ISSN 13-0217 BANKACILAR TÜRKİYE BANKALAR BİRLİĞİ BANKACILIK Türkiye Bankalar Birliği Türk Bankacılık Sistemi, Haziran 2005 Emre Alpan İnan Türk Bankacılık Sisteminde Şube, Kredi ve Mevduatın Coğrafi Dağılımı Ceren Semir - Mert Taray Türk Lirası Referans Faiz Oranı (TRLIBOR) Uygulaması MAKALE Hüseyin Tatlıdil - Murat Özel Firma Derecelendirme Çalışmaları Konusunda Çok Değişkenli İstatistiksel Analize Dayalı Karar Destek Sistemlerinin Kullanımı Pelin Ataman Erdönmez Seçilmiş Ülkelerde Gayrimenkul Fiyatları ve Bankacılık Sektöründeki Gelişmeler BANKACILIKTA İYİ UYGULAMALAR Eylül 2005 MASAK-TBB Çalışma Grubu Suç Gelirlerinin Aklanması ve Terörizmin Finansmanı ile Mücadelenin Önemi ve Türk Bankacılık Sisteminde İyi Uygulama Kılavuzu Şüpheli İşlem Kategorileri SAYI 54 MEVZUAT Bankacılığa İlişkin Mevzuat ve Yeni Düzenlemeler
BANKACILAR Yayın türü : Yerel süreli Basım yeri : İstanbul Yılı : 16 Sayısı : 54 -Eylül 2005 Türkiye Bankalar Birliği adına İmtiyaz Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Doç. Dr. Ekrem KESKİN Genel Yayın Yönetmeni: Melike ALPARSLAN Yayın Danışmanları: Tülin ERSEL Ali GÜNGÖR Prof. Dr. Ahmet KIRMAN Prof. Dr. Seza REİSOĞLU B. Cahit SABIR Abdullah TAŞÇIOĞLU Özcan ULUDAĞ İdare Merkezi: Nispetiye Caddesi Akmerkez B3 Blok Kat:13 34340 Etiler-İSTANBUL Tel : 212-282 09 73 Faks : 212-282 09 46 Web sitesi: www.tbb.org.tr Baskı-Yapım Graphis Matbaa San. ve Tic. Ltd Şirketi Yüzyıl Mahallesi Matbaacılar Sitesi 1. Cadde No.139 Bağcılar 34560, İstanbul Tel: 212-629 06 07 Faks: 212-629 03 85 Bankacılar Dergisi 3 ayda bir yayımlanır. Para ile satılmaz. ISSN 1300-0217 Bankacılar Dergisi - Bankacılar dergisi, finans ve bankacılık konularında yapılan çalışmaları ilgili çevrelerin bilgisine sunmak amacıyla yayımlanmaktadır. - Dergide yayımlanacak yazılara karar verilmesinde, Yayın Danışmanları ve Birlik uzmanlarının değerlendirmelerine ve/veya konunun uzmanı hakemlerin görüşlerine başvurulabilir. - Dergiye gönderilecek yazının daha önce hiçbir yerde yayımlanmamış olması gerekmektedir. - Basılması istenilen yazılar derginin arka iç kapağında belirtilen biçim kurallarına uygun olarak hazırlanmalı ve değerlendirmeye girmek üzere, Bankacılar Dergisi Türkiye Bankalar Birliği Bankacılık ve Araştırma Grubu Başkanlığı Nispetiye Cad. Akmerkez B3 Blok Kat.13 Etiler- İSTANBUL adresine gönderilmelidir. - Dergide yayımlanan yazılar Türkiye Bankalar Birliği nin resmi görüşlerini yansıtmaz, yazar ve görüş sahiplerini bağlar. - Dergide yer alan çalışmalar kaynak gösterilmek suretiyle izinsiz yayımlanabilir. - Yayımlanacak yazılarda yazım kurallarına ve biçime ilişkin değişiklikler yapılabilir veya bunların yapılması yazardan istenebilir. - Dergide yayımlanmayan yazılar geri gönderilmez. - Yazılar yayımlanmak üzere kabul edildiği takdirde Bankacılar dergisi yazılı ve elektronik ortamda olmak üzere tüm yayın haklarına sahiptir.
Bankacılar Dergisi, Sayı 54, 2005 İçindekiler BANKACILIK sayfa Türkiye Bankalar Birliği 3 Türk Bankacılık Sistemi, Haziran 2005 Emre Alpan İnan 21 Türk Bankacılık Sisteminde Şube, Kredi ve Mevduatın Coğrafi Dağılımı Ceren Semir - Mert Taray 41 Türk Lirası Referans Faiz Oranı -TRLIBOR Uygulaması MAKALE Hüseyin Tatlıdil - Murat Özel 46 Firma Derecelendirme Çalışmaları Konusunda Çok Değişkenli İstatistiksel Analize Dayalı Karar Destek Sistemlerinin Kullanımı Pelin Ataman Erdönmez 59 Seçilmiş Ülkelerde Gayrimenkul Fiyatları ve Bankacılık Sektöründeki Gelişmeler BANKACILIKTA İYİ UYGULAMALAR MASAK-TBB Çalışma Grubu 74 Suç Gelirlerinin Aklanması ve Terörizmin Finansmanı ile Mücadelenin Önemi ve Türk Bankacılık Sisteminde İyi Uygulama Kılavuzu Şüpheli İşlem Kategorileri MEVZUAT Bankacılığa İlişkin Mevzuat ve Yeni Düzenlemeler 104 1
Bankacılar Dergisi, Sayı 54, 2005 Türk Bankacılık Sistemi Haziran 2005 * I. 2005 Yılının İlk Yarısında Ekonomideki Gelişmeler Yabancı yatırımcıların YTL cinsinden finansal araçlara olan talepleri sürerken doğrudan yatırım tercihlerinde de artış olmuştur. Mali disiplinin sürdürülerek kamu kesimi borçlanma gereksiniminin azaltılmasını, finansal kaynaklar üzerinde kamu kesiminden gelen baskının düşürülmesini öngören maliye politikası ile fiyat istikrarını gözeten para politikasının sürdürülmesi, uluslararası likiditenin gelişmekte olan ülkelere olan sermaye girişine olumlu etkisi, yabancı yatırımcıların YTL finansal araçlara olan ilgisinin sürmesi, özel sektörün dış borçlanma imkanlarının sürmesi, 17 Aralık 2004 tarihinde AB nin Türkiye ile üyelik müzakerelerinin başlatılmasına karar vermesi, özel sektörde iç talep artışının sürmesi, inşaat sektöründe canlanma, tarım sektöründe üretim artışı ekonomik performans üzerinde etkili olmuştur. Bu arada, petrol fiyatlarının yükselmesi yanında ABD de kısa vadeli faiz oranlarındaki yükselme de olumsuz gelişmeler olarak dikkatle izlenmektedir. Yabancı yatırımcıların 2003 yılından itibaren gözlenen, finansal sektöre ve reel sektöre olan doğrudan yatırım tercihlerindeki artış somut yatırım kararlarına dönmüştür. Bankacılık sisteminde yabancı sermayenin payı artma eğilimdedir. Özelleştirmenin hız kazanmasıyla birlikte yabancı yatırımcıların reel sektöre doğrudan yatırımlarında da artış başlamıştır. Türkiye ekonomisi 2005 yılının ilk yarısında olumlu bir performans göstermiştir. Büyüme hızının, yıllık bazda yüzde 7, gayri safi milli hasılanın ise 453 milyon YTL dolayında olduğu tahmin edilmektedir. Büyüme hızı, yavaşlamakla birlikte, program hedefinin üzerinde seyretmektedir. Talep artışı kamu kesiminde sınırlı da olsa kıpırdamış, özel sektörde 2004 yılına göre yavaşlamıştır. Hem kamuda hem de özelde inşaat sektöründe dikkati çeken bir canlanma izlenmektedir. Sanayi sektöründe yıllık üretim artış hızı 2004 Haziran döneminde yüzde 14 iken 2005 yılının Haziran döneminde yüzde 5 e yavaşlamıştır. Kapasite kullanım oranında artış eğilimi durmuş, yıl sonuna göre yavaş da olsa düşüş yaşanmıştır. Hem kamu hem de özel sektörde reel ücretlerde önemli bir değişiklik olmamıştır. İşsizlik oranında yavaş da olsa düşüş gerçekleşmiştir. Enflasyon düşmeye devam etmiştir. Tüketici fiyatlarında düşüş eğilimi yavaşlamıştır. Enflasyon TEFE de yüzde 11 den yüzde 4 e gerilemiş, TÜFE de ise yüzde 9 düzeyinde kalmıştır. Kamu kesimi açığının en önemli nedeni olan bütçe açığının gayrisafi milli hasılaya o- ranı 2004 Haziran döneminde yüzde 8 iken 2005 yılının aynı döneminde yüzde 6 ya gerilemiştir. Faiz dışı denge, program hedefleri doğrultusunda gerçekleşmiştir. * Türkiye Bankalar Birliği, Bankacılık ve Araştırma Grubu. 3
Türkiye Bankalar Birliği 4 İç borç stokunda artış durmuştur. İç borç stokunun gayri safi milli hasılaya oranı 2004 Haziran döneminde yüzde 54 i- ken 2004 Aralık döneminde yüzde 52 ye geriledikten sonra 2005 Haziran döneminde değişmemiştir. İç borç stoku içinde piyasaya olan borçlar ile sabit faizli borçların payındaki artış sürmüştür. Haziran 2005 itibariyle kısa vadeli faiz oranı geçen yılın aynı dönemine göre 10 puan, 2004 Aralık dönemine göre 5 puan düşerek yüzde 15 e gerilemiştir. Aynı dönemde kamu borçlanmasında ortalama faiz oranı ise yüzde 29 dan yüzde 23 e, daha sonra yüzde 17 ye gerilemiştir. TEFE ye göre hesaplanan beklenen reel faiz yılın ilk çeyreğinde düşmüş, ikinci üç aylık dönemde ise yükselmiştir. Merkez Bankası net döviz pozisyonu iyileşmeye devam etmiştir. Merkez Bankası bilançosunun büyüklüğü 12 aylık dönemde yaklaşık olarak aynı kalmış, yıl sonuna göre ise yüzde 3 oranında büyümüştür. Bilanço büyüklüğünün gayri safi milli hasılaya oranı bir yıllık dönemde 3 puan düşmüş, yıl sonuna göre ise yüzde 17 düzeyinde yaklaşık olarak aynı kalmıştır. Net dış varlıklardaki hızlı büyüme, buna karşılık net iç varlıklardaki daralma sürmüştür. İhaleler ya da doğrudan müdahale yoluyla satın alınan dövizlere bağlı olarak uluslararası döviz rezervleri rekor düzeye yükselmiştir. 2005 Haziran döneminde döviz rezervleri bir yıl öncesine göre 6,4 milyar dolar, yıl sonuna göre ise 3,5 milyar dolar artarak 39,5 milyar dolara yükselmiştir. Net döviz pozisyonu 2004 sonunda 2,7 milyar dolardan 8,7 milyar dolara ulaşmıştır. YTL talebi enflasyonun üzerinde artmıştır. Para tabanı yıl sonuna göre yüzde 33 oranında, enflasyonun oldukça üzerinde genişlemiştir. Gerek yerleşik gerekse yerleşik olmayan yatırımcıların TL taleplerindeki artış eğilimi sürmüştür. TL mevduat, repo ve yatırım fonlarından oluşan para talebi (M2RF) nin gayri safi milli hasılaya oranı 2004 Haziran dönemine ve yıl sonuna göre yaklaşık 3 puan artarak yüzde 33 olmuştur. YTL nin başlıca yabancı paralar karşısında değer kazanmasının da etkisiyle yabancı para mevduatın YTL karşılığının gayri safi milli hasılaya oranı yüzde 16 ya gerilemiştir. Banka dışı kesimlerden, yerleşiklerin kamu kağıtlarına olan talebi nominal olarak aynı düzeyde kalırken yerleşik olmayanların talebi dikkati çeken bir artış göstermiştir. Banka dışı kesimlerden yerleşiklerin portföylerindeki kamu kağıtları stokunun gayri safi milli hasılaya oranı yüzde 14, yerleşiklerin elindeki kamu kağıdı stoku ise yüzde 5 düzeyindedir. TL mevduat talebi yıl sonuna göre yüzde 18 oranında, enflasyonun oldukça üzerinde büyümüştür. Yabancı para mevduatın toplam mevduat içindeki payı yüzde 45 ten yüzde 40 e düşmüştür. Krediler yıl sonuna göre yüzde 21 oranında artmıştır. YTL krediler toplam kredilerin yüzde 67 sini oluşturmuştur. Kredilerin toplam mevduata oranı geçen yılın aynı dönemine göre 8 puan, yıl sonuna göre 7 puan artarak yüzde 59 a yükselmiştir. Haziran 2005 itibariyle, toplam mevduatın gayrisafi milli hasılaya oranının 47, kredilerin ise yüzde 27 düzeyinde gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Bireysel krediler artmaya devam etmiştir. Bireysel kredilerin toplam krediler içindeki payı yüzde 28 e yükselmiştir. Bireysel krediler içinde tüketici kredileri yüzde 56, kredi kartları ise yüzde 44 oranında paya sahiptir.
Bankacılar Dergisi Tüketici kredileri içinde özellikle konut kredilerinde hızlı bir büyüme gerçekleşmiştir. Kredi kartlarının yüzde 29 unu taksitli kullanımlar oluşturmaktadır. Sorunlu kredilerin toplam kredilere oranı, karşılık öncesi yüzde 6, karşılık sonrası ise yüzde 1 düzeyindedir. Sorunlu kredilerin oranı bireysel kredilerde yüzde 3 düzeyindedir. Bu oran tüketici kredilerinde yüzde 1 in altında, kredi kartlarında ise yüzde 6 düzeyindedir. Dış ticaret ve cari işlemler açığı büyümeye devam etmiştir. Dış ticaret hacmi 2005 yılının ilk yarısı itibariyle, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26 artarak 173 milyar dolara yükselmiştir. İhracat 12 aylık dönemde yüzde 24, ithalat ise yüzde 27 oranında büyümüştür. Bu gelişmeye bağlı olarak dış ticaret açığı yüzde 32 oranında genişleyerek 39 milyar dolara yükselmiştir. Cari işlemler açığındaki büyüme devam etmiştir. 2004 yılının ilk yarısında, yıllık bazda 12,3 milyar dolar, geçen yıl sonunda 15,5 milyar dolar olan cari açık 2005 yılının ilk yarısında 19,3 milyar dolara yükselmiştir. Cari açığın finansmanında özel sektörün borçlanması yanında YTL finansal araçlara olan talep önemli rol oynamıştır. Dikkati çeken diğer gelişme ise kaynağı bilinmeyen döviz girişlerinin yıllık bazda 7 milyar dolara ulaşması olmuştur. Cari işlemler açığının gayri safi milli hasılaya oranı yüzde 6 ya yaklaşmıştır. Dış borç stoku Mart 2005 itibariyle 160 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Dış borç stokunun gayrisafi millli hasılaya oranı, yıl sonuna göre yaklaşık 3 puan azalarak yüzde 51 e gerilemiştir. Bunda hem kamu kesiminin hem de Merkez Bankası nın borç stokunun azalması etkili olmuştur. Özel sektörün dış borç stoku yüzde 22 düzeyinde aynı kalmıştır. II. 2005 Yılının İlk Yarısındaki Bankacılık Sistemindeki Gelişmeler 1. Genel Değerlendirme Bankacılık sisteminde, 2005 yılında en önemli gelişme, yabancı yatırımcıların bankacılık sistemine doğrudan veya ortaklıklar yoluyla yaptıkları yatırımlar olmuştur. 2004 yılında Türk Ekonomi Bankası A.Ş ve BNP Paribas ortaklığından sonra, T.Dış Ticaret Bankası A.Ş nin çoğunluk hisselerinin Fortisbank tarafından alındığı açıklanmıştır. T.Dış Ticaret Bankası A.Ş yılın ikinci yarısına statüsü değişerek, Türkiye de kurulmuş yabancı banka olarak girmiştir. Şekerbank T.A.Ş ile Rabobank arasında sürdürülen görüşmelerin ortaklık anlaşması ile sonuçlandığı bildirilmiştir. Benzer şekilde, Koç Holding ve Uno Credito ortaklığının, Koç Finansal Hizmetler in Yapı ve Kredi Bankası A.Ş nin çoğunluk hisselerini alma girişimi olumlu yönde sonuçlanmıştır. T. Garanti Bankası A.Ş nin yabancı yatırımcılar ile olan görüşmeleri de GE Consumer Finance ile yapılan ortaklık anlaşması ile sonuçlanmıştır. Hisseleri borsada işlem gören bankaların piyasa değeri artmaya devam etmiştir. Finansal kurumların toplam piyasa değeri de 2004 yıl sonundaki 28,6 milyar dolardan, Haziran 2005 itibariyle 34,8 milyar dolara yükselmiştir. Türk bankacılık sisteminin toplam aktifleri Haziran 2005 itibariyle 337 milyar YTL (253 milyar dolar) olmuştur. Toplam aktifler bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 23 artmıştır. Toplam aktiflerin gayri safi milli hasılaya oranının Haziran 2005 itibariyle yüzde 74 düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir. Enflasyonun düşmesi, bütçe disiplinin sürdürülmesi, 5
Türkiye Bankalar Birliği ekonomik faaliyetin büyümesi ve beklentilerdeki iyimserliğe bağlı olarak YTL ye olan talep bilanço yapısı ve büyüklüğü üzerinde olumlu bir etki yapmıştır. Toplam aktiflerdeki büyüme, özellikle yılın ikinci çeyreğinde ivme kazanmıştır. Bilançodaki büyüme, özellikle YTL mevduattaki artıştan kaynaklanmaktadır. Finansal kurumların piyasa değeri (Milyon dolar) 45,000 40,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 01 02 03 04 05/1 05/2 05/3 05/4 05/5 05/6 05/7 Türk bankacılık sisteminde Aralık 2002-2004 döneminde enflasyon muhasebesi uygulanmıştır. Yetkili kurumların aldığı kararlar çerçevesinde, 2005 yılında enflasyon muhasebesi uygulamasına son verilmiştir. Bu nedenle, 2005 yılına ait verilerin değerlendirilmesinde bu hususun dikkate alınması gerekmektedir. 120 Bankacılık Sistemi Toplam Aktifleri (GSMH'nın yüzdesi) 110 100 90 80 70 60 99 00 01 02 03 04 05 Toplam aktifler ticaret bankalarında yüzde 23, mevduat kabul etmeyen bankalarda ise yüzde 6 oranında artmıştır. Kamu bankalarının toplam aktifler içindeki payı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 puan azalarak yüzde 32 ye gerilerken, mevduat payı 2 puan artarak yüzde 40 a yükselmiş, kredide yüzde 20 olan payı ise değişmemiştir. Özel bankaların toplam aktifler içindeki payı 3 puan artarak yüzde 60 a, mevduat payı 1 puan artarak yüzde 57 ye ve krediler içinde payı 2 puan artarak yüzde 69 a yükselmiştir. 6
Bankacılar Dergisi Bankacılık sektöründe aktif büyüklüğüne göre ilk beş ve ilk on bankanın aktif, kredi ve mevduat payları artmıştır. Haziran 2004 dönemine göre, YTL aktiflerin toplam aktifler içindeki payı 4 puan artarak yüzde 66 düzeyine, YTL kaynakların toplam pasifler içindeki payı 4 puan artarak yüzde 63 e yükselmiştir. Aktif kalemler içinde dikkati çeken önemli gelişme, menkul değerler cüzdanının payının özellikle alım-satım amaçlı menkul değerlerdeki azalmaya bağlı olarak gerilemesidir. Kredilerdeki artış eğilimi sürmüştür. Kredilerin toplam aktiflere oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 4 puan artışla yüzde 37 olmuştur. Öte yandan, duran aktiflerin payı azalmıştır. Likit aktiflerde bankalar alt kalemi hızlı bir artış gösterirken, diğer alt kalemler azalmış veya artışları sınırlı kalmıştır, böylece likit aktiflerin yüzde 13 olan payı değişmemiştir. Toplam Aktifler 400 300 380 360 250 Milyar YTL 340 320 300 280 260 200 150 100 Milyar dolar 240 220 50 200 2003/1 2003/2 2003/3 2003/4 2004/1 2004/2 2004/3 2004/4 2005/1 2005/2 0 Milyar YTL Milyar dolar Haziran 2005 itibariyle, bankaların euro cinsinden açık pozisyonları önemli ölçüde daralırken, dolar cinsinden fazla pozisyonları devam etmiştir. YP kalemlerin toplam aktifler içindeki payının azalması eğilimi devam etmiştir. Pasifte yurtdışından kullanılan krediler artmaya devam etmiştir. Toplam aktiflerin yüzde 53 ü, kaynakların ise yüzde 79 u 1 yıldan daha kısa vadelidir. Özkaynaklar bir yıl öncesine göre yüzde 32 oranında büyüyerek 46,9 milyar YTL ye (35,2 milyar dolar) ulaşmıştır. Serbest özkaynaklardaki iyileşme sürmüştür. Kar hacmi reel olarak artmıştır. Net faiz gelirlerindeki artış yanında, ücret ve komisyon gelirlerindeki iyileşme ve net kambiyo gelirlerinin kara dönmesi karlılık performansını olumlu etkilemiştir. Gayrinakdi kredilerde, bir önceki yılın aynı dönemine göre taahhütler ile emanet ve rehinli kıymetler kalemlerinde dikkati çeken bir artış gerçekleşmiştir. Bunun nedeni, 2005 başından itibaren İMKB Takasbank A.Ş. de emanette tutulan yatırım fonu paylarıyla ilgili izleme yönteminde değişiklik yapılmış olmasıdır. 7
Türkiye Bankalar Birliği Haziran 2005 itibariyle faaliyet gösteren banka sayısı 48 olarak kalmıştır. Şube sayısı 53 adet azalarak 6.053 e gerilemiştir. 2. Bilanço ve Bilanço Dışındaki Gelişmeler 2.1. Büyüme Türk bankacılık sistemi toplam aktifleri Haziran 2005 tarihinde bir önceki yılın aynı dönemine göre YTL bazında yüzde 23 artarak 337 milyar YTL, dolar bazında ise bir önceki yıla göre yüzde 36 artarak 253 milyar dolar olmuştur. Mart 2005 itibariyle yüzde 72 olan toplam aktiflerin gayri safi milli hasılaya oranının Haziran 2005 itibariyle yüzde 74 düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir. Başlıca Bilanço Kalemlerinde Değişme (Milyon YTL) Varlıklar Aralık 2004-Haziran 2005 Mart 2005-Haziran 2005 Likit aktifler 2.218 8.423 Menkul değerler cüzdanı 7.714 2.198 Krediler 22.054 13.819 Diğer aktifler -1.194-932 Toplam 30.792 23.508 -YTL 17.180 16.996 -YP 13.612 6.512 Kaynaklar Aralık 2004-Haziran 2005 Mart 2005-Haziran 2005 Mevduat 16.441 15.211 Mevduat dışı kayn. 10.270 7.241 Özkaynaklar 938-423 Diğer pasifler 3.143 1.479 Toplam 30.792 23.508 -YTL 27.416 16.721 -YP 3.377 6.787 Bankacılık sektörünün toplam bilançosu, 2005 yılının ikinci çeyreğinde 23,5 milyar YTL artış kaydetmiştir. Bu artışın yüzde 65 i (15,2 milyar YTL) mevduattan; yüzde 31 i (7,2 milyar YTL) mevduat dışı kaynaklardan, kalanı diğer pasiflerden gelmiştir. Toplam özkaynaklar gerilemiştir. Sağlanan kaynakların yüzde 59 u (13,8 milyar YTL) kredilere, yüzde 36 sı (8,4 milyar YTL) likit aktiflere ayrılmıştır. Menkul değerler cüzdanındaki artış sınırlı kalırken, diğer aktifler gerilemiştir. Bankacılık sektörünün toplam bilançosu, 2005 yılının ilk yarısında 30,8 milyar YTL artış kaydetmiştir. Bu artışın yüzde 53 ü (16,4 milyar YTL) mevduattan; yüzde 33 ü (10,3 milyar YTL) mevduat dışı kaynaklardan, 0,9 milyar YTL özkaynaklardan, kalanı diğer pasiflerden gelmiştir. Sağlanan kaynakların yüzde 72 si (22,1 milyar YTL) kredilere, yüzde 25 i (7,7 milyar YTL) menkul değerler cüzdanına ayrılmıştır. Likit aktiflerdeki artış sınırlı kalırken, diğer aktifler gerilemiştir. 8
Bankacılar Dergisi Türk Bankacılık Sistemi, Haziran 2005 Milyon YTL Milyon Dolar Yıllık yüzde değişme YTL Dolar Ticaret bankaları 325.415 243.994 23 37 Kamu bankaları 109.489 82.094 22 35 Özel bankalar 202.523 151.850 28 43 Fondaki bankalar 1.830 1.372-74 -72 Yabancı bankalar 11.573 8.677 30 44 Mevduat kabul etmeyen bankalar 11.829 8.869 6 18 Toplam 337.244 252.863 23 36 Aktif toplamı, 12 aylık dönemde, ticaret bankaları grubuna dahil olan; kamu bankalarında yüzde 22, özel bankalarda yüzde 28, yabancı bankalarda yüzde 30 oranında artmış; Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu nda (Fon) bulunan bankalarda yüzde 74 oranında azalmıştır. Mevduat kabul etmeyen bankalar grubunun aktif toplamı ise yüzde 6 oranında artmıştır. 2.2. Sektör Payları Haziran 2005 itibariyle, bir önceki yılın aynı dönemine göre sektör toplam aktifleri i- çinde, ticaret bankalarının payı yüzde 96, mevduat kabul etmeyen bankaların payı ise yüzde 4 düzeyinde aynı kalmıştır. Ticaret bankaları grubunda yer alan özel bankaların payı 3 puan artarak yüzde 60 a yükselmiş, kamu bankalarının ve Fondaki bankaların payları ise 1 ve 2 puan azalarak sırasıyla yüzde 32 ve yüzde 1 e gerilemiştir. Toplam mevduatın dağılımında, kamu bankalarının ve özel bankaların payları 2 ve 1 puan artarak sırasıyla yüzde 40 ve yüzde 57 ye yükselmiştir. Yabancı bankaların yüzde 3 olan payı ise aynı kalmıştır. Toplam krediler içinde, ticaret bankaları grubunun payı 2 puan artarak yüzde 94 e yükselmiştir. Ticaret bankaları grubunda; özel bankaların payı 2 puan artışla yüzde 69 a ve yabancı bankaların payı 1 puan artışla yüzde 5 e yükselmiştir. Kamu bankalarının yüzde 20 olan payı ise değişmemiştir. Grupların Sektör Payları (Yüzde) Toplam aktifler Toplam mevduat Toplam krediler Haz. 2004 Haz. 2005 Haz. 2004 Haz. 2005 Haz. 2004 Haz. 2005 Ticaret bankaları 96 96 100 100 92 94 Kamu bankaları 33 32 38 40 20 20 Özel bankalar 57 60 56 57 67 69 Fondaki bankalar 3 1 3 0 1 0 Yabancı bankalar 3 3 3 3 4 5 Mevduat kabul etmeyen bankalar 4 4 - - 8 6 Toplam 100 100 100 100 100 100 9
Türkiye Bankalar Birliği 2.3. Yoğunlaşma Sektördeki ilk beş bankanın sektör aktif payı yüzde 61, mevduat payı yüzde 65, kredi payı ise yüzde 54 olmuştur. İlk on bankanın ise sektör aktif payı yüzde 84, mevduat payı yüzde 89, kredi payı yüzde 78 olmuştur. Bankacılık Sisteminde Yoğunlaşma (Yüzde) Haziran 2004 Aralık 2004 Haziran 2005 İlk beş banka* T. aktif 60 60 61 T. mevduat 63 64 65 T. krediler 53 48 54 İlk on banka* T. aktif 82 84 84 T. mevduat 86 88 89 T. krediler 76 77 78 * Toplam aktiflere göre Haziran 2004 itibariyle ilk beş banka içinde, 1 kamu bankası ve 4 özel banka yer alırken; Haziran 2005 itibariyle 2 kamu bankası ve 3 özel banka bulunmaktadır. Her iki tarih itibariyle de ilk on banka arasında 3 kamu bankası ve 7 özel banka bulunmaktadır. Banka Büyüklükleri Milyar +0-1 1-2 2-5 5-10 10-20 20-40 40+ dolar 99 05/6 99 05/6 99 05/6 99 05/6 99 05/6 99 05/6 05/6 Sayı Mevd. b. 37 26 10 4 7 6 6 5 4 2 1 4 1 Kamu 1 1 1 1 1 1 1 Özel 15 6 6 2 5 2 5 5 3 1 3 Yabancı 17 10 1 1 1 1 Fon 5 3 1 1 Mev. kab. 17 10 1 1 3 etm. ban. Toplam 54 26 11 4 8 6 6 5 4 2 1 4 1 2.4. Bilanço YTL-YP Yapısı Sektör bilançosunda Haziran 2004 e göre, YTL aktifler yüzde 31, yabancı para (YP) aktiflerin YTL karşılığı ise yüzde 10 oranında büyümüştür. Buna karşın YTL pasifler yüzde 31, YP pasiflerin YTL karşılığı yüzde 11 oranında artmıştır. Buna göre bilanço içinde YP aktiflerin payı 4 puan azalarak yüzde 34 e, YP pasiflerin payı ise 4 puan azalarak yüzde 37 ye gerilemiştir. Bankacılık sektörünün bilanço içi YP aktif ile YP pasif farkı, Haziran 2004 dönemindeki 14,5 milyar dolar düzeyinden Haziran 2005 döneminde 8,4 milyar dolara gerilemiştir. Diğer taraftan, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından dövize endeksli varlık ve yükümlülükler de dahil edilerek yapılan hesaplamalara göre Haziran 2005 itibariyle sektörün bilanço içi yabancı para pozisyonu 427 milyon dolar olmuştur. 10
Bankacılar Dergisi Bilanço İçinde Yabancı Para Payı ve YP Aktifler-YP Pasifler (*) YP aktifler YP pasifler YP aktifler-yp pasifler Yüzde pay Yüzde pay Milyar dolar Haz.2004 Haz. 2005 Haz. 2004 Haz.2005 Haz.2004 Haz.2005 Ticaret bankaları 38 34 41 38-14,3-8,4 Kamu bankaları 25 21 26 23-2,1-1,6 Özel bankalar 46 41 50 45-10,1-6,3 Fondaki bankalar 11 7 36 12-1,4-0,1 Yabancı bankalar 40 34 47 40-0,7-0,5 Mevduat kabul etmeyen bankalar 43 37 41 37-0,2 0,1 Toplam 38 34 41 37-14,5-8,4 (*) Türk Bankacılık Sistemi Üç Aylık Grup Bilgileri raporunda yer alan Yabancı Para Aktifler-Yabancı Para Pasifler tanımı sadece bilanço içi döviz varlıkları ve döviz yükümlülüklerini içermektedir. Bu nedenle, bu tanım Net Genel Pozisyon/Sermaye Tabanı Standart Rasyosu nda yer alan Net Genel Pozisyon tanımından farklıdır. Üç Aylık Grup Bilgileri raporunda yer alan tanım dövize endeksli krediler ile bilanço dışı döviz varlık ve yükümlülüklerini içermemektedir. Yapılacak değerlendirmelerde bu hususun dikkate alınması gerektiği düşünülmektedir. Sektör Bilanço İçi Yabancı Para Pozisyonu Milyon dolar Haziran 2004 Haziran 2005 Kamu bankaları 187 141 Özel bankalar -651-572 Fondaki bankalar 41 Yabancı bankalar 1 6 Mevduat kabul etmeyen bankalar 55-1 Sektör -367-427 Kaynak: BDDK Dövize endeksli değerler dahil edildiğinde, toplam YP varlıkların yüzde 28 i euro ve yüzde 70 i dolar cinsindendir. Buna karşılık, toplam YP yükümlülüklerin yüzde 31 i euro, yüzde 66 sı dolar cinsindendir. 2.5. Aktiflerin Yapısı Toplam aktifler içinde duran aktiflerin ve menkul değerler cüzdanının payları 2 şer puan azalarak sırasıyla yüzde 6 ve yüzde 40 a gerilemiştir. Menkul değerler cüzdanının payındaki gerilemede, alım-satım amaçlı ve vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler kalemlerinin paylarındaki azalma etkili olmuştur. Likit aktiflerin ve diğer aktiflerin toplam aktifler içindeki payları sırasıyla yüzde 13 ve yüzde 4 düzeyinde kalmıştır. Kredilerin payı yüzde 33 den yüzde 37 ye yükselmiştir. Özellikle YTL kredilerdeki hızlı artış devam etmiştir. YTL kredilerin payı 6 puan artarak yüzde 25 e yükselmiş, YP kredilerin payı ise 2 puan azalarak yüzde 12 ye gerilemiştir. Kredi stokundaki artışta başta konut ve otomobil kredileri olmak üzere, tüketici kredileri ve kredi kartları yoluyla kullandırılan kredilerdeki artış etkili olmuştur. 11
Türkiye Bankalar Birliği Aktiflerin Gelişimi ve Yapısı, Haziran 2005 Milyon YTL Milyon Dolar Yıllık yüzde değişme YTL Dolar Yüzde pay Haziran 2004 Haziran 2005 Likit aktifler 45.238 33.919 24 38 13 13 Menkul değerler cüzdanı 131.394 98.518 15 28 42 40 - Alım-satım amaçlı m.d. 17.730 13.294-26 -17 9 5 - Satılmaya hazır m.d. 63.514 47.662 57 74 15 19 - Vade. kadar elde. tut. m.d. 50.150 37.602 1 12 18 16 Krediler 125.295 93.946 38 53 33 37 -Takip. krediler 6.981 5.234 19 32 2 2 -Özel karşılıklar (-) 6.169 4.625 21 34 2 2 Duran aktifler 21.259 15.940 2 13 8 6 - İştirakler 3.409 2.556 3 15 1 1 - Bağlı ortaklıklar 7.643 5.731 15 28 2 2 - Maddi duran var. 9.867 7.398-7 3 4 3 - Maddi olmayan duran var. 341 255-12 -3 0 0 Diğer aktifler 13.154 9.862 7 19 4 4 Toplam aktifler 337.244 252.863 23 36 100 100 Kredilerin toplam aktiflere oranı kamu bankalarında yüzde 23, özel bankalarda yüzde 43 ve yabancı bankalarda yüzde 52 düzeyindedir. Mevduatın krediye dönüşme oranı, tüm sektör itibariyle, bir önceki yıla göre 8 puan artarak yüzde 59 a yükselmiştir. Haziran 2005 itibariyle, bu oran kamu bankalarında yüzde 30, özel bankalarda yüzde 71 ve yabancı bankalarda yüzde 84 olmuştur. Karşılık öncesi takipteki kredilerin bilanço içindeki payı yüzde 2 düzeyinde kalmıştır. Kredi stokundaki hızlı artış sonucu takipteki kredilerdeki gerileme süreci duraklamıştır. Kredilerdeki hızlı artışa bağlı olarak karşılık öncesi takipteki kredilerin toplam kredilere oranı yüzde 7 den yüzde 6 ya gerilemiştir. Özel karşılıklar düşüldükten sonra takipteki kredilerin toplam krediler içindeki payı ise yüzde 0,6 olmuştur. Takipteki kredilerin yüzde 88 i için özel karşılık ayrılmıştır. Takipteki Krediler* ve Özel Karşılık Oranı (Yüzde) Takipteki krediler/ Toplam krediler Özel karşılıklar/ Takipteki krediler Haz. 2004 Haz. 2005 Haz. 2004 Haz. 2005 Ticaret bankaları 6,8 5,8 86,6 88,3 Kamu bankaları 13,6 9,8 96,0 96,7 Özel bankalar 4,8 4,7 80,3 84,0 Fondaki bankalar 33,8 413,7 67,5 88,8 Yabancı bankalar 3,2 3,1 80,6 72,4 Mevduat kabul etmeyen bankalar 2,4 2,3 89,4 89,8 Toplam 6,5 5,6 86,6 88,4 * Karşılık öncesi 12
Bankacılar Dergisi 2.6. Pasiflerin Yapısı Haziran 2005 itibariyle toplam mevduat yüzde 21 oranında, YTL mevduat ise yüzde 31 oranında artmıştır. YP mevduatın YTL karşılığı değerinde ise artış yüzde 7 düzeyinde kalmıştır. Bu gelişmeye bağlı olarak toplam pasifler içinde YTL mevduatın payı 2 puan artarak yüzde 38 e yükselmiş, YP mevduatın payı ise 4 puan azalarak yüzde 25 e gerilemiştir. Dolar cinsinden YP mevduattaki artış yüzde 19 düzeyinde kalmıştır. Toplam mevduatın payı 2 puan azalarak yüzde 63 e gerilemiştir. Haziran 2005 itibariyle YP mevduat 85,5 milyar YTL (64,1 milyar dolar), YTL mevduat ise 128,3 milyar YTL (96,2 milyar dolar) düzeyindedir. Pasiflerin Gelişimi ve Yapısı, Haziran 2005 Milyon YTL Milyon Dolar Yıllık Yüzde değişme YTL Dolar Yüzde pay Haz. Haz. 2004 2005 Mevduat 213.835 160.332 21 34 65 63 YTL 128.312 96.208 31 46 36 38 YP 85.523 64.124 7 19 29 25 Mevduat dışı kaynaklar 55.531 41.637 21 34 17 16 Özkaynaklar 46.901 35.166 32 46 13 14 Ödenmiş sermaye 16.938 12.700 21 35 5 5 Sermaye yedekleri 19.822 14.862-3 8 7 6 Kar yedekleri 24.814 18.605-8 2 10 7 Kar/zarar -14.673-11.002-43 -37-9 -4 Geçmiş yıllar K/Z -18.885-14.160-33 -26-10 -6 Dönem K/Z 4.212 3.158 75 94 1 1 Diğer pasifler 20.926 15.690 31 46 6 6 Toplam 337.244 252.863 23 36 100 100 YTL mevduatlar içinde en yüksek paya sahip olan tasarruf mevduatlarının toplam mevduat içindeki payı 2 puan artarak yüzde 34, ticari kuruluşlar ve diğer kuruluşlar mevduatlarının payları ise 1 er puan artarak sırasıyla yüzde 12 ve yüzde 8 düzeyine yükselmiştir. Resmi kuruluşlar ve bankalar mevduatlarının payları değişmezken; döviz tevdiat hesaplarının payı 5 puan azalarak yüzde 38 düzeyine gerilemiştir. Mevduatın Türlerine Göre Dağılımı, Haziran 2005 Milyon YTL Milyon Dolar Yıllık yüzde değişim YTL Dolar Yüzde pay Haz. Haz. 2004 2005 Tasarruf mevduatı 72.870 54.637 27 40 32 34 Resmi kuruluşlar 8.176 6.131 20 33 4 4 Ticari kuruluşlar 25.715 19.281 37 52 11 12 Bankalar mevduatı 9.147 6.858 41 57 4 4 Diğer kuruluşlar 16.712 12.531 42 57 7 8 DTH 81.059 60.778 7 19 43 38 Kıymetli madenler depo 156 117 71 90 0 0 Toplam 213.835 160.332 21 34 100 100 13
Türkiye Bankalar Birliği Mevduat vade dağılımı önemli bir değişiklik göstermemiştir. YTL, YP ve toplam mevduatın ortalama vadesi, yaklaşık olarak 3 ay düzeyinde gerçekleşmiştir. Toplam kaynakların yüzde 16 sını oluşturan mevduat dışı kaynaklar Haziran 2005 itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 21 oranında artmıştır. Mevduat dışı kaynaklardaki artış, yurtdışından sağlanan kredilerdeki artıştan kaynaklanmıştır. Sektör özkaynakları yüzde 32 oranında artarak 46,9 milyar YTL (35,2 milyar dolar) olmuştur. Ticaret bankaları grubuna dahil tüm banka gruplarının özkaynaklarında artış kaydedilmiştir. Mevduat kabul etmeyen bankaların özkaynakları da yüzde 23 oranında artarak 5,5 milyar YTL ye (4,1 milyar dolar) yükselmiştir. Özkaynakların toplam aktiflere oranı söz konusu dönem itibariyle 1 puan artarak yüzde 14 e yükselmiştir. Özkaynaklar, Haziran 2005 Milyon YTL Yıllık Milyon Yüzde değişme Dolar YTL Dolar 14 Ticaret bankaları 41.384 31.030 33 48 Kamu bankaları 9.889 7.414 29 44 Özel bankalar 28.024 21.012 23 37 Fondaki bankalar 1.426 1.069 251 268 Yabancı bankalar 2.046 1.534 20 33 Mevduat kabul etmeyen bankalar 5.516 4.136 23 36 Toplam 46.901 35.166 32 46 Serbest özkaynaklar rasyosunda (özkaynaklar-duran aktifler-karşılık sonrası takipteki alacaklar/toplam aktifler) iyileşme devam etmiş, Haziran 2004 itibariyle yüzde 5,1 olan değeri Haziran 2005 itibariyle yüzde 7,4 e yükselmiştir. Haziran 2005 itibariyle sektörün net dönem karı 4.212 milyon YTL (3.158 milyon dolar) olmuştur. İlk altı aylık dönemde bankacılık sektörünün aktif karlılığı yüzde 1,2, özkaynak karlılığı ise yüzde 9 oranında gerçekleşmiştir. Net Dönem Kar-Zararı, Haziran 2005 Net dönem kar-zararı (Milyon YTL) Aktif karlılığı** (Yüzde) Özkaynak karlılığı** (Yüzde) Haz. 2004* Haz. 2005 Haz. 2005 Haz. 2005 Ticaret bankaları 2.333 3.905 1,2 9,4 Kamu bankaları 916 1.368 1,2 13,8 Özel bankalar 1.371 2.148 1,1 7,7 Fondaki bankalar -28 154 8,4 10,8 Yabancı bankalar 75 235 2,0 11,5 Mevduat kabul etm. bankalar 75 307 2,6 5,6 Sektör toplamı 2.408 4.212 1,2 9,0 * Haziran 2004 rakamları enflasyon muhasebesine göre hesaplanmıştır. ** Dönemsel Kalan vadelerine göre, bankacılık sisteminin toplam varlıklarının yüzde 30 unun vadesi 3 ayın; yüzde 53 ünün vadesi ise 1 yılın altındadır. Toplam varlıkların yüzde 47 si 1
Bankacılar Dergisi yıl ve üzeri vadeye sahiptir. Buna karşılık toplam yükümlülüklerin yüzde 68 sinin vadesi 3 ayın, yüzde 79 unun vadesi ise 1 yılın altındadır. Toplam yükümlülüklerin yüzde 21 i 1 yıl ve üzeri vadeye sahiptir. 2.7. Gelir-Gider Durumu Haziran 2005 itibariyle bankacılık sektörünün faiz gelirleri 20.527 milyon YTL, faiz giderleri 11.257 milyon YTL olmuş, net faiz gelirleri ise 9.270 milyar YTL ye ulaşmıştır. Kredilerden alınan faizler kredi miktarındaki genişlemeye bağlı olarak artmıştır. Net ücret ve komisyon gelirleri yüzde 36 oranında artarak 2.382 milyon YTL ye ulaşmıştır. Gelir-Gider Tablosu, Haziran 2005 Milyon YTL Yıllık yüzde Milyon değişme* Dolar YTL Dolar Faiz gelirleri 20.527 15.391 8 20 Faiz giderleri 11.257 8.441 2 13 Net faiz geliri 9.270 6.950 17 30 Net ücret ve komisyon geliri 2.382 1.786 36 51 Temettü Gelirleri 40 30-3 8 Net ticari kar/zarar 1.246 934 457 518 Sermaye piyasası işlemleri kar/zarar 655 491-13 -3 Kambiyo kar/zarar 591 443 212 224 Diğer faaliyet gelirleri 1.320 990 27 41 Faaliyet gelirleri toplamı 14.259 10.691 30 44 Diğer faaliyet giderleri(-) 5.768 4.235 14 24 Faaliyet karı 5.730 4.297 25 38 Vergi öncesi kar zarar 6.000 4.498 71 90 Vergi karşılığı(-) 1.914 1.435 73 92 Net kar zarar 4.212 3.158 75 94 * 2004 yılı verileri enflasyon muhasebesine göre hesaplanmıştır. Faaliyet karı yüzde 25 oranında artmıştır. Net faiz gelirlerindeki artış yanında kambiyo zararlarının kara dönmesi kar hacmindeki artışı olumlu etkilemiştir. Enflasyon muhasebesi uygulamasının kaldırılmasının da etkisiyle net dönem karı yüzde 75 artarak 4.212 milyon YTL (3.158 milyon dolar) olmuştur. Net dönem karındaki artış değerlendirilirken; enflasyon muhasebesi uygulamasına 2005 yılında son verilmesi nedeniyle net parasal pozisyon zararının hesaplanmaması hususu dikkate alınmalıdır. 2.8. Nazım Hesaplar Bilanço dışı yükümlülükler geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 41 oranında artarak 240 milyar YTL ye, emanet ve rehinli kıymetler ise yüzde 1.078 oranında artarak 3.400 milyar YTL ye yükselmiştir. Böylece toplam nazım hesaplar yüzde 694 oranında artarak 3.640 milyar YTL olmuştur. Bilanço dışı yükümlülüklerdeki artış garanti ve kefaletler, taahhütler ve para ve faiz swap işlemleri alt kalemlerinden kaynaklanırken, emanet ve rehinli kıymetlerdeki olağanüstü artış İMKB Takasbank A.Ş. nin yatırım fonu paylarının izlenmesiyle ilgili yöntem değişikliğinden kaynaklanmıştır. 15
Türkiye Bankalar Birliği Nazım Hesaplar, Haziran 2005 Milyon YTL Milyon Dolar Yıllık yüzde değişme YTL Dolar Bilanço dışı yükümlülükler 239.743 179.758 41 56 Garanti ve kefaletler 57.206 42.893 9 22 Taahhütler 124.582 93.411 61 78 Türev finansal araçlar 57.955 43.454 45 61 Emanet ve rehinli kıymetler 3.399.986 2.549.288 1.078 1.209 Toplam 3.639.728 2.729.046 694 777 2.9. Banka ve Şube Sayısı Haziran 2005 itibariyle bankacılık sektöründe 48 banka faaliyet göstermiştir. Toplam şube sayısı ilk altı ayda 53 adet azalarak 6.053 e gerilemiştir. Mevduat kabul etmeyen bankaların şube sayısı bir adet artmış; ticaret bankalarının şube sayısı ise 54 adet azalmıştır. Bankacılık Sisteminde Banka ve Şube Sayısı* Aralık 2004 Haziran 2005 Bankalar Şubeler Bankalar Şubeler Ticaret bankaları 35 6.088 35 6.034 Kamu bankaları 3 2.149 3 2.039 Özel bankalar 18 3.729 19 3.786 Fon bankaları 1 1 1 1 Yabancı bankalar 13 209 12 208 Mevduat kabul etmeyen bankalar 13 18 13 19 Toplam 48 6.106 48 6.053 * K.K.T.C ve yabancı ülkelerdeki şubeler dahil. Bankacılık sektöründe, 2004 yıl sonunda 127.163 olan çalışan sayısı 2.724 kişi artarak, Haziran 2005 itibariyle 129.887 ye yükselmiştir. Çalışan sayısı özel bankalar ve yabancı bankalarda artarken, kamu bankaları ve fon bankalarında azalmıştır. 3. Banka ve Kredi Kartları Kredi Kartları, ATM ve POS Sayısı Haziran 2005 Aralık 2004 Adet değişme Yüzde değişme Toplam Kredi Kartı 28.404.457 26.681.128 1.723.329 6,5 Toplam Banka Kartı 45.239.730 43.084.994 2.154.736 5,0 POS Sayısı 1.061.347 912.118 149.229 16,4 ATM Sayısı 14.175 13.544 631 4,7 Bankalararası Kart Merkezi nin verilerine göre, Haziran 2005 itibariyle, toplam kredi kartı sayısı 2004 yıl sonuna göre yüzde 6,5 oranında artarak 28,4 milyona ulaşmıştır. Aynı dönem itibariyle toplam banka kartı sayısı da yüzde 5 artışla 45,2 milyon düzeyinde gerçekleşmiştir. 2005 yılının ilk yarısında, POS ve ATM sayıları da sırasıyla yüzde 16,4 ve 4,7 artarak, 1.061.347 ve 14.175 düzeyine yükselmiştir. 16
Türk Bankacılık Sistemi Haziran 2005 Rasyolar (%) Haziran 2005 Haziran 2004 Sermaye Yeterliliği Özkaynaklar / (Risk Ağırlıklı Varlıklar + Piyasa Riskine Esas Tutar) 25,6 25,4 Özkaynaklar / Toplam Aktifler 13,9 13,0 (Özkaynaklar - Duran Aktifler) / Toplam Aktifler 7,4 5,1 Aktif Kalitesi Menkul Değerler Cüzdanı (net) / Toplam Aktifler 39,0 41,5 Toplam Krediler / Toplam Aktifler 37,2 33,2 Takipteki Krediler (net) / Toplam Krediler 0,6 0,9 Özel Karşılıklar / Takipteki Krediler 88,4 86,6 Duran Aktifler / Toplam Aktifler 6,5 7,9 YP Aktifler / Toplam Aktifler 34,2 38,1 YP Pasifler / Toplam Pasifler 37,5 41,4 Net Bilanço Pozisyonu / Özkaynaklar -3,7-8,6 (Net Bilanço Pozisyonu + Net Bilanço Dışı Pozisyon) / Özkaynaklar -1,0-6,3 Likidite Likit Aktifler / Toplam Aktifler 37,5 36,7 Likit Aktifler / Kısa Vadeli Yükümlülükler 80,1 71,6 Karlılık Dönem Net Karı (Zararı) / Toplam Aktifler 1,2 0,9 Dönem Net Karı (Zararı) / Özkaynaklar 9,0 6,8 Gelir-Gider Yapısı Net Faiz Geliri / Toplam Aktifler 2,7 2,9 Net Faiz Geliri / Toplam Faaliyet Gelirleri 65,0 72,2 Faiz Dışı Gelirler / Toplam Aktifler 1,5 1,1 Faiz Dışı Giderler / Toplam Faaliyet Gelirleri 40,5 45,8 Kredi ve Diğer Alacaklar Karşılığı / Toplam Aktifler 0,8 0,5 Grup Payı Toplam Aktifler - - Toplam Krediler - - Toplam Mevduat - - Sektör Payı Toplam Aktifler 100,0 100,0 Toplam Krediler 100,0 100,0 Toplam Mevduat 100,0 100,0 Kar rakamlarını içeren rasyolar dönemsel olarak yorumlanmalıdır.
Türk Bankacılık Sistemi Aktifler (Bin YTL) Haziran 2005 % Haziran 2004 % TP YP Toplam Dağ. TP YP Toplam Dağ. Nakit Değerler ve Merkez Bankası 3.708.024 3.747.914 7.455.938 2,2 2.665.520 3.842.613 6.508.133 2,4 Kasa 1.397.910 5 1.397.915 0,4 1.095.372 2.461 1.097.833 0,4 Efektif Deposu 0 941.825 941.825 0,3 0 1.008.913 1.008.913 0,4 T.C. Merkez Bankası 2.300.008 2.782.917 5.082.925 1,5 1.564.046 2.816.860 4.380.906 1,6 Diğer 10.106 23.167 33.273 0,0 6.102 14.379 20.481 0,0 Alım Satım Amaçlı Menkul Değerler (Net) 8.123.200 9.606.606 17.729.806 5,3 11.942.750 11.896.558 23.839.308 8,7 Devlet Borçlanma Senetleri 7.798.520 9.465.467 17.263.987 5,1 11.594.941 11.718.011 23.312.952 8,5 Devlet Tahvili 6.494.970 9.097.726 15.592.696 4,6 10.862.260 11.095.560 21.957.820 8,0 Hazine Bonosu 1.303.424 0 1.303.424 0,4 731.580 0 731.580 0,3 Diğer Kamu Borçlanma Senetleri 126 367.741 367.867 0,1 1.101 622.451 623.552 0,2 Hisse Senetleri 269.145 0 269.145 0,1 256.150 0 256.150 0,1 Diğer Menkul Değerler 55.535 141.139 196.674 0,1 91.659 178.547 270.206 0,1 Bankalar ve Diğer Mali Kuruluşlar 5.080.140 12.867.008 17.947.148 5,3 2.073.591 10.318.406 12.391.997 4,5 Bankalar 5.080.140 12.867.003 17.947.143 5,3 2.067.521 10.318.401 12.385.922 4,5 Yurtiçi Bankalar 3.978.709 1.365.703 5.344.412 1,6 1.849.847 1.193.509 3.043.356 1,1 Yurtdışı Bankalar 830.848 11.271.724 12.102.572 3,6 142.729 9.029.685 9.172.414 3,3 Yurtdışı Merkez ve Şubeler 270.583 229.576 500.159 0,1 74.945 95.207 170.152 0,1 Diğer Mali Kuruluşlar 0 5 5 0,0 6.070 5 6.075 0,0 Para Piyasaları 4.983.843 745.534 5.729.377 1,7 5.581.421 822.202 6.403.623 2,3 Bankalararası Para Piyasasından Alacaklar 3.416.000 745.534 4.161.534 1,2 5.505.950 804.912 6.310.862 2,3 İMKB Takasbank Piyasasından Alacaklar 0 0 0 0,0 0 0 0 0,0 Ters Repo İşlemlerinden Alacaklar 1.567.843 0 1.567.843 0,5 75.471 17.290 92.761 0,0 Satılmaya Hazır Menkul Değerler (Net) 39.492.084 24.021.708 63.513.792 18,8 23.972.153 16.532.843 40.504.996 14,7 Hisse Senetleri 894.677 66.987 961.664 0,3 782.015 75.307 857.322 0,3 Diğer Menkul Değerler 38.597.407 23.954.721 62.552.128 18,5 23.190.138 16.457.536 39.647.674 14,4 Krediler 83.612.313 41.682.926 125.295.239 37,2 53.210.461 37.906.649 91.117.110 33,2 Kısa Vadeli 51.717.936 17.092.440 68.810.376 20,4 35.118.585 16.593.388 51.711.973 18,8 Orta ve Uzun Vadeli 31.157.581 24.515.174 55.672.755 16,5 17.398.030 21.220.426 38.618.456 14,1 Takipteki Krediler 6.780.530 200.264 6.980.794 2,1 5.634.029 252.672 5.886.701 2,1 Özel Karşılıklar (-) 6.043.734 124.952 6.168.686 1,8 4.940.183 159.837 5.100.020 1,9 Faktoring Alacakları 8.407 44 8.451 0,0 654 154 808 0,0 Vadeye Kadar Elde Tutulacak MD (Net) 39.911.305 10.239.101 50.150.406 14,9 37.720.855 12.016.039 49.736.894 18,1 Devlet Borçlanma Senetleri 35.756.037 8.515.185 44.271.222 13,1 35.655.589 9.732.798 45.388.387 16,5 Devlet Tahvili 32.630.276 8.335.983 40.966.259 12,1 34.200.920 9.230.074 43.430.994 15,8 Hazine Bonosu 42.829 0 42.829 0,0 40.769 0 40.769 0,0 Diğer Kamu Borçlanma Senetleri 3.082.932 179.202 3.262.134 1,0 1.413.900 502.724 1.916.624 0,7 Diğer Menkul Değerler 4.155.268 1.723.916 5.879.184 1,7 2.065.266 2.283.241 4.348.507 1,6 İştirakler (Net) 3.350.959 57.839 3.408.798 1,0 3.124.938 176.671 3.301.609 1,2 Mali İştirakler 196.638 51.372 248.010 0,1 217.428 169.444 386.872 0,1 Mali Olmayan İştirakler 3.154.321 6.467 3.160.788 0,9 2.907.510 7.227 2.914.737 1,1 Bağlı Ortaklıklar (Net) 6.106.490 1.536.632 7.643.122 2,3 5.149.660 1.485.429 6.635.089 2,4 Mali Ortaklıklar 2.901.940 1.529.925 4.431.865 1,3 2.304.490 1.476.365 3.780.855 1,4 Mali Olmayan Ortaklıklar 3.204.550 6.707 3.211.257 1,0 2.845.170 9.064 2.854.234 1,0 Diğer Yatırımlar (Net) 517.543 65.040 582.583 0,2 491.620 61.269 552.889 0,2 Finansal Kiralama Alacakları (Net) 3.879 255.971 259.850 0,1 294 202.073 202.367 0,1 Finansal Kiralama Alacakları 4.726 295.444 300.170 0,1 326 231.008 231.334 0,1 Kazanılmamış Gelirler ( - ) 847 39.473 40.320 0,0 32 28.935 28.967 0,0 Zorunlu Karşılıklar 5.871.660 8.234.025 14.105.685 4,2 3.662.846 7.445.490 11.108.336 4,0 Muhtelif Alacaklar 737.817 197.965 935.782 0,3 836.790 230.387 1.067.177 0,4 Faiz ve Gelir Tahakkuk ve Reeskontları 7.879.704 1.823.158 9.702.862 2,9 6.513.804 1.739.409 8.253.213 3,0 Kredilerin 2.600.007 554.810 3.154.817 0,9 2.083.394 498.239 2.581.633 0,9 Menkul Değerlerin 4.861.947 993.730 5.855.677 1,7 4.023.084 1.039.802 5.062.886 1,8 Diğer 417.750 274.618 692.368 0,2 407.326 201.368 608.694 0,2 Maddi Duran Varlıklar (Net) 9.848.257 18.575 9.866.832 2,9 10.583.646 20.972 10.604.618 3,9 Defter Değeri 20.098.387 35.468 20.133.855 6,0 20.659.707 38.068 20.697.775 7,5 Birikmiş Amortismanlar ( - ) 10.250.130 16.893 10.267.023 3,0 10.076.061 17.096 10.093.157 3,7 Maddi Olmayan Duran Varlıklar (Net) 339.618 978 340.596 0,1 387.851 1.015 388.866 0,1 Şerefiye 169.637 0 169.637 0,1 161.007 125 161.132 0,1 Diğer 704.781 1.966 706.747 0,2 734.291 1.749 736.040 0,3 Birikmiş Amortismanlar ( - ) 534.800 988 535.788 0,2 507.447 859 508.306 0,2 Ertelenmiş Vergi Aktifi 903.248 0 903.248 0,3 0 0 0 0,0 Diğer Aktifler 1.523.875 140.138 1.664.013 0,5 2.096.593 129.119 2.225.712 0,8 Toplam Aktifler 222.002.366 115.241.162 337.243.528 100,0 170.015.447 104.827.298 274.842.745 100,0
Haziran 2005 Pasifler (Bin YTL) Haziran 2005 % Haziran 2004 % TP YP Toplam Dağ. TP YP Toplam Dağ. Mevduat 128.312.440 85.522.806 213.835.246 63,4 97.772.665 79.672.187 177.444.852 64,6 Bankalararası Mevduat 4.839.148 4.307.829 9.146.977 2,7 2.750.668 3.734.725 6.485.393 2,4 Tasarruf Mevduatı 72.869.815 0 72.869.815 21,6 57.598.801 0 57.598.801 21,0 Resmi Kuruluşlar Mevduatı 8.176.369 0 8.176.369 2,4 6.819.948 0 6.819.948 2,5 Ticari Kuruluşlar Mevduatı 25.714.773 0 25.714.773 7,6 18.814.866 0 18.814.866 6,8 Diğer Kuruluşlar Mevduatı 16.712.335 0 16.712.335 5,0 11.788.382 0 11.788.382 4,3 Döviz Tevdiat Hesabı 0 81.059.424 81.059.424 24,0 0 75.846.369 75.846.369 27,6 Kıymetli Madenler Depo Hesapları 0 155.553 155.553 0,0 0 91.093 91.093 0,0 Para Piyasaları 12.325.335 4.475.396 16.800.731 5,0 8.699.683 5.537.880 14.237.563 5,2 Bankalararası Para Piyas. Alınan Borçlar 200.743 1.014.657 1.215.400 0,4 155.370 1.580.527 1.735.897 0,6 İMKB Takasbank Piyas. Alınan Borçlar 588.960 0 588.960 0,2 439.519 0 439.519 0,2 Repo İşlemlerinden Sağlanan Fonlar 11.535.632 3.460.739 14.996.371 4,4 8.104.794 3.957.353 12.062.147 4,4 Alınan Krediler 2.560.763 31.091.608 33.652.371 10,0 2.792.133 23.373.253 26.165.386 9,5 T.C. Merkez Bankası Kredileri 0 43.978 43.978 0,0 0 108.133 108.133 0,0 Alınan Diğer Krediler 2.560.763 31.047.630 33.608.393 10,0 2.792.133 23.265.120 26.057.253 9,5 Yurtiçi Banka ve Kuruluşlardan 870.135 1.880.608 2.750.743 0,8 804.621 2.121.370 2.925.991 1,1 Yurtdışı Banka, Kuruluş ve Fonlardan 1.690.628 29.167.022 30.857.650 9,1 1.987.512 21.143.750 23.131.262 8,4 İhraç Edilen Menkul Kıymetler (Net) 1 0 1 0,0 1 520.406 520.407 0,2 Bonolar 1 0 1 0,0 1 0 1 0,0 Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler 0 0 0 0,0 0 0 0 0,0 Tahviller 0 0 0 0,0 0 520.406 520.406 0,2 Fonlar 5.071.179 6.519 5.077.698 1,5 4.923.401 7.550 4.930.951 1,8 Muhtelif Borçlar 5.073.519 642.072 5.715.591 1,7 3.051.580 546.674 3.598.254 1,3 Diğer Yabancı Kaynaklar 2.391.990 2.130.575 4.522.565 1,3 2.167.554 2.423.841 4.591.395 1,7 Ödenecek Vergi, Resim, Harç ve Primler 514.560 718 515.278 0,2 662.821 571 663.392 0,2 Faktoring Borçları 0 0 0 0,0 0 0 0 0,0 Finansal Kiralama Borçları (Net) 15.232 151.505 166.737 0,0 30.563 90.750 121.313 0,0 Finansal Kiralama Borçları 21.041 166.884 187.925 0,1 34.021 102.850 136.871 0,0 Ertelenmiş Finansal Kiralama Giderleri ( - ) 5.809 15.379 21.188 0,0 3.458 12.100 15.558 0,0 Faiz ve Gider Reeskontları 2.236.886 960.816 3.197.702 0,9 1.971.682 545.015 2.516.697 0,9 Mevduatın 1.528.513 311.550 1.840.063 0,5 1.523.796 305.727 1.829.523 0,7 Alınan Kredilerin 126.348 215.903 342.251 0,1 123.340 111.715 235.055 0,1 Repo İşlemlerinin 16.405 28.967 45.372 0,0 61.446 22.213 83.659 0,0 Diğer 565.620 404.396 970.016 0,3 263.100 105.360 368.460 0,1 Karşılıklar 5.534.306 306.829 5.841.135 1,7 3.260.697 347.810 3.608.507 1,3 Genel Karşılıklar 1.069.171 56.453 1.125.624 0,3 683.085 18.697 701.782 0,3 Kıdem Tazminatı Karşılığı 714.821 0 714.821 0,2 576.693 0 576.693 0,2 Vergi Karşılığı 1.798.575 0 1.798.575 0,5 757.409 0 757.409 0,3 Sigorta Teknik Karşılıkları (Net) 76.000 0 76.000 0,0 3.300 0 3.300 0,0 Diğer Karşılıklar 1.875.739 250.376 2.126.115 0,6 1.240.210 329.113 1.569.323 0,6 Sermaye Benzeri Krediler 234.669 732.417 967.086 0,3 465.073 374.383 839.456 0,3 Ertelenmiş Vergi Pasifi 50.626 0 50.626 0,0 0 0 0 0,0 Özkaynaklar 46.519.375 381.385 46.900.760 13,9 35.329.673 274.899 35.604.572 13,0 Ödenmiş Sermaye 16.938.267 0 16.938.267 5,0 13.868.329 102.727 13.971.056 5,1 Sermaye Yedekleri 19.446.907 374.603 19.821.510 5,9 20.266.750 163.099 20.429.849 7,4 Hisse Senedi İhraç Primleri 211.237 0 211.237 0,1 103.833-283 103.550 0,0 Hisse Senedi İptal Kârları 0 0 0 0,0 0 0 0 0,0 Menkul Değerler Değer Artış Fonu 3.260.935 374.603 3.635.538 1,1 1.087.167 163.305 1.250.472 0,5 Yeniden Değerleme Fonu 83.642 0 83.642 0,0 92.012 77 92.089 0,0 Yeniden Değerleme Değer Artışı 24.767 0 24.767 0,0 281.279 0 281.279 0,1 Diğer Sermaye Yedekleri 13.672.267 0 13.672.267 4,1 0 0 0 0,0 Ödenmiş Sermaye Enflas. Düzeltme Farkı 2.194.059 0 2.194.059 0,7 18.702.459 0 18.702.459 6,8 Kâr Yedekleri 24.807.127 6.782 24.813.909 7,4 27.083.253 9.073 27.092.326 9,9 Yasal Yedekler 2.571.049 1.174 2.572.223 0,8 1.922.670 0 1.922.670 0,7 Statü Yedekleri 5.762 0 5.762 0,0 3.234 0 3.234 0,0 Olağanüstü Yedekler 21.905.236 0 21.905.236 6,5 25.061.273 0 25.061.273 9,1 Diğer Kâr Yedekleri 325.080 5.608 330.688 0,1 96.076 9.073 105.149 0,0 Kâr veya Zarar -14.672.926 0-14.672.926-4,4-25.888.659 0-25.888.659-9,4 Geçmiş Yıllar Kâr ve Zararları -18.885.334 0-18.885.334-5,6-28.296.770 0-28.296.770-10,3 Dönem Net Kâr ve Zararı 4.212.408 0 4.212.408 1,2 2.408.111 0 2.408.111 0,9 Toplam Pasifler 210.840.881 126.402.647 337.243.528 100,0 161.127.526 113.715.219 274.842.745 100,0
Türk Bankacılık Sistemi Bilanço Dışı Yükümlülükler (Bin YTL) Haziran 2005 Haziran 2004 TP YP Toplam TP YP Toplam Garanti ve Kefaletler 20.263.051 36.942.859 57.205.910 16.430.309 35.830.131 52.260.440 Teminat Mektupları 19.198.151 20.721.661 39.919.812 15.658.287 20.544.746 36.203.033 Banka Kredileri 98 2.679.513 2.679.611 0 3.033.882 3.033.882 Akreditifler 457 12.022.542 12.022.999 119 10.500.165 10.500.284 Garanti Verilen Prefinansmanlar 143 23.773 23.916 162 122.220 122.382 Cirolar 0 7.974 7.974 0 14.905 14.905 Diğer Garanti ve Kefaletler 1.064.202 1.487.396 2.551.598 771.741 1.614.213 2.385.954 Taahhütler 119.676.260 4.905.654 124.581.914 71.888.893 5.623.146 77.512.039 Cayılamaz Taahhütler 46.598.467 2.984.395 49.582.862 44.306.718 3.594.031 47.900.749 Cayılabilir Taahhütler 73.077.793 1.921.259 74.999.052 27.582.175 2.029.115 29.611.290 Türev Finansal Araçlar 10.403.690 47.551.196 57.954.886 5.841.443 34.174.763 40.016.206 Vadeli Döviz Alım-Satım İşlemleri 3.660.688 14.349.918 18.010.606 2.772.935 8.634.507 11.407.442 Para ve Faiz Swap İşlemleri 4.337.854 24.865.565 29.203.419 2.411.347 19.918.797 22.330.144 Para, Faiz ve Menkul Değer Opsiyonları 2.304.386 4.162.934 6.467.320 617.181 2.951.636 3.568.817 Futures Para İşlemleri 12.152 171.737 183.889 0 325.685 325.685 Futures Faiz Alım-Satım İşlemleri 4.080 3.508.032 3.512.112 0 1.839.291 1.839.291 Diğer 84.530 493.010 577.540 39.980 504.847 544.827 Emanet ve Rehinli Kıymetler 3.281.879.455 118.106.189 3.399.985.644 183.925.330 104.577.683 288.503.013 Emanet Kıymetler 3.141.103.769 23.452.977 3.164.556.746 115.398.022 24.997.261 140.395.283 Rehinli Kıymetler 140.765.445 94.624.636 235.390.081 68.527.308 79.580.422 148.107.730 Kabul Edilen Avaller ve Kefaletler 10.241 28.576 38.817 0 0 0 Toplam Bilanço Dışı Hesaplar 3.432.222.456 207.505.898 3.639.728.354 278.085.975 180.205.723 458.291.698 Gelir ve Gider Kalemleri (Bin YTL) Haziran 2005 Haziran 2004 Faiz Gelirleri 20.527.094 18.995.388 Kredilerden Alınan Faizler 9.714.865 7.055.954 Zorunlu Karşılıklardan Alınan Faizler 417.918 405.846 Bankalardan Alınan Faizler 403.025 239.055 Para Piyasası İşlemlerinden Alınan Faizler 264.551 622.329 Menkul Değerlerden Alınan Faizler 9.582.618 10.553.080 Diğer Faiz Gelirleri 144.117 119.124 Faiz Giderleri 11.257.275 11.052.129 Mevduata Verilen Faizler 9.468.055 9.407.422 Para Piyasası İşlemlerine Verilen Faizler 787.596 817.896 Kullanılan Kredilere Verilen Faizler 682.197 521.593 İhraç Edi. Menk.Kıym. Verilen Faizler 7.028 30.717 Diğer Faiz Giderleri 312.399 274.501 Net Faiz Geliri 9.269.819 7.943.259 Net Ücret ve Komisyon Gelirleri 2.382.476 1.754.738 Alınan Ücret ve Komisyonlar 2.990.109 2.283.964 Verilen Ücret ve Komisyonlar 607.633 529.226 Temettü Gelirleri 40.259 41.566 Net Ticari Kar / Zarar 1.245.856 223.839 Sermaye Piyasası İşlemleri Kâr/Zararı (Net) 654.709 752.982 Kambiyo Kâr/Zararı (Net) 591.147-529.143 Diğer Faaliyet Gelirleri 1.320.239 1.036.916 Faaliyet Gelirleri Toplamı 14.258.649 11.000.318 Kredi ve Diğer Alacaklar Karşılığı (-) 2.759.911 1.363.681 Diğer Faaliyet Giderleri (-) 5.768.401 5.040.304 Faaliyet Karı 5.730.337 4.596.333 Bağlı Ortaklık ve İştiraklerden Kar/Zarar 269.270 323.320 Net Parasal Pozisyon Kar/Zararı 0-1.414.659 Vergi Öncesi Kar/Zarar 5.999.607 3.504.994 Vergi Karşılığı (-) -1.787.324-1.108.902 Vergi Sonrası Olağan Faaliyet Kar/Zararı 4.212.283 2.396.092 Vergi Sonrası Olağanüstü Kar/Zarar 125 12.019 Net Dönem Kar / Zararı 4.212.408 2.408.111