2 0 1 3YI L I R KL AMV Rİ L Rİ YL T ÜRKİ Y RADY OVT L Vİ ZY ONY A YI NCI L I ĞI S KT ÖRRAPORU R A T M R A D Y OT L V İ Z Y O NY A Y I N C I L A R I M S L KB İ R L İ Ğ İ L e y l ks o k kmu r t İ ş Me r k e z i BB l o kk t 1 2D : 4 0Me c i d i y e k ö yş i ş l i / İ s t n b u l T e l : 2 1 22 8 31 57 0F k s : 2 1 22 8 31 56 9 r t e m@r t e m. o r g H z ı r l y n P r o f. D r. P e y mi Ç L İ K C A N R A T M M y ı s, 2 0 1 4
2013 YILI TÜRKİY RADYO V TLVİZYON YAYINCILIĞI SKTÖR RAPORU Prof. Dr. Peymi Çelikcn İstnbul Şehir Üniversitesi İletişim Fkültesi Deknı 1. GİRİŞ Ülke ekonomilerinin gelişme düzeyini ynsıtn göstergeler rsınd yıllık reklm ytırımlrının hcmi ve rtış ornı d önemli bir yer tutr. Bir bşk ifdeyle, ekonomik koşullrı nliz ederken reklm ytımlrı önemli bir referns oluşturur. konomik istikrr ve gelişme ile reklm ytırımlrı rsındki doğru orntılı ilişkiyi en etkili şekilde knıtlyn örnek, ykın zmnd yşdığımız küresel ekonomik krizdir. 2008 Hzirn yındn itibren orty çıkn küresel ekonomik krizin reklm ytırımlrı üzerindeki olumsuz etkileri hem küresel hem de yerel düzeyde hlen devm etmektedir. Ülkeler bzınd reklm ytırımlrının 2008 öncesi rtış hız ve hcmine ulşmsı için ekonomik göstergelerin dh güven verici olmsı gerekiyor. Reklm ytırımlrı ekonomik krizlerden en çok etkilenen bir ln olm özelliği tşımktdır. 2008 küresel ekonomik krizi reklm ytırımlrınd ortlm % 9,2 ornınd küçülmeye neden olmuştur. Drlmy neden oln ekonomik koşullr etkisini devm ettirirken, reklm ytırımlrı küresel düzeyde nck % 3,2 ornınd yıllık rtışlr gösterebilmektedir. Türkiye deki reklm ytırımlrının seyri de bu çıdn büyük önem tşımktdır. Özellikle 2009 yılındn itibren reklm ytırımlrındki değişim, ülkemizin ekonomik koşullrını gerçekçi bir biçimde değerlendirebilecek bir özellik tşımktdır. 1
Reklmcılr Derneği ve ZenithOptimedi trfındn hzırlnn Reklm Hrcmlrı Thmini Rporu nd 2000 yılındn itibren gerçekleşen hrcmlr ile 2013 yılındn itibren 2016 yılın kdr dört yıllık bir dönemin thmini reklm hrcmlrın yer verilmektedir. Söz konusu veriler mecrlr bzınd incelendiğinde, televizyon reklm hrcmlrının toplm hrcm içindeki ornının ortlm %56 düzeyinde, rdyonun ise %2 düzeyinde gerçekleşeceği öngörülmektedir. Tblo 1: Türkiye de Reklm Hrcmlrınd Yıllr Göre Değişim Söz konusu rpor verilerine göre (Tblo 1) 1, rdyo ve televizyon reklm hrcmlrının toplm reklm hrcmlrı içinde %58 ornınd bir ğırlık kznmsı ve bu ğırlığın önümüzdeki yıllrd istikrrlı bir seyir izlemesi öngörülmektedir. Reklmcılr Derneği nin 2013 yılı toplm reklm hrcmlrın ilişkin thmini rporund ise toplm reklm hrcmlrı içinde rdyo ve televizyon hrcmlrının ğırlığının %60 düzeyinde gerçekleşeceği öngörülmüştür. Bu ğırlığın %57 sini televizyon, %3 ünü ise rdyo reklm hrcmlrı oluşturmktdır (Tblo 2). 1 http://www.connectedvivki.com/turkiyede-reklm-ytirimlrinin-yillr-gore-degisimi/ 2
Tblo 2: Reklmcılr Derneği 2013 Reklm Hrcmlrı Thmini Dğılımı Reklmcılr Derneği 2013 yılı thmini reklm hrcmlrı toplmının 5 milyr TL sınırını, rdyo ve televizyon reklm hrcmlrı toplmının ise 3 milyr TL sınırını şcğını öngörmüştü. 2 Rdyo ve televizyon kuruluşlrının RTÜK Bşknlığı n bildirdikleri reklm gelirleri toplmı ise Reklmcılr Derneği nin öngördüğü toplmın 125 milyon TL üzerinde gerçekleşti. 2 http://www.connectedvivki.com/reklmcilr-dernegi-2013-yili-reklm-ytirimlrinicikldi/ 3
2. 2013 RADYO-TLVİZYON RKLAM YATIRIMLARI 2008 deki ekonomik dlglnm 2009 yılındki rdyo-televizyon reklm ytırımlrın doğrudn ynsımış ve toplm ytırım bir önceki yıl göre % 17,45 ornınd gerilemiştir. Anck küresel krizin Türkiye ekonomisine ynsımlrı beklenildiği kdr sert olmyınc 2010 yılındn itibren reklm ytırım ornlrı dikkt çeken bir rtış ivmesi kznmıştır. 2010 yılınd % 15,72 ornınd rtış gösteren reklm ytırımlrı 2011 yılınd %30,43 ornın yükselerek önemli bir sıçrm gerçekleştirmiş, 2012 yılınd ise % 28.07 ornıyl istikrrlı bir rtış eğilimi içine girmiştir. 2013 yılı RTÜK verilerine göre, rdyo ve televizyon reklm ytırımlrının toplmı 3,168,158,437.23 TL düzeyine çıkmıştır. Bir önceki yıl göre rtış ornı ise %19 düzeyinde gerçekleşmiştir. Tblo 3: 2012-2013 Toplm Reklm Ytırım Artış Ornlrı Krşılştırmsı Küresel reklm ytırım rtış ornlrının ortlm %3.5 3 ornınd gerçekleştiği dikkte lındığınd Türkiye de 2010-2013 yıllrı rsındki ortlm rtış hızının %21,87 ornınd gerçekleşmesinin oldukç olumlu bir gelişme olduğunun ltını çizmek gerekir. 3 http://www.connectedvivki.com/msustu-internet-reklmciligi-hizl-buyumeye-devmediyor/ 4
Tblo 3 de de görüldüğü gibi, RTÜK nun 2013 yılı verilerine göre 4, rdyo ve televizyon reklm ytırımlrı televizyon sektöründe %19, rdyo sektöründe ise % 15 düzeyinde rtış gösterdi. 2013 yılı öncesinde reklm ve sponsorluk gelirlerinden oluşn ytırım hcmi, 2013 yılı ile birlikte ürün yerleştirme, tele lışveriş ve diğer gelirlerle belirlenmeye bşldı. GLİR TÜRLRİ RADYO TV TOPLAM RKLAM 167,472,194.49 2,762,886,494.49 2,930,358,688.98 SPONSORLUK 16,612,400.79 167,872,383.40 184,484,784.19 ÜRÜN YRLŞ. 134,463.62 20,626,895.48 20,761,359.10 TL ALIŞVRİŞ 1,571,890.05 29,777,301.75 31,349,191.80 DİĞR 110,047.74 1,094,365.42 1,204,413.16 TOPLAM 185,900,996.69 %6 2,982,257,440.54 %94 3,168,158,437.23 Tblo 4: 2013 Rdyo ve Televizyon Gelir Türleri Tblo 4 de de görüldüğü gibi, 2013 yılınd televizyon reklm gelirleri toplmı içine ürün yerleştirme, tele lış veriş ve diğer gelirler eklenmiştir. Bu klemlerin gelirler toplmı içindeki ornı %1.73 düzeyinde gerçekleşmiştir. Aynı gelişme rdyo reklm gelirlerinin ypısınd d görülmektedir. Rdyo gelir türleri içinde ürün yerleştirme çok düşük düzeyde gelir getiren bir klem olurken, tele lışveriş gelirlerinin önümüzdeki yıllrd dh yüksek düzeye çıkbilecek bir potnsiyel tşıdığı söylenebilir. 4 Rdyo ve Televizyon Üst Kurulu İdri ve Mli İşler Diresi Bşknlığı, Yyıncı Kuruluşlr Gelir İzleme Listesi-01/2012-12/2013, 2014. 5
Gerek rdyo gerekse televizyon için reklm gelirleri %90, sponsorluk gelirleri %9 ve ürün yerleştirme, tele lışveriş ile diğer gelir klemlerinin toplmı %1 düzeyinde bir ğırlık oluşturmktdır. 6
3. 2013 RADYO RKLAM YATIRIMLARI 2013 yılı rdyo reklm ytırımlrı nliz edildiğinde şu sonuçlr elde edilmiştir: 1. Rdyo reklm ytırımlrı yıllr itibriyle rtış eğilimi içindedir. 2. Bu rtış eğilimi son dört yıldır (2010-2014) yıllık ortlm %20 ile bir istikrr kznmıştır. 3. Küresel rdyo reklm ytırımlrı yıllık ortlm % 2.9 ornınd rtış göstermiştir. Ülkemizdeki rdyo reklm ytırımlrının rtış ornı küresel rtış ornının çok üzerinde bir düzeyde gerçekleşmektedir. 4. Rdyo reklm ytırımlrının toplm hcmi 167,472,203.49 TL n ulşmıştır. 2012 yılındki toplm ytırım hcmine %16 lık bir rtışl 22,472,203.49 TL eklenebilmiştir 5. 5. Türkiye de rdyo reklm ytırımlrının rtış ornı küresel rtış ornındn yüksek olmkl birlikte, ytırım hcmi diğer ülkelerle krşılştırıldığınd oldukç düşük klmktdır. Tblo 5: Rdyo Lisns Türleri Bzınd Reklm Geliri Artış Ornlrı 5 RATM 2012 Rdyo ve Televizyon Yyıncılığı Sektör Rporu, Hzırlyn Peymi Çelikcn, İstnbul 2013. 7
6.Rdyo reklm ytırımlrı lisns türü bzınd incelendiğinde, ulusl rdyo knllrının gelirlerinin %20; bölgesel rdyo knllrının ise %14 düzeyinde rttığı görülmektedir. Tblo 5 de de görüldüğü gibi, yerel rdyo knllrının reklm gelirlerinden ldığı py %1 düzeyinde klmıştır. Bun rğmen, yerel knllr bölgesel knllrdn dh fzl reklm hcmine ship olmuştur. 7. Toplm hcmi küçük de ols kblo lisns türündeki rdyolrın ldığı pyd dikkt çekici bir rtış (%490) görülmektedir. Bu veriden hreketle, kblo lisnslı rdyolrın önümüzdeki yıllrd dh fzl py lbilecek bir potnsiyel oluşturduğu söylenebilir. 8. Rdyo reklm ytırımlrı dışınd sponsorluk ytırımlrı incelendiğinde, bölgesel ve yerel rdyo knllrının ulusl rdyo knllrındn dh yüksek bir rtış ornı ykldığı görülmektedir. Tblo 6 d görüldüğü gibi, ulusl rdyolr %-7 ornınd bir gerileme gösterirken, bölgesel rdyolr % 17 lik bir sıçrm, yerel rdyolr ise %6 lık bir rtış göstermektedir. Sponsorluk gelirleri toplmı nck 16,612, 400.79 TL düzeyine ulşbilmiştir. TABLO 6: Rdyo Lisns Türleri Bzınd Sponsorluk Geliri Artış Ornlrı 9. Yukrıd d belirtildiği gibi, rdyo yıllık gelir toplmı içine 2013 yılınd Ürün Yerleştirme, Tele Alışveriş ve Diğer gelir klemleri eklenmiştir. Bu nedenle 8
bir önceki yıll krşılştırm ypm imknı yoktur. Anck bu yeni gelir klemlerindeki gelirlerin lisns türleri bzınd nsıl dğıldığın bkılrk bir nliz ypılbilir. Tblo 7 de de görüldüğü gibi, en yüksek py Ürün Yerleştirme gelir türünde %56 ile, Tele Alışveriş gelir türünde ise %85 ile ulusl rdyolr ittir. Diğer gelir türünde ise yerel rdyolr %93 bir orn shiptir. LİSANS ÜRÜN YR. % TL ALIŞVRİŞ % DİĞR % ULUSAL 75,700.00 56% 1,328,514.75 85% 142.88 0% BÖLGSL 22,290.93 17% 147,950.30 9% 7,055.93 6% YRL 28,472.69 21% 87,425.00 6% 102,848.93 93% UYDU 8,000.00 6% 8,000.00 1% TOPLAM 134,463.62 100% 1,571,890.05 100% 110,047.74 100% TABLO 7: Rdyo Yeni Gelir Klemlerinin Lisns Türü Bzınd Krşılştırmsı Rdyo gelirleri toplmı dikkte lındığınd, rdyo ve televizyon sektörü toplm gelirleri içinde nck %4 lük bir ğırlık oluşturduğu görülmektedir. Bu %4 lük pyın ise %56 lık dilimi ulusl rdyolr trfındn pylşılmktdır. Rdyo gelirlerinden yerel ve ulusl rdyolrın ldığı py ise yklşık %51 dir. Yerel 923, bölgesel 99 det rdyonun bu kpsmd hizmet verdiği düşünülürse söz konusu gelir toplmının ne denli küçük bir hcim oluşturduğu dh net orty çıkmktdır. 2013 yılı rdyo gelir toplmı 167,472,203.49 TL, bu gelirden değişik ornlrd py ln rdyo ise 1143 tür. RADYO LİSANS ADT GLİR ORAN GLİR TL ORAN ULUSAL 38 3% 121,743,387.34 73% BÖLGSL 99 9% 21,151,936.62 13% YRL 923 81% 24,420,870.53 15% UYDU 83 7% 156,009.00 0% TOPLAM 1143 100% 167,472,203.49 100% TABLO 8: Rdyo Lisns Dğılımı ve Gelir Ornlrı 9
Tblo 8 de de görüldüğü gibi, ulusl rdyolrın toplm rdyolr içindeki ğırlığı %3, toplm gelirden ldığı py ise %73 tür. Bölgesel ve Yerel rdyolr için denklem tmmıyl frklı kurulmuştur. Bölgesel rdyolrın toplm rdyo syısı içindeki ornı %9, gelirden ldığı py %13 iken, yerel rdyolrd bu orn %81 e krşılık, %15 düzeyindedir. 10
4. 2013 TLVİZYON RKLAM YATIRIMLARI RTÜK Bşknlığı nın 2013 yılı reklm ytırım verileri incelendiğinde televizyon reklm ytırımlrının toplm hcminin 2,982,257,440.54 TL n ulştığı görülmektedir 6. 2012 yılı toplm hcminin 2,504,435,170.55 TL düzeyinde gerçekleştiği dikkte lındığınd 7 toplm gelirde 477,822,269.99 TL tutrınd bir rtış gerçekleşmiştir. Bu veriler ışığınd, 2012 yılın göre rtışın genel toplmd % 19 ornınd gerçekleştiği görülmektedir. Tblo 9: TV Reklm Ytırımlrı 2012-2013 Krşılştırmsı 2013 yılı reklm ytırım verileri nliz edildiğinde şğıdki sonuçlr elde edilmiştir: 6 Rdyo ve Televizyon Üst Kurulu İdri ve Mli İşler Diresi Bşknlığı, Yyıncı Kuruluşlr Gelir İzleme Listesi-01/2012-12/2013, 2014. 7 RATM 2012 Rdyo ve Televizyon Yyıncılığı Sektör Rporu, Hzırlyn Peymi Çelikcn, İstnbul 2013. 11
1. Televizyon reklm ytırımlrındki değişim 2009 öncesi dönemde dlglı bir seyir izlemiş ve 2009 yılınd %10,48 ornınd bir gerileme ile sonuçlnmıştır. Globl krizin yrttığı tedirginlikten kynklnn bu gerileme, 2010 yılınd %43,23 lük yüksek bir rtış ile telfi edilmiştir. 2011 yılınd %19.8, 2012 yılınd ise %8.68 düzeyinde bir rtış sergileyen televizyon reklm ytırımlrı, 2013 yılınd %16 lık bir rtış göstermiştir. Son üç yılın ortlmsı %14.80 dir. 2.Televizyon reklm ytırımlrı lisns türü bzınd incelendiğinde, bölgesel televizyon knllrının 2012 ye göre reklm ytırımlrındn ldıklrı pyı %31 düzeyinde rttırdığı görülmektedir. Uydu televizyon knllrı %24, ulusl televizyon knllrı ise %15 ornınd reklm gelirlerini rttırmıştır. TV LİSANS 2012 2013 % ULUSAL 2,025,439,765.55 2,337,213,184.85 BÖLGSL 7,024,902.04 9,171,859.83 YRL 22,993,862.62 22,518,393.19 KABLO 821,658.97 315,935.69 UYDU 317,618,705.92 393,667,031.28 PLATFORM - TOPLAM 2,373,898,895.10 2,762,886,404.84 15% 31% -2% -62% 24% 16% Tblo 10: TV Lisns Bzınd Artış Ornlrı Yerel televizyon knllrının reklm gelirlerinde ise 2012 yılın göre -%2 lik bir küçülme söz konusudur. Kblo televizyon knllrındki drlm ise rtrk devm etmektedir. 2012 yılın göre -%62 düzeyinde bir düşüş söz konusudur. Pltform televizyon knllrının ise 2012 yılınd olduğu gibi 2013 yılınd d reklm geliri olmmıştır. 3. TV lisns türleri bzınd yıllr itibriyle reklm gelirlerinden lınn pylrı ve rtış ornlrını gösteren Tblo 11 incelendiğinde, ulusl televizyon knllrının rtış ornı zmn zmn diğer lisns türlerindeki televizyon knllrındn düşük seyretse de ldığı py her zmn yüksek olmktdır. Tblo 10 d d görüldüğü gibi, ulusl televizyonlr ve rdındn uydu televizyonlrı reklm 12
gelirlerinden ldığı pyı istikrrlı bir şekilde rttırm eğilimindedir. Bölgesel televizyon knllrı bir önceki yıl göre, ldıklrı pyı % 31 düzeyinde rttırmış olslr d toplmdki pylrı çok küçük klmktdır. Tblo 11: TV Lisns Türlerine Göre Yıllr İtibriyle Krşılştırmlı Gelir Artışlrı 4. Sponsorluk gelirleri çısındn veriler nliz edildiği zmn, en büyük gelir rtışını %70 lik bir ornl uydu televizyon knllrının sğldığını görüyoruz. İkinci sırd ise ulusl televizyon knllrı %22 lik bir rtış ornı ile gelmektedir. Bölgesel ve yerel knllrın sponsorluk gelirleri çısındn reklm gelirlerine göre dh d geride kldıklrı dikkt çekiyor. Tblo 11 de yer ln verilerin genel değerlendirmesi sponsorluk gelirlerinin %28 ornınd rttığını göstermektedir. LİSANS TÜRLRİ 2012 2013 % ULUSAL 100,471,508 122,611,023.64 22% BÖLGSL 1,471,336.66 1,508,645.75 3% YRL 7,514,628.93 7,457,059.98-1% KABLO 188,828 33,826.00-82% UYDU 21,349,103.32 36,261,828.63 70% TOPLAM 130,995,405 167,872,384.00 28% Tblo 12: TV Lisns Türleri Bzınd Sponsorluk Gelirleri 13
5. Televizyon reklm ve sponsorluk gelirleri içinde uydu lisnslı knllrın pyının hızl rttığı tespit edilmiştir. Reklmd % 24, Sponsorlukt ise %70 düzeyinde rtış gerçekleştiren uydu knllrındki bu rtış, uydu lisnsın ship yerel ve bölgesel televizyon knllrını d içermektedir. Bir bşk ifdeyle uydu lisnsın ship yerel ve bölgesel knllr dh fzl reklm ve sponsorluk geliri elde etme imknı bulbilmektedir. 257 det uydu lisnslı televizyon knlı olduğu düşünülürse, rtış ornının ve geliri pylşnlrın syısının d yüksek olduğu söylenebilir. Anck uydu lisnslı televizyonlrın giderek pylrını rttırdığını ve bu rtm eğiliminin 2013 yılınd dh d güçlendiği dikkt çekmektedir. 6. Televizyon lisns türleri rsınd yer ln kblo televizyon knllrının ve pltform knllrının d reklm ytırımlrındn ldığı py zlmış görülmekle birlikte, bu knllrın giderek uydu lisnsı kpsmın dhil olmlrı nedeniyle ktegori dışınd klcklrı görülmektedir. LİSANS TÜRLRİ ÜRÜN YRLŞ. % TL ALIŞVRİŞ % DİĞR % ULUSAL 20,265,161.12 98% 17,604,306.28 59% 320,745.12 29% BÖLGSL YRL 116,165.65 1% 960,557.44 3% 324,430.68 30% KABLO UYDU 245,568.71 1% 11,212,438.03 38% 449,189.62 41% TOPLAM 20,626,895.48 100% 29,777,301.75 100% 1,094,365.42 100% TABLO 13: 2013 Yılı Yeni Gelir Klemleri Krşılştırmlı Ornlrı 7. 2013 yılı gelirleri incelediğinde ilk def 2013 yılınd devreye giren yeni gelir klemleri dikkt çekmektedir. Ürün yerleştirme, Tele Alışveriş ve Diğer bşlıklı klemlerin sğldığı gelirler toplmı henüz nlmlı bir seviyede olms d gelir çeşitliliği sğlmsı çısındn önemli görünmektedir. 2013 gelirler toplmı içinde %1.73 ornınd bir ğırlık oluşturn bu klemlerden elde edilen gelir 51,498,562.65 TL dir. Dh önceki yıllrd vr olmyn bu gelir klemleri içinde tele lışveriş gelirleri %1, ürün yerleştirme gelirleri ise %0.69 ornınd ğırlık oluşturmuştur. Diğer klemi ile ilgili olrk yyın kuruluşlrının hngi gelirleri belirttikleri hkkınd bilgi bulunmmkl berber, ğırlığı sdece %0.40 düzeyindedir. 14
8. Tblo 13 incelendiğinde, Ürün Yerleştirme gelirlerinde en büyük pyı % 98 py ile ulusl televizyon knllrının ldığı görülüyor. Tele Alışveriş gelirlerinde ise ulusl televizyonlrın % 59 ornınd, uydu televizyon knllrının ise %38 düzeyinde py ldığı dikkt çekiyor. Reklm verenler çısındn ürün yerleştirme için ulusl knllrın ğırlıklı olrk tercih edildiği, tele lışveriş içinse ulusl televizyonlrın ynı sır uydu televizyonlrının d tercih edildiği nlşılmktdır. 9. Televizyon lisns türleri bzındki ornsl dğılım ile gelir bzındki ornsl dğılım rsınd ters orntılı bir ilişki dikkt çekmektedir. Ülkemizde frklı lisns türleri ile yyın ypn toplm 436 televizyon knlı bulunmktdır. Tblo 14 de de görüldüğü gibi, Ulusl lisns türündeki televizyon knlı syısı toplm televizyon knllrı içinde %4 bir orn shipken, toplm gelirden %83 ornınd py lmktdır. TV LİSANS KANAL SAYISI ORAN GLİR TL GLİR ORAN ULUSAL 25 4% 2,495,353,566.17 83% BÖLGSL 15 2% 10,680,505.58 0% YRL 210 33% 32,220,998.73 1% KABLO 129 20% 349,761.69 0% UYDU 257 40% 452,802,925.59 15% TOPLAM 636 100% 2,991,407,757.76 100% TABLO:14:Televizyon Lisns Dğılımı ve Gelir Ornlrı Bölgesel lisnslı televizyon knllrı hem syı olrk hem de gelir pyı olrk nlmlı bir orn oluşturmmktdır. Yerel knllr ise %33 lük bir ğırlığ krşın, gelirden ldığı py %1 ile sınırlıdır. Son yıllrd syısı ve gelirden pyı rtn uydu lisnslı televizyon knllrının syısl ğırlığı bu yıl % 40, gelirden ldığı py ise %15 e ulşmıştır. Uydu lisnslı televizyon knllrının bir kısmının yerel ve bölgesel televizyon knllrı olduğu düşünülürse, uydud vr oln yerel ve bölgesel knllrın gelirden dh fzl py ldığı söylenebilir. 15
5. SONUÇ 2013 yılı rdyo ve televizyon toplm gelirleri %19 ornınd rtış göstermiştir. Rdyo ve televizyon reklm gelirleri kpsmınd sdece reklm gelirleri değil, diğer ticri iletişim gelirleri de yer lmktdır. Bu nedenle, giderek çeşitlenen reklm gelirlerini ticri iletişim gelirleri şeklinde dlndırmk dh doğru bir yklşım olcktır. Bu rpord lışgelmiş şekliyle reklm gelirleri tnımlmsı kullnılmış ols d, gelirlerin reklm dışınd kln yeni klemleri de içermesi nedeniyle reklm gelirleri, reklm ytırımlrı y d reklm hrcmlrı yerine ticri iletişim gelirleri, ticri iletişim ytırımlrı y d ticri iletişim hrcmlrı demek dh doğru olcktır. lbette reklm kvrmını her türlü ticri iletişim fliyetini içerecek dh geniş bir nlmd kullnmk mümkündür. Anck bu durumd, gerçek nlmd reklm ın kullnılmsınd sıkıntı yşnmktdır. 2013 yılı RTÜK Yyıncı Kuruluşlr Gelir İzleme Listesi nde beş gelir klemi listelenmiştir: 1. Reklm, 2. Ürün Yerleştirme, 3. Tele Alışveriş, 4. Diğer, 5. Sponsorluk. Bu beş gelir klemini reklm gelirleri bşlığı ltınd toplmnın teknik olrk doğru olmdığı düşüncesiyle ticri iletişim gelirleri bşlığını kullnmyı önerebiliriz. Gelir klemlerinin çeşitlenmesi rdyo ve televizyon kuruluşlrı çısındn doğrudn reklm gelirlerine bir lterntif oluşturmsı çısındn önemli syılbilir. 2013 verileri dikkte lındığınd, henüz nlmlı bir gelir toplmı oluşturmmkl birlikte, bzı gelir klemlerinin bzı lisns türleri için güçlü bir lterntif oluşturm potnsiyeli tşıdığı söylenebilir (Tblo 4). Sözgelimi, sponsorluk gelirleri ulusl rdyo pyınd %7 lik bir gerileme ile sonuçlnırken, bölgesel rdyolrd %17 lik, yerel rdyolrd ise %6 lık bir rtış 16
gerçekleşmiştir (Tblo 6). Diğer trftn lisns türleri içinde ğırlığı giderek rtn uydu lisnslı rdyo ve televizyon knllrının bzı gelir klemleri çısındn dh fzl potnsiyel tşıdığı söylenebilir. Tblo 14 de görüldüğü gibi Türkiye de uydu lisnslı televizyon syısı 257 ye (%40) ve Tblo 7 de görüldüğü gibi rdyo syısı ise 83 e (%8) çıkmıştır. Uydu rdyo ve televizyon knllrının toplm gelirden ldığı pyd istikrrlı bir rtış eğilimi sergilemektedir. Özellikle uydu televizyon knllrı ulusl televizyon knllrının rdındn ikinci sırd yer lrk sonr %15 lik bir gelir ornı yklmıştır. Uydu knllrı ile ilgili veriler uydu lisnslı rdyo ve televizyon knllrının syısının ve gelirlerden ldığı py ornın d yükseleceği izlenimini pekiştiriyor. Reklm verenler çısındn yerel, bölgesel y d temtik de ols uydud yer ln rdyo ve televizyon knllrının dh fzl tercih edildiği nlşılıyor. Bu nedenle, yerel ve bölgesel lisnslı rdyo ve televizyon knllrının uydud yer lmk üzere ytırım ypmlrı kçınılmz hle geliyor. Gerek rdyo ve gerekse televizyon knllrı çısındn bkıldığınd, ulusl ve uydu lisnslı olnlr dışınd klnlrın ticri iletişim gelirlerinden nlmlı bir py lmdığı görülmektedir. Tek gelir kynğındn sgri düzeyde py lbilen bu yyın kuruluşlrının yerel medyyı güçlendirecek politiklrl desteklenmesi ve teşvik edilmesi ihtiycı ortdır. Türkiye gibi yerel ve küresel toplumsl hreketliliği yüksek bir ülkede, yerel rdyo ve televizyon yyınlrının uydu üzerinden yyın ypmsı toplumsl idiyet bğı güçlendirmesi gibi nedenlerle büyük önem tşımktdır. Bu nedenle, bu yyın kuruluşlrının uyduy çıkmsını özendirecek bir tkım politiklrın devreye sokulmsı gerekli görülmektedir. Uydu üzerinden dh geniş izleyici kitlelerine ulşm imknı elde edecek bu knllrın reklm verenler çısındn d dh önemli hle geleceği öngörülebilir. 2013 yılı yrım göstergeleri bir önceki yıl göre dh yüksek bir ornd gerçekleşmiş ve oldukç kırılgn bir sektör oln rdyo ve televizyon sektörünün 2009 yılınd yşnn derin krizin etkilerinden birz dh uzklşmsın ktkı sğlmıştır. İçinde yşdığımız 2014 yılının nsıl bir seyir izleyeceğini öngörmek giderek güçleşmektedir. Adete bir seçimler yılı özelliği kznn 2014 ün ilk yrısındki yerel seçimlerin yrttığı belirsizlik ortmı seçimlerden sonr yerini 17
istikrr bırkırken, yılın ikinci yrısınd ypılck cumhurbşknlığı seçimlerinin ekonomik ypı üzerindeki etkileri merkl beklenmektedir. Siysi ve ekonomik istikrrın bozulm riskinin bile nınd olumsuz etkilere yol çtığı rdyo ve televizyon sektöründe 2014 yılı gelirlerinin izleyeceği seyir bir hyli önemli olcktır. 18
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ULUSAL 910,603,831 1,059,496,501 1,245,853,215 1,215,135,969 1,095,224,755 1,611,662,152 1,910,634,614.75 2,025,439,765.55 2,337,213,184.85 15% BÖLGSL 6,509,433 9,840,688 10,963,036 8,028,680 7,158,020 2,367,888 4,041,935.62 7,024,902.04 9,171,859.83 31% YRL -2% - 62% 5,689,474 8,243,989 9,453,193 9,053,152 7,680,985 8,735,533 16,993,601.75 22,993,862.62 22,518,393.19 KABLO 43,555,690 62,225,709 101,817,194 119,773,004 96,424,360 123,833,543 88,999,395.90 821,658.97 315,935.69 UYDU 20,599,029 27,186,495 47,258,129 60,340,660 57,746,185 62,495,664 148,271,759.97 317,618,705.92 393,667,031.28 24% PLATFORM 3,105,410 2,287,284 3,114,893 9,745,569 8,823,287 14,302,819 15,406,064.19 - TOPLAM 990,062,866 1,169,280,667 1,418,459,661 1,422,077,034 1,273,057,591 1,823,397,598 2,184,347,372.18 2,373,898,895.10 2,762,886,404.84 16% % K 1: YILLARA GÖR TLVİZYON RKLAM YATIRIMALARI (2005-2013) TV LİSANS YILLARA GÖR TLVİZYON RKLAM YATIRIMLARI
TÜRLRİ 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ULUSAL 29,090,782.60 46,139,092.80 51,082,363.40 54,688,95.00 52,808,183.00 66,955,665.60 83,784,322.40 101,762,247.06 BÖLGSL 5,184,009.80 6,635,769.60 7,032,792.80 8,583,597.60 8,687,683.80 10,882,986.40 14,542,594.90 18,635,934.75 YRL 8,974,464.60 11,869,560.00 14,447,973.20 15,126,644.40 12,487,478.20 14,444,049.20 18,814,959.75 24,111,782.69 % 121,743,387.34 20% 21,151,936.62 14% 24,420,870.53 1% KABLO 6,119.80 32,330.61 26,435.60 156,009.00 TOPLAM TL 43,249,257.00 64,644,422.40 72,563,129.40 78,399,199.00 73,983,345.00 92,288,821.00 117,174,207.18 144,536,400.10 490% 167,472,203.49 16% K 2: YILLARA GÖR RADYO RKLAM YATIRIMALARI (2005-2013) RADYO LİSANS YILLARA GÖR RADYO RKLAM YATIRIMLARI