ENDOSONOGRAFİ HAKKINDA TEMEL BİLGİLER DR. EMRAH ALPER

EUS eğitimi teorik bilgi ile desteklenen hands-on bir süreçtir Kendi kendine yada yabancı ülkedeki bir merkezde TEMEL endosonografik değerlendirmeyi öğrenmeye çalışmak zaman kaybettirici bir süreç olacaktır.

ASGE Guideline Quality of EUS; 2015 diyor ki!!!! EUS hekimi temel eğitim sonrasında EN AZINDAN; Obstrüktif olmayan özöfagus ve rektum karsinomunu evreleyebilmeli Mide korpus ve özöfagustaki subepitelyal lezyonu tanımlayabilmeli Tüm pankreası ve safra yolunu değerlendirebilmeli Hangi lezyon için FNA gerekip gerekmediğini bilmeli Pankreatik kistik lezyonları değerlendirebilmeli ve gerekirse örnekleyebilmeli Zor lokalizasyonlar hariç standart FNA yapabilmeli

SORU: Temel EUS yapabilme yeteneği kazanmak için ne kadar süre hangi tip merkezde eğitim almalıyım? FRANSA: 3 hafta teorik ve gözlemci ( deneyimli EUS hekiminden)+ 1 hafta simülasyon model+ en az 1 hafta ( 20 vaka) hands- on işlem Barthet M. Minerva Med. 2007;98(4):247-51 USA: Tanısal işlem yapabilmek için en az 150 hands-on işlem (75 pankreatobiliyer ve 75 mukozalsubmukozal değerlendirme) FNA yapabilmek için toplam en az 50 işlem (25 pankreas ve 25 submukozal) ASGE Endoscopy Training Program İNGİLTERE: Tanısal işlem yapabilmek için en az 250 hands-on işlem ( en az 50 si kitle saptanan150 pankreatobiliyer ve 100 submukozal- mukozal değerlendirme) FNA yapabilmek için toplam en az 75 işlem ( en az 45 i pankreas kitlesi) British Society of Gastroenterology Endoscopy Training Program

SORU: Temel EUS yapabilme yeteneği kazanmak için ne kadar süre hangi tip merkezde eğitim almalıyım? EUS eğitiminin süresi eğitimi alacak kişinin sahip olduğu ultrason ve anatomi bilgisi ile birlikte endoskopik yeteneklerine bağlı olarak değişmekle birlikte en az 45 gün olmalıdır. Eğitim haftanın en az 3 günü ve günde en az 5 EUS işlemi yapılan bir merkezde ve en az 15 günü hands-on olacak şekilde dizayn edilmelidir. FNA örnekleme için en az 25 hands-on lineer EUS işlemi yapılmalı ve pankreas kitle örneklemesi gastrik ve duodenal bölgeden olmalıdır.

SORU: Hands-on eğitime başlamadan önce nasıl bir ön hazırlık yapmalıyım? EUS eğitimi alacak hekim yeterli ultrasonografik değerlendirme ( doku rengi ) bilgisine sahip olmalıdır. EUS incelemesi batın içi vasküler yapıların bulunması ve takip edilmesi temelinde yapılır.bu nedenle batın içi vasküler anatomi çok iyi bilinmelidir. Anatomi bilgisi online 3D ve hareketli anatomi atlasları veya cerrahi anatomi atlasları kullanılarak tazelenebilir. İyi bir USG ve vasküler anatomi bilgisi EUS eğitim sürecini belirgin şeklide kısaltacaktır.

SORU: Eğitim sonrası kliniğimde EUS yapmaya başladığımda en az hata yapmak için nasıl bir yol izlemeliyim? İlk vakalarda BT, MRI, MRCP yada USG gibi radyolojik testler ile tanısı konmuş hastalarda pankreatobiliyer lezyonları değerlendirin Safra yolu değerlendirme sonucunuzu ERCP ile doğrulamaya çalışın Eğer imkanınız varsa balon kullanarak işlemlerinizi yapın. Değerlendirme sonucunuzdan emin değilseniz başka bir yöntem ile (ERCP, MRCP, BT vb.) doğrulama yapmadan rapor yazmayın.

SORU: Bütçem kısıtlı ve tek bir prob alabilirim. Hangi tip echoprob (lineer yada radyal) satın almalıyım? Subepitelyal lezyonların değerlendirmeleri için uygun prob radyal prob iken pankreatobiliyer ve mediastinel lezyonlar kullanıcı deneyimine bağlı olarak lineer yada radyal prob ile değerlendirilebilir. Lineer endosonografi cihazları ile hem tanısal hem de terapötik işlem yapabileceğiniz için düşük bir bütçeniz varsa lineer skop almayı tercih etmelisiniz. Alacağınız lineer prob terapötik çalışma kanalına sahip olmalı!!!

SORU: EUS üreten markalara göre EUS sistemleri arasında fark var mı? OLYMPUS PENTAX FUJİNON En pahalı sistem En ucuz sistem Lineer prob US: ucu kısa ve künt ( zorluk +++ ) Lineer prob US: ucu uzun ve keskin ( zorluk ++++ ) Lineer prob US: ucu kısa ve künt ( zorluk ++ ) Radyal Sistem: yan görüşlü Radyal Sistem: ön görüşlü Radyal Sistem: ön görüşlü FNA örnekleme sırasında kullanıcı deneyimi ++++ FNA örnekleme sırasında kullanıcı deneyimi ++ FNA örnekleme sırasında kullanıcı deneyimi ++ EUS prosesörüne entegre US cihazına entegre EUS prosesörüne entegre Miniprob eklenebilir Miniprob eklenemez Miniprob eklenebilir

OLYMPUS PENTAX FUJİNON

SORU: FNA iğneler arasında etkinlik açısından fark var mı? Hangi durumda hangi tip iğneyi kullanmalıyım?

İĞNE ÇAPI ÖNEMLİ Mİ? İĞNE TİPİ ÖNEMLİ Mİ?

ÖNEMLİ NOT!!! Derin duodenumdan alınacak biyopsilerde 25 G iğne kullanılmalı Kist aspirasyonlarında 19 G yada 22 G iğneler kullanılmalı

SORU: FNA ile yeterli örnekleme yapabilmek için dikkat etmem gerekenler nelerdir? On site sitopatolog yoksa en az 4-6 pass örnekleme yapılmalı Her pass sırasında iğne en az 12-15 kez dokuyu kesmeli Kaldıraç kullanılarak iğne lezyonun farklı alanlarında örnekleme yapmalı Bazı slaytlar havada kurutularak sabitlenmeli, bazı slaytlar alkol dolu şale kap içine yerleştirilmeli

ASGE Guideline Quality of EUS; 2015 diyor ki!!!! ÖZÖFAGUS CA EVRELEMEDE dikkat edilmesi gerekenler; Kitle proksimaline geçilmeli Çölyak arter kökü ve lenf nodları görülmeli Lezyona komşu yapılar (perikard, aort, trakea, arka mediasten) görülmeli

ASGE Guideline Quality of EUS; 2015 diyor ki!!!! REKTUM CA EVRELEMEDE dikkat edilmesi gerekenler; Kitle proksimaline geçilmeli İliak arter ve ven görülmeli Lezyona komşu yapılar (prostat, mesane, uterus, serviks, retroperitoneal pelvis) görülmeli

ASGE Guideline 2015 Quality of EUS diyor ki!!!! PANKREAS CA EVRELEMEDE dikkat edilmesi gerekenler; Tüm pankreas parankim ve kanalı değerlendirilmeli Kitlenin boyutları net olarak ölçülmeli Portal venöz sistem (SMV, konflüens, splenik ven, portal ven), çölyak arter dalları ve SMA değerlendirilmeli Lezyona komşu yapılar (koledok, barsak duvarı, mide duvarı, çölyak kök) görülmeli

TEŞEKKÜRLER