İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİMLERİNİN HAZIRLANMASI PROJESİ 6. ULUSAL BİLDİRİM ATIK BÖLÜMÜ Dr.Sönmez DAĞLI TÜBİTAK MAM 21 Kasım 2014 Gebze, Kocaeli
İklim Değişikliği 1. Ulusal Bildirim Atık sektörü, katı atıklar olarak tanımlanmış Atık sektörüne ait bilgiler çok sınırlı, detaylar ve projeksiyonlarda çok az belirtilmiş Atık sektörü ülkemizde sera gazı emisyonları (SGE) oluşumunda en büyük paya sahip 2.sektör (% 9,3) Atık sektöründe 15 yılda %76 SGE artışı var, toplamdaki artış % 5,5 (1990: % 3,8 (5,18)-----> 2004:% 9,3) Atık sektörü metan emisyonları açısından % 60 ile en büyük sektör (Tarım % 32) Atık sektörü içinde 15 yılda metan emisyonlarında % 58 artışa rağmen; toplam SGE içinde % 2,4 azalış (1990: % 18-----> 2004: % 15,6) 2
1990-2004 Tüm sektörler SGE Dağılımı 3
İklim Değişikliği 5. Ulusal Bildirim Atık Yönetimi Eylem Planı-AYEP (2008-2012) baz alınmış, atık yönetimi ile mevcut durum ve projeksiyonlar hedefler verilmiş; gelecekte merkezi-il bazında uygulamalar oluşturulmuş İklim Değişikliği Eylem Planı (İDEP) ile biyobozunur atıkların sınırlanması (Taslak Yönetmelik, 2014); düzensiz depo sahalarının 2023 e kadar kapatılması Ülkemizde düzenli depo sahası sayıları artışı ( 2004-16----- >2011:59----->2012:67) Sayısı 1400 olan (2011) düzensiz depolama sahalarının rehabilitasyonu için 350 milyon avro yatırım ihtiyacı Atık sektörü, halen ülkemizde SGE oluşumunda en büyük paya sahip 2.sektör (% 9,2) Atık sektörü SGE % 89 u atık depolanması; kalan % 11 i atıksu arıtımı Atık sektörü içinde son 20 yılda metan emisyonu payı %18 den % 15 e düşmüştür 4
1990-2009 Tüm sektörler SGE Dağılımı 5
BMİDÇS Ulusal Bildirim Raporlama Kılavuzu Parties shall provide a description of their national circumstances, how national circumstances affect greenhouse gas (GHG) emissions and removals, and how national circumstances and changes in national circumstances affect greenhouse gas emissions and removals over time To improve comparability, two sets of information are required Sector specific information together with examples of the key drivers: energy, transportation, industry, waste, building stock and urban structure, agriculture, forest and others Policy making process Description of the overall policy context, national GHG targets, strategies for sustainable development, inter-ministerial decisionmaking process/bodies Table 1. Summary of policies and measures by sector Name of policy or measure Objective and/or activity affected GHG affected Type of instrument c Status Impleme nting entity or entities Estimate of mitigation impact, by gas (for a particular year, not cumulative, in CO 2 equivalents) 1995 2000 2005 6
SGE Tahminlerİ ve olası etkileri Emissions Actual effects of implemented measures Expected effects implemented measures Without measures Projections Actual emissions With measures Expected effects of additional measures With additional measures 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 Year 7
Türkiye 1.Bildirim UNFCCCC Yorumları 8
Üye Ülkelerin 1.Bildirimleri-Bulgular 39 Parties reported GHG projections under the mandatory with measures scenario, 22 Parties reported with additional measures scenario and 16 Parties without measures scenario Most Parties (30 of 39) have projected their GHG emissions until 2020; one Party until 2025; 3 Parties until 2030; and 5 Parties until 2010 only For a number of Parties, projections at a sectoral levels are either not available, or available for few sectors only (e.g. Iceland, the Russian Federation, Spain, the United States) Only five Annex I Parties (the Czech Republic, Denmark, the Netherlands, New Zealand and Switzerland) have reported projections of GHG emissions from fuels sold for use in aviation and shipping 9
İklim Değişikliği 6. Ulusal Bildirim Atıklar ve SGE A) Katı Atık Bertarafı 1) Düzenli Depolama (Tesis sayısı, Ayrıştırılan DOC, CH4 geri kazanımı, Mevcut tesis datası?) 2) Düzensiz Depolama (> 5 m yada < 5 m derinlikte mevcut depo saha sayısı) 3) Diğer B) Atıksu Arıtımı 1) Endüstriyel Atıksu Arıtımı 2) Evsel ve Kentsel Atıksu Arıtımı 3) Diğer C) Atık Yakılması (Yakılan atık miktarı 1, biyolojik, plastikler) 1 Depo sahasında yakılan atıklar için 10
Bilgi Talebi ÇŞB ÇYGM Proje kapsamında Belediyelere ait 2011-2014 arası iklim değişikliği bilgilerine (Kayıtlı Biyogaz Tesisi sayısı, Aktif ve Pasif Katı Atık Birliği Sayısı vb.) İÇİŞLERİ BAK. MİGM Proje kapsamında Belediyelere ait 2011-2014 arası iklim değişikliği bilgilerine (İklim Değişikliği projeleri, Gönüllü iklim değişimi faaliyetleri, Belediye atık geri kazanım istatistikleri, Belediye hayvansal atık değerlendirme miktarları vb.) TÜİK Düzenli, Düzensiz Depo Sahaları, Belediye Atık İstatistikleri, Atık Yakılmasına ait veri 11
Gelen Verilerin Değerlendirilmesi TÜİK: 2012 Atık Bertaraf ve Geri Kazanım İstatistikleri (2004-2012) Belediye Atıksu İstatistikleri, 1994-2012 Belediye Atık Göstergeleri 1994-2012 İmalat Sanayii Atık&Atıksu&Su İstatistikleri, 2000-2012 Sağlık Kuruluşları Atık Göstergeleri, 2008-2012 İçişleri Bak. MİGM: Aydın BB Atık İstatistikleri BUSKİ Atıksu Arıtma Verisi Erzurum BB Atık İstatistikleri Gaziantep BB İklim Eylem Planı! Kayseri BB İklim Eylem Planı Çalışmaları ve atık verisi! Malatya Belediyesi İklim Değişikliği Önlemleri-PaMs Mardin BB Atık ve Atıksu Verisi Yozgat Belediyesi Atık Verisi Giresun Belediyesi Atıksu Verisi 12
Veri İhtiyaçları Öneri: Tüm Belediyelerin atık istatistiklerini iklim değişimi veri ihtiyacı göz önünde tutularak hazırlaması! Örnek: Düzenli depo sahasında yakılan çöp gazı miktarı İhtiyaç: Yakma tesislerinin detay verisi (Yakılan biyolojik materyal, yakılan plastik (polimer) miktarları Öneri: Tüm Belediyelerin Düzensiz Çöp Depolama Sahası verisini iklim değişimi veri ihtiyacı göz önünde tutularak hazırlaması! (Derinlik, tahmini hizmet süresi, tahmini atık vb.) 13
Gönderilen Veri için TÜİK,MİGM ve Belediyelere, Dinlediğiniz için ilginize Teşekkür Ederim TÜBİTAK MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü PK. 21, 41470 GEBZE-KOCAELİ Tel: +90-262-677 29 54 ; E-posta: sonmez.dagli@tubitak.gov.tr