İÇİNDEKİLER Bibliyografya Kısaltmalar XVII XXIX GİRİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAREKETİ I TARİHÎ GELİŞİM İÇİNDE TÜKETİCİNİN KORUN MASI '.. 5 1 Ortaçağdaki Durum 5 A Ekonomik Yapı 5 B Loncalar ve Tüketicinin Korunması 7 a Osmanlı Loncaları 8 b Batı Loncaları ' 9 2 19. Asrın Sonurödan Bugüne Kadar Geçen Devre 10 A Sosyal, Ekonomik ve Teknik Gelişmeler 10 B Çağdaş Anlamda Tüketicinin Korunması 13 a Genel Olarak 13 b Tüketicinin Hakları 14 aa Sağlık ve Can Güvenliğinin Korunmasını Talep Hakkı... 15 bb Aydınlatılma Hakkı 17
VIII cc İktisadî Menfaatlerinin.Korunmasını Talep Hakkı 18 dd Zararın Süratle Tazminini Talep Hakkı 19 ee Örgütlenme ve Çeşitli Kurullarda Temsil Edilme Hakkı 20 II TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAREKETİ KONU SUNDAKİ GELİŞMELER 22 1 Amerika Birleşik Devletlerinde..., 25 2 Avrupa Ekonomik Topluluğunda 15 3 Türkiye'de 28 İKİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK REKLAM VE HUKUKÎ NİTELİĞİ I GENEL OLARAK REKLAM... :..... 33 1 Reklamın Tanımı ve Unsurları 33 A Tanımı 33 B Unsurları 35 2 Reklamın Çeşitleri 38 A Ticarî Olan ve Olmayan Reklam... 38 B Ticarî Reklamın Çeşitleri 40 a Mal Reklamı 40 b İşletme Reklamı 40 aa İşletmeyi Tanıtan Reklamlar 41 bb Kamuyu Aydınlatan Reklamlar 41 3 Reklam ve İlân Arasındaki İlişki 42 4 Reklam ve Vaat 43 II REKLAMIN HUKUKÎ NİTELİĞİ., 43
IX ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ALDATICI REKLAMLAR I ALDATICI REKLAMDA KİŞİLER 47 1 _ Reklam Yapan Kişiler 47 2 Aldatıcı Reklamların Muhatabı 48 II REKLAMLARIN ALDATICI OLARAK ALGILANMA SINA YOL AÇAN FAKTÖRLER 49 1 Mesaj 49 2 - Kişisel Faktörler 50 3 Sosyal Ortam 51 IH HANGİ REKLAMLARIN ALDATICI OLDUĞUNUN HUKUKEN TAYİNİ 51 1 TK. m. 56 ve BK. m. 48 Açısından 52 2 Özel Düzenlemeler Açısından 53 3 TRT Reklam Esasları Açısından 55 4 «Reklamda Uluslararası Ahlak Yasası» Açısından... 56 5 Avrupa Ekonomik Topluluğu'nca Hazırlanan Direktif Açısından... 58 A Reklamın Tanımı 59 B Aldatıcı Reklamın Tanımı 60 IV ALDATICI REKLAMI SAPTAMADA KISTASLAR... 61 1 Reklamın Yanlış ya da Yanıltıcı Olması 63 A Reklamın Yanlış (ya da yalan) Olması... 63 B Reklamın Yanıltıcı Olması 67 a Reklamın Lâfzî Anlamının Aldatıcı Olmaması 67 aa Reklamdaki İfadenin Vaadi Desteklememesi 68
X bb Reklamdaki İfade ile Gösteri ' Arasındaki İlişki 68 cc Önemli Noktaların Açıklanmaması 69 b Reklamdaki İfadenin Birden Fazla Anlamının Olması 70 c Belirsiz İfadeler 72 2 Tüketicilerin Aldanması ya da Aldanma İhtimalinin Bulunması... 73 V ALDATICI REKLAM TEŞKİL EDEN BAŞLICA HALLER 78 1 Abartma 78 2 Mukayeseli Reklamlar 79 A - Genel Olarak 79 a Mukayesesi Yapılan Malın Kime Ait Olduğunun Belirtilmediği Haller... 80 b Mukayesesi Yapılan Malın Kime Ait Olduğunun Belirtildiği Haller 83 B «En İyi» Kaydı ile Yapılan Reklamlar... 86 3 Bilimsel Araştırma Sonuçlarına ve Tanık Beyanlarına Dayandırılan Reklamlar... 87 4 Reklamlarda Fiyatların Kullanılması 90 A Özel İndirim İddiaları 91 B Hediyeli Satışlar 95 C Toptan Satış Fiyatına Satışlar 97 D Tahliye Dolayısıyla Satışlar 97 E Tuzak Reklamlar 98 5 İşletme ile İlgili Reklamlar 99 A Büyüklük ve Donanımına Dayananlar... 99 B Eskiliğe Dayananlar 100
XI 6 Tüketim Malı ve Hizmetler ile İlgili Reklamlar 101 A Mal ve Hizmetlerin Kalitesi ile İlgili Olanlar 101 a Eski Malların «Yeni» Olarak Tanıtılması 101 b Tüketim Mallarının Terkip ve Miktarına İlişkin Reklamlar 101 c Mal ve Hizmetlerin Belli Bir Ödül Kazandığını Belirten Reklamlar... 103 B Tüketim Mallarının Fonksiyonları ile İlgili Reklamlar 103 C Mal ve Hizmetlerin Menşei ile İlgili Olanlar 105 D Garantiler ile İlgili Olanlar 106 7 Reklamlarda Yanlış Unvan ya da Meslekî Adların Kullanılması 108 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ALDATICI REKLAMLARIN DENETİMİ VE BU TİP REKLAM YAPMANIN MÜEYYİDELERİ I MİLLETLERARASI KURULUŞLAR VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ'NDE YAPILAN ÇALIŞ MALAR, 109 1 Milletlerarası Kuruluşlarda Yapılan Çalışmalar 109 A Aldatıcı Reklamlar Konusunda Avrupa Konseyinde Yapılan Çalışmalar 109 a Avrupa Konseyi Çalışma Gurubu Raporu....» 109 b Aldatıcı Reklamlara Karşı Tüketicinin Korunması Konusundaki Karar Tasarısı 111
XII B Aldatıcı Reklamlar Konusunda Avrupa Ekonomik Topluluğunda Yapılan Çalışmalar 113 a Topluluğa Dahil Ülkelerde Aldatıcı Reklamlarla İlgili Mevzuatın kaynakları 113 b Aldatıcı ve Haksız Reklamlarla İlgili Direktif Taslağı 115 aa Aldatıcı Reklam Yapılması Halinde Müeyyide.... H6 aaa Dava Açma Hakkı... 116 bbb Dava Açabilecek O- lanlar 117 bb İspat Yükü 117 2 Aldatıcı Reklamların Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Denetimi ve Bu Tip Reklam Yapmanın Müeyyideleri 118 A Genel Olarak 118 B Federal Ticaret Komisyonu (FTC) 122 a FTC'ye Tanman Yetkinin Kaynağı 122 b Aldatıcı Reklamın Önlenmesinde FTC'nin Yetkileri 125 aa Soruşturmadan Davalının Teminatı ile Vazgeçme 126 bb Haksız Uygulamanın Uzlaşma Yolu ile Sona Erdirilmesi... 128 cc Men Kararı ;.. 128 dd Müspet Beyan Yapılması Kararı 130 ee Tüketicilerin Uğradığı Zararın Tazmini î... 131
XIII C Aldatıcı Reklamların Önlenmesi Konusunda Yeni Gelişmeler 132 a FTC'nin Yeni Uygulamaları 133 aa Düzeltici Reklam Yapılması Kararı... 133 bb Reklamların Gerçeklere Uygunluğunu Denetleme Programı 137 b Mukabil-reklâmlar 139 II TÜRK HUKUKUNDA ALDATICI REKLAMLARIN DENETİMİ VE BU TİP REKLAM YAPMANIN MÜ EYYİDELERİ 141 1 Genel Olarak 141 A Kanunî Düzenleme 141 B Ön Denetim 142 C İstanbul Ticaret Odasının Dürüst Reklamcılık Konusunda Riayeti Mecburi Meslekî Kararı 144 2 Borçlar Kanunu ve Aldatıcı Reklamlar 147 A BK. m. 28 ve Hile 147 B BK. m. 194 ve Ayıba Karşı Tekeffül 151 C Borçlar Kanununda Yer Alan Haksız Rekabet ile İlgili Düzenleme 153 a Haksız Rekabet Konusundaki İkili Düzenleme ve Eleştirisi 153 b BK. 48. maddesine Göre Haksız Rekabet 157 3 Ticaret Kanununa Göre Haksız Rekabet ve Aldatıcı Reklamlar 160 A Haksız Rekabet ile İlgili Düzenlemenin Amacı 160
XIV B Haksız Rekabetin Unsurları 162 a Ekonomik Rekabet 163 b Ekonomik Rekabet Etme Hakkının Kötüye Kullanılması 163 c Ekonomik Menfaatler Bakımından Zarar Görme ya da Zarar Görme Tehlikesinin Mevcudiyeti 165 C TK. m. 56, m. 57/3 ve Aldatıcı Reklamlar 168 D Aldatıcı Reklam Yapılmasının Hukukî Müeyyidesi 172 a İhtiyatî Tedbir 172 b Hukuk Davaları ile İlgili Düzenleme 174 aa Genel Olarak 174 bb Hukuk Davalarının Türleri 175 aaa Tesbit Davası 175 bbb Men Davası 177 ccc Ref'i davası 179 ddd Tazminat Davası... 182 cc Hukuk Davalarında Davacı- 185 lar ve Davalılar 185 aaa Davacılar 185 (i) Rakip 186 (i i) Tüketici 1.86 (üi) Meslekî ve İktisadî Teşekküller 187 bbb Davalılar 191 (i) Fail 192 (ii) İstihdam Eden... 192 (iii) Basınla İlgili Kişiler... 193 (iv) Üçüncü Kişiler ve Reklam Ajansları 194
XV c Ceza Davaları ile İlgili Düzenleme 197 d Zamanaşımı 199 4 Aldatıcı Reklam Davalarında Deliller ve İspat Yükü 200 A Deliller 200 B İspat Yükü 204 SONUÇ 205