DÜŞMELER DENİZ BİRTAN HAYDARPAŞA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ
SUNU PLANI TANIM DÜŞME ORANLARI DÜŞMENİN SONUÇLARI ve MALİYETİ DÜŞME NEDENLERİ DÜŞME RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ÖNLEMLER SONUÇ
Düşme: Bireyin durduğu, bulunduğu tutunduğu yerden ayrılarak veya dayanağını, dengesini yitirerek yukardan aşağıya inmesi (hptt//:www.tdk.gov.tr, 2009)
Hasta güvenliğini tehdit eden durumlar Düşmeler Yanlış taraf cerrahisi Yanlış tedavi Anestezi komplikasyonları Tıbbi donanım komplikasyonları (Joınt Commission on Accresititation of Health Organizations Sentinel Hotline JCAHO 2007)
Institute of Medicine ın 2000 yılı raporuna göre Yılda 98.000 kişi tıbbi hatalardan dolayı ölmektedir. Dunn JD Tex med, 2000 oct;96(10):66-74 Sağlık Bakımı Organizasyonları Akreditasyonu Birleşik Komisyonu 2005 yılındaki raporunda 271 düşme vakası bildirmiştir. (Tıbbi hataların %5.8 i) (JCAHO 2005)
Kliniklerde düşme oranları Dahiliye servisinde 1000 hastada 6,12 nöroloji servisinde 1000 hastada 6.12 cerrahi servisinde 1000 hastada 2.18 ortopedi servisinde 1000 hastada 0.8 Hitcho EB, et al. Journal of general Internal medicine, 19(7):732-9, 2004 Düşme; en çok hasta odasında görülür. Transferler sırasında (%37) Sandalyede oturmada ( %20) Yürüme (%15) K.Çapacı 2007
Sağlık kurum ve kuruluşlarında hasta ve çalışan güvenliğinin sağlanması ve korunmasına yönelik usul ve esaslar hakkında tebliğ yayınlanmıştır. Hasta güvenliği hedefleri kapsamında düşmelerin önlenmesine yönelik işlemler belirlenmiştir. 27214 sayılı Resmi Gazete, 29 Nisan 2009
Düşme riski bulunan hastalar Hemşirelik Hizmetleri Hasta Değerlendirme formunun doldurulması esasında belirlenir. Risk alanlarının belirlenmesi, Düşmelerin takibinin ve belirli aralıklarla analizinin yapılması Personellerin hasta transferleri konusunda eğitilmesi, Gerekli iyileştirme çalışmalarının yapılması 27214 sayılı Resmi Gazete, 29 Nisan 2009
DÜŞMENİN SONUÇLARI VE MALİYETİ Düşmeler; Kalça kırıklarına Travmatik beyin hasarına Düşme korkusuna Bireyin bağımsızlığının azalmasına yol açmaktadır. Kalça ve femur kırıklarında mortalite oranının %20-30 arasında olabileceği belirtilmektedir. Işık ve ark 2006
Düşme sonucunda oluşan hataları tedavi etmek, hastaların bakımını sağlamak için; 1994 20 milyon dolar 2020 32 milyon dolar (??) Bemis et al, CDC2004, 2008 Düşmelerden sonra bakım verilmesi için her yıl hasta başına ortalama 6 bin dolar harcandığı belirtilmiştir. Carrol, Dlafuente, Cox, Narayanan 2008 1.Centers for Disease Control(2004).Fall Prevention Home Safeyt Checlist.Minnesota Safeyt Council
DÜŞ ME NEDENLERİ İç Kaynaklı Nedenler (Hastanın durumuna bağlı) Dış Kaynaklı (Ortama bağlı) hptt ://www.hastagüvenligimiz.com/dengellemeprogram.htlm, erişim tarihi:02.05.2009
İÇ KAYNAKLI NEDENLER I Düşme hikayesi Yaş Denge/ hareket / kuvvet problemleri Baş dönmesi/ vertigo Postural hipotansiyon İnkontinans Depresyon
İÇ KAYNAKLI NEDENLER II Görme, işitme problemleri Yardımcı cihaz kullanımı Osteoporoz Genel durum bozukluğu İlaç kullanımı Serebrovasküler hastalıklar hptt ://www.hastagüvenligimiz.com/dengellemeprogram.htlm erişim tarihi:02.05.2009, K.Çapacı -2007, Turkish journal of gediatrics 2006;9(1) A.T.I, M.C, H.D, M.R.M
DÜŞMEYE NEDEN OLAN İLAÇLAR Seratonin geri alım inhibitörleri Trisiklik antidepresanlar Nöroleptik ajanlar Benzodiyazepinler Antikonvülzanlar Digoksin Diüretikler Diğer sedatif ve hipnotik ilaçlar Antiaritmikler Turkish Journal of Gediatrics 2006;9(1) A.T.I, M.C, H.D, M.R.M ) K.Çapacı 2007
DIŞ KAYNAKLI NEDENLER I Islak, kaygan zemin Yetersiz aydınlatma Yetersiz parmaklık desteği Dağınık oda Ayakkabının olmaması ya da uygunsuz olması Arızalı ekipmanlar Yatış süresinin uzunluğu
DIŞ KAYNAKLI NEDENLER II Yatakların yüksek pozisyonda olması, Alçak tuvalet ya da tuvalet yükselticisinin olmaması, Yatak ya da sandalye tekerleklerinin bozuk olması (hptt) ://www.hastagüvenligimiz.com/dengellemeprogram.htlm erişim tarihi:02.05.2009
CERRAHİ HASTALARINDA OLASI DÜŞME NEDENLERİ I Ameliyat öncesinde yapılan ilaçlar Duyu algı kapasitesinde yaşanılan problemler Ameliyat anksiyetesine bağlı olarak yaşanılan dikkat eksikliği Demir 2007
CERRAHİ HASTALARINDA OLASI DÜŞME NEDENLERİ II Hasta yatağının,sedyenin,ameliyat masasının yüksek olması veya aynı düzeyde olmaması transferler sırasında düşmeye neden olabilir. Beyea 2005
DÜŞME RİSKİ BELİRLENMESİ Türkiye de Morse ve Hendrich II ölçeği kullanılmaktadır. Amerika da AMDA ölçeği kullanılmaktadır. Sağlık Bakanlığının 29 Nisan 2009 da tüm kurumlara gönderilen tebliğinde risk ölçeği olarak Hendrich II ölçeği belirlenmiştir.
Toplam Skor KATEGORİLER SKORLAMA./. /...../. /..../. /..../. /..../. /..../. /..../. /..../. /... DEĞERLENDİRME 0 1 2 3 İl k Yeniden Yaş 0 19 Yaş 20 59 Yaş 60 70 Yaş 70 Yaş Üstü Yatış Gün Sayısı İlk Gün 7 güne kadar 8-14 gün 14 günden fazla Düşme Hikayesi Geçen yıl düşme olmadı Son 6 ay içinde düştü Son 3 ay içinde düştü Son ay içinde düştü Denge Sandalye/yatak kullanımı, yardımla ayakta Yardımcı araçlara ve iki kişiye ihtiyaç duyuyor Yardımcı araç ve/veya bir kişiyle hareket ediyor Herhangi bir araca ihtiyaç duymadan hareket ediyor Ruhsal Durum Yer, zaman ve kişiye oryantasyonu var Yer ve kişiye oryantasyonu var Kişiye oryantasyonu var Oryante değil/yargılama zayıflamış/bilinçsiz Genel Sağlık Durumu İyi gelişmiş (kilo), normal uyku seyri İştahsız ve/veya uyku bozukluğu Şiddetli uyku bozukluğu İyi gelişmemiş, kilo kaybı var Görme Normal Gözlük kullanıyor Bulanık görüş, katarakt, glokom Şiddetli görme bozukluğu veya körlük Konuşma Normal Konuşma bozuk ama anlaşılıyor Disfaji/konuşma engeli Aşırı bozuk veya şiddetli konuşma engeli İlaçlar Kullanılan ilaç yok Kardiovasküler sistemi etkileyen ilaç kullanımı betablokerler, diüretikerler antihipertansifler Serebrovasküler sistemi etkileyen ilaç kullanımı transklizanlar, sedatifler, psikotroplar Kardiovasküler sistemi, serebrovasküler sistemi etkileyen ilaç kullanımı Kronik Hastalıklar Yok 1 kronik hastalık 1 den fazla kronik hastalık Birçok hastalık İdrar Tutamama Yok Artan sıklıkla Noktüri, strese bağlı idrar tutamama Kataterle idrara çıkma
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI HAYDARPAŞA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ DÜŞME RİSKİ ÖNLEME VE BAKIM PLANI Hedef: *Çevredeki tehlike varlığını ve zararlıları ortadan kaldırarak güvenli çevre sağlamak Düşme ve yaralanmaları önlemek MİNİMAL RİSK İşitme bozukluğu IV bağlantı, laksatifler ve lavmanlar Tekerlekli sandalyeye bağımlılık 65 yaş 2 yaş GİRİŞİMLER Eğer minimal risklerden herhangi biri var ise temel güvenlik önlemleri alınır. 1.Hasta kol bandı, sol kola takılır. 2.Yatak kenarlıkları kaldırılır. 3.Yatak en düşük seviyeye indirilir. 4.Yatak, sandalye frenleri kapatılır. 5.Hemşire çağrı zili (varsa), hastanın ulaşabileceği yere bırakılır. 6.Oda düzeni sağlanır: Kullanılmayan tıbbi ekipman odadan uzaklaştırılır. Geçişler rahat olacak şekilde mobilyalar dizayn edilir. O 2 sisteminin kapalı olduğundan emin olunur. Pencerelerin kilitli olduğundan emin olunur. ORTA RİSK Bir kez düşme hikayesi Görme bozukluğu, denge bozukluğu, hissizlik Nöbetli hastalıklar Algılama bozukluğu Diüretik, kardiyovasküler sistem ilaçları, narkotik/analjezikler, sedatif/hipnotikler, psikotrop ajan kullanımı Eliminasyon ihtiyacı için yardım, inkontinans Mobilizasyon ve transferde yardımcı ihtiyacı Ajitasyon GİRİŞİMLER Eğer iki veya daha fazla madde tespit edilirse orta risk protokolü uygulanır. 1.Hastanın düşme risk derecesi Nöbet Teslim Defteri ne Hemşire Gözlem Kağıdı na kaydedilir. 2.Hasta kimlik bilgileri Hasta dosyası Kol bandı Hastanın kendisi/refakati ile doğrulanır. 3.Hasta 2 saatte bir ziyaret edilir. Eliminasyon ihtiyacı özellikle yemek ve uykudan sonra kontrol edilir. 4.Hasta ayağa kalkmadan önce yardım istemesi konusunda eğitilir. 5.Hasta ve ailesi, temel güvenlik önlemleri ve güvenlik araçlarının önemi hakkında eğitilir. 6.Hasta ilaçların yan etkileri konusunda eğitilir. YÜKSEK RİSK Birden fazla düşme hikayesi Başdönmesi, senkop, ortostatik hipotansiyon Yürüme güçlüğü ve denge bozukluğu Konfüzyon, karar verememe, artan anksiyete(korku, panik, endişe, duygusal değişkenlik) Genel uyuşukluk, güçsüzlük, kas zayıflığı ve paralizi GİRİŞİMLER Eğer bir veya daha fazla madde tespit edilirse orta risk protokolüne ilave olarak yüksek risk protokolü uygulanır. 1.Güvenlik önlemlerini arttırmak için hasta saat başı ziyaret edilir. 2.Mümkünse hasta hemşire bankosuna yakın bir odaya alınır. 3.Banyoda, yatak kenarında veya komotta kesinlikle yalnız bırakılmamalıdır. 4.Yalnız ise, odasının kapısı açık tutulur. 5.Hasta yakın izlenir. 6.Varsa, doktor direktifi doğrultusunda refakatçi uygulaması gerçekleştirilir.
DÜŞME RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ (HENDRİCH II) Konfüzyon / Dezoryantasyon Semptomatik Depresyon Boşaltım İhtiyacında Sorun Baş Dönmesi Cinsiyet (erkek) Antiepileptik Grubu İlaç Kullanımı (Karbamezepin,Tegretol,Phenytoin, Eptantoin,Valporik Asit, Depakin,Pimidon, Mysoline, Lamotrigin,Lamictal,Phenobarbital,Luminal,Exhosuximid, Petimid) Benzodiazepin Grubu İlaç Kullanımı (Alprazolam, Xanax,Buspiran, Buston, Chlordiazepoxid,Librium,Clonazepam, Rivotril, Clorazepatdipotasyum,Tranxilane, Diazepam,Diazem,Lorazepam, Rivotril,Midazolam,Dormicum,Oxazepam,Serapax) TOPLAM PUAN 4 puan 2 puan 1 puan 1 puan 1 puan 2 puan 1 puan RİSK ÖLÇÜMÜ PUANLAMA YAPILMASI GEREKEN FAALİYET Risk YOK 0-4 Haftada bir kez düşme riskini yeniden değerlendir. YÜKSEK Risk 5 ve Her gün düşme riskini yeniden değerlendir + Düşme olaylarını önleme ve İzleme Prosedürü uygula.
DÜŞME RİSKİ DEĞERLENDİRİLMESİ NE ZAMAN YAPILIR? Hastanın kuruma kabulünde Transfer esnasında Hastanın durumundaki değişiklikte Düşme sonrasında hptt://www.hastagüvenligimiz.com/dengellemeprogram.htlm erişim tarihi:02.05.2009
ÖNLEMLER I Her hasta için düşme risk değerlendirmesi yapılır. Düşme riski yüksek hastalar için ; -Hazırlanmış risk prosedürü uygulanır, -Hasta servisteki diğer çalışanlara bildirilir. hptt://www.hastagüvenligimiz.com/dengellemeprogram.htlm erişim tarihi:02.05.2009)
ÖNLEMLER II Uzun süren yatak istirahati Sedasyon Ameliyat sonrasında hasta ilk defa ayağa kalkıyorsa hastalara mutlaka eşlik edilmelidir.
ÖNLEMLER III Ameliyat ve işlem öncesi premedikasyon yapılan hastalar Anestezi ve sedasyon uygulanan hastalar Sedyedeki hastalar Çocuk hastalar Oryantasyon problemi olan tüm hastalarda yatak kenarları kaldırılır.
ÖNLEMLER IV Hasta yakınlarına bilgi verilir, işbirliği yapılır. Ajite hastalarda; Yatak kenarlarına yastık konulur. Hasta yalnız bırakılmaz. Önlemler yetersizse hekim istemiyle hasta kısıtlanır. Banyonun yatağın yakınında olması ve tutunmak için tırabzanların bulunması gereklidir.
ÖNLEMLER V Hasta yanlız ise Dezoryantasyon Konfüzyon Halüsinasyon Yeni ilaç kullanımı varsa 65 yaş üstü Uyumsuz ve kooperasyonu bozuksa -Hasta hemşire deskine yakın bir odaya alınır -Hasta yalnız bırakılmaz -Saat başı ziyaret edilir -Odasının kapısı açık tutulur
ÖNLEMLER VI Hasta odasındaki kullanılmayan malzemeler alınır. Yemek masası, etejer sandalye, hastanın yatağına yakın yerleştirilir. Islak zemin var ise silinmesi sağlanır. Yatak ve tekerlekli sandalyeler kullanılmadığı zaman kilitlenir.
ÖNLEMLER VII Düşme önleme uyarıcıları kullanılmalıdır, Sedye ve yatak korkulukları çalışır durumda olmalı Düşme riski olan hastalar kimliklendirmede kullanılan kol bilekliklerinde renk kodlaması yapılarak belirlenebilir. hptt://www.hastagüvenligimiz.com/dengellemeprogram.htlm erişim tarihi:02.05.2009
ÖNLEMLER VIII Zemin, merdiven basamakları kaymayı önleyici malzemeyle kaplı olmalıdır. Merdiven ve koridorlar yeterli aydınlatılmalıdır. Açma kapama düğmeleri kolay bulunmalıdır.
ÖNLEMLER IX Hasta nakil talimatı oluşturulmalı Personel hasta transferiyle ilgili eğitilmeli Nakil için Kilit sistemli IV solüsyonlar için askısı bulunan Kenar korumalı Emniyet kemerli sedyeler kullanılmalıdır. Kaymakçı 2001, Şahin 2004 www.bsm bsm.gov.tr
SONUÇ Sağlık hizmeti veren tüm kamu kurum ve kuruluşlarında hasta güvenliği çalışmalarının arttırılması, Hasta güvenliğinin önemli bir parçası olan düşmelerin önlenmesi için yeni stratejilerin geliştirilmesi, hastane personelinin, hastaların ve hasta yakınlarının bilgilendirilmesi, Düşme olmuşsa bunun tespitini yapmak ve kayıt altına almak gereklidir.
teşekkürler