ÖZBAKIM VE EV İÇİ BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİNE YÖNELİK BİR AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI (ÖZEBÖP) Y. Doç. Dr. Atilla Cavkaytar Anadolu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü AİLENİN AKTİF KATILIMI Sosyal Kabul Fiziksel Beceriler Özbakım Becerileri Evi Koruma Okuldan Eve Gelme Telefonu Kullanma Yiyecek İçecek Hazırlama Zamanını Yararlı Kullanma Tehlikelere Karşı Önlem İlkyardım Becerileri Kardeşlerle Geçinme Korku ve Yalnızlıkla Başetme Toplumsal Kaynakları Tanıma NEDEN ÇOCUĞUMLA BEN ÇALIŞMALIYIM? Onu tanıyorum. Çoğu zaman evde birlikteyiz. Onunla birebir ilgilenebilirim. Okulda öğrendiklerini evde tekrar edebiliriz. Uygun ndavranışlarını n her zaman pekiştirebilirim. BUNLARI YAPMAK BENİ RAHATLATIR. Aile Eğitimi Programları Anne-Baba Olarak Anne-Babalar Öğretici Olarak Anne-Babalar Gönüllüler\Destekleyiciler Olarak Anne-Babalar Başlığı buraya yazın 1
ANNE BABALARIN ÇOCUKLARINA ÖĞRETİCİ OLMALARININ NEDENLERİ Güçlü birer pekiştirme aracıdırlar Çocuklarını herkesten daha iyi tanırlar Onlara daha fazla zaman ayırabilirler Okulda öğrenilenleri ğ evde geliştirebilirler ş Çocuklarının gelişimine katkıda bulunmaktan mutluluk ve haz duyarlar ANNE-BABA-ÇOCUK ÇALIŞMA BİÇİMLERİ ÖĞRETİCİLİK E v Ö ğ re timi G rup Ö ğ re timi S ın ıf ta Y ardımcılık EV ÖĞRETİMİ AVANTAJLARI Doğal çevre-ev-öğrenilenlerin genellenebilmesi Ailenin kendi değer yargıları Genelleme ve kalıcılık Tüm aile bireylerinin katılımı Evdeki tüm davranışlarla ilgilenebilme Bireyselleştirme EV ÖĞRETİMİNE KATILIM Gönüllü olma Zaman ayırma Uygun ortamlar sağlama Diğer aile bireyleri Birebir çalışma Evin kalabalık olması Başlığı buraya yazın 2
GRUP ÖĞRETİMİ Bilgi Verme Ortak sorunları olanlarla tanışma 10-12 kişilik gruplar 8-10 haftalık programlar Her hafta bir beceri El Kitapları SINIFTA YARDIMCILIK Öğretim tekniklerini gözleyebilme Çocuklarıyla yapılan örnek çalışmaları izleme kendi çocukları ve diğer engelli çacukları okul ortamında gözleyebilme Evde yapılacak çalışmaların daha etkili hale gelmesi TÜRKİYE DEKİ DURUM Özel eğitim hizmetlerine ilişkin yeni yasal düzenlemeler Ailelerin çocuklarına öğretici olmak için bilgiye gereksinim duymaları Ailelerin eğitildiğinde ğ ğ çocuklarının eğitimine ğ etkin katılımcı olabilmeleri ÖZEBÖP ün farklı özelliklere sahip aileler ve çocuklarıyla uygulanması ve etkili sonuçların alınması AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI (ÖZEBÖP) Ailelerin zihin engelli çocuklarına, özbakım ve ev içi becerilerini kazandırabilmelerine yardımcı olabilmek için hazırlanmış programdır. Başlığı buraya yazın 3
ÖZEBÖP ÜN AMACI Aile Eğitimi ğ Programı'nın genel amacı, zihin engelli çocuğa sahip anne-babaları, çocuklarına evde özbakım ve ev içi becerileri öğretmede yeterli duruma getirmektir. Grup Eğitimi ÖĞRENME-ÖĞRETME ÇALIŞMALARI Bire bir Eğitim Aile Toplantıları Ev Ziyareti Ön Bilgiler Bilgisi Beceri Öğretimi Öncesi Hazırlıkları Yapabilme Becerisi Beceri Öğretimine İlişkin Yeterlikler Bilgisi Uzman Gözetiminde Çocuğuna Bir Beceri Öğretme Becerisi ÖZBAKIM VE EV İÇİ BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİ EL KİTABI I. ÖN BİLGİLER II. ÖĞRETİM ÖNCESİ HAZIRLIKLAR III. BECERİ ÖĞRETİMİ BÖLÜM I ÖN BİLGİLER Bağımsız Yaşam Becerileri Günlük Yaşam Becerileri Özbakım ve Ev İçi Becerileri * EKLER Başlığı buraya yazın 4
BÖLÜM II ÖĞRETİM ÖNCESİ HAZIRLIKLAR Çocuğun ğ Durumunu Belirleme l Çocuğun Yerine Getiremediği Becerileri Belirleme Becerilerin Öğretim Sırasını Belirleme Ödülleri Belirleme Öğretim Çalışmalarını Planlama Becerinin Adı Çalışmanın Amacı Çalışma Yeri Öğretim Araçları Beceri Basamaklarını Oluşturma BÖLÜM III BECERİ ÖĞRETİMİ Çalışma Zamanları Öğretim Öncesi Son Hazırlıklar Öğretim Çalışmaları Dikkati Sağlama Yönerge Verme İpuçları Verme Sözel İpuçları Model Olma Fiziksel Yardım Onaylama, Ödüllendirme ve Harekete Geçirme Onaylama Ödüllendirme Harekete Geçirme Uygulama EKLER AİLE TOPLANTILARI Öğretilecek Becerileri Belirleme Formu Çocuğun Yerine Getiremediği Beceriler Listesi Becerilerin Öğretim Sırası Listesi Ödül Belirleme Listesi Çalışmalarda Kullanılacak Ödüller Listesi Örnek Kayıt Formu Boş Kayıt Formları Aile Toplantıları, l Aile Eğitimi i Programı amaçlarına ulaşmada gerekli içeriğin sunulmasına yönelik uzman yönetiminde yapılan grup toplantılarıdır. Ail T l t l ' t l Öbk Aile Toplantıları'nın temel amacı, Özbakım ve Ev içi Becerilerinin Öğretimi El Kitabı'nda yer alan konularda ailelere yüz yüze eğitim vermektir. Başlığı buraya yazın 5
ÖN BİLGİLER Toplantı I Bağımsız Yaşam Becerileri, Günlük Yaşam Becerileri, Özbakım ve Ev İçi Becerilerine İlişkin Ön Bilgilerin sunulması, BECERİ ÖĞRETİMİ ÖNCESİ HAZIRLIKLAR Çocuğun Durumunun Belirlenmesi Çocuğun yerine getiremediği becerilerin belirlenmesi Belirlenen becerilerin öğretim ğ sırasının belirlenmesi Öğretimde kullanılacak ödüllerin belirlenmesi ve Çalışmalarda Kullanılacak Ödüller Listesi nin hazırlanması Bu toplantıda işlenen konulara ilişkin EV ÇALIŞMALARININ verilmesi. Toplantı II BECERİ ÖĞRETİMİ ÖNCESİ HAZIRLIKLAR Öğretim Çalışmalarının Planlanması Becerinin Adı Çalışmanın Amacı Çalışma Yeri Çalışma Araçları Beceri Basamaklarının Oluşturulması Bir örnek beceri için Öğretim Süreci Verileri Kayıt Formu hazırlanması Toplantı III BECERİ ÖĞRETİMİ Çalışma Zamanları Öğretim Öncesi Son Hazırlıklar Öğretim Çalışmaları Dikkati Sağlama Yönerge Verme İpuçları Verme Sözel İpuçları Model Olma Fiziksel Yardım Onaylama-Ödüllendirme-Harekete Geçirme Konularında Açıklamaların Yapılması EV ZİYARETİ hakkında bilgilendirme, planlama Ev Ziyareti ve Telefon Görüşmeleri Ev Ziyareti, uzman ile ailenin ev ortamında birebir yaptıkları çalışmalardır. Telefon görüşmeleri, ailelerin bir becerinin öğretimini tamamladıktan sonra uzmana haber vermesi ve çalışmaları süresince tereddüt ettiği konularda danışması amacıyla yapılan görüşmelerdir. Başlığı buraya yazın 6
EV ZİYARETİ Diğer aile bireyleriyle i l tanışma Son hazırlıkların yapılması Beceri öğretimine başlama Uzmanın değerlendirmeleriğ Çalışmayı bitirme/ara verme/yeni açıklamalar yapma/başka bir ev ziyareti planlama Beceri öğretimi tamamlandığında uzmanı arama DEĞERLENDİRME Değerlendirme Alanı Değerlendirme Yöntemi DEĞERLENDİRME ARACI BÖLÜM I : Ön Bilgiler bilgisi. : Sözel sorular Alt Amaçlar 1. Bağımsız Yaşam Becerilerini oluşturan beceri alanlarını söyler. ( ) 2. Günlük Yaşam Becerilerinin oluşturan beceri alanlarını söyler. ( ) 3. Özbakım Becerileri ve Ev içi Becerilerini oluşturan beceri alanlarını söyler. ( ) BÖLÜM 2 Değerlendirme Alanı Değerlendirme Yöntemi : Beceri öğretimi öncesi hazırlıkları yapabilme : Aile çalışmalarının incelenmesi Alt Amaçlar 1. Öğretim çalışmalarına başlamadan önce çocuğun durumunu belirler. ( ) 1. Çocuğun ev içinde yerine getiremediği becerileri belirler. ( ) 2. Belirlediği becerilerin öğretim sıralamasını yapar. ( ) 2. Öğretimde kullanacağı ödülleri belirler. ( ) 1. Ödül Belirleme Listesini doldurur. ( ) 2. Çalışmalarda Kullanılacak Ödüller Listesi hazırlar. ( ) 3. Becerilerin Öğretim Sırası Listesinde 1. sırada yer alan beceri için Öğretim Süreci Verileri Kayıt Formu" hazırlar. ( ) Başlığı buraya yazın 7