09/2013 1 / 5 Fransa'da ilaç laboratuvarları : Pazar analizi ve 2013 tahminleri ve riskler ile Fransız sanayii dokusunun durumu 1. 2012 yılında Fransız pazarı satışında görülmemiş düşüş Yavaşlamadan birkaç yıl sonra, Fransız pazarındaki ilaç şirketlerinin faaliyeti 2012 yılında durmuştur. Fransa'da sektördeki operatörler tarafından elde edilen ciro gerçekten yıllık % 2,2 azalmış, 26,9 milyar avroya düşmüştür. Diğer taraftan, 20 yıldan bu yana görülmemiş olan bu düşüş aynı zamanda küresel olmuştur: Fransa'da bulunan laboratuvarların hem eczanelere (-% 2,5) hem de hastanelere yönelik satışları düşmüştür (-% 1,2), hâlbuki o zamana kadar hastane kesimi sektörün büyüme kaynağını oluşturmaktaydı. Fransızların ilaç tüketimi 2012 yılında durgun kaldı. Hacimleri genelde % 1,3 daralmıştır, Fransız ailelerin tüketiminin % 85 ten fazlasını oluşturan Sosyal Sigortalar tarafından ödenen ilaçlarda belirgin bir azalma olmuştur (-% 1,5). 2. Oldukça kötüleşmiş bir ilaç tüketimi... Fransız ilaç tüketiminin hareketsizliği 2012 yılında reçete yazımlarının azalmasından kaynaklanmaktadır, hem reçete sayısı azalmış hem de reçete başına ortalama miktar. İlaç konusundaki son tartışmalar (Mediator olayı, doğum kontrol hapları, vb.) ilaçlara karşı büyük kitlelerin güvensizlik duygularını güçlendirdi, bu da ilaç tüketimini çok etkilemiştir. Bu bağlamda ve Fransız pazarının olgun doğası göz önüne alındığında, 2013 yılında talepte güçlü bir toparlanma beklememek gerekecek. Xerfi tahminlerine göre, ilaç tüketimi hacim olarak gerçekten sadece % 0,5 artacak, mevsimsel grip salgınının yoğunluğu ve uzunluğuyla hareket kazanacak ve grip aşısının Nisan sonu itibariyle yapılma planının geliştirilmesiyle desteklenecektir. 3.... ve çok kısıtlayıcı sağlık sigortası politikaları Talepteki dinamizm eksikliği kesinlikle zararlıdır, ancak en başta Fransız ilaç şirketlerinin faaliyetleri, Sağlık Sigortası açığını azaltmak için hükümet tarafından yürütülen git gide daha çok kısıtlayıcı politikalardan etkilenecektir. Bazı kalemlerin ödenmemesi, yoğun fiyat indirimi dalgaları, jenerik ilaçların promosyonları vs. Tüm bu faktörler ilaç laboratuvarlarının yurtiçi cirolarını ağır bir şekilde etkilemiştir. Ve bu, yeni fiyat düşüş dalgaları ve «jenerik ilaçlara Sosyal Sigortaların yaptığı ödeme» sözleşmeleri nedeniyle 2013 yılında da düzelmeyecektir. Xerfi tahminlerine göre, sektör operatörleri Fransız pazarında ki satışlarında gerçekten % 3 lük yeni bir düşüş kaydedeceklerdir. 4. 2013 yılında fiyat düşüşü daha da artacak Üst üste gelen ikinci yılın düşüş temel motoru, sağlık harcamalarını kontrol etmek için parayı ödeyen kurumlar yeniden kemer sıkacaklardır. Zira PLFSS 2013 ün (Sosyal Güvenlik Finans Yasası) saptadığı hedeflere göre, ilaç sektörüne bir kere daha katkıda bulunulacaktır. Şimdilik hiçbir geri ödeme planlanmamış, ancak fiyat düşüşleri çok yoğunlaşacak, yıl içinde 876 milyon avroya ulaşacaktır (2 000'den fazla referans söz konusu). Yeni önlemler ile ve gelişen jenerik ilaç piyasası ve bunların fiyatlarının orijinallerinden çok daha ucuz olması 2006 dan bu yana görülmedik boyutta bir ilaç fiyatları düşüşüne yol açacaktır (Xerfi tahminlerine göre -% 3,5). 5. Maliyetleri azaltmak için planların çoğalması İç talepteki zayıflık ve fiyatlara olan güçlü baskılar nedeniyle, Fransız ilaç laboratuvarlarının faaliyetleri kârlılıkları gibi etkilenmektedir. Bu gözlem Fransa da kurulu ilaç firmalarını yeniden yapılanma ve maliyet azaltma politikalarını yoğunlaştırmaya teşvik etti. Özellikle son yıllarda sanayide art arda meydana gelen birleşme ve satın alma operasyonları büyük gruplarda aşırı üretim kapasitesiyle ilgili olmuştur. Örneğin, Sanofi 2012 yılında faaliyetlerini yeniden yapılandırma
09/2013 2 / 5 planı başlattı, ama bu, Fransa da 900 istihdamın ortadan kaldırılmasıyla sonuçlandı. Bu, izole olmaktan uzak bir girişim, AstraZeneca, Merck KGaA veya Ipsen gibi diğer şirketler de 2012 yılında işçi sayılarını azaltmaya ve üretim tesislerini rasyonel hale getirmeye devam etmiştir. 6. Fransız ilaç sanayi ihracata yöneliyor Fransa da faaliyet gösteren ilaç firmaları için, Fransa pazarı denklemin sadece bir parçasını temsil etmektedir, zira bunlar aynı zamanda küresel ilaç pazarının dinamiklerine son derece maruz kalmaktadırlar. Sektör operatörleri aslında toplam cirolarının yaklaşık yarısını yurtdışında gerçekleştirmektedir. 2012 yılında, Fransa nın ilaç ihracatı % 14,8 lik bir artış göstererek, 25,3 milyar avro ile yeni bir rekor seviyeye ulaşmıştır. Dünya ilaç satışlarının büyümesinin aynı zamanda ikiye bölünmesi daha da dikkat çekici bir performans oldu (% 2,6, 2006 2011 döneminde yılda ortalama % 5'ten fazla olmuştu). Bu, 2012 yılında sektörün toplam cirosunda bir artış kaydetmesini sağladı. İhracattaki bu dinamizm dışında, bu yıl içinde Fransız ilaç üretiminin % 4,6 oranında artışını da açıklamaktadır. 7. İyileştirilecek bir sanayi modeli Mega birleşmeler ve "blockbuster" modelinin artık geçerli olmadığı hızla değişimlerin bulunduğu bir ortamda, Fransa'da kurulu ilaç firmaları kendi sanayi politikalarına uyum sağlamaya ve bunları yeniden düşünmeye gayret ediyorlar. Şimdi hacme bağlı olan stratejiler yerlerini değere dayalı bir ekonomi modeline bırakıyorlar. Laboratuvarlar özellikle biyoteknoloji alanında çeşitlenmektedir ve günden güne yenilikçi, katma değeri yüksek ve küçük hasta gruplarına yönelik ürünler konusunda uzmanlaşmaktalar (nadir hastalıklar, dejeneratif hastalıklar, nörolojik bilimler, enfeksiyon hastalıkları, onkoloji, vb). 8.Ana kol olarak Ar-Ge yi bir dış kaynağa vermek? İlaç laboratuvarları aynı zamanda, son birkaç yıldır, araştırma ve geliştirme faaliyetleri verimliliğinde bir azalmayla karşı karşıyadır. Buna çare bulmak için, operatörler giderek bazı işleri dışarı vermeyi tercih etmekteler, bu onlara yeni moleküllerin geliştirilme maliyetlerini azaltmaya ve piyasaya sürme sürelerini kısaltmalarına olanak vermektedir. Yakın zamanda Sanofi tarafından piyasaya sürülebilecek olan bir eğilim. Burada, yatırım fonları tarafından desteklenen ve belli bir projeye adanmış, küçük bağımsız yapılar yaratmayı hedef alan Ar-Ge organizasyonunun yeni bir kavramı söz konusudur. Amerikan Eli Lilly gibi diğer operatörler Ar-Ge yi dışarı vermede ve en uygun duruma getirmede çoktan ustalar arasına girmiştir ve bu meyvelerini vermeye başlıyor. Amerikan şirket 2013 yılında ileri evrede en çok ürüne sahip laboratuvarlardan biri olmuştur. 9. Fransa pazarında büyüme bağlantıları mevcut Fransa nın ilaç pazarı 2013 yılında durgun kalacak olsa da, bazıları jenerik ilaçlarda olduğu gibi, işin içinde sıyrılacaklar. 2012 yılında «jenerik ilaçlara Sosyal Sigortaların yaptığı ödeme» sözleşmesi ardından, eczanelerde ki yerleri hızla artmıştır (% 79, bir yıl önceki % 68,1 idi). Bundan dolayı jeneriklerin satışı yaklaşık % 10 fırladı, böylece 675 milyondan fazla paketleme olmuştur ve şimdi parası ödenen ilaç piyasasının dörtte birinden fazlasını temsil etmektedir. Bu atılımdan tam yararlanmak için Fransa'da bulunan operatörler ürün üretim kapasitelerini güçlendirmek zorunda kalacaklar: Fransa'da bulunan kayıtlı 224 sanayi sitesinden sadece 2 si sırf jenerik ilaç üreticisidir ve sadece Fransız hastalar tarafından tüketilen jenerik ilaçların yarısı ülke topraklarında üretilmektedir. 2013 Mayıs ayında Xerfi Group tarafından gerçekleştirilen çalışmanın sentezi. Derneğimiz (CCFT) 2009 yılı Eylül ayında Fransa nın sektör ve şirket araştırmaları yapan lider firması XERFI Group ile bir işbirliği protokolü imzalamıştır ("Fransa" ve "uluslararası araştırmalar "). Bu işbirliği sayesinde Aylık mektubumuz «Les Nouvelles de la Chambre» ın okuyucuları ve de WEB sitemizin ziyaretçileri her ay Xerfi Group tarafından yapılmış ve pazarlanan sektörel sentezlere ulaşabileceklerdir. Okuyucularımıza Xerfi Group web sitesini incelemelerini, gerekirse de Bayan Anne-Lore VINALS ile irtibata geçmelerini öneriyoruz. Mme Anne-Lore VINALS E-mail : alvinals@xerfi.fr 13-15 rue de Calais, 75009 Paris, France Tel: +33 (0)1 53 21 85 60 - Fax: +33 (0)1 42 81 42 14 Websites : www.xerfi.fr www.precepta.fr
09/2013 3 / 5 Les laboratoires pharmaceutiques en France : analyse du marché et prévisions pour 2013 et enjeux et état des lieux du tissu industriel français 1. Recul inédit des ventes sur le marché français en 2012 Après plusieurs années de ralentissement, l activité des entreprises du médicament sur le marché français a décroché en 2012. Le chiffre d affaires réalisé en France par les opérateurs du secteur s est en effet replié de 2,2% sur l année pour atteindre 26,9 milliards d euros. Ce recul, sans précédent depuis 20 ans, a en outre été global : les ventes des laboratoires implantés dans l Hexagone ont diminué sur le segment officinal (-2,5%) comme sur le segment hospitalier (-1,2%) alors que ce dernier constituait jusqu alors un gisement de croissance pour le secteur. La consommation française de produits pharmaceutiques est restée atone en 2012. Les volumes se sont dans l ensemble contractés de 1,3% avec une baisse marquée des références remboursables (-1,5%) qui constituent plus de 85% de la consommation des ménages français. 2. Une consommation de médicaments plutôt morose L atonie de la consommation française de médicaments est imputable à la modération des prescriptions en 2012, à la fois en nombre d ordonnance délivrées et en quantité moyenne de prescriptions par ordonnance. Les controverses récentes autour du médicament (affaire médiator, pilules contraceptives, etc.) ont en outre renforcé le sentiment de défiance du grand public envers les produits pharmaceutiques, ce qui a pesé sur la consommation de médicaments. Dans ce contexte et compte tenu du caractère mature du marché français, il ne faudra pas s attendre à un fort rebond de la demande en 2013. D après les prévisions de Xerfi, la consommation de médicaments en volume progressera en effet de seulement 0,5%, timidement portée par l intensité et la longueur de l épidémie grippale saisonnière et par la mise en place du nouveau plan de vaccination fin avril. 3. et des politiques de santé publique très restrictives Le manque de dynamisme de la demande est certes pénalisant, mais l activité des entreprises du médicament sur le marché français souffre en premier lieu des politiques de plus en plus restrictives menées par les pouvoirs publics pour réduire le déficit de l Assurance Maladie. Déremboursements de certaines spécialités, vagues massives de baisse de prix, promotion des génériques au détriment de leurs princeps respectifs, etc. Tous ces éléments ont lourdement pesé sur le chiffre d affaires domestique des laboratoires pharmaceutiques. Et cela ne va pas s améliorer en 2013 en raison de nouvelles vagues de baisse de prix et de la convention «tiers payant contre générique». D après les prévisions de Xerfi, les opérateurs du secteur enregistreront en effet un nouveau recul de 3% de leurs ventes sur le marché hexagonal. 4. La baisse des prix va encore s accentuer en 2013 Principal moteur de cette deuxième année consécutive de baisse, le nouveau tour de vis que vont mettre en place les organismes payeurs pour maîtriser la hausse de leurs dépenses de santé. Car selon les objectifs fixés par le PLFSS 2013 (loi de financement de la Sécurité Sociale), la branche du médicament va encore une fois être mise à
09/2013 4 / 5 contribution. Aucun déremboursement n est prévu pour l instant, mais les baisses de prix vont nettement s intensifier pour atteindre 876 M sur l année (plus de 2 000 références sont concernées). Et ajoutées à la pénétration croissante des génériques dont les prix sont nettement moindres que leurs princeps sous-jacents, ces nouvelles mesures provoqueront un recul des prix des médicaments d une ampleur inédite depuis 2006 (-3,5%, d après les prévisions de Xerfi). 5. Multiplication des plans de réduction de coûts En raison de l atonie de la demande intérieure et des fortes pressions sur les prix, l activité des laboratoires pharmaceutiques sur le marché français souffre, tout comme leur rentabilité. Un constat qui a poussé les entreprises du médicament implantées dans l Hexagone à intensifier leurs politiques de restructuration et de réduction de coûts. D autant plus que les opérations de fusions-acquisitions successives intervenues dans le secteur au cours des dernières années ont engendré des surcapacités productives au sein des grands groupes. Sanofi a par exemple lancé en 2012 un plan de réorganisation de ses activités qui a abouti à la suppression de 900 emplois sur le sol français. Une initiative loin d être isolée puisque d autres intervenants comme AstraZeneca, Merck KGaA ou Ipsen ont eux aussi continué à couper dans leurs effectifs et à rationaliser leur outil industriel en 2012. 6. Les exportations tirent la production pharmaceutique française Le marché hexagonal ne représente qu une partie de l équation pour les entreprises du médicament implantées en France car elles sont également fortement exposées à la dynamique du marché pharmaceutique mondial. Les opérateurs du secteur réalisent en effet près de la moitié de leur chiffre d affaires global à l étranger. En 2012, les exportations françaises de médicaments ont bondi de 14,8% pour atteindre un niveau record de 25,3 milliards d euros. Une performance d autant plus remarquable que la croissance des ventes mondiales de médicaments a été dans le même temps divisée par deux (+2,6% contre plus de 5% par an en moyenne sur la période 2006-2011). Cela a permis au secteur d enregistrer une hausse de son chiffre d affaires global en 2012. C est en outre ce dynamisme à l export qui explique le rebond de 4,6% de la production industrielle française de médicaments sur l année. 7. Un modèle industriel à réadapter Dans un environnement en pleine mutation où les mégafusions et le modèle «blockbuster» n ont plus cours, les entreprises du médicament implantées dans l Hexagone cherchent à s adapter et à repenser leurs politiques industrielles. Les stratégies basées sur le volume cèdent désormais leur place à un modèle économique axé sur la valeur. Les laboratoires se diversifient, notamment dans le domaine des biotechnologies, et se spécialisent de plus en plus sur des produits innovants, à forte valeur ajoutée et destinés à de petits groupes de patients (maladies rares, dégénératives, neurosciences, infectiologie, oncologie, etc.). 8. L externalisation de la R&D comme principal levier? Les laboratoires pharmaceutiques sont toutefois confrontés à une baisse de la productivité de leurs activités de recherche et développement depuis quelques années. Pour y pallier, les opérateurs privilégient de plus en plus l externalisation ce qui leur permet de réduire le coût de développement de nouvelles molécules tout en raccourcissant leurs délais de mise sur le marché. Le projet «Sunrise» qui pourrait être prochainement lancé par Sanofi illustre cette tendance. Il s agit en effet d un nouveau concept d organisation de la R&D qui vise à créer de petites structures de recherche indépendantes, dédiées à un projet donné et soutenues par des fonds d investissements. D autres opérateurs comme l américain Eli Lilly sont d ailleurs passés maîtres dans l externalisation et l optimisation de la R&D et cela commence à porter ses fruits. L Américain fait partie des laboratoires ayant le plus de produits en phase avancée en 2013.
09/2013 5 / 5 9. Des relais de croissance existent sur le marché français Même si le marché pharmaceutique hexagonal demeurera morose en 2013, certains segments tireront leur épingle du jeu, à l image des médicaments génériques. Leur taux de substitution est en effet remonté en flèche en 2012 (79% contre 68,1% un an plus tôt) dans le sillage de la mise en place de la convention «tiers payant contre générique» dans les officines françaises. Les ventes de génériques ont de ce fait bondi de près de 10% à plus de 675 millions de conditionnements et représentent désormais plus d un quart du marché des remboursables en volume. Reste que pour profiter à plein de cet essor les opérateurs implantés en France devront renforcer leurs capacités de production en la matière : seuls 2 sites industriels sur les 224 recensés dans l Hexagone sont des génériqueurs purs et seulement la moitié des médicaments génériques consommés par les patients français sont fabriqués sur le territoire national. Synthèse de l étude réalisée par Xerfi Group en mai 2013. La Chambre de Commerce Française en Turquie (CCFT) a signé en septembre 2009 une convention de partenariat avec XERFI Group, leader en France des études sectorielles et entreprises (études "France" et "international"). Grâce à ce partenariat, les lecteurs de «Les Nouvelles de la Chambre» et les visiteurs du site web de la CCFT, pourront découvrir, tous les mois, des synthèses d études sectorielles réalisées et commercialisées par Xerfi Group. Nous invitons nos fidèles lecteurs à visiter le site internet de Xerfi Group et à contacter si besoin : Mme Anne-Lore VINALS E-mail : alvinals@xerfi.fr 13-15 rue de Calais, 75009 Paris, France Tel: +33 (0)1 53 21 85 60 - Fax: +33 (0)1 42 81 42 14 Websites : www.xerfi.fr www.precepta.fr