeli şirketin, başta toptan ve perakende ticaret olmak üzere, imalat sanayi, gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri sektörlerinde faaliyette bulundukları görülmektedir. İmalat sanayiinde faaliyette bulunan uluslararası sermayeli şirketlerde kimyasal madde ve ürünleri imalatı birinci sırada yer alırken, bunu gıda ürünleri içecek ve tütün imalatı ile tekstil ürünleri imalatı izlemektedir (Tablo 12). Tablo 12- Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının Sektörlere Göre Dağılımı - (2009-2010) ( Şirket Sayısı) Sektörler Tarım, Avcılık,Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı Makine ve Teçhizat İmalatı Motorlu Kara Taşıtı, Römork,Yarı-Römork İm. Diğer İmalat Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri Geçici Veriler, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 2009 2010 (1954-2010) Genel 55 61 409 73 73 537 388 399 4.353 50 63 467 18 19 439 39 51 483 29 24 358 18 7 239 234 235 2.367 128 116 558 299 319 2.416 913 1.082 7.808 171 152 1.753 264 334 2.273 17 14 299 468 511 4.123 160 172 1.308 2.936 3.233 25.837 8
25.837 adet uluslararası sermayeli firmanın ülke gruplarına göre dağılımına bakıldığında ise AB ülkeleri ortaklı girişim sayısının 13.550 adet ile birinci sırada yer aldığı görülmektedir. AB ülkeleri ortaklı uluslararası sermayeli şirketlerin içinde Almanya 4.315 adet firma ile birinci sırayı alırken, onu İngiltere (2.237 adet) ve Hollanda (1.866 adet) izlemektedir (Tablo 13). Tablo 13- Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısının Ülkelere Göre Dağılımı (2009-2010) Ülkeler 2009 2010 (1954-2010) Genel AB Ülkeleri (27) 1.399 1.311 13.550 Almanya 492 460 4.315 Hollanda 147 162 1.866 İngiltere 202 161 2.237 İtalya 89 96 825 Diğer AB Ülkeleri 469 432 4.307 Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) 417 496 3.431 Afrika Ülkeleri 68 95 483 Kuzey Amerika 146 132 1.256 A.B.D. 115 103 1.076 Kanada 31 29 180 Orta ve Güney Amerika, Karayipler 17 14 136 Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri 632 895 4.876 Azerbeycan 163 164 870 Irak 107 105 751 İran 173 393 1.530 Diğer 189 233 1.725 Diğer Asya 234 260 1.814 Çin Halk Cum. 42 42 398 Güney Kore Cum. 21 18 169 Diğer 171 200 1.247 Diğer Ülkeler 23 30 291 2.936 3.233 25.837 Geçici Veriler, Kaynak : Hazine Müsteşarlığı ( Şirket Sayısı) 9
25.837 adet uluslararası sermayeli firmanın illere göre dağılımına bakıldığında; İstanbul ilinin 14.328 adet ile birinci sırada yer aldığı görülmektedir. İstanbul ilini Antalya (3.201 adet), Ankara (1.712 adet) ve İzmir (1.540 adet) illeri takip etmektedir (Tablo 14). Tablo 14- Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının İllere Göre Dağılımı (İlk 10 İl) İl Şirket Sayısı (1954-2010) İSTANBUL 14.328 ANTALYA 3.201 ANKARA 1.712 İZMİR 1.540 MUĞLA 1.372 BURSA 524 AYDIN 454 MERSİN 432 KOCAELİ 307 ADANA 191 Diğer İller 1.776 25.837 Geçici Veriler, Kaynak : Hazine Müsteşarlığı İstanbul ilinde faaliyette bulunan 14.328 adet uluslararası sermayeli firmanın başta toptan ve perakende ticaret (5.111 adet) olmak üzere, imalat sanayi (2.508 adet), gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri (2.152 adet) sektörlerinde faaliyette bulundukları görülmektedir (Tablo 15). Tablo 15- Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Faaliyette Bulundukları İllerin Sektörlere Göre Dağılımı (1954-2010) ( Şirket Sayısı) Sektörler Tarım, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı Makine ve Teçhizat İmalatı Motorlu Kara Taşıtı, Römork, Yarı-Römork İm. Diğer İmalat Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri Geçici Veriler, Kaynak : Hazine Müsteşarlığı İstanbul Antalya Ankara İzmir Muğla 107 79 25 57 17 195 26 106 56 9 2.508 196 242 379 50 230 28 17 62 5 294 6 8 25 4 320 18 15 38 1 213 3 32 32 1 93 -- 10 17 -- 1.358 141 160 205 39 317 25 121 38 1 899 598 204 116 201 5.111 469 466 484 108 590 560 73 72 283 1.369 331 78 96 175 258 8 8 7 6 2.152 754 270 168 482 822 155 119 67 40 14.328 3.201 1.712 1.540 1.372 10
3) Yatırım Projeleri 2 2010 Aralık ayında Hazine Müsteşarlığı tarafından yatırım teşvik belgesi düzenlenen 55 adet proje kapsamında yaklaşık 1,7 milyar ABD doları tutarında yatırım yapılması öngörülmüştür. Böylece 2010 yılında belgelendirilen yatırım projesi sayısı 218 adede, belge kapsamındaki yatırımların tutarı ise 5,3 milyar ABD dolarına ulaşmıştır (Tablo 16). Söz konusu yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam yatırım tutarının (5,3 milyar ABD Doları) %54 ü uluslararası ortaklar tarafından karşılanacaktır. Tablo 16- Uluslararası Sermayeli Firmaların Yatırımlarına Verilen Teşvik Belgeleri -2010 Aylık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs HaziranTemmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Belge Adedi 16 16 13 21 11 20 19 11 12 18 6 55 Yatırım Tutarı* (Milyon $) 158,1 538,7 110,4 251,2 947,1 353,0 102,9 307,8 294,7 459,3 52,9 1.725,6 Yatırım Tutarı* (Milyon TL) 236,5 811,6 167,9 376,4 1.448,0 558,0 159,1 461,8 405,6 658,9 74,9 2.602,7 Yabancı Ortak Payı 6,4 0,2 44,4 18,3 0,9 45,8 67,5 64,3 76,9 46,8 50,8 53,7 * Yabancı sermayeli firmalara düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin öngörü değerleridir. Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 218 adet Yatırım Teşvik Belgesinin 158 adedi imalat, 32 adedi hizmetler, 8 adedi madencilik ve taşocakçılığı, 13 adedi elektrik, gaz ve su, 7 adedi ise tarım ve ormancılık sektörlerinde düzenlenmiştir. 2 Uluslararası yatırımcıların, yatırım teşvik mevzuatı kapsamında belgelendirilen Türkiye deki yatırım projeleri 11
N Uluslararası Doğrudan Yatırım Verileri Bülteni EK TABLOLAR 12
Tablo ek 1- Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri (Fiili Girişler) (Milyon $) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Uluslararası Doğrudan Yatırımlar (Net) Uluslararası Doğrudan Sermaye Sermaye (Net) Giriş Çıkış Diğer Sermaye* Gayrimenkul (Net) 10.031 20.185 22.047 19.504 8.409 8.899 8.190 17.263 19.121 16.567 6.627 6.405 8.134 16.982 18.394 14.712 6.168 6.225 8.535 17.639 19.137 14.747 6.250 6.260-401 -657-743 -35-82 -35 56 281 727 1.855 459 180 1.841 2.922 2.926 2.937 1.782 2.494 * Uluslararası Sermayeli Firmaların Yabancı Ortaklarından Aldıkları Kredi Geçici Veriler, Kaynak : T.C.Merkez Bankası
Tablo ek 2- Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı Sektörler 2005 2006 2007 2008 2009 (Milyon $) 2010 Tarım, Avcılık ve Ormancılık 5 5 6 23 48 78 Balıkçılık 2 1 3 18 1 0 Madencilik ve Taşocakçılığı 40 122 337 151 89 195 İmalat Sanayii 785 1.866 4.211 3.955 1.565 847 Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı 68 608 766 1.252 196 145 Tekstil Ürünleri İmalatı 180 26 232 189 77 82 Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı 174 601 1.109 200 336 89 Makine ve Teçhizat İmalatı 13 54 48 226 220 64 Elektrikli Optik Aletler İmalatı 13 53 117 236 59 167 Motorlu Kara Taşıtı, Römork ve Yarı-Römork İmalatı 106 63 70 77 225 39 Diğer İmalat 231 461 1.869 1.775 452 261 Elektrik, Gaz ve Su 4 112 568 1.068 2.124 2.040 İnşaat 80 222 285 336 208 391 Toptan ve Perakende Ticaret, 68 1.166 165 2.085 389 310 Oteller ve Lokantalar 42 23 33 24 54 109 Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri 3.285 6.696 1.117 170 391 199 Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri 4.018 6.957 11.662 6.069 666 1.575 Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri 29 99 560 641 560 282 Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler 74 265 177 149 106 113 Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri 103 105 13 58 49 121 8.535 17.639 19.137 14.747 6.250 6.260 Geçici Veriler, Kaynak: T.C. Merkez Bankası 14
Tablo ek 3- Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişlerinin Ülkelere Göre Dağılımı (Milyon $) Ülke 2005 2006 2007 2008 2009 2010 AB Ülkeleri 5.006 14.489 12.601 11.076 4.927 4.762 Almanya 391 357 954 1.237 497 498 Fransa 2.107 439 367 679 617 589 Hollanda 383 5.069 5.442 1.343 718 501 İngiltere 166 628 703 1.335 350 233 İtalya 692 189 74 249 314 54 Diğer AB Ülkeleri 1.267 7.807 5.061 6.233 2.431 2.887 Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) 1.646 85 373 291 305 243 Afrika Ülkeleri 3 21 5 82 2 0 A.B.D. 88 848 4.212 868 260 318 Kanada 26 121 11 23 52 56 Orta -Güney Amerika ve Karayipler 8 33 494 60 19 5 Asya 1.756 1.927 1.405 2.345 673 873 Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri 1.678 1.910 608 2.184 361 437 Körfez Ülkeleri 1.675 1.783 311 1.963 209 371 Diğer Yakın ve Ortadoğu Ülkeleri 2 3 196 96 78 16 Diğer Asya Ülkeleri Diğer Ülkeler Geçici Veriler, Kaynak : T.C. Merkez Bankası 78 17 797 161 312 435 2 115 36 2 12 3 8.535 17.639 19.137 14.747 6.250 6.260 15
Tablo ek 4- Uluslararası Sermayeli Firmaların Kuruluş Türleri Açısından Sektörlere Göre Dağılımı - (2009-2010) ( Şirket Sayısı) 2009 2010 Sektörler Yeni İştirak Şube Yeni İştirak Şube Tarım, Avcılık,Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı Makine ve Teçhizat İmalatı Motorlu Kara Taşıtı, Römork ve Yarı-Römork İm. Diğer İmalat Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri 43 12 0 55 48 13 0 61 61 10 2 73 64 6 3 73 292 86 10 388 322 66 11 399 36 13 1 50 49 12 2 63 14 4 0 18 18 1 0 19 27 12 0 39 39 11 1 51 22 6 1 29 23 1 0 24 16 1 1 18 6 1 0 7 177 50 7 234 187 40 8 235 95 31 2 128 86 30 0 116 228 65 6 299 248 62 9 319 741 148 24 913 911 152 19 1.082 121 48 2 171 133 19 0 152 206 48 10 264 249 70 15 334 12 5 0 17 11 3 0 14 384 74 10 468 420 74 17 511 119 39 2 160 140 31 1 172 2.302 566 68 2.936 2.632 526 75 3.233 Geçici Veriler, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 16
Tablo ek 5- Uluslararası Sermayeli Firmaların Sayılarının Sektörlere Göre Dağılımı ( Şirket Sayısı) 1954-2004 Sektörler 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1954-2010 ( Birikimli ) Tarım, Avcılık,Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı Makine ve Teçhizat İmalatı Motorlu Kara Taşıtı, Römork ve Yarı-Römork İmalatı Diğer İmalat Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri Geçici Veriler, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 123 33 39 46 52 55 61 409 132 50 45 77 87 73 73 537 1.860 377 412 463 454 388 399 4.353 208 36 42 34 34 50 63 467 229 61 45 46 21 18 19 439 218 36 40 54 45 39 51 483 138 26 51 44 46 29 24 358 136 21 15 19 23 18 7 239 931 197 219 266 285 234 235 2.367 89 8 40 69 108 128 116 558 317 307 386 444 344 299 319 2.416 2.899 680 717 757 760 913 1.082 7.808 689 160 182 196 203 171 152 1.753 654 213 256 270 282 264 334 2.273 120 18 46 42 42 17 14 299 634 470 626 779 635 468 511 4.123 299 141 171 161 204 160 172 1.308 7.816 2.457 2.920 3.304 3.171 2.936 3.233 25.837 17
Tablo ek 6- Uluslararası Sermayeli Firmaların Sayısının Ülkelere Göre Dağılımı ( Şirket Sayısı) Ülkeler 1954-2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1954-2010 ( Birikimli ) AB Ülkeleri (27) 3.975 1.456 1.832 1.896 1.681 1.399 1.311 13.550 Almanya 1.330 447 513 521 552 492 460 4.315 Hollanda 623 183 249 243 259 147 162 1.866 İngiltere 506 283 435 413 237 202 161 2.237 İtalya 311 60 90 78 101 89 96 825 Diğer AB Ülkeleri 1.205 483 545 641 532 469 432 4.307 Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) 944 298 335 437 504 417 496 3.431 Afrika Ülkeleri 139 49 39 46 47 68 95 483 Kuzey Amerika 470 103 126 146 133 146 132 1.256 A.B.D. 432 88 107 117 114 115 103 1.076 Kanada 38 15 19 29 19 31 29 180 Orta ve Güney Amerika, Karayipler 52 11 12 18 12 17 14 136 Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri 1.598 367 377 474 533 632 895 4.876 Azerbeycan 169 51 80 116 127 163 164 870 Irak 240 55 62 99 83 107 105 751 İran 520 117 98 96 133 173 393 1.530 Diğer 669 144 137 163 190 189 233 1.725 Diğer Asya 545 150 152 253 220 234 260 1.814 Çin Halk Cum. 183 28 22 38 43 42 42 398 Güney Kore Cum. 69 15 12 21 13 21 18 169 Diğer 293 107 118 194 164 171 200 1.247 Diğer Ülkeler Geçici Veriler, Kaynak : Hazine Müsteşarlığı 93 23 47 34 41 23 30 291 7.816 2.457 2.920 3.304 3.171 2.936 3.233 25.837 18
Tablo ek 7- Uluslararası Sermayeli Firmaların Yatırımlarına Verilen Teşvik Belgeleri (2005-2010) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Belge Adedi 199 145 198 211 187 218 Yatırım Tutarı* (Milyon $) 3.266,7 1.721,5 3.917,7 5.394,4 10.810,0 5.301,7 Yatırım Tutarı* (Milyon TL) 4.415,0 2.516,5 5.187,0 7.152,8 16.662,2 7.961,4 Yabancı Ortak Payı 51,7 36,1 49,1 50,2 62,2 40,6 * Yabancı sermayeli firmalara düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin öngörü değerleridir. Kaynak : Hazine Müsteşarlığı 19