TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GARP LİNYİTLERİ İŞLETMESİ MÜESSESESİ MÜDÜRLÜĞÜ BURSA LİNYİTLERİ İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ

TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GARP LİNYİTLERİ İŞLETMESİ MÜESSESESİ MÜDÜRLÜĞÜ BURSA LİNYİTLERİ İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ KÖMÜR YIKAMA (LAVVAR) VE KÖMÜR TORBALAMA TESISI ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu BURSA İLİ, ORHANELİ İLÇESİ, GÜMÜŞPINAR KÖYÜ İR:79528 NO LU İŞLETME RUHSATLI SAHA BURÇED MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ LTD. ŞTİ. Ata Bulvarı Altınşehir Mah. 241. Sok. No:16 Burcu İş Merkezi K:2 D:5-6 Nilüfer / BURSA Tel:0 224 242 89 00 42 Faks:0 224 242 05 40 e-mail: bilgi@burced.com BURSA 2013

PROJE SAHİBİNİN ADI Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Gümüşpınar Köyü Orhaneli / BURSA ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI 0 224 827 64 71 0 224 827 64 79 PROJENİN BEDELİ PROJENİN ADI PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ ( İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) NU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADI NU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI SUNUM TARİHİ (GÜN,AY,YIL) 1.000.000,-TL Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi Bursa İli, Orhaneli İlçesi, Gümüşpınar Köyü İR:79528 Nolu İşletme Ruhsatlı Saha PROJE ALANI (ÇED) KOORDİNATLARI KOOR. SIRASI: SAĞA,YUKARI KOOR. SIRASI:ENLEM, BOYLAM DATUM : ED-50 DATUM : WGS-84 TÜRÜ : UTM TÜRÜ : D.O.M : 27 COĞRAFİK ZON : 35 D.O.M : --- ÖLÇEK FAK. : 6 ZON : --- DERECELİK ÖLÇEK FAK. : --- 0658862.433:4422099.056 0658908.172:4422092.594 0658940.987:4422010.304 0658878.891:4421942.150 0658804.173:4421967.392 0658450.340:4421207.392 0658510.922:4421304.322 0658619.363:4421298.264 0658596.342:4421166.802 0656986.697:4421690.046 0656989.350:4421762.324 0657052.345:4421763.967 0657280.141:4421768.382 0657327.395:4421592.696 0657160.796:4421546.048 0657100.820:4421584.214 39.934110:28.859250 39.934043:28.859783 39.933296:28.860147 39.932694:28.859404 39.932935:28.858536 39.926158:28.854212 39.927009:28.854945 39.926945:28.866211 39.925765:28.855910 39.930777:28.837209 39.931427:28.837258 39.931430:28.837995 39.931428:28.840641 39.929837:28.841171 39.929448:28.839211 39.929803:28.838519 MADDE 7 (1) Bu Yönetmeliğin; b) Seçme Eleme Kriterlerine tabi olup "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir" kararı verilen projeler BURÇED MÜHENDİSLİK HİZ. LTD. ŞTİ. Ata Bulvarı Altınşehir Mah. 241. Sok. No:16 Burcu İş Merkezi K:2 D:5-6 Nilüfer / BURSA 0 224 242 89 00-42 0 224 242 05 40 18.09.2013 BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 1

Proje Sahibi Adı : Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Adresi : Gümüşpınar Köyü Orhaneli / BURSA Telefon : 0 224 827 64 71 Faks : 0 224 827 64 79 Projenin Adı Proje İçin Seçilen Yerin Adı, Mevkii : Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi : Bursa İli, Orhaneli İlçesi, Gümüşpınar Köyü İR:79528 Nolu İşletme Ruhsatlı Saha Raporu Hazırlayan Kuruluş Adı Adresi : BURÇED MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ LTD. ŞTİ. : Ata Bulvarı Altınşehir Mah. 241. Sok. No:16 Burcu İş Merkezi K:2 D:5-6 Nilüfer / BURSA Telefon : 0 224 242 89 00-42 Faks : 0 224 242 05 40 E-mail : bilgi@burced.com Dosyanın Hazırlanış Tarihi : Eylül - 2013 BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 2

İÇİNDEKİLER LİSTESİ TABLO DİZİNİ... 6 ŞEKİL DİZİNİ... 7 BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI... 8 1.1 Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği, Projenin Zamanlama Tablosu... 8 BÖLÜM 2:PROJE ALANI VE ETKI ALANINA AIT MEVCUT DURUMUN BELIRLENMESI VE ÖZELLIKLERI (Proje Yeri ve Etki Alanının Mevcut Durumu ve Planlanan Durumu Ile Ilgili Olarak Çevresel Özelliklerin Belirtilmesi)... 12 2.1 Proje İçin Seçilen Yerin Konumu... 12 2.1.1 Proje Yer Seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan yerin, Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde koordinatları ile birlikte gösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları)... 13 2.1.2 Proje Kapsamındaki Ünitelerin Konumu... 14 2.1.2.1. Kömür Siloları... 14 2.1.2.2. Kırıcılar... 14 2.1.2.3.Tanklar... 14 2.1.2.4 Susuzlandırma Elekleri... 15 2.1.2.5 Manyetik Separatör... 15 2.1.2.6 İri İnce Devre Yıkama Ünitesi... 15 2.1.2.7 Sulu Tasnif Eleği -0,5 mm Şlam Devresi... 16 2.1.2.8 Manyetitin Geri Kazanılması... 16 2.1.2.9 Tikiner... 16 2.1.2.10 Kirli Su Temizleme Ünitesi... 17 2.1.2.11 Atık Alanı... 18 2.1.2.12 Torbalama Tesisi... 18 2.1.2.13 Bitkisel Toprak Depo Alanı... 18 2.1.2.14 Şantiye/İdari Bina... 18 2.1.2.15 Nakliye Güzergahı... 18 2.2. Proje Etki Alanın Belirlenmesi ve Etki Alanındaki Mevcut Durum... 19 2.3. Projenin Özellikleri... 19 2.3.1. Proje Kapsamında Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları, İş Akım Şeması, Çalışacak Personel Sayısı,... 19 2.3.2. Üretimde Kullanılacak Makinelerin, Araçların ve Aletlerin Miktar ve Özellikleri,... 22 2.3.3. Üretim Sırasında Tehlikeli, Toksik, Parlayıcı ve Patlayıcı Maddelerin Kullanım Durumları, Taşınmaları ve Depolanmaları,... 22 2.3.4. Proje Kapsamındaki Ulaştırma Altyapısı Planı (Ulaştırma güzergahı, Şekli, Güzergah yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, Hangi amaçlar için kullanıldığı, Mevcut trafik yoğunluğu, Yerleşim yerlerine göre konumu, Yapılması düşünülen tamir, Bakım ve iyileştirme çalışmaları). 22 BÖLÜM 3: PROJENIN EKONOMIK VE SOSYAL BOYUTLARI:... 24 3.1. Proje ve Etki Alanının Mevcut ve Planlanan Sosyo-Ekonomik Özellikleri... 24 3.1.1 Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler)... 24 3.1.2. Nüfus(Yöredeki kentsel kırsal nüfus,nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı,hanehalkıyapısı) 24 3.1.3. Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar)... 25 3.1.4. İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli ve Tehlikeli Faaliyetler... 25 3.1.5. Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları; Yaratılacak Istihdam Imkanları, Nüfus... 25 Hareketleri... 25 3.1.6. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri)... 25 BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 3

3.1.7. Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik /... 26 Sosyal Altyapı İhtiyaçları... 26 3.1.8.Projenin Fayda-Maliyet Analizi... 26 3.1.9.Projeden Etkilenen Yerleşim Yerleri... 28 3.1.10. Projenin Ekonomik Ömrü... 28 3.2. Diğer Hususlar... 28 BÖLÜM 4. FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÇEVRENİN ÖZELLİKLERİ, DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI, PROJENİN ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER (Bölgesel ve Çalışma Alanı Baz Alınarak Mevcut ve Planlanan Durum Verilmelidir)... 28 4.1. Arazi Kullanım ve Mülkiyet Durumu... 28 a) Tarım ve Hayvancılık... 28 a.1) Tarımsal Gelişim Proje Alanları... 28 a.2) Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü... 28 a.3) Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları... 28 a.4) Hayvancılık Türleri, Adetleri ve Beslenme Alanları... 29 b) Orman Alanları... 29 b.1) Ağaç Türleri ve Miktarları veya Kapladığı Alan Büyüklükleri... 29 b.2) Ormanın Teknik Özellikleri (Kapalılığı, cari artım, hektardaki servet)... 29 b.3) Ocak Yerinin İşlendiği Meşçere Haritası ve Yorumu... 29 b.4) Saha Döküm Tablosu... 30 b.5) Sahanın Yangın Görüp Görmediği... 30 4.2. Toprak Özellikleri... 32 a) Toprak Yapısı ve Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması... 32 b) Yamaç Stabilitesi... 32 c) Erozyon... 32 d) Sedimantasyon... 32 e) Proje Kapsamında Yapılacak Iş ve Işlemler Kapsamında Toprağa Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi hazırlık, Inşaat, Işletme ve İşletme sonrası)... 32 4.3. Jeolojik Özellikler... 33 a) Bölge Jeolojisi... 33 b) Proje Alanı Jeolojisi... 42 c) Depremsellik ve Sismik Risk... 43 d)proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Jeolojik Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme sonrası)... 44 4.4 Hidrojeolojik Özellikler... 45 a) Bölge ve Proje Alanı Hidrojeolojik Özellikler... 45 b) Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrojeoljik Özellikleri,... 45 c)yeraltı ve Termal Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri (su seviyeleri, miktarları, emniyetli çekim değerleri, kaynakların debileri, mevcut ve planlanan kullanımı),... 45 d) Proje Kapsamında Yapılacak Iş ve Işlemler Kapsamında Hidrojeolojik Etkiler ve Alınacak Önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)... 46 4.5. Hidrolojik Özellikler... 47 a) Bölge ve Proje Alanı Hidrolojik Özellikleri... 47 b) Projenin Göl, Baraj, Gölet, Akarsu ve Diğer Sulak Alanlara Göre Konumu... 47 c) Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı (içme, kullanma, sulama suyu, su ürünleri istihsali, ulaşım, turizm, elektrik üretimi, diğer kullanımlar),... 47 d) Proje Kapsamında Yapılacak Iş ve İşlemler Kapsamında Hidrolojik Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme sonrası)... 47 4.6. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler... 48 BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 4

a) Bölgesel ve Proje Alanı Meteorolojik ve İklimsel Özellikler... 48 b)proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Sırasında Yerel ve Bölgesel İklimde Oluşabilecek Meteorolojik ve İklimsel Etkiler ile Alınacak Önlemler... 61 4.7. Flora-Fauna... 61 a) Proje Alanı Flora-Fauna... 61 b) Proje Etki Alanı Flora-Fauna... 61 c) Proje Kapsamında Yapılacak Iş ve Işlemler Kapsamında Flora-Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası)... 76 4.8. Koruma Alanları (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi kapsamında)... 76 a) Proje Alanı Koruma Alanları... 76 b) Proje Etki Alanı Koruma Alanları... 81 c) Proje Kapsamında Yapılacak Iş ve Işlemler Kapsamında Koruma Alanlarına Etkiler ve Alınacak Önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)... 81 4.9. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Sınırlandırılmış Alanlar v.b.)... 81 a) Proje Alanı... 81 b) Proje Etki Alanı... 82 c) Proje Kapsamında Yapılacak Iş ve Işlemler Kapsamında Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi hazırlık, Inşaat, Işletme ve İşletme sonrası)... 82 BÖLÜM 5. PROJE KAPSAMINDAKI FAALIYETLERIN DEĞERLENDIRILMESI (ILGILI YÖNETMELIKLER KAPSAMINDA VE KÜMÜLATIF OLARAK GEREKLI DEĞERLENDIRME YAPILACAKTIR.)... 82 5.1. Emisyon (Toz ve Gaz ) Hesaplamaları (Arazi hazırlık, Inşaat, Işletme ve Işletme sonrası)... 82 5.2. Su Kullanımı ve Bertarafı (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere temin edileceği kaynaklar, su miktarları, içme ve kullanma suyu ve diğer kullanım amaçlarına göre miktarları, kullanımı sonrası oluşacak atık suların miktarı ve bertarafı)... 84 5.3. Atıklar (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere atık türleri, miktarları, bertarafı) 87 5.4. Gürültü kaynakları ve seviyeleri,... 89 5.5. Sağlık koruma bandı mesafesi,... 91 5.6. Doğaya Yeniden Kazandırma Çalışmaları ve Rehabilitasyon planı... 91 5.7. Risk analizi (Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında risk durumlarında alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası))... 92 5.8. Diğer hususlar... 93 BÖLÜM 6: PROJENIN ALTERNATIFLERI... 93 BÖLÜM 7: İZLEME PROGRAMI... 95 7.1. Projenin inşaatı için önerilen izleme programı, projenin işletmesi ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı... 95 7.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri başlığının 4. maddesinde yer alan hususların gerçekleştirilmesi ile ilgili program.... 95 BÖLÜM 8: HALKIN KATILIMI... 96 (Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili açıklamaların ÇED Raporuna yansıtılması.).... 96 BÖLÜM 9: SONUÇLAR... 97 (Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve projenin gerçekleşmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme)... 97 BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 5

TABLO DİZİNİ Tablo.1: Projenin Zamanlama Tablosu... 11 Tablo.2: Proje Alanı Koordinat Tablosu... 13 Tablo.3: Çınarcık Barajı Özellikleri... 45 Tablo.4: Bursa İli Yeraltı Suyu Potansiyeli... 46 Tablo.5: Basınç Değerleri... 48 Tablo.6 Sıcaklık Değerleri... 49 Tablo.7: Yağış Değerleri... 50 Tablo.8: Nem Değerleri... 51 Tablo.9: Sayılı Günler Değerleri... 52 Tablo.10: Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri... 53 Tablo.11: Yönlere Göre Esme Sayıları Toplamı... 54 Tablo.12: Yönlerine Göre Mevsimlik Ortalama Rüzgar Hızı... 55 Tablo.13: Ortalama Rüzgar Hızı... 58 Tablo.14: Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü... 59 Tablo.15: Fırtınalı Günler Sayısı Dağılımı... 59 Tablo.16: Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Dağılımı... 60 Tablo.17: Flora Liste Tablosu... 66 Tablo.18: Flora Liste Tablosu (Tubives)... 68 Tablo.19: Faaliyet Alanında Görülmesi Muhtemel Fauna Türleri Ve Koruma Statüleri... 71 Tablo.20: Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisinin Çalışması Sırasında Gürültü Kaynakları ve Seviyeleri... 89 Tablo.21: Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisinin Çalışması Sırasında Çeşitli Mesafelerde Duyulması Muhtemel Gürültü Seviyeleri... 90 BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 6

ŞEKİL DİZİNİ Şekil.1: Proje Alanını Gösteren Uydu Görüntüsü... 12 Şekil.2: Proseste Kullanılacak Suya Ait Akış Şeması... 17 Şekil.3: Nakliye Güzergahını Gösteren Uydu Görüntüsü... 19 Şekil.4: İş Akış Şeması... 21 Şekil.5: Nakliye Güzergahını Gösteren Yer Bulduru Haritası... 23 Şekil.6: Nakliye Güzergahını Gösteren Uydu Görüntüsü... 23 Şekil.7: Orman Meşçere Haritası... 30 Şekil.8: Depremsellik Haritası... 43 Şekil.9: Bursa İli nde Meydana Gelen Afetlerin Dağılımı (1950-2008)... 44 Şekil.10: Basınç Değerleri Grafiği... 49 Şekil.11: Sıcaklık Değerleri Grafiği... 50 Şekil.12: Yağış Değerleri Grafiği... 51 Şekil.13: Nem Değerleri Grafiği... 52 Şekil.14: Sayılı Günler Değerleri Grafiği... 53 Şekil.15: Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Grafiği... 53 Şekil.16: Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı... 54 Şekil.17: Ortalama Rüzgar Hızına Göre İlkbahar Mevsimi Rüzgar Diyagramı... 55 Şekil.18: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Yaz Mevsimi Rüzgar Diyagramı... 55 Şekil.19: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Sonbahar Mevsimi Rüzgar Diyagramı... 56 Şekil.20: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Kış Mevsimi Rüzgar Diyagramı... 56 Şekil.21: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Ocak Ayı Rüzgar Diyagramı... 56 Şekil.22: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Şubat Ayı Rüzgar Diyagramı... 56 Şekil.23: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Mart Ayı Rüzgar Diyagramı... 56 Şekil.24: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Nisan Ayı Rüzgar Diyagramı... 56 Şekil.25: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Mayıs Ayı Rüzgar Diyagramı... 57 Şekil.26: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Haziran Ayı Rüzgar Diyagramı... 57 Şekil.27: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Temmuz Ayı Rüzgar Diyagramı... 57 Şekil.28: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Ağustos Ayı Rüzgar Diyagramı... 57 Şekil.29: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Eylül Ayı Rüzgar Diyagramı... 57 Şekil.30: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Ekim Ayı Rüzgar Diyagramı... 57 Şekil.31: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Kasım Ayı Rüzgar Diyagramı... 58 Şekil.32: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Aralık Ayı Rüzgar Diyagramı... 58 Şekil.33: Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği... 58 Şekil.34: Maksimum Rüzgar Hızı Grafiği... 59 Şekil.35: Fırtınalı Günler Sayısı Dağılımı Grafiği... 60 Şekil.36: Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Dağılımı Grafiği... 60 Şekil.37: Flora ve Fauna Belirlenmesi Çalışma İş Akım Şeması... 62 Şekil.38: Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisinin Çalışması Sırasında Çeşitli Mesafelerde Duyulması Muhtemel Gürültü Seviyeleri... 90 BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 7

BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI 1.1 Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği, Projenin Zamanlama Tablosu Projenin Tanımı Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü tarafından; Bursa İli, Orhaneli İlçesi, Gümüşpınar Köyü, İ21b1 Paftada İR:79528 Nolu İşletme Ruhsatlı Sahada Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi işletilmesi planlanmaktadır. Proje sahanın 12.862,5 m 2 lik kısmında Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisinin inşaası tamamlanmıştır. Tesisten oluşacak şlam atıkları için de 15.503 m 2 lik ve 59.590 m 2 lik olmak üzere 2 adet Şlam Havuzunun yerleri belirlenmiştir. Tesis ve Şlam havuzları toplam 87.955,5 m² dir. Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi ile Şlam Havuzları; ÇED Olumlu Belgesi alındıktan sonra işletmeye alınacaktır. BLİ İşletme Müdürlüğü ne ait lavvar tesisi 150 ton/saat kapasiteli olup ince devre için tek kademede ve iri devre için çift kademede ağır ortam ile çalışacak şekilde tesis edilmiştir. Lavvar tesisine ilave olarak 1 adet 60 ton/saat kapasiteli torbalama tesisi (15 ton/saat kapasiteli 4 ünite ) tesis edilmiştir. Proje alanı için 14.09.1987 tarihinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü nden 3268026 erişim numarası ile 79528 Ruhsat Numarası 30 yıllık İşletme Ruhsatı ve 22.12.2011 tarihinde Bursa İl Özel İdaresi Sağlık ve Çevre Daire Başkanlığı ndan 1.Sınıf İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı alınmıştır. İşletme Ruhsatının yürürlülük süresi 30 yıldır, bu süre içinde mevcut olan cevher alınmaya çalışılacaktır. Ruhsat süresi bitiminde, kurum tarafından faaliyetin devamına gerek görüldüğü takdirde ruhsat yenilemek için tekrar başvuru yapılacaktır. Planlanan faaliyet ile ilgili olarak Bursa Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne ÇED Gerekli Değildir kararı almak üzere başvuru yapılmış olup, 17.02.2011 tarih ve 16444-1332 sayılı kararı ile Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir kararı verilmiştir. Proje, 17.02.2008 Tarih 26939 Sayılı ÇED Yönetmeliği nin ve 30.06.2011 tarih 27980 sayılı ÇED Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin; Madde 7- b) Seçme Eleme Kriterlerine tabi olup "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir" Kararı verilen projeler, kapsamında yer almaktadır. Tesis; 01.09.2012 tarihi itibariyle isim değiştirmiş ve TKİ Kurumu Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi Müdürlüğü Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü olarak faaliyet göstermektedir. BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 8

Hizmet Amaçları Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü tarafından; Bursa İli, Orhaneli İlçesi, Gümüşpınar Köyü, İ21b1 Paftada İR:79528 Nolu İşletme Ruhsatlı Sahada Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi işletilmesi planlanmaktadır. Sahanın 12.862,5 m 2 lik kısmında Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi inşaası tamamlanmıştır. Tesisten oluşacak şlam atıkları için de 15.503 m 2 lik ve 59.590 m 2 lik olmak üzere 2 adet Şlam Havuzunun yerleri belirlenmiştir. Tesis ve şlam havuzları toplam 87.955,5 m² dir. BLİ İşletme Müdürlüğü ne ait lavvar tesisi 150 ton/saat kapasiteli olup ince devre için tek kademede ve iri devre için çift kademede ağır ortam ile çalışacak şekilde tesis edilmiştir. Lavvar tesisine ilave olarak 1 adet 60 ton/saat kapasiteli torbalama tesisi (15 ton/saat kapasiteli 4 ünite ) tesis edilmiştir. Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisinde 30 kişi tek vardiya yılda 12 ay, ayda 26 gün ve günde 8 saat çalıştırılması planlanmaktadır. Tesisin kurulmasında üç amaç hedeflenmiştir: Piyasa için 3.300 kcal/kg ve üzerinde temiz kömür elde etmek EÜAŞ. İçin 2.200 kcal/kg ve üzerinde temiz kömür elde etmek Kömürün muhtevasında bulunan şistten (safsızlıklarından) ayrılması sağlanarak temiz kömür elde etmek Önem ve Gerekliliği Lavvar tesislerinde kömürün fiziksel yöntemlerle zenginleştirilmesi işlemi gerçekleştirilecektir. Fiziksel yöntemlerle zenginleştirme, yıkama tesislerinde (lavvar), düşük mineral madde ihtiva eden kömür parçacıklarının, yüksek mineral madde ihtiva eden parçacıklardan, yoğunluk farkına dayanarak ayrılması işlemidir. Kömür bünyesinde bulunan karbon ve hidrojen çok karmaşık ve büyük molekül yapılarında bulunur ve C/H oranı yüksektir. Isıl değeri azaldıkça kömürün nem ve yabancı madde oranı artar. Bu yabancı maddeler bazen karışım halinde bazen de molekül yapısında C- ve H- bağlarına tutunmuş olarak yer alır. Nem ise yer altından gelen kömüre fiziksel olarak bağlı sudan veya bünyede bıulunan H- atomları yandığında oluşan su buharından ileri gelir. Birincisi fiziksel nem, ikincisi ise kimyasal nem olarak adlandırılır. Kurutulmamış kömürdeki fiziksel bağlı nem, hem yakıtın nakliye masrafını artırır, hem de yanma sırasında elde edilen enerjinin bir kısmı bu nemi buharlaştırmaya gideceği için yakıtın ısıl değerini azaltır. Kül yanmayan maddelerden meydana gelir. Toz, toprak, kum, demirli silikatlı, alüminatlı, kireçli ve magnezyumlu bileşenler bunlar arasında sayılabilir. Kül içeriğinin fazla olması nemin fazlalığına benzer şekilde yakıtın ısıl değerini düşürür. BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 9

Kömürün nem içeriği ön kurutma ile, katı yakıtların kül içeriği ise flotasyon yöntemiyle su içerisinde mineral maddeleri çöktürmek suretiyle ayrılabilir. Sadece bu ön işlmeler bile kömürlerin kalitesini yükseltip, ulaşım ve depolama esnasında maliyetleri düşürmek için, ayrıca tam yanmayı kolaylaştırıp hava kirlenmesini azaltmak için atılması gereken ilk adımlardır. Lavvar adı verilen kömür yıkama sistemlerinde yıkanıp kurutulan kömürlerin( maren lave) çok daha verimli yandığı, havayı da daha az kirlettiği bir gerçektir. Yıkanmaksızın ocaktan çıktığı gibi yakılan kömürler ise hava kirlenmesine çok daha fazla katkıda bulunurlar. Kömür zenginleştirme tesislerinin, kömür madenciliğinin hizmetine girmesinden bu yana 170 yılı aşan bir süre geçmiştir. 1830'da çalışan ilk kömür zenginleştirme tesisinde pistonlu jigler kullanılmıştır. 1860'larda sabit ağır ortam sistemleri, 1890'larda havalı Baumjig ve sarsıntılı masa, 1915'lerden itibaren flotasyon, 1927'lerde pnömatik jig ve masalar, 1935'ten itibaren ağır ortam tamburları, 1960'lı yıllardan sonra ağır ortam siklonları ve 1970'den sonra da büyük kapasiteli havalı jigler, 1980 sonrasında Reichert konileri kömür zenginleştirme tesislerinde ayırıcı makinalar olarak kullanılmıştır. Bu değişik teknikler içinde, havalı jigler, iri boyutlarda kullanılan ağır ortam sistemleri (tambur ve tekne) ve ince boyutlarda kullanılan flotasyon sistemleri geniş ölçüde uygulama alanı bulmuştur. Günümüzde modern kömür zenginleştirme tesislerinde, 150,0-0,5 mm boyut aralığında kömürler büyük kapasiteli havalı jiglerde ve ağır ortam yıkayıcılarında, 0,5 mm altı kömürler ise flotasyon ve spiral sistemlerinde zenginleştirilmektedir. Otomasyon uygulamasıyla günümüz zenginleştirme tesislerinde işçi sayısı minimuma indirilmiş, tesis performansları maksimuma çıkarılmıştır (DPT, 2001). Son yirmibeş yıl içinde, Batı Avrupa'da ve özellikle Almanya'da, düşük kapasiteli çok sayıdaki eski kömür zenginleştirme tesisinin yerine, büyük cihazlar içeren, otomatik kontrol sistemleriyle teçhiz edilmiş yıkama tesisleri inşa edilmiştir. Kömür hazırlama, kırma, iri kömürün temizlenmesi, ince kömürün temizlenmesi, şlamın temizlenmesi ve mikslerin kırılarak temizlenmesi olmak üzere beş seviyede yapılmaktadır. Özellikle son yıllarda iri kömür yıkama sistemlerinde 900 t/sa kapasiteli jig, tekne ve tambur tipte gelişmiş ayırıcılar kullanılmaya başlamıştır. Ayrıca,100 mm boyutlu kömürü temizleyebilen ve 100 ton/sa kapasiteli ağır ortam siklonları geliştirilmiş olup, endüstride de kullanılmaktadır. Son yıllarda ince kömürlerin zenginleştirilmesinde, 10-12 dönümlü, 8-16 adetlik bataryalar halinde, geliştirilmiş spiraller kullanılmaya başlanmıştır. Zenginleştirme tesislerinde yoğunluk, seviye, parça boyutu, ağırlık, tesise beslenen ve elde edilen kömürlerin özellikleri, bugün tamamen bilgisayar sistemleriyle tespit edilip değerlendirilmektedir. Kömür teknolojisindeki bu gelişmeler, maliyetleri büyük ölçüde düşürmüş ve zenginleştirme tesislerini kullanım yönünden basitleştirmiştir. 1980 yılında Güney Afrika'da 2.500 t/sa, 1991 yılında Çin'de 2.000 t/sa jig ayırma sistemli; Belçika ve Amerika'da 1.400 ton/sa kapasiteli kömür yıkama tesisleri en son teknolojiye göre tesis edilmiştir. BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 10

Projenin Zamanlama Tablosu Projeye ÇED Olumlu Belgesinin alınmasını müteakip başlanacak olup, projenin Zamanlama Tablosu Tablo 1 de verilmiştir. Tablo.1: Projenin Zamanlama Tablosu Açıklama ÇED Başvuru Dosyasının Sunulması Halkın Katılımı Toplantısı Bilgilendirme, Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısı ÇED Raporu Özel Formatının Alınması ÇED Raporunun Hazırlanması ÇED Raporunun Sunulması 1. İDK Toplantısı Eksikliklerin Tamamlanması ve ÇED Raporunun Tekrar Hazırlanması ÇED Raporunun Tekrar Sunulması 2. İDK Toplantısı Raporun Nihai Edilmesi Nihai ÇED Raporunun Sunulması ÇED Olumlu Belgesinin Alınması Faaliyete Başlanması KASIM 2011 ARALIK 2011 OCAK 2012 ŞUBAT 2012 MART-KASIM 2012 ARALIK 2012 OCAK-EYLÜL 2013 EKİM 2013 KASIM- ARALIK 2013 OCAK 2014 BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 11

BÖLÜM 2:PROJE ALANI VE ETKİ ALANINA AİT MEVCUT DURUMUN BELİRLENMESI VE ÖZELLİKLERİ (Proje Yeri ve Etki Alanının Mevcut Durumu ve Planlanan Durumu İle İlgili Olarak Çevresel Özelliklerin Belirtilmesi) 2.1 Proje İçin Seçilen Yerin Konumu Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü tarafından; Bursa İli, Orhaneli İlçesi, Gümüşpınar Köyü, İ21b1 Paftada İR:79528 Nolu İşletme Ruhsatlı Sahada Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi işletilmesi planlanmaktadır. Proje sahanın 12.862,5 m 2 lik kısmında Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisinin inşaası tamamlanmıştır. Tesisten oluşacak şlam atıkları için de 15.503 m 2 lik ve 59.590 m 2 lik olmak üzere 2 adet Şlam Havuzunun yerleri belirlenmiştir. Tesis ve Şlam havuzları toplam 87.955,5 m² dir. Proje alanı Gümüşpınar Köyüne 1,0 km, Dündar Köyü ne 2,6 km ve Karıncalı Beldesine 3,30 km uzaklıktadır. Yer Bulduru Haritası Ek-2 de verilmiştir. Şekil.1: Proje Alanını Gösteren Uydu Görüntüsü BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 12

2.1.1 Proje Yer Seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan yerin, Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde koordinatları ile birlikte gösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları) Söz konusu proje; Bursa İli, Orhaneli İlçesi, Gümüşpınar Köyü, İ21b1 Paftada 79528 İşletme Ruhsat Nolu saha içerisinde kalmaktadır. Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi ile 2 Nolu Şlam Havuzu Bursa 2020 yılı 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında Orman Alanları içerisinde; 1 Nolu Şlam Havuzu ise Diğer Tarım Alanlarında kalmaktadır. Ayrıca 1 Nolu Şlam Havuzu ile ilgili olarak Tarım İl Müdürlüğünden söz konusu arazinin tarım dışı kullanılmasında sakınca olmadığına dair görüş yazısı alınmıştır. Çevre Düzeni Planı Ek- 12 de, Tarım İl Müdürlüğü görüş yazısı Ek-17 de verilmiştir. Tablo.2: Proje Alanı Koordinat Tablosu MADEN İŞLETME RUHSATI KOORDİNATLARI 1 NOLU ŞLAM HAVUZU KOORDİNATLARI (1/25.000) NOKTA NO Y X NOKTA NO Y X İR-1 0658760 4426340 Ş.1-1 0658450,340 4421207,392 İR-2 0661500 4424920 Ş.1-2 0658510,922 4421304,322 İR-3 0663910 4419700 Ş.1-3 0658619,363 4421298,264 İR-4 0659140 4419960 Ş.1-4 0658596,342 4421166,802 İR-5 0660460 4416340 ALAN: 15.503 m² İR-6 0660950 4416430 2 NOLU ŞLAM HAVUZU KOORDİNATLARI İR-7 0659200 4413900 Ş.2-1 0656986,697 4421690,046 İR-8 0661500 4412640 Ş.2-2 0656989,350 4421762,324 İR-9 0652400 4413190 Ş.2-3 0657052,345 4421763,967 İR-10 0646400 4416610 Ş.2-4 0657280,141 4421768,382 İR-11 0649320 4416910 Ş.2-5 0657327,395 4421592,696 İR-12 0653360 4416960 Ş.2-6 0657160,796 4421546,048 İR-13 0655000 4417711 Ş.2-7 0657100,820 4421584,214 İR-14 0655000 4418011 ALAN: 59.950 m² İR-15 0653050 4417320 İR-16 0655220 4420690 ALAN: 9.426,96 ha KÖMÜR YIKAMA (LAVVAR) VE KÖMÜR TORBALAMA TESİSİ KOORDİNATLARI (1/25.000) NOKTA NO Y X T-1 0658862,433 4422099,056 T-2 0658908,172 4422092,594 T-3 0658940,987 4422010,304 T-4 0658878,891 4421942,150 T-5 0658804,173 4421967,392 ALAN: 12.862,5 m² BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 13

2.1.2 Proje Kapsamındaki Ünitelerin Konumu Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü tarafından; Bursa İli, Orhaneli İlçesi, Gümüşpınar Köyü, İ21b1 Paftada İR:79528 Nolu İşletme Ruhsatlı Sahada Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi ve Şlam Havuzları işletilmesi planlanmaktadır. Değişik pano ve serilerden üretilecek değişik boyuttaki kömürler silolara taşınacaktır. İri kömürler çeneli kırıcı vasıtası ile kırılacak ve -100 mm kömür tesise beslenecektir. Tesise besleme silo altından bantla yapılacak, çift katlı eleklerde sulu eleme yapılarak dört (4) ayrı boyutta sınıflandırılacaktır. Bunlar; (-100 + 18 mm) (-18 +0,5 mm) (-100 + 0,5 mm) (-0,5 mm) Temiz Kömür Termik Santral Ürünü Şist Şlam dır. 2.1.2.1. Kömür Siloları Tesiste kullanılacak silolar ve kapasiteleri aşağıda verilmiştir; Teshin kömür silosu EÜAŞ temiz kömür silosu Şist Silosu : 50 ton : 75 ton : 30 ton Tüm silolarda taşma ve tamamen boşalmanın önlenmesi için seviye sensörleri olacaktır. -100 +18 mm. teshin temiz kömür silosu, 50 Ton kapasiteli ve çift çıkışlı olacaktır. Çıkışlardan biri torbalama tesisini direkt besleyecek şekilde, diğeri de hem piyasa kamyonuyla dökme kömür olarak alınabilecek, hem de torbalama tesisini besleyecek şekilde çift yönlü olacaktır. Bantlı çıkarıcıların her biri 60 ton/saat kapasiteli olacaktır. 2.1.2.2. Kırıcılar Elek üzerinde kalan malzeme; çıkış açıklığı 150 mm olan çeneli kırıcıya verilir. 150 mm lik malzeme nakil bandı ile ara besleme bunkerine geçer. 2.1.2.3.Tanklar Tesiste 1.drewboy, 2. drewboy ve ince devre ünitesinin kendilerine ait ağır mayi toplama tankları bulunacaktır. Bu tanklarda biriken ağır mayi her bir devre için kendi içinde devr-i daim edecektir. Tesiste ince ve iri yıkama devrelerinde kullanılan eleklerin 2. kademelerinde (arındırma, su yıkaması yapılan) elek altlarına geçen malzemeler tesisin ortak sulu mayi tankına alınacaktır. Sulu mayi tankında biriken düşük yoğunluklu mayinin içindeki manyetitin kazanılarak devreye geri beslenebilmesi için mayi, tesisin 3. katında bulunan manyetit ayırma devresine (seperatör) pompayla basılacaktır. BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 14

2.1.2.4 Susuzlandırma Elekleri Tesiste kullanılan susuzlandırma elekleri şistin iletimini sağlamaktadır. 2.1.2.5 Manyetik Separatör Tesisin 3. katında bulunan manyetit ayırma devresine (separatör) pompayla basılacaktır. Manyetit ayırma devresinden kazanılan manyetit, tesisin ana manyetit toplama ve devr-i daim ünitesine beslenecektir. Devrelerde mayi yoğunluğunun ve seviye düşmelerinin olması halinde ana mayi tankından takviye yapılacaktır. Separatörden çıkan manyetiti alınmış atık madde ise atık havuzuna basılmak üzere tikinere gönderilecektir. 2.1.2.6 İri İnce Devre Yıkama Ünitesi İri Devre Yıkama Ünitesi: İri devre yıkama ünitesi çift kademede ağır ortam ile çalışacak şekilde tesis edilecektir. Sulu tasnif eleğinden alınan -100+18 mm boyutundaki tüvenan 125 ton/saat kapasiteli 1. kademe drewboy tankına beslenecektir. 1. drewboy tankında ayırıma tabi tutulan tüvenandan alınan ürün, tesisin 2. katında bulunan 125 ton/saat kapasiteli, 2 kademeli (18mm ve 0,5mm elek açıklığı olan) iri devre 1. kademe teshin kömürü arındırma ve süzme eleğinde yıkanacak ve manyetitten arındırılacaktır. Yıkanmış temiz kömür işletmemizin ihtiyacına göre torbalama tesisi besleme silosuna veya EÜAŞ amaçlı kömür silosuna gönderilecektir. 1. drewboyda düşük yoğunlukta (1.35-1.55 ton/m 3 arası ) ayrılan tüvenanın batan kısmı 125 ton/saat kapasiteli 2. drewboya alınarak daha yüksek yoğunlukta (1,60 1,85 ton/m 3 ) 2. kademe ayırıma tabi tutulacaktır. Yıkama sonucu elde edilen daha düşük kalorili temiz kömür 0,5mm elek açıklıklı iri devre 2. kademe kömür arındırma ve süzme eleğinde yıkanarak manyetitinden arındırılacaktır. Alınan ürün süzme eleği çıkışındaki 125 ton/saat kapasiteli bant vasıtasıyla EÜAŞ nitelikli kömür silosuna gönderilecektir. 2. kademe yıkama ünitesinde batan -100+18mm şist 50 ton/saat kapasiteli 0,5mm elek açıklığı olan iri devre şist arındırma ve süzme eleğinden geçirildikten sonra şist toplama bandı vasıtasıyla şist silosuna gönderilecektir.. Yukarıda da bahsedildiği gibi tesis iri devre 2 kademede ayrım yapacak şekilde projelendirilecektir. 1. kademe, teshin amaçlı kömüre yönelik olduğundan torbalama tesisi çalıştırılmadığı zamanlarda sistem EÜAŞ ürünü amaçlı tek devre olarak da çalıştırılabilecektir. Tesis EÜAŞ amaçlı tek devre olarak çalıştırıldığında -100+18 mm boyutundaki tüvenan 2. drewboya direkt olarak beslenebilecektir. (Tesis istenildiği takdirde 2 kademe iri devre ayırma yapacak şekilde dizayn edilmiş olup her devre birbirinden bağımsız olarak çalışabilecek şekilde çalışılabilecektir.) İnce Devre Yıkama Ünitesi Sulu tasnif eleğinden alınan -18+0,5mm boyutundaki tüvenan, -18+05 mm tüvenan bandı vasıtasıyla ağır ortam siklonu besleme tankına gönderilmektedir. 18+0,5 mm BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 15

tüvenan, besleme tankının içerisinde oluşturulan ağır ortamla birlikte pompa vasıtasıyla tesisin 3. katında bulunan ağır ortam siklonuna beslenecektir. Ağır ortam siklonu 75 ton/saat kapasiteli olacaktır. Ağır ortam siklonunun üst akımı olarak alınan temiz kömür 75 ton/saat kapasiteli 0,5mm elek açıklığı olan ince devre kömür arındırma ve süzme eleğinde suyla yıkanıp elek çıkışında bulunan temiz kömür toplama bandı vasıtasıyla EÜAŞ nitelikli kömür silosuna taşınacaktır. Ağır ortam siklonu alt akımı olarak alınan -18+0,5mm boyutundaki şist ise 30 ton/saat kapasiteli 0,5mm elek açıklığı olan ince devre şist arındırma ve süzme eleğinde su ile yıkanıp manyetitten arındırılacaktır. Bu atık malzeme elek çıkışında bulunan şist toplama bandı vasıtasıyla şist toplama silosuna gönderilecektir. 2.1.2.7 Sulu Tasnif Eleği -0,5 mm Şlam Devresi Sulu tasnif eleğinde 2. kademe elek altına geçen -0,5mm tüvenan, elek altında bulunan toplama tankından pompa ve boru sistemi ile tesisin 2. katında bulunan 135+110+110 m 3 /saat kapasiteli hidrosiklona beslenecektir. Hidrosiklonun alt akımından alınan malzeme 0,3mm elek açıklığı olan susuzlandırma eleğine gönderilerek -0,5+0,3mm malzeme elde edilecektir. Bu malzeme elek çıkışında ki çift bölmeli sistem sayesinde gerektiğinde temiz kömür toplama bandına gerektiğinde ise şist toplama bandına verilebilecektir. Bu malzemenin hangi banda verileceği malzemenin kalori değerine göre belirlenecektir. Hidrosiklonun üst akımı ve 0,3 mm malzeme tikinere gönderilecektir. 2.1.2.8 Manyetitin Geri Kazanılması Tesiste ince ve iri yıkama devrelerinde kullanılan tüm eleklerin 1. kademelerinden (süzme, su yıkaması olmayan) elek altına geçen malzeme, her bir devrenin kendine ait manyetit toplama tanklarına verilecektir. Tesiste 1.drewboy, 2. drewboy ve ince devre ünitesinin kendilerine ait ağır mayi toplama tankları bulunacaktır. Bu tanklarda biriken ağır mayi her bir devre için kendi içinde devr-i daim edecektir. Tesiste ince ve iri yıkama devrelerinde kullanılan eleklerin 2. kademelerinde (arındırma, su yıkaması yapılan) elek altlarına geçen malzemeler tesisin ortak sulu mayi tankına alınacaktır. Sulu mayi tankında biriken düşük yoğunluklu mayinin içindeki manyetitin kazanılarak devreye geri beslenebilmesi için mayi, tesisin 3. katında bulunan manyetit ayırma devresine (seperatör) pompayla basılacaktır. Manyetit ayırma devresinden kazanılan manyetit, tesisin ana manyetit toplama ve devr-i daim ünitesine beslenecektir. Devrelerde mayi yoğunluğunun ve seviye düşmelerinin olması halinde ana mayi tankından takviye yapılacaktır. Separatörden çıkan manyetiti alınmış atık madde ise atık havuzuna basılmak üzere tikinere gönderilecektir. 2.1.2.9 Tikiner Tesiste 12 m çapında yaklaşık 370 m 3 kapasiteli tikiner bulunacaktır. Tesis içinde kullanılan temiz su tikiner içindeki atık maddeler çöktürüldükten sonra üstten taşan su ile sağlanacaktır. Taşan su temiz su tankına alınacak, pompalar vasıtasıyla sulu tasnif eleğine ve tesis içine basılacaktır. Tikinere hidrosiklonun üst akımı, hidrosiklon eleğinin alt akımı ve seperatör atığı malzeme gelecektir. Bu atık malzeme, flokülant kullanılarak tikiner dibine çöktürülecektir. BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 16

2.1.2.10 Kirli Su Temizleme Ünitesi İri ve ince kömür yıkama ünitelerinden gelen -0,5 mm nin altındaki katı taneciklerin bulunduğu kirli su, tikinerde temizlenerek kömür yıkama işleminde yeniden kullanılacaktır. Katı tanecikler flokulant kullanılarak çöktürülecek, pulp halinde pompa ile şlam havuzuna basılacaktır. Tesis çalışırken oluşabilecek kaçaklar saha içerisinde yapılacak olan logarda toplanarak temizlenmek üzere tikinere gönderilecektir. Tesiste saatte yaklaşık 50 m³, günde 1000 m³, ayda 25.000 m³, yılda ise 300.000 m³ ilave su ihtiyacı olacaktır. Tesiste proseste kullanılacak suya ait genel akış şeması Şekil- 2 de verilmiştir. ÇÖKTÜRÜCÜ TİKİNER TEMİZ SU TANKI TAŞAN SU HAVUZU ATIK HAVUZU DERE POMPA Şekil.2: Proseste Kullanılacak Suya Ait Akış Şeması Proseste su kaybı, sadece ürünler ve atıkların üzerinde rutubet olarak ve şlam ile birlikte basılan sudan ibarettir. Gereksiz su zaiyatının önlenmesi için proses esnasında kirlenen su, arıtılarak tesiste tekrar kullanılacaktır. Arıtma işlemleri çöktürme tanklarında yapılacaktır. Tesis tamamen ıslak bir proses olduğundan ihmal edilebilir oranlarda su kaybı kaçınılmazdır. Bu kaybın bir kısmı kömür üzerinde, bir kısmı şist üzerinde, bir kısmı da şlam üzerinde nem olarak kalacaktır. Tesise beslenecek tüvenan kömür rutubeti ile tesisten elde edilecek ürün ve atıkların rutubeti arasındaki fark sistemin su kaybı olarak değerlendirilmektedir. Buna ilaveten şlam ile birlikte bir miktar su atılmaktadır. Bu sebeple sisteme ilave suya ihtiyaç bulunmakta olup, ilave su gereksinimi yaklaşık 50 m³/sa tir. Tesisin işletilmesi esnasında kayıp su miktarı sürekli sisteme yeni su ilavesi ile takviye edilecektir. BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 17

2.1.2.11 Atık Alanı Tesiste oluşacak şlam atıkları için de 15.503 m 2 lik ve 59.590 m 2 lik olmak üzere 2 adet Şlam Havuzu yerleri belirlenmiştir. Tesisin faaliyete geçmesiyle birlikte yaklaşık 50 m³/sa lik bir Şlam atığı oluşacaktır. Şlam Havuzlarının tabanı 1 m kil ile geçirimsizliği sağlanacak gerekirse jeomemran serilecektir. Oluşan Şlam atıkları 15.503 m 2 lik ve 59.590 m 2 lik 2 adet Şlam Havuzlarında biriktirilecektir. Şlam sulu olması sebebiyle havuzlara sırayla pompolanacaktır. Havuzda ortalama 2-3 ay çökelmeye bırakılacak ve üzerindeki su sisteme tekrar pompalanacaktır. Çöken katı kısım ise kuruması doğal olarak sağlandıktan sonra ekskavatörler vasıtasıyla havuzlardan alınacak ve kaliteli kömürle harmanlanarak Termik Santrale enerji üretimi için sevk edilecektir. Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi ile Şlam Havuzlarının Mevcut Durumlarını ve Kotlarını Gösterir Planlar Ek-24 te verilmiştir. 1 Nolu Şlam Havuzu hacmi: 15.503 m 2 x 10 m (ortalama derinlikte) = 155.503 m³ 2 Nolu Şlam Havuzu hacmi: 59.590 m 2 x 10 m (ortalama derinlikte) = 595.900 m³ olması planlanmaktadır. 1 Nolu Şlam Havuzu için maksimum dolum süresi 15 ay, 2 Nolu Şlam Havuzu için maksimum dolum süresi 57 aydır. 2.1.2.12 Torbalama Tesisi Lavvar tesisine ilave olarak 1 adet 60 ton/saat kapasiteli torbalama tesisi (15 ton/saat kapasiteli 4 ünite ) işletilecektir. 2.1.2.13 Bitkisel Toprak Depo Alanı Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi ile Şlam Havuzları mevcut olup herhangi bir bitkisel toprak oluşması söz konusu değildir. 2.1.2.14 Şantiye/İdari Bina Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi için şantiye/idari bina yapılması planlanmamaktadır. Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisinde çalışacak 30 kişilik personel ihtiyaçlarını mevcut işletme binalarında karşılayacaktır. 2.1.2.15 Nakliye Güzergahı Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisinden çıkacak olan kömür 770 metrelik stabilize yol kullanıldıktan sonra asfalt yoldan nakledilecektir. Nakliye güzergahını gösterir uydu görüntüsü Şekil 3 te verilmiştir. BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 18

Şekil.3: Nakliye Güzergahını Gösteren Uydu Görüntüsü 2.2. Proje Etki Alanın Belirlenmesi ve Etki Alanındaki Mevcut Durum Proje etki alanı belirlenirken faaliyetin çevreye olabilecek tüm etkilerinin değerlendirilerek elde edilen sonuçlar ve bu etkilerin ne kadar mesafede etkili olacağı baz alınarak karar verilir. Bu kapsamda Bölüm 5 te yapılan hesaplamalar ve değerlendirmeler doğrultusunda etki alanı belirlenmiştir. 2.3. Projenin Özellikleri 2.3.1. Proje Kapsamında Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları, İş Akım Şeması, Çalışacak Personel Sayısı, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü tarafından; Bursa İli, Orhaneli İlçesi, Gümüşpınar Köyü, İ21b1 Paftada İR:79528 Nolu İşletme Ruhsatlı Sahada Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi işletilmesi planlanmaktadır. Sahanın 12.862,5 m 2 lik kısmında Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi inşaası tamamlanmıştır. Tesisten oluşacak şlam atıkları için de 15.503 m 2 lik ve 59.590 m 2 lik olmak üzere 2 adet Şlam Havuzunun yerleri belirlenmiştir. Tesis ve şlam havuzları toplam 87.955,5 m² dir. BLİ İşletme Müdürlüğü ne ait lavvar tesisi 150 ton/saat kapasiteli olup ince devre için tek kademede ve iri devre için çift kademede ağır ortam ile çalışacak şekilde tesis BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 19

edilmiştir. Lavvar tesisine ilave olarak 1 adet 60 ton/saat kapasiteli torbalama tesisi (15 ton/saat kapasiteli 4 ünite ) tesis edilmiştir. Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisinde 30 kişi tek vardiya yılda 12 ay, ayda 26 gün ve günde 8 saat çalıştırılması planlanmaktadır. BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 20

Tüvenan Kömür Atık Çıkışları : Toz, Gürültü Kırılmış Kömür Silosu (150 ton) Atık Çıkışları : Toz, Gürültü 0.5 mm lik ince devre tasnif eleği (-18+0.5mm) 18 mm lik iri devre tasnif eleği (-100+18mm) Atık Çıkışları : Yok Atık Çıkışları : Yok Ağır Ortam Siklonu Tambur Tekne (Ağır Ortam) Atık Çıkışları : Yok Atık Çıkışları : Yok Yüzen Kömür (-18+0.5mm) EÜAŞ ye Alt Ürün ince şist manyetik arındırmaya Yüzen kömür (-100+18mm)Teshine Altta kalan kömür elekten ayrılıp EÜAŞ ye Atık çıkışları : Sıvı atık =geri besleme yapılamayan şlam atık suyu Şlam havuzu Şekil.4: İş Akış Şeması Atık çıkışları : Katı atık : Şlam (killi toprak) BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 21

2.3.2. Üretimde Kullanılacak Makinelerin, Araçların ve Aletlerin Miktar ve Özellikleri, BLİ İşletme Müdürlüğü ne ait lavvar tesisi 150 ton/saat kapasiteli olup ince devre için tek kademede ve iri devre için çift kademede ağır ortam ile çalışacak şekilde tesis edilmiştir. Lavvar tesisine ilave olarak 1 adet 60 ton/saat kapasiteli torbalama tesisi (15 ton/saat kapasiteli 4 ünite ) tesis edilmiştir. Tesis içerisinde bulunan makine ve ekipmanlar Bölüm 2 de detaylandırılmıştır. 2.3.3. Üretim Sırasında Tehlikeli, Toksik, Parlayıcı ve Patlayıcı Maddelerin Kullanım Durumları, Taşınmaları ve Depolanmaları, Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisinin işletilmesi sırasında tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin kullanımı söz konusu değildir. Proje kapsamında üretimde kullanılacak hammaddeler; TKİ Kurumu Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü ne ait değişik pano ve stamplardan üretilecek tuvenan kömür ve yıkamada kullanılacak sudur. 2.3.4. Proje Kapsamındaki Ulaştırma Altyapısı Planı (Ulaştırma güzergahı, Şekli, Güzergah yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, Hangi amaçlar için kullanıldığı, Mevcut trafik yoğunluğu, Yerleşim yerlerine göre konumu, Yapılması düşünülen tamir, Bakım ve iyileştirme çalışmaları vb.) Proje sahası; Bursa İli, Orhaneli İlçesi, Gümüşpınar Köyünde yer almaktadır. Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisinden çıkacak olan torbalanmış kömür 770 metrelik stabilize yol kullanıldıktan sonra proje alanı çevresindeki hiçbir köyden geçmeden yaklaşık 7,2 km lik asfalt yol kullanılarak Bursa-Orhaneli Karayolundan nakledilecektir. Köy geçişi olmadan sağlanan nakliye güzergahı Şekil-5 ve Şekil-6 da gösterilmiştir. Proje alanına ulaşım için kullanılan stabilize yolun bakım, onarım ve iyileştirme çalışmaları gerektikçe faaliyet sahibi tarafından karşılanacaktır. Faaliyet kapsamında sahadan nakliye esnasında 2918 sayılı Trafik Kanunu na göre hazırlanan Karayolları Trafik Yönetmeliği nin 100. maddesine göre hız sınırına, 128. maddesine göre araçların boyut ve ağırlıklarına ve 134. maddesine göre araçların yükleme kurallarına uyulacak ve köprü, sanat yapıları ve menfezlere zarar verilmeyecektir. Bursa İl Özel İdaresi yol ağında bulunan köy yollarına zarar verilmeyecek ve her türlü tedbir alınacaktır. Zarar verilmesi durumunda, ortaya çıkacak hasar proje sahibi tarafından karşılanacaktır. BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 22

Şekil.5: Nakliye Güzergahını Gösteren Yer Bulduru Haritası Şekil.6: Nakliye Güzergahını Gösteren Uydu Görüntüsü BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 23

BÖLÜM 3: PROJENIN EKONOMIK VE SOSYAL BOYUTLARI: 3.1. Proje ve Etki Alanının Mevcut ve Planlanan Sosyo-Ekonomik Özellikleri 3.1.1 Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler) Proje alanına en yakın nüfus yoğunluklu yerleşim birimi olan Orhaneli ilçesinin ekonomisi tarım ve hayvancılık ile madencilik ve buna dayalı işleme tesislerine dayanmaktadır. Madencilik alanında BLİ Kömür İşletmeleri, krom işletmesi, mermer ve granit ocakları faaliyet göstermektedir. BLİ Kömür İşletmelerince üretilen linyit kömürü Termik santralinde enerjiye dönüştürülmekte, Krom işletmesi ise ilçeden çıkarılan krom ve olivin; ilgili işletmenin ilçedeki tesislerinde işlenerek satışa sunulmaktadır. İlçedeki madencilik ve buna dayalı işletmeler 2300 civarında kişiye istihdam sağlamaktadır. (http://www.orhaneli.gov.tr/default_b0.aspx?content=1017) Tarım: İlçenin yüzey şekli dağlık ve dalgalı bir yapıya sahiptir. Toprak yapısı zayıftır. Kocasu vadisinde alüvyol birikim vardır. Bu alanlar sulamaya uygun taban arazilerdir. Özellikle Deliballılar, Çöreler, Akçabük, Yürücekler ve Merkeze ait araziler bu alanda olup, yöreye göre oldukça verimlidir. Orhaneli İlçesinin yüzölçümü 764.000 dekardır. İlçenin %68 i Orman alanlarından (518.960 dekar) ve %25,9 u da tarım alanlarından (197.997 dekar) oluşmaktadır. (http://www.bursatarim.gov.tr/index.php?menuid=135) Hayvancılık: İlçede büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği için 2.043 dekar yüzölçümlü mera arazileri bulunmaktadır. Bu alanlarda 20.000 adet küçükbaş ve 5.400 adet büyükbaş hayvan yetiştiriciliği gerçekleştirilmektedir. (http://www.bursatarim.gov.tr/index.php?menuid=135) 3.1.2. Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı, hane halkı yapısı) Orhaneli İlçesi merkez nüfusu 2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'ne göre 7.546 kişidir. Köy, belde ve belediyeleriyle beraber toplam nüfus 14.924 kişidir. Proje alanına en yakın yerleşim birimleri Gümüşpınar Köyünün nüfusu 1.399 kişi, Dündar Köyü nüfusu 190 kişi ve Karıncalı Beldesi 2.058 kişidir. Orhaneli kırsal kesimi olan ve bu doğrultuda kırsal nüfusa sahip olan bir ilçedir. BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 24

3.1.3. Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar) Bölgedede Orhaneli sağlık grup başkanlığına bağlı 50 yataklı Devlet Hastanesi, biri Merkez Sağlık Ocağı ve diğeri Karıncalı, Erenler, Gümüşpınar, Göynükbelen ve Altıntaş ta olmak üzere toplam 6 sağlık ocağı mevcuttur. Bölgede herhangi bir endemik hastalık mevcut değildir. (http://www.orhaneli.gov.tr/default_b0.aspx?content=1015) 3.1.4. İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli ve Tehlikeli Faaliyetler Proje kapsamında insan ve çevre açısından riskli ve tehlikeli faaliyetler bulunmamaktadır. 3.1.5. Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları; Yaratılacak Istihdam Imkanları, Nüfus Hareketleri Proje kapsamında 30 kişinin istihdam edilmesi planlanmaktadır. İşgücü gereksinimi proje sahasına yakın yerleşim birimlerinde yaşayan kişilerden sağlanacaktır. Dolayısıyla bu bölge açısından yeni bir iş imkânı doğacak ve çalışacak kişilerin aileleri de bu projenin faaliyete geçmesinden dolaylı olarak faydalanacaktır. Proje kapsamında yapılacak üretim ile ülkemiz ekonomisine katkı sağlanmakla birlikte kullanılacak olan ekipmanların alımı, işçilerin gıda ve giyim giderleri, ekipmanların bakım, onarım ve yedek parça giderleri, yakıt giderleri, genel ve beklenmeyen giderler ile birçok sektöre girdi sağlayacaktır. 3.1.6. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri) Eğitim İlçe merkezi, belde ve köylerinde okuma-yazma genellikle iyi düzeydedir. Okumayazma oranı 2008 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre Erkeklerde% 99, Kadınlarda % 91 dir. Okuma yazma bilmeyenler genellikle 60 yaş ve üzeri vatandaşlarımızdır. İlçede 4 adet lise ve 4 ü İlçe merkezinde olmak üzere 17 İlköğretim Okulu, 1 Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü, 2 adet Özel Sürücü Kursu, 1 Adet Orta Öğrenim Erkek Öğrenci Yurdu bulunmaktadır. Taşımalı İlköğretim uygulaması kapsamında İlçede 11 merkez İlköğretim Okuluna 405 i erkek ve 400 ü kız olmak üzere toplam 805 öğrencisi taşınmaktadır. İlçede 1403 erkek ve 1440 kız olmak üzere toplam 2843 İlköğretim Okulu öğrencisi, 182 okul öncesi öğrencisi, 473 erkek ve 324 kız olmak üzere toplam 797 lise öğrencisi mevcut olup, İlçe okullarında toplam 3822 öğrenci, 209 derslikte öğrenim görmektedir. Okul ve kurumlarda 37 adet İdareci, 261 adet öğretmen ve 17 adet diğer personel görev yapmaktadır. İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Orhaneli Lisesi, İmam-Hatip Lisesi ve Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü ne ait 1 er adet hizmet aracı mevcuttur. BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 25

Ayrıca ilçede 2005-2006 yılı eğitim döneminde Uludağ Üniversitesi ne bağlı Orhaneli Meslek Yüksek Okulu faaliyetine başlamış olup; Muhasebe, Muhasebe 2. Öğretim, Büro Yönetimi ve Bahçe Tarımı dallarında eğitim vermektedir. İlçe meslek yüksekokulunda 207 öğrenci mevcut olup, 3 Kadrolu, 8 geçici görevli öğretim üyesi, 1 memur, 4 güvenlikçi görev yapmaktadır. (http://www.orhaneli.gov.tr/default_b0.aspx?content=1014) Sağlık İlçede Orhaneli sağlık grup başkanlığına bağlı 50 yataklı Devlet Hastanesi, biri Merkez Sağlık Ocağı ve diğeri Karıncalı, Erenler, Gümüşpınar, Göynükbelen ve Altıntaş ta olmak üzere toplam 6 sağlık ocağı mevcuttur. 01 Ekim 2009 tarihi itibarı ile Bursa İli Aile Hekimliğine geçtiğinden dolayı sağlık ocakları sağlık evlerine dönüştürülmüştür. İlçe merkezinde 6 Aile Hekimi göreve yapmaktadır. ( http://www.orhaneli.gov.tr/default_b0.aspx?content=1015) Kültür Hizmetleri İlçe geniş orman sahası ve eşsiz güzelliğe sahip piknik alanlarıyla Bursa ve civar ilçelerin halkının tatil günlerini geçirmek üzere tercih ettiği bir yapıya sahiptir. Ancak, mevcut haliyle organize bir faaliyet söz konusu değildir. Son yıllarda, deniz turizminden doğa-yayla turizmine belirgin bir yönelmenin olduğu göz önünde bulundurularak, İlçenin orman sahası ve piknik alanlarını değerlendirip daha organize bir şekilde turizmin hizmetine sunulacak projeler geliştirilmesinde önemli faydalar görülmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve Bursa Valiliği tarafından koordineli şekilde yürütülecek çalışmalarla doğayı da koruyarak ilçenin doğa turizmi potansiyelini değerlendirecek projeler hayata geçirilmesi; gerek ülke gerekse ilçe açısından olumlu gelişmeler yaratabilecektir. ( http://www.orhaneli.gov.tr/default_b0.aspx?content=1018) 3.1.7. Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/ Sosyal Altyapı İhtiyaçları Proje kapsamında çalışacak personelin yeme, içme ve ısınma gibi ihtiyaçları olacaktır. Çalışacak personel her türlü ihtiyacını uzun süre önce kurulmuş olan BLİ İşletme Müdürlüğünün sosyal tesislerinden karşılanacaktır. 3.1.8.Projenin Fayda-Maliyet Analizi Genel Yatırım Tutarı Kömür Yıkama (Lavvar) ve Kömür Torbalama Tesisi ile 2 Nolu Şlam Havuzu Bursa 2020 yılı 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında Orman Alanları içerisinde; 1 Nolu Şlam Havuzu ise Diğer Tarım Alanlarında kalmaktadır. Orman alanlarında kalan sahalar için Orman Bölge Müdürlüğünden kiralamalar yapılacaktır. Diğer Tarım Alanlarında kalan Şlam Havuzunun bulunduğu alanlar ise TKİ Kurumu Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü tarafından önceki yıllarda kamulaştırılmış ve tapulandırılmış olması BURÇED MÜHENDİSLİK Sayfa 26