- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, p. 1511-1521, ANKARA-TURKEY 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN TELEVİZYON İZLEME SÜRELERİNİN OKUMA ALIŞKANLIKLARI ÜZERİNE ETKİSİ * Aliye USLU ÜSTTEN ** ÖZET Türkçe eğitimi ve öğretimi, bireyin ana dilini tanıyıp kurallarıyla öğrendiği, ardından okuma zevkini ve eleştirel okur olma vasfını kazandığı bir süreçtir. Bu süreçte iletişim teknolojilerinin önemi bilinen bir gerçektir. Günümüzde televizyon, görsel ve işitsel bir iletişim aracı olarak dil öğretiminde etkili bir yere sahiptir. Ancak televizyon karşısında geçirilen zamanın artması, televizyonun olumsuz etkilerini öne çıkarmaktadır. Bu çalışmanın amacı, ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin ve aile bireylerinin günlük televizyon izleme sürelerini, izledikleri programları, izleme sebeplerini belirlemek ve öğrencilerin televizyon izleme sürelerinin kitap okuma alışkanlıkları üzerinde etkisi olup olmadığını değerlendirmektir. Araştırmanın evrenini 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Ankara il merkezinde öğrenimine devam eden 8. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklem ise Ankara Etimesgut ilçesine bağlı üç ortaokulda okuyan 124 öğrencidir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Türkçe Ders Kitabı nda yer alan çalışmadan hareketle geliştirilen anket ve çizelge kullanılmıştır. Ayrıca öğrencilerin 2012-2013 eğitim-öğretim yılı boyunca okudukları kitapların listesi oluşturulmuştur. Anketin test-tekrar test güvenirliği 0.72 bulunmuştur. Verilerin analizinde ANOVA ve Spearman testleri kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, öğrencilerin televizyon izleme süreleri ile cinsiyet açısından değerlendirildiğinde, erkek öğrencilerin kızlara kıyasla ortalamada daha fazla TV izlediklerini göstermektedir. Öğrencilerin televizyon izleme süreleri ve okudukları kitap sayısı arasında da anlamlı bir ilişki vardır. Buna göre, aile bireylerinin televizyon karşısında geçirdikleri süre arttıkça öğrencilerin okudukları kitap sayısı azalmaktadır. Anahtar Kelimeler: televizyon, okuma alışkanlığı, dil öğretimi, Türk dili. * Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir. ** Okt. Dr. Gazi Üniversitesi El-mek: aliyeuslu@gmail.com
1512 Aliye USLU ÜSTTEN IMPACTS OF TIME SPENT IN WATCHING TELEVISION ON 8TH GRADE STUDENTS READING HABITS ABSTRACT Education of Turkish language is a process by which individuals recognize their native language and learn its rules, and gain the delight in reading and then becaming a critical reader. In this process, the importance of communication technologies is a well known fact. Nowadays, television, as a visual and auditory language communication tool has an effective place in teaching. However, the increase in time spent watching television suggests its negative effects. The purpose of this study is to determine how much time the 8th grade students and their family members spend in watching television, what type of programs they watch, the reasons why they watch these programs and to assess whether television viewing time has some effect over their students reading habits. The universe of the study consists of 8th grade students continuing education in the province of Ankara in 2012-2013 academic year. The sample is composed of 124 students studying in three different secondary schools at Etimesgut district of Ankara. For data collection, a questionnaire and a chart are used which were based on a research study in Turkish Language Course Book. In addition, a list of books that students read in the 2012-2013 academic year has been created. Test-retest reliability of the questionnaire was found to be 0.72. For the analysis of the data, ANOVA and Spearman tests were used. Research results, when evaluated in terms of gender, show that on average male students spent more time watching TV compared to female students. There is a significant relationship between students television viewing time and the number of books they read. Accordingly, as time spent by family members in front of TV increases, the number of books read by students is decreasing. Key Words: television, reading habit, language teaching, Turkish language. GİRİŞ Okuma, bireysel ve zihinsel süreçleri kapsayan etkili bir öğrenme biçimidir. Akyol, okumayı Ön bilgilerin kullanıldığı, yazar ve okuyucu arasındaki etkili iletişime dayalı, uygun bir yöntem ve amaç doğrultusunda düzenli bir ortamda gerçekleştirilen anlam kurma süreci olarak tanımlamaktadır (2008: 1).Kişinin kendini doğru ve eksiksiz bir biçimde ifade edebilmesini sağlayan okuma, hayal dünyasını zenginleştiren ve zihinsel becerilerinin gelişmesine katkıda bulunan bir eylemdir. 8-13 yaş, okuma alışkanlığının kazandırılacağı en önemli dönemdir (Bamberger, 1990: 8). Bu dönemde okumayı bir ihtiyaç ve zevk aracı olarak görmeyi başaran çocuklar; eleştirel düşünme becerisine sahip, düşünen ve sorgulayan bireyler olarak yetişir. Okuma becerisine sahip birey demek sadece okuma yazma bilen değil, bunu sürekli gerçekleştiren kişi demektir. Bu durumda okuma bir amaç değil, bilgiye ulaştıran bir araç hâline dönüşür (Coşkun, 2002: 233). Teknolojinin gelişmesi çocuk ve gençlerin günlük hayatında yer alan birçok alışkanlığın değişmesine; yetişkinlerin teknolojiye ayak uydurma çabası içinde bu durumu göz ardı etmelerine
8. Sınıf Öğrencilerinin Televizyon İzleme 1513 neden olmaktadır. Teknolojinin etkilediği alışkanlıkların biri de okuma alışkanlığı olmuştur. Yaşam kalitesinin artması ve şartların gelişmesi sonucu çocuk ve gençlere farklı uğraş alanları ortaya çıksa da bu zenginlikten faydalanan bireylerin sayısı araştırmaya değerdir. Yapılan çalışmalar, çocuk ve gençlerin okul dışında vakitlerini televizyon izleyerek ve bilgisayar kullanarak geçirdiklerini ortaya koymaktadır. 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin hafta içi ve hafta sonu televizyon izleme ve diğer etkinliklere ayırdıkları süreler karşılaştırıldığında, öğrencilerin televizyon izlemeye daha fazla zaman ayırdığı; kitap okuma, müzik dinleme, resim yapma veya el sanatları ile uğraşmaya daha az zaman harcadıkları tespit edilmiştir (Aral ve Aktaş, 1997). Gelişmiş ülkelerde yapılan araştırmalara göre çocukların % 30 u her gün 3 saat 28 dakika televizyon izlemektedir. Öğrencilerin orta öğrenimleri boyunca okulda geçirdikleri süre 12 bin saatken televizyon karşısında geçirdikleri süre 15 bin saattir (Ertürk, 2004: 271). Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ile Millî Eğitim Bakanlığının hazırladığı 1638 anne ve baba ile görüşülerek yapılan TV Program İçeriklerinin Çocuk ve Gençler Üzerindeki Etkileri konulu araştırma sonuçlarına göre 6-17 yaş arasındaki çocukların ve gençlerin okul dışındaki birinci etkinliği, televizyon izlemektir. Çocukların günlük televizyon izleme süresi 3-4 saattir. Araştırma kapsamında yer alan çocuklar, yılda yaklaşık 900 saati okulda, 1500 saati televizyon karşısında geçirmektedir. Her 5 çocuktan birinin odasında televizyon olduğu veya çocukların televizyon bulunan odada yattığı tespit edilmiştir (Milliyet, 2006). Araştırmanın bir başka boyutu, ilköğretim çağını tamamlamış bir çocuğun yaklaşık 100 bin şiddet sahnesi, 8 bin ölüm ya da öldürülme sahnesi izlediğini ortaya koymasıdır. 2004 yılındaki bir çalışmada, çocukların en fazla televizyon izleyebilecekleri saatlerde (hafta içi 16.00-21.30, hafta sonu 09.00-21.30) 5 farklı özel televizyon kanallarında gösterilen filmlerdeki şiddet oranı % 33,1 bulunmuştur. En yüksek oranda fiziksel şiddet, 5600 saniyelik toplam sürenin %13,8 ini; toplam şiddet süresinin de % 41,7 sini oluşturmaktadır (Ayrancı, Köşgeroğlu, Günay, 2004). Televizyondaki şiddet sahnelerinin çocukların davranışlarında meydana getirdiği olumsuz etkilerin sonuçları sanal dünyada da ortaya çıkmaktadır. 6. ve 8. sınıflardaki çocukların yüzde 18 inin fail olarak, yüzde 17 sinin mağdur olarak ve yüzde 9,5 inin her ikisine de sahip olarak internet saldırganlığına maruz kaldıkları tespit edilmiştir (Werner, Bumpus ve Rock, 2010). Bu durum çocukların kullandıkları bilgisayar ve telefon gibi iletişim araçlarında gerekli tedbirlerin alınmadığını ve bu konuda daha ciddi önlemler sunulması gerektiğini ortaya koymaktadır (Johnson, 2011: 2). En etkili çözüm yolu, ebeveynlerlerle çocuklar arasındaki ilişkinin kuvvetlendirilmesidir. Bu ilişki ne kadar kuvvetli olursa onların suça bulaşma riskleri de o kadar azaltılmış olur. Türkçe Dersi Öğretim Programı nda öğrencilerin dinlediklerini, izlediklerini ve okuduklarını anlayan; duygu, düşünce ve hayallerini anlatan; eleştirel ve yaratıcı düşünen, sorumluluk üstlenen, girişimci, çevresiyle uyumlu, olay, durum ve bilgileri kendi birikimlerinden hareketle araştırma, sorgulama, eleştirme ve yorumlamayı alışkanlık hâline getiren estetik zevk kazanmış ve millî değerlere duyarlı bireyler olarak yetiştirilmesi amaçlanmıştır (2006: 3). Bu amaçlar ve yukarıda değinilen araştırma sonuçları mukayese edildiğinde öğrencilerin okuma becerisi ve okul başarısı üzerinde televizyonun olumsuz etkilerinin ön plana çıktığı görülmektedir. Akbulut, çocuklardaki kitap okuma alışkanlığındaki azalma ve değişimle ilgili olarak şunları söyler: Televizyon çocukları bugün çocuk edebiyatı na yönelmemektedir. Önceki nesiller gibi eski öyküleri, geleneksel hikayeleri bilmemektedirler. Okudukları kitaplar oynadıkları oyuncaklar genellikle televizyon kahramanları, canavarları, robotları v.b.dir. (2001: 366). Televizyon tek yönlü bir iletişim aracı olarak çocuk ve gençlerin sadece alıcı durumunda kalmasına neden olmaktadır. Kısa anlatı, hızlı aksiyon, hızlı planlar, flaşlar v.b. anlatı teknikleriyle, insan beynini anlık, kısa metrajlı alımlara alıştırır ki bu durum düşüncede devamlılığı etkiler (Akbulut, 2001: 365). Bu da daha uzun süreli dikkat ve anlama süreci gerektiren okuma eylemi ile zıt bir durum teşkil etmektedir. Amerika da yapılan bir araştırmada günde 3 saatin üzerinde televizyon izlemenin öğrencilerin dikkat süresini azalttığı, bunun da düşük
1514 Aliye USLU ÜSTTEN notlara sebep olduğu belirlenmiştir (Esslin, 1991: 72). Dolayısıyla televizyon, alıcı olmayı alışkanlık hâline getiren bireylerde okumaya karşı ilgisinin azalmasına neden olabileceği gibi algılama, değerlendirme ve kendini ifade etme becerilerini de etkileyebilmektedir. Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı, 8. sınıf öğrencilerinin televizyon izleme süresi ile okuma alışkanlıkları arasındaki ilgiyi ortaya koymaktır. Bu amaçla araştırma kapsamında cevap aranan alt problemler şunlardır: 8. sınıf öğrencilerinin: YÖNTEM Günlük ortalama TV izleme süreleri ne kadardır? TV izleme süreleri ve cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? İzledikleri programlar ve izleme sebepleri nelerdir? Ailelerinin izledikleri programlar ve bunları izleme nedenleri nelerdir? TV izleme süreleri ile bir eğitim-öğretim yılı süresinde okudukları kitap sayısı arasında ilişki nasıldır? Araştırma Modeli Bu çalışmada 8. sınıf öğrencilerinin TV izleme sürelerinin okuma alışkanlıkları üzerindeki etkisini tespit etmek amacıyla betimleyici survey (tarama) modeli kullanılmıştır. Tarama modeli, geçmişte veya hâlen var olan bir durumu, var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımıdır (Karasar, 2009: 77). Araştırma Grubu Çalışmanın araştırma grubu Ankara, Etimesgut ilçesi sınırlarında yer alan 3 farklı ilköğretim okulunda öğrenim gören öğrencilerden oluşmaktadır. Anket sonuçlarının güvenilirliğini artırmak amacıyla çalışmada, öncelikle gönüllü öğrencilere yer verilmiştir. Hatalı ve eksik anketlerin elenmesinden sonra 56 kız ve 68 erkek olmak üzere toplam 124 gönüllü öğrenci araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Veri Toplama Aracı Bu çalışmada öğrencilerin TV izleme süresinin okuma alışkanlıkları üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla Millî Eğitim Bakanlığı 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı nda (2011: 218) yer alan araştırma çalışmasından hareketle oluşturulan anket ve çizelge kullanılmıştır. Öğrencilere verilen ankette öğrencilerin ve ailelerinin günlük ortalama televizyon izleme süreleri, en çok izledikleri program türü ve izleme nedenlerine yönelik sorular yer almaktadır. Buna göre öğrencilerden bir ay boyunca kendilerinin ve aile bireylerinin günlük televizyon izleme sürelerini, en çok izledikleri programları ve izleme nedenlerini not etmeleri istenmiştir. Anketin test-tekrar test güvenirliği 0.72 bulunmuştur. Aynı zamanda öğrencilerin bir eğitim-öğretim yılı (8 ay) boyunca okudukları kitap sayısı takip edilmiştir. Okudukları kitabın sayfa sayısı 250 den az ise öğrencilere bir hafta, 250 den fazla ise iki hafta okuma süresi verilmiştir. Verilerin Analizi Öğrencilerin çizelgede yer alan maddelere verdikleri cevaplar SPSS 17.0 paket programında frekans analizi, ANOVA ve Spearman testlerine tabi tutularak öğrencilerin televizyon izleme süreleri ile okuma alışkanlıkları arasındaki anlam ilişkisi tespit edilmeye çalışılmıştır.
8. Sınıf Öğrencilerinin Televizyon İzleme 1515 BULGULAR VE YORUM Bu bölümde farklı okullarda öğrenim gören 8. sınıf öğrencilerinin ve ailelerinin televizyon izleme alışkanlıkları ve öğrencilerin okudukları kitap sayısı ile ilgili bulgulara yer verilecektir. Elde edilen bulgular ile öğrencilerin televizyon izleme süreleri, cinsiyet, aile bireylerinin TV izleme süreleri ve nedenleri, öğrencilerin okudukları kitap sayısı gibi unsurlar arasındaki ilişkiler değerlendirilecektir. Öğrencilerin televizyon izleme süreleri ve cinsiyete ilişkin veriler Tablo 1 de yer almaktadır. Tablo 1. Öğrencilerin TV izleme sürelerinin cinsiyete göre sonuçları N Ortalama Standart sapma Kız 56 2,16 1,233 Erkek 68 3,12 2,118 Toplam 124 2,69 1,831 Tablo 1 e göre TV izleme sürelerinin kız ve erkek gruplar arasında eşit olmadığı; erkeklerin kızlara kıyasla ortalamada daha fazla TV izledikleri görülmektedir. Kız öğrencilerin günlük TV izleme süreleri ortalama 2,16 saat iken erkek öğrencilerin günlük TV izleme süreleri ortalama 3,12 saattir. Buna göre erkek öğrenciler kız öğrencilerden daha fazla TV izlemektedir. 8. sınıf öğrencilerinin TV izleme süresi ile kız ve erkek öğrenciler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunup bulunmadığı belirlemek amacıyla uygulanan tek yönlü ANOVA testi sonuçları Tablo 2 de görülmektedir. Tablo 2. Öğrencilerin TV izleme süreleri ile cinsiyete ilişkin ANOVA testi sonuçları Kareler toplamı Sd Ortalama Kare F Sig. Gruplar arası 28,121 1 28,121 8,932.003 Grup içi 384,112 122 3,148 Toplam 412,234 123 ANOVA, gruplar arasında eşit dağılım varsayımına dayansa da, grupların gözlem sayıları birbirine yakın olduğunda (kızlar n=56, erkekler n=68) ANOVA testinin halen uygulanabileceği bilinmektedir. Kız ve erkek öğrencilerin TV izleme sürelerine ilişkin veriler gruplar arasında anlamlı farklılaşma (F= 8,932, p<.05) göstermektedir. Buna göre erkeklerin TV izleme sürelerinin kızlarınkine göre daha geniştir.
1516 Aliye USLU ÜSTTEN Tablo 3. Öğrencilerin okudukları kitap sayısı, TV izleme süreleri, izledikleri program türü ve izleme nedenlerine yönelik betimsel bulgular Kitap f % TV süre f % TV Program f % İzleme Sebebi f % sayısı 2 1 0,8 1 2 1,6 Dizi 67 54 Komik olduğu 6 4,8 için. 3 1 0,8 1,5 17 13,7 Dizi, film 4 3,2 Meraktan. 4 3,2 Dizi, Maceralı 4 1 0,8 2 11 8,9 1 0,8 2 1,6 magazin olduğu için. 5 8 6,5 2,5 44 35,5 Dizi, haber 5 4 6 3 2,4 3 3 2,4 Dizi, yarışma 1 0,8 7 2 1,6 3,5 24 19,4 Dizi, spor 3 2,4 8 9 7,3 4 1 0,8 9 5 4 4,5 9 7,3 10 23 18,5 5 4 3,2 11 6 4,8 6 2 1,6 Dizi, tartışma programı Dizi, çizgi film Dizi, yemek programı Dizi, belgesel 5 4 3 2,4 2 1,6 1 0,8 Okul hayatını anlattığı için Stres ve yorgunluk atmak için Vakit geçirmek için Beğendiğim için Korkunç olduğu için Eğlenceli olduğu için Gelişmeleri öğrenmek için 1 0,8 3 2,4 20 16,1 55 44,4 1 0,8 19 15,3 2 1,6 12 18 14,5 7 1 0,8 Film 7 5,6 Güncel konulardan haberdar 5 4 olmak için 13 10 8,1 8 5 4 Magazin 2 1,6 Heyecanlı olduğu için 2 1,6 14 5 4 13 1 0,8 Haber 6 4,8 İlgi çekici olduğu için 4 3,2 15 6 4,8 Top. 124 100 Haber, belgesel 2 1,6 Toplam 124 100 16 1 0,8 Haber, spor 1 0,8 17 2 1,6 Yarışma 2 1,6 18 2 1,6 Spor 10 8,1 20 16 12,9 Belgesel 2 1,6 23 2 1,6 Toplam 124 100 25 3 2,4 Top. 124 100 Tüm öğrencilerin okudukları kitap sayısı bir eğitim-öğretim yılı boyunca toplam 1301 dir. Sekiz ay süresince okunan ortalama kitap sayısı ise 12,69 dur. 124 öğrenci arasında en fazla öğrenci tarafından okunan kitap sayısı 10, öğrenci sayısı 23 (% 18,5) tür. 25 kitap okuyan öğrenci sayısı 3; 2 kitap okuyan öğrenci sayısı ise 1 dir. Günde ortalama 2,5 saat TV izleyen öğrenci sayısı en yüksek oranla 44 (% 35,5) tür. Öğrencilerin en fazla izledikleri programlara bakıldığında 67 öğrenci (% 54) sadece dizi izlediğini belirtmiştir. İzleme sebeplerinin başında % 44,4 oranla beğendiğim için maddesi gelmektedir. 20 öğrenci (% 16,1) vakit geçirmek için, 19 öğrenci de (% 15,3) eğlenceli olduğu için cevabını
8. Sınıf Öğrencilerinin Televizyon İzleme 1517 vermiştir. Buna göre öğrencilerin program tercih etme nedenleri hoşlanma, vakit geçirme ve keyif alma ölçütlerine bağlıdır. Öğrencilerin kitap okuma alışkanlıklarıyla ilişkili diğer unsurlar okudukları kitap sayısı, anne-babalarının ve kardeşlerinin TV izleme süreleridir. Buna ilişkin veriler Tablo 4 te yer almaktadır. Tablo 4. Öğrencilerin TV izleme süresi ve okuduğu kitap sayısı ile anne babasının ve kardeşlerinin TV izlediği süreye yönelik betimsel sonuçlar Min. Mak. Ortalama Standart hata Sd Öğrencileri okudukları kitap sayısı 2 25 12,31,448 4,99 Öğrencilerin TV izleme süresi 1 13 2,69,164 1,83 2 Annenin yaşı 29 49 38,38,450 5,01 1 Annenin ortalama TV izleme süresi,5 13 3,544,1932 2,15 2 Babanın yaşı 30 61 42,15,489 5,44 08 Babanın ortalama TV izleme süresi,5 14 3,073,1668 1,79 6 Erkek kardeşinin yaşı 4 27 13,50,698 5,75 64 Erkek k. ortalama TV izleme süresi 1 5 2,809,1437 1,18 8 Kız kardeşinin yaşı 5 25 14,814,8154 6,26 46 Kız k. ortalama TV izleme süresi 1 10 2,52,221 1,71 28 0 Tablo 4 teki sonuçlar incelendiğinde öğrencilerin günde en az 1, en fazla 13 saat TV izledikleri ve bir eğitim-öğretim yılında en az 2, en fazla 25 kitap okudukları görülmektedir. Öğrencilerin annelerinin yaşı ortalama 38; babalarının yaşı ise 42 dir. Erkek kardeş yaş ortalaması 13,5; kız kardeş yaş ortalaması ise 15 dir. Annelerin TV izleme süresi günde ortalama 3,5 saat, babaların ise 3 saattir. Erkek kardeşler günde yaklaşık 3 saat TV izlerken kız kardeşler ise günde ortalama 2,5 saat TV izlemektedir. Araştırma sonuçları öğrencilerin ve ailelerinin günde ortalama 3 saat TV izlediklerini göstermektedir. Buna göre aile bireylerinin akşam evde geçirdikleri zamanın büyük kısmını TV izleyerek harcadıkları söylenebilir. Öğrencilerin TV karşısında geçirdikleri zamanın okul öncesi ve ilkokul öğrencilerine kıyasla daha az olmasının (Vasta, Haith ve Miller, 1992); sınav sisteminin yoğun bir ders çalışma ve test çözmeyi gerektirmesinden kaynaklandığı sonucuna varılabilir.
1518 Aliye USLU ÜSTTEN Tablo 5. Öğrencilerin TV izleme süresi ile okuduğu kitap sayısı, anne ve babasının TV izlediği süre ve kardeşlerinin izlediği süre arasındaki ilişkiye yönelik Spearman Testi sonuçları TV süre Kitap sayısı Annenin ort. TV izleme süresi Babanın ort. TV izleme süresi Erkek kardeşin ort. TV izleme süresi Kız kardeşin ort. TV izleme süresi Bağlantı katsayısı 1.000 -.273 **.309 **.363 **.264 *.325 * TV izleme süresi Sig. (2-tailed)..002.000.000.029.011 N 124 124 124 116 68 60 Bağlantı katsayısı -.273 ** 1.000 -.107.061 -.163 -.049 Kitap sayısı Sig. (2-tailed).002..238.512.185.708 N 124 124 124 116 68 60 Bağlantı katsayısı.309 ** -.107 1.000.342 **.089.154 Annenin ortalama TV izleme süresi Sig. (2-tailed).000.238..000.468.241 N 124 124 124 116 68 60 Bağlantı katsayısı.363 **.061.342 ** 1.000.309 *.370 ** Babanın ortalama TV izleme süresi Sig. (2-tailed).000.512.000..013.004 N 116 116 116 116 64 59 Erkek kardeşin ortalama TV izleme süresi Bağlantı katsayısı.264 * -.163.089.309 * 1.000.651 ** Sig. (2-tailed).029.185.468.013..000 N 68 68 68 64 68 27 Kız kardeşin ortalama TV izleme süresi Bağlantı katsayısı.325 * -.049.154.370 **.651 ** 1.000 Sig. (2-tailed).011.708.241.004.000. N 60 60 60 59 27 60 **Korelasyon 0.01 düzeyinde anlamlıdır (2-tailed). * Korelasyon 0.05 düzeyinde anlamlıdır (2-tailed). Değişkenlerde normal dağılım görülmediğinden Spearman Korelasyon testi uygulanmıştır. TV izleme süresi ile diğer değişkenler arasındaki ilişkiyi görmek açısından ilk satırı incelediğimizde tüm değişkenler ile TV izleme süresi arasında anlamlı korelasyon bulunduğu görülmektedir. Kitap sayısı, annenin ortalama TV izleme süresi, babanın ortalama TV izleme süresi
8. Sınıf Öğrencilerinin Televizyon İzleme 1519 ile öğrencinin TV izleme süresi arasında % 99 anlamlılık düzeyinde korelasyon ilişkisi bulunmaktadır (p < 0,01). Buna göre öğrencinin TV izleme süresi ile okuduğu kitap sayısı arasında zayıf olarak adlandırılabilecek negatif bir korelasyon söz konusudur. (rho=-0,273) Yani, bir öğrencinin TV izleme süresi arttıkça daha az sayıda kitap okumaktadır. Öğrencinin TV izleme süresi ile erkek kardeşinin ortalama TV izleme süresi ve kız kardeşinin ortalama TV izleme süresi arasında % 95 anlamlılık düzeyinde korelasyon ilişkisi bulunmaktadır (p <0,05). Dolayısıyla öğrencinin TV izleme süresi ile annesinin, babasının ve kardeşlerinin ortalama TV izleme süresi arasında anlamlı bir pozitif korelasyon bulunması, öğrencinin annesinin, babasının ve kardeşlerinin TV izleme süresi arttıkça, öğrencinin kendi TV izleme süresi de artmaktadır şeklinde yorumlanabilir. Tablo 6. Öğrencilerin TV izleme süresi ve okudukları kitap sayısına göre sonuçlar N Ortalama Standart sapma TV süre 124 2,69 1,831 Kitap sayısı 124 12,31 4,992 Tablo 7. Öğrencilerin TV izleme süresi ile okuduğu kitap sayısı arasındaki ilişkiye yönelik Spearman ve Kendall test sonuçları TV süre kitap Kendall's tau_b TV izleme süreleri Bağlantı katsayısı 1,000 -.214 sayısı Sig. (2-tailed),002 N 124 124 Okudukları kitap sayısı Bağlantı katsayısı -.214 ** 1,000 Sig. (2-tailed),002 N 124 124 Spearman's rho TV izleme süreleri Bağlantı katsayısı 1,000 -.273 ** Sig. (2-tailed),002 N 124 124 Okudukları kitap sayısı Bağlantı katsayısı -.273 ** 1,000 Sig. (2-tailed),002 N 124 124 ** Korelasyon 0.01 düzeyinde anlamlıdır (2-tailed). Tablo 6 ve Tablo 7 incelendiğinde öğrencilerin günde ortalama 2,69 saat televizyon izledikleri ve sekiz aylık eğitim-öğretim sürecinde ortalama 12,31 kitap okudukları görülmektedir. Gruplar arasında TV izleme süreleri açısından farklılıklar olduğu da belirlenmiştir. Nitekim Levene test sonuçları da % 95 anlamlılık düzeyinde (0,00<0,05) olduğundan grupların dağılımının eşit olduğu varsayımını reddetmektedir. Tablo 7 deki sonuçlara göre TV izleme süreleri ve okudukları kitap sayısı arasında anlamlı farklılık vardır. Buna göre az sayıda kitap okuyanların daha uzun süre TV izlediği sonucuna varmak mümkündür. SONUÇ Yapılan araştırma sonuçları öğrencilerin uzun süre televizyon izlemelerinin kitap okuma alışkanlığını olumsuz yönde etkilediğini ortaya koymaktadır. Öğrencilerin televizyon izleme süreleri cinsiyet açısından değerlendirildiğinde erkek öğrencilerin kızlara kıyasla ortalamada daha fazla TV izledikleri görülmektedir. En fazla izlenen program türünün başında dizi; izleme sebebi
1520 Aliye USLU ÜSTTEN olarak da beğendiğim için cevabı gelmektedir. Öğrencilerin TV karşısında geçirdikleri süre arttıkça okudukları kitap sayısı azalmaktadır. 5. sınıf öğrencilerini kapsayan bir çalışmada gün içinde televizyon izlemeye okumadan daha fazla zaman ayrıldığı; bilgisayar kullanma ve televizyon izleme süresi ile kitap okuma sıklığı arasında ters orantılı bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır (Aksaçlıoğlu ve Yılmaz, 2007). Can, Türkyılmaz ve Karadeniz (2010) in ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerine uyguladıkları anket sonucunda ise bilgisayar kullanma ve televizyon izlemenin okuma için ayrılan zamanı etkilemediği görülmüştür. Mokhtari, Reichard ve Gardner (2009: 618), kolej öğrencilerinin günde 1,93 saati televizyon izlemeye; 2,47 saati internete; 2,17 saati akademik okumaya; 1,14 saati ise eğlenme ve dinlenme amaçlı okumaya ayırdıklarını belirlemişlerdir. Bunlar arasında televizyon izleme, İnternete ayrılan zamanı etkilemezken dinlenme amaçlı ve akademik okumaya ayrılan vakti azaltmaktadır. Bu araştırma ile öğrencilerin annesinin, babasının ve kardeşlerinin TV izleme süresi arttıkça, öğrencilerin de daha fazla televizyon izlediği görülmüştür. Dolayısıyla anne ve babanın televizyonun olumsuz etkileri konusunda bilgilendirilmeleri ve onların da televizyon izleme sürelerini azaltmaları için yönlendirilmeleri gerekir. Televizyonu günlük hayattan tamamen çıkarmak veya yasaklamak yerine, izlenen programların seçiminde ve izleme süresinde anne ve babanın belirleyici olması, öğrenciler açısından daha faydalı olacaktır. Televizyonun olumsuz etkilerinin ortadan kaldırılması için öğrencilerin günlük televizyon izleme süreleri 1-2 saati geçmeyecek şekilde sınırlandırılmalıdır. Aile bireylerinin belirledikleri bir programı birlikte izleyerek o program hakkında birbirlerine görüşlerini bildirmeleri, hem iletişim kurmaları hem de öğrencilerin aileleri tarafından bilgilendirilmesi ve yönlendirilmesi açılarından önemli paylaşımlardır. Okunan kitap sayısına bakıldığında 124 öğrenci arasında en fazla öğrenci tarafından okunan kitap sayısı 10 dur. Sekiz ayı kapsayan bir eğitim-öğretim yılı için ortalama 12 kitap okunması oldukça düşük bir sonuçtur. Bunun için günün belirli saatlerinde anne ve babanın rehberliğinde yapılacak olan okuma saatleri öğrencilerin ders çalışmaya ve kitap okumaya ilgi duymalarını sağlayacaktır. KAYNAKÇA AKBULUT, N. (2001).Televizyon Çocukları, İ.Ü. İletişim Fakültesi Dergisi, S.11, 363-367. AKSAÇLIOĞLU, A. G.; YILMAZ, B. (2007). Öğrencilerin Televizyon İzlemeleri ve Bilgisayar Kullanmalarının Okuma Alışkanlıkları Üzerine Etkisi. Türk Kütüphaneciliği. 21, 1, 3-28. AKYOL, H. (2008). Türkçe İlk Okuma Yazma Öğretimi. Ankara: Pegema. ARAL, N., AKTAŞ, Y. (1997). Çocukların Televizyon ve Diğer Etkinliklere Harcadıkları Sürenin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13: 99-105. AYRANCI, Ü., KÖŞGEROĞLU, N., GÜNAY, Y. (2004). Televizyonda Çocukların En Çok Seyrettikleri Saatlerde Gösterilen Filmlerdeki Şiddet Düzeyi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 5:133-140. BAMBERGER, R. (1990). Okuma Alışkanlığını Geliştirme (Çev. B. Çapar). Ankara: Kültür Bakanlığı. CAN, R., TÜRKYILMAZ, M., KARADENİZ, A. (2010). Ergenlik Dönemi Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (3), 1-21.
8. Sınıf Öğrencilerinin Televizyon İzleme 1521 COŞKUN, E. (2002). Okumanın Hayatımızdaki Yeri ve Okuma Sürecinin Oluşumu. TÜBAR-XI, Bahar, 231-244. ERTÜRK, Y.D. (2004). Çocuk ve Televizyon Etkileşiminde Aile, I.Uluslararası Çocuk ve İletişim Konferansı, 271-277. ESSLIN, M. (1991). Televizyon Beyaz Camın Arkası. İstanbul: Pınar Yayınları. JOHNSON, D. (2011). Wired: Encourage positive aspects of social media for children, teens while guarding against risk. AAP News, 32 (4). MEB (2006). Türkçe Öğretim Programı, Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı. MOKHTARİ, K., REİCHARD, C. A., GARDNER, A. (2009). The impact of internet and television use on the reading habits and practices of college students. Journal ofadolescents & Adult Literacy. April, 609-619. Türkçe 8. Sınıf Ders Kitabı (2011). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı. VASTA, R., HAITH, M., MILLER, S. A., (1992).Child Psychology. The Modern Science. John Wiley and Sons. New York. WERNER, N. E., BUMPUS, M. F., ROCK, D. (2010). Involvement in Internet Aggression During Early Adolescence. Youth Adolescence, 39, 607-619. 900 Saat Okul, 1500 Saat TV. (2006). Milliyet Gazetesi, 21 Nisan, s.17.