5 BÖÜ IATIA VE AETİ AA ODE OU - DEİ OUAI ÇÖZÜEİ 4 Demr tozlarını bakıran ayırt etmek çn br mıknatısa htyaç varır ıknatıs emr tozlarını çekerek bakıran ayırablr Pusula yön taynne kullanılır Bakırın ve emrn yoğunluğu suan büyük oluğunan su le bunlar brb- rnen ayrılamaz T I Z I II III IV mıknatısı engee oluğuna göre ve Z mıknatıslarının ye uygulaıkları tme veya çekme kuvvetler eşttr ve brbrn tyorsa le Z e tyorur mıknatısı y çekyorsa, Z e y çekyorur Bu uruma ve Z nn II ve III kutupları çn kesn brşey söylenemez ve uzaklığı blnmeğnen ve nn kutup şetler çn e kesn brşey söylenemez Özeş mıknatısların kütleler 500 g oluğuna göre ağırlıkları, mg 0,50 5 Şekl-I ek gerlme kuvvet, T 3 5 & Şekl-II ek gerlme kuvvet e, T 5 7 olarak bulunur CEVAP D 3 e 4 e ıknatısın emr blyeye uygulaığı kuvvet: a r ıknatıs her zaman emr çeker Uzaklığı yapılırsa kuvvet 4 katına çıkar CEVAP C 3 EETİ VE AETİZA
5 T I Şekl-I ek mıknatısın asılığı tek T gerlme kuvvet; T 8 ODE OU - DEİ OUAI ÇÖZÜEİ B ak m makaras B anah ta rı ka pa tıl ı ğın a ve mık na tıs la rı aynı konuma ka lır lar mık na tı sı ha re ket ee rek şe kl e k ko nu mu alır I ve III yargılar oğruur II yargı yanlıştır Şekl-II e T gerlme kuvvet T 4 Denklem ve taraf tarafa toplarsak, 8 4 & ıknatısların kütles se, mg m0 & m 00 g CEVAP C x x anahtarı kapatılığına bobn şeklek gb br manyetk alan oluşturur Bobn mıknatısı ttğnen, mıknatıs x yönüne hareket eer I yargı oğruur II ve III yargılar yanlıştır emr çubuk yatay üzlem Şekle göre: Demr çubuğun numaralı ucunun şaret, numralı ucunun şaret I yargı oğruur II yargı yanlıştır Demr çubuk serbest bırakılığına hareket etmez III yargı oğruur CEVAP D EETİ VE AETİZA 37
TET ÇÖZÜE IATIA VE AETİ AA anyetk alan vektörel br büyüklüktür aynağı akım ya a mıknatıstır uvvet çzgler le moellenr uvvet çzglernn sık oluğu yere manyetk alan büyük, seyrek oluğu yere küçüktür Buna göre I, II ve III faeler oğruur x x mıknatısı (x) yönüne hareket ettğne göre 5 ıknatısların herbrnn ağırlığına yelm T T < se, T > T I yargı oğru olablr > se, T > T olablr II yargı oğru olablr se, T T olablr III yargı oğru olablr T > r Bu uruma, > olablr ıknatıslar özeş olmayablr mıknatısı x yönüne hareket ettğne göre, üzerne etkyen net kuvvet sıfıran farklıır CEVAP C Br mıknatıs parçalara ayrılığına yne k kutuplu mıknatıs ele elr 3 3 uvar uvar 3 yatay üzlem ve mıknatıslarının engee kalması çn mıknatısı ve y tmelr Bu uruma :, : ve 3: ıknatıslar brbrn çekerse engee kalır ve kalamaz 7 x x B 4 ıknatıslar günlük hayatımıza pek çok alana kullanılır apı zllerne, çok ağır csmlern kalırılmasına, pusulalara, metallern çöplere ayrıştırılmasına kullanılır Isının letlmesne mıknatıs kullanılmaz anahtarı kapatılırsa bobn üzerne br manyetk alan oluşur anyetk alan yönü şeklek gbr Bu uruma mıknatıs bobne oğru çeklr ve x yönüne vmel hareket eer 38 EETİ VE AETİZA
8 ıknatısların herbrnn ağırlığına yelm Şekl-I e: T T Şekl-II e: T ı T : Değşmez T ı T : Azalır T T 0 T O 3 4 yatay üzlem yatay Z yatay üzlem 3 4 9 T satır satır 3 satır olablr CEVAP D 0 0 T ı 0 0 I Şekl-I e tek gerlme kuvvet 3 oluğuna mıknatıslar arasınak kuvvetn ( ) eğer, T 3 & Şekl-II e mıknatısının kutupları eğştğne kuvvet tc Bu uruma gerlme kuvvet T ı e, T ı T ı & T ı olarak bulunur EETİ VE AETİZA 39
Aı ve oyaı : ınıfı : umara : Alığı ot : Ünte azılı oruları (Elektrk ve anyetzma) ÇÖZÜE a) b) yal tkan sap yal tkan sap yatay üzlem I yal tkan sap yatay üzlem Z II Ω Ω Ω 4 Ω 4Ω Ω Ω Ω Ω Ω 3 Baş lan gıç ta kap nötr ol uğun an kü re s ç ten o kun u ruluğun a ka bın ı şı () yük len ğn en başlan gıç ta kü re s () yük le er on u ruma se kü re s nötr ür Baş lan gıç ta kap nötr ol uğun an kü re s baş lan gıç ta () yük lüür on u rum a ka ba ış tan o kun urul uğun an () yük lüür ap şe kl e k g b et- ky le ç kıs mı () ış kıs mı () yük len ğnen baş lan gıç ve son u rum a kü re s () yük lü ür yal tken zemn yal tken zemn I yal tken zemn II Ω 4Ω 4 a) D ren cn üze rn en ge çen akım, renç le ters oran tı lı ır Şe kl e gö rül ü ğü g b 3 lk ren cn üze rn en ge çen akım 4A c) 4 4Ω Ω Ω Ω Ω 4 bulunur b) lk renç ana kol üze rn e A ol u ğun an toplam akı mın hep s A 3 4 4A nn üze rn en A ge çer A I 4 A c) 4 lk renç y ne ana kol üze rn e ol u ğun an üze rn en ge çen akım, Ι A 40 EETİ VE AETİZA
5 7 İlk u rum a eş e ğer renç, 4 3 4 Ω İkn c u rum a eş e ğer renç, 3 3 4 9 3 Her k u rum a ge r lm ay nı ol u ğun an ana kolan ge çen akım lar sı ra sıy la, f f I ve I 9 İlk u rum a 4Ω luk ren cn üze rn en ge çen akım, f I 3I f f 4I & I 48 Bu u rum a, f f I 3I 3 48 İkn c u rum a 4Ω luk ren cn üze rn en ge çen akım, f I I 9 Ι ve Ι akım la rı nın ora nı, f I 9 I f 9 V I oluğunan, 3 a) e r bağ lan ı ğın a, eş 0Ω b) Pa ra lel bağ lan ı ğın a, efl efl 9 4 & efl 3 Ι' 3Ι' 4Ω 3 fekl-ι fekl-ιι fekl-ιιι Şekl-I ek evree: Devreen geçen akım, 3 lambasının ışık verme süres, 3 q t t q 3 Şekl-II ek evree: Devreen geçen akım, lambasının ışık verme süres, q t t q Şekl-III tek evree: Devreen geçen akım, 3 Üreteçleren geçen akım, ı 3 3 lambasının ışık verme süres, q 3 t t 3q Buna göre, t > t > t ı 3 EETİ VE AETİZA 4
8 30V 0 r 4 V r V I Devreen geçen akım, / 30 8 A / 4 r r 9 Voltmetrenn gösterğ eğer, V r 4 V Br mıknatıs kye bölünüğüne yne k kutuplu br mıknatıs ele elr en uruma mıknatısların ucu ve uçları kutuplu Br mıknatısı toplu ğnelere okunuruğumuza toplu ğneler mıknatıslık özellğ kazanır İğneler mıknatısa eğğ uç le zıt kutupla kutuplanır Dğer uç se aynı kutupla kutuplanır Toplu ğnenn ucu mıknatısın kutbuna eğrlğne uç, ucu se kutbu Aynı şekle toplu ğnenn ucu mıknatısın kutbuna eğrlğne ucu, ucu kutbu 9 0Ω 5Ω Ω 0V rω 0V rω 0V 0V rω 0V 40V r Ω rω V rω Anakolan geçen akım, Σf Σ f f 40 0 0 A P 8 W 4 EETİ VE AETİZA