DOSTLAR MERMER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

Transkript

1 DOSTLAR MERMER SAN. VE TİC. NİHAİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU BURSA İLİ, ORHANELİ İLÇESİ, KOÇU KÖYÜ İR: JMK ÇED DANIŞMANLIK VE MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ İNŞAAT VE MADENCİLİK SAN. VE TİC.LTD.ŞTİ i

2 Proje Sahibinin Adı: Adres: DOSTLAR MERMER SAN. VE TİC. SARAYLAR BELDESİ MARMARA/BALIKESİR Telefon-Faks: Projenin Adı: Proje İçin Seçilen Yerin Adı, Mevkii: Proje Bedeli: Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları, zon: (**) Bursa İli, Orhaneli İlçesi, Koçu Köyü, H21-c3 Pafta, İR TL RUHSAT ALANI KOORDİNATLARI Nok. No R1 R2 R3 R4 R5 R6 R7 R8 Koor. Sırası : Sağa, Yukarı Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 27 Zon : 35 Ölçek Fak. : 6 derecelik : : : : : : : : Alan : 161,63 hektar PROJE ALANI KOORDİNATLARI Koor. Sırası : Enlem,Boylam Datum : WGS84 Türü : COĞRAFİK D.O.M. - Zon : - Ölçek Fak. : : : : : : : : : Nok. No P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12 P13 P14 Koor. Sırası : Sağa, Yukarı Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 27 Zone : 35 Ölçek Fak. : 6 derecelik : : : : : : : : : : : : : : Koor. Sırası : Enlem,Boylam Datum : WGS84 Türü : COĞRAFİK D.O.M. : - Zone : - Ölçek Fak. : : : : : : : : : : : : : : : Alan : 134,18 hektar ii

3 Ruhsat Numarası: İR Projenin ÇED Yönetmeliği Proje; 17 Temmuz 2008 tarih ve sayılı Resmi Kapsamındaki Yeri ve Sektörü: Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik in Madde 7 - Çevresel Etki Değerlendirmesine Tabi Projeler b) Seçme Eleme Kriterlerine tabi olup Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir kararı verilen projeler EK-II listesi 49- Madencilik projeleri: b) m 3 /yıl ve üzeri kapasiteli blok ve parça mermer, dekoratif amaçlı taşların çıkarılması, işlenmesi ve yıllık m 2 ve üzeri kapasiteli mermer kesme işleme ve sayalama tesisleri, kapsamında yer almaktadır. Raporu Hazırlayan Çalışma Grubunun JMK ÇED Danışmanlık Mühendislik Hizmetleri İnşaat ve / Kuruluşun Adı: Madencilik San. ve Tic. Ltd. Şti Adresi: Üçevler Mah.Düzova Sok.Yalçın-Ay İş Merkezi No:1 K:3 D:5 Nilüfer/Bursa Telefon Numaraları: Faks Numaraları: Rapor Hazırlanış Tarihi:.../06/2014 iii

4 İÇİNDEKİLER LİSTESİ: BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI (Tanımı, hizmet amaçları, önem ve gerekliliği, projenin zamanlama tablosu, proje bedelinin nasıl belirlendiği)... 1 BÖLÜM 2: PROJE ALANI VE ETKİ ALANINA AİT MEVCUT DURUMUN BELİRLENMESİ VE ÖZELLİKLERİ (***) (Proje yeri ve etki alanının mevcut durumu ve planlanan durumu ile ilgili olarak çevresel özelliklerin belirtilmesi, çalışma alanının en yakın yerleşim yerine mesafesinin belirtilmesi) Proje İçin Seçilen Yerin Konumu Proje yer seçimi ( İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan yerin, Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde koordinatları ile birlikte gösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları) Proje kapsamındaki ünitelerinin konumu Mermer Ocağı Mermer Kesme, İşleme ve Sayalama Tesisi (olup olmayacağının açıklanması, varsa detaylandırılması) Stok Alanı Bitkisel Toprak Depo Alanı Şantiye/İdari Bina Nakliye güzergâhı Diğer Proje Etki Alanının Belirlenmesi ve Etki Alanındaki Mevcut Durum Projenin Özellikleri Proje kapsamında kullanılacak üretim yöntemleri, üretim miktarları, iş akım şeması, çalışacak personel sayısı, Üretimde kullanılacak makinelerin, araçların ve aletlerin miktar ve özellikleri, Üretim sırasında tehlikeli, toksik parlayıcı ve patlayıcı maddelerin kullanım durumları, taşınmaları ve depolanmaları Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (ulaştırma güzergâhı, güzergâh yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı, mevcut trafik yoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, yapılması düşünülen tamir, bakım ve iyileştirme çalışmaları vb.) BÖLÜM 3: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI Proje ve Etki Alanının Mevcut ve Planlanan Sosyo-Ekonomik Özellikleri Ekonomik özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler) iv

5 Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı, hane halkı yapısı) Sağlık (bölgede mevcut endemik hastalıklar) İnsan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli faaliyetler Gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkânları, nüfus hareketleri Yöredeki sosyal altyapı hizmetleri (eğitim, sağlık, kültür hizmetleri) Çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik / sosyal altyapı ihtiyaçları Projenin fayda-maliyet analizi Projeden etkilenen yerleşim yerleri Projenin ekonomik ömrü Diğer hususlar BÖLÜM 4. MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLER VE DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI (Bölgesel ve çalışma alanı baz alınarak mevcut ve planlanan durum verilmelidir) Arazi kullanım ve mülkiyet durumu a) Tarım ve Hayvancılık a.1. Sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü a.2. Ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları a.3. Hayvancılık türleri, adetleri ve beslenme alanları b) Orman Alanları b.1. Ağaç türleri ve miktarları veya kapladığı alan büyüklükleri b.2. Ocak yerinin işlendiği mescere haritası ve yorumu b.3.sahanın yangın görüp görmediği c) Proje yerinde elden çıkarılacak alanın değerlendirilmesi c.1. Proje sırasında kesilecek ağaçların tür ve sayıları, orman yangınları ve alınacak önlemler, c.2. Elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, arazi kullanım kabiliyeti, c.3. Etkilenecek tabii bitki türleri ve ne kadar alanda bu işlerin yapılacağı c.4. Proje alanında kültür ve tabiat varlıkları durumu, c.5. Proje kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme, ve işletme sonrası) v

6 4.2. Toprak Özellikleri a) Toprak Yapısı ve Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması b) Yamaç Stabilitesi c) Erozyon d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında toprağa etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası ) Jeolojik Özellikler a) Bölge Jeolojisi b) Proje Alanı Jeolojisi c) Cevherleşme d) Depremsellik e) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında jeolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) Hidrojeolojik Özellikler a) Bölge ve proje alanı hidrojeolojik özellikler b) Yüzeysel su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri, c) Yer altı ve termal su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri (su seviyeleri, miktarları, emniyetli çekim değerleri, kaynakların debileri, mevcut ve planlanan kullanımı), d) Proje kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrojeolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası ) Hidrolojik Özellikler a) Bölge ve proje alanı hidrolojik özellikleri b) Projenin göl, baraj, gölet, akarsu ve diğer sulak alanlara göre konumu, su kaynaklarının proje alanına uzaklığı c) Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı (içme, kullanma, sulama suyu, su ürünleri istihsali, ulaşım, turizm, elektrik üretimi, diğer kullanımlar) d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası ) Meteorolojik ve iklimsel özellikler a) Bölgesel ve proje alanı meteorolojik ve iklimsel özellikler b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler sırasında yerel ve bölgesel iklimde oluşabilecek Meteorolojik ve iklimsel etkiler ile alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) Flora-Fauna vi

7 a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Flora-Fauna b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında flora-fauna üzerine etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) Koruma Alanları (Ek-V deki Duyarlı Yöreler listesi kapsamında) a) Proje Alanı ve Etki Alanındaki Koruma Alanları b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında Koruma Alanlarına etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Sınırlandırılmış Alanlar v.b.) a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) BÖLÜM 5. PROJE KAPSAMINDAKİ FAALİYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ (İlgili yönetmelikler kapsamında ve kümülatif olarak gerekli değerlendirme yapılacaktır) Emisyon hesaplamaları (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve sonrası ) Su Kullanımı ve bertarafı ( arazi hazırlık, inşaat, işletme ve sonrası olmak üzere temin edileceği kaynaklar, su miktarları, içme ve kullanma suyu ve diğer kullanım amaçlarına göre miktarları, kullanımı sonrası oluşacak atık suların miktarı ve bertarafı) Atıklar (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere atık türleri, miktarları ve bertarafı) Gürültü kaynakları ve ses seviyeleri (Akustik Rapor) Sağlık koruma bandı mesafesi Doğaya Yeniden Kazandırma Çalışmaları ve Rehabilitasyon Planı Risk Analizi a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı analizi b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında risk durumlarında) alınacak önlemler ( arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası ) Diğer hususlar BÖLÜM 6: PROJENİN ALTERNATİFLERİ (Bu bölümde teknoloji, alınacak önlemlerin alternatiflerinin karşılaştırılması yapılacak ve tercih sıralaması belirtilecektir) BÖLÜM 7: İZLEME PROGRAMI Projenin inşaatı için önerilen izleme programı, projenin işletilmesi ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı vii

8 7.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlilik Tebliği nde Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri başlığının 4. maddesinde yer alan hususların gerçekleştirilmesi ile ilgili program BÖLÜM 8: HALKIN KATILIMI (Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili açıklamaların ÇED Raporuna yansıtılması) BÖLÜM 9: SONUÇLAR (Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve projenin gerçekleşmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme) Ekler Notlar ve Kaynaklar: TABLO DİZİNİ Tablo-1: Projenin Zamanlama Tablosu... 3 Tablo-2: Proje Bedeli Hesabı... 4 Tablo-3: Ruhsat alanı çevresinde yer alan ruhsatlar... 7 Tablo-4: Proje Alanı Koordinatları Tablo-5: Stok Alanı Koordinatları Tablo-6: Bitkisel Toprak Depolama Alanı Koordinatları Tablo-7: Şantiye Alanı Koordinatları Tablo-8: Pasa Alanı Koordinatları Tablo-9 Maden Ocağı İçin Planlanan Üretim Miktarları Tablo-10: Kullanılacak Makine, Araç ve Aletler Tablo-11: Yıllara Göre Kadriye Köyü Nüfusu Tablo 12: Yıllık İşletme Giderleri Tablo 13: İlk Yatırım Tutarları Tablo 14: Yıllık İşletme Karı Tablo-15: Bursa İli Genel Arazi Durumu Tablo-16: Bursa İli Kültür Arazisinin Kullanım Durumu Tablo-17: En Fazla Üretimi Yapılan Tarla Ürünleri ve Verimleri Tablo-18:En Fazla Üretimi Yapılan Meyve Ürünleri ve Verimleri Tablo-19:En Fazla Üretimi Yapılan Sebze Ürünleri ve Verimleri Tablo-20:Bursa İli Hayvan Varlığı viii

9 Tablo-21:Nilüfer İlçesi Hayvan Varlığı (2010) Tablo-22: Proje alanının orman alanı büyüklükleri Tablo-23: Kesilecek Ağaç Adetleri Tablo-24: Doğancı Barajı Özellikleri Tablo-25: Kayapa Göleti Özellikleri Tablo-26: Ortalama Basınç Tablo-27: Maksimum Basınç Tablo-28: Minimum Basınç Tablo-29: Ortalama Sıcaklık Tablo-30: Maksimum Sıcaklık Tablo-31: Minimum Sıcaklık Tablo-32: Ortalama Toplam Yağış Miktarı Tablo-33: Günlük Maksimum yağış Miktarı Tablo-34: Ortalama Nem (%) Tablo-35: Minimum Nem Tablo-36: Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı Tablo-37: Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı Tablo-38: Ortalama Sisli Günler Sayısı Tablo-39: Ortalama Dolulu Günler Sayısı Tablo-40: Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Tablo-41: Ortalama Orajlı Günler Sayısı Tablo-42: En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı Tablo-43: Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Tablo-44: Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Tablo-45: Aylara Göre Rüzgar Yönü ve esme sayıları Tablo-46: Yönlere Göre Rüzgâr Hızı Tablo-47: Ortalama rüzgar hızı Tablo-48: Ortalama fırtınalı günler sayısı Tablo-49: Ortalama kuvvetli rüzgarlı günler sayısı Tablo-50: Proje ve Etki Alanında Bulunan Flora Türleri ve Korunma Statüleri Tablo -51: Proje ve etki alanı (İkiyaşamlılar) Amphibia türleri Tablo -52: Proje ve etki alanı (Sürüngenler) Reptilia türleri Tablo -53: Proje ve etki alanı (Kuşlar) Aves türleri ix

10 Tablo-54: Proje ve etki alanı (Memeliler) Mammalia türleri Tablo-55: SKHKKY Tablo 2.1 Kütlesel Debiler Tablo-56: Günlük Su İhtiyacı Tablo-57: Arazinin Hazırlanması Sırasında Kullanılacak Araçların Ses Gücü Düzeyleri Tablo-58:Arazi Hazırlığı Döneminde Oluşacak Gürültü Düzeyinin Mesafelere Göre Dağılımı Tablo-59:Araçların Ses Gücü Seviyeleri (W) Tablo-60: Ses Gücü Düzeyleri Tablo-61:Üretim Sırasında Kullanılacak Araçların Ses Gücü Düzeyleri Tablo-62: Üretim Çalışmaları Sırasında Oluşacak Gürültü Seviyesinin Mesafelere Göre Dağılımı Tablo-63: ÇGDYY Tablo-4 Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri GRAFİK DİZİNİ Grafik-1:Ortalama-Maksimum-Minimum Basınç Grafik-2:Ortalama-Maksimum-Minimum Sıcaklık Grafik-3:Ortalama Yağış-Günlük Maksimum Yağış (mm) Grafik-4: Ortalama Nem-Minimum Nem Dağılımı Grafik-5: Ortalama Kar Yağışlı Günler sayısı Grafik-6: Ortalama Kar Örtülü Günler sayısı Grafik-7: Ortalama Sisli Günler Sayısı Grafik-8: Ortalama Dolulu Günler Sayısı Grafik-9: Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Grafik-10: Ortalama Orajlı Günler sayısı Grafik-11: Maksimum kar örtüsü kalınlığı Grafik-12: Ortalama ve Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması Grafik-13:Mevsimlere göre Esme Sayıları Grafi5-13: Mevsimlere göre Esme Sayıları Grafik-14: Aylara Göre Esme Sayıları Grafik-15: Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızı ( Uzun Yıllar ) Grafik-16: Fırtınalı Günler Sayısı x

11 Grafik-17: Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Grafik-18: Arazi Hazırlığı Döneminde Oluşacak Gürültünün Mesafelere Göre Dağılım Grafiği Grafik-19: Üretim Sırasında Oluşacak Gürültü Seviyesinin Mesafelere Göre Dağılımı ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil-1 : Proje alanını gösterir uydu görüntüsü... 5 Şekil-2 : Proje Sahasını Gösterir Fotoğraf... 6 Şekil-3: Proje Sahasını Gösterir Fotoğraf Şekil-4 : Nakliye güzergahını gösterir uydu görüntüsü Şekil-5 : Proje alanını gösterir uydu görüntüsü Şekil-6: Mermer Ocağı İş Akım Şeması Şekil-7: Ulaştırma güzergâhı Şekil-8: Bursa Nüfusunun Yıllara Göre Dağılımı Şekil -9 : Proje Alanı Jeolojisi Şekil -10 : Proje Alanı Jeolojisi Şekil-11: Bursa İli Deprem Haritası Şekil-12: Bursa İli nde Meydana Gelen Afetlerin Dağılımı ( ) Şekil -13: Marmara Bölgesi Tektonik Haritası Şekil -14: Türkiye Diri Fay Haritası xi

12 BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI (Tanımı, hizmet amaçları, önem ve gerekliliği, projenin zamanlama tablosu, proje bedelinin nasıl belirlendiği) Bursa İli, Orhaneli İlçesi, Koçu Köyü, İR nolu işletme ruhsatlı sahada Dostlar Mermer San ve Tic Ltd. Şti tarafından işletilmekte olan Mermer Ocağının kapasitesinin arttırılması planlanmaktadır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından tarihinde İR nolu İşletme Ruhsatı ve İşletme İzni verilmiştir. (Bkz.Ek-2.1) Ruhsat bitim süresinde verilen işletme projesi sonucun da mevcut ruhsatta Nilüfer ilçesi, Kadriye köyü olarak belirtilen ruhsat alanı 25/02/2014 tarihinde yeniden düzenlenen ruhsata göre Orhaneli ilçesi, Koçu köyü olarak değiştirilmiştir. Ruhsat sahası için tarih ve 7259 sayılı ÇED Görüşü alınmış olup Ek-2.2 de verilmektedir. Alınan ÇED Görüşünde kapasite m 3 /yıl olarak belirlenmiş olup, söz konusu proje ile kapasite m 3 /yıl olacaktır. Söz konusu proje için hazırlanan Proje Tanıtım Dosyası, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulmuş olup, Valilikçe teşkil edilen komisyon tarafından ÇED Yönetmeliğinin 17. maddesi 2. bendi gereğince ÇED Gereklidir kararı verilmiştir. İlgili karar yazısı Ek-2.3 de verilmektedir. Proje, tarih sayılı ÇED Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik in Madde 7 - Çevresel Etki Değerlendirmesine Tabi Projeler b) Seçme Eleme Kriterlerine tabi olup Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir kararı verilen projelere, ve EK-II listesi 49- Madencilik projeleri: b) m 3 /yıl ve üzeri kapasiteli blok ve parça mermer, dekoratif amaçlı taşların çıkarılması, işlenmesi ve yıllık m 2 ve üzeri kapasiteli mermer kesme işleme ve sayalama tesisleri, kapsamında yer almaktadır. Proje sahasına en yakın yerleşim yeri yaklaşık 750 metre kuzeybatısında bulunan Kadriye Köyü dür. 1

13 Projenin Tanımı Bursa İli, Orhaneli İlçesi Koçu Köyü, İR nolu işletme ruhsatlı sahada Dostlar Mermer San ve Tic Ltd. Şti tarafından işletilmekte olan Mermer Ocağının kapasitesinin arttırılması planlanmaktadır. Söz konusu proje için hazırlanan Proje Tanıtım Dosyası, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulmuş olup, Valilikçe teşkil edilen komisyon tarafından ÇED Yönetmeliğinin 17. maddesi 2. bendi gereğince ÇED Gereklidir kararı verilmiştir. İlgili karar yazısı Ek-2.3 de verilmektedir. ÇED Başvuru Dosyasına esas olan proje alanı 161,63 hektar iken, mevcut tapulu tarım arazileri çıkarılmış ve proje alanı ÇED raporunda 156,83 hektar olarak belirlenmiştir. Nihai ÇED raporunda ise 156,83 hektarlık alan DSİ nin Ek-2.20 de sunulan yazısında ve ekli haritasında açık renk ile belirtilen alan çıkarılmış olup Proje alanı 134,18 hektar olarak belirlenmiştir. Ocak sahasından tel kesme yöntemiyle çıkarılacak mermer blokları kamyonlara yüklenerek satışa sunulacaktır. Kapasite artışı yapılması planlanan Mermer Ocağını gösterir 1/ ölçekli Topoğrafik Harita Ek 3.1 de, 1/ ölçekli Vaziyet planı EK 1.1 de verilmektedir. Yer bulduru haritası Ek-3.10 da yer almaktadır. Kapasite artışı ile birlikte yılda toplam m 3 blok mermer üretilmesi planlanmaktadır. Çalışacak personel sayısı 15 kişi olup, yılda 10 ay, ayda 25 gün, günde 10 saat çalışılacaktır. Projenin Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği Proje alanında mermer üretimi gerçekleştirilecektir. Son yıllarda ülke nüfusunun artması, sanayinin gelişmesi, yerleşim alanlarının genişlemesine paralel olarak yurdumuzda inşaat ve dekorasyon sektöründe büyük bir artış gözlenmektedir. Kalkınmakta olan ülkelerin en iyi göstergelerinden birisi de budur. Bu nedenle de faaliyet için temel olan mermere günümüz koşullarında ne kadar gereksinim duyulduğu aşikârdır. Gerçekleştirilecek proje ile maden kaynaklarının ülke ekonomisine kazandırılması sağlanacaktır. Mermerin başlıca tüketim alanları; inşaat sektörü, güzel sanatlar alanı ve dekorasyondur. En geniş kullanım alanını ise inşaat sektörü teşkil eder. Binaların iç ve dış kaplamaları, merdiven basamakları, sütunlar, şömine, mutfak tezgahları ve banyolar inşaat sektörünün önemli tüketim alanlarını oluşturur. İç dekorasyon malzemesi olarak da; masa sehpa ve çeşitli mobilyalarda kullanılır. Hediyelik eşya ve el sanatları dalında ise: Vazo, biblo, avize, şekerlik, kül tablası, heykel v.s. yapımında bilhassa güzel renkli ve desenli mermer kullanılmaktadır. Mezar taşlarında da önemli ölçüde mermer tüketilmektedir. 2

14 Ayrıca proje kapsamında 15 kişi istihdam edilecek olup, bir ailenin 4 kişiden oluştuğu düşünüldüğünde işletilmesi planlanan projeden yaklaşık 60 kişi fayda sağlayacaktır. Projenin Zamanlama Tablosu Dostlar Mermer San ve Tic Ltd. Şti tarafından işletilmekte olan Mermer Ocağının kapasitesinin arttırılması planlanmaktadır. Kapasite artışı ÇED Olumlu Belgesinin alınması durumunda yapılacak olup, projenin gerçekleşmesi muhtemel zamanlama tablosu aşağıda verilmiştir. (Tablo-1) Tablo-1: Projenin Zamanlama Tablosu Açıklama Mayıs /13 Haziran /13 Ağustos /13 Eylül /13 Ekim /13 Kasım /13 Haziran/14 Temmuz /14 Ağustos/14 ÇED Başvuru Dosyasının Sunulması Halkın Katılımı Toplantısı Bilgilendirme, Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısı ÇED Raporu Özel Formatının Alınması ÇED Hazırlanması Raporunun ÇED Raporunun Sunulması 1. İDK Toplantısı Raporun Nihai Edilmesi Nihai ÇED Raporunun Sunulması ÇED Olumlu Belgesinin Alınması Kapasite Artışı Proje Bedelinin Nasıl Belirlendiği Mermer Ocağının başlıca maliyetleri; Ekipman temin maliyetleri, Arazi hazırlık ve inşaat çalışmalarından kaynaklanacak personel istihdamı, personel ihtiyaçları, ulaşım, inşaat araçları için kullanılacak yakıt gibi maliyetler, 3

15 Projeden kaynaklanacak çevresel etkilerin minimize edilmesi için alınacak önlemlerin maliyeti (atıkların bertarafı, arazinin eski haline getirilesi vs.), İşletme giderleri olarak sıralanabilir. Bu bağlamda işletilmesi planlanan Mermer Ocağı Projesinin Proje Bedeli TL dır. (Tablo-2) Tablo-2: Proje Bedeli Hesabı Gider Kalemleri Genel Harç Bedelleri İşçilik personel gideri Akaryakıt ve yağ gideri Yıllık Gider (TL) 4.839,60 TL ,4 TL ,00 TL Patlayıcı madde gideri - Elk. Enerji gideri Bakım ve onarım gideri Beklenmeyen giderler Genel giderler: Projelendirme gideri: Amortismanlar Toplam Giderler ,00 TL ,00 TL ,00 TL ,00 TL ,00 TL ,00 TL 1.000,000 TL 4

16 BÖLÜM 2: PROJE ALANI VE ETKİ ALANINA AİT MEVCUT DURUMUN BELİRLENMESİ VE ÖZELLİKLERİ (***) (Proje yeri ve etki alanının mevcut durumu ve planlanan durumu ile ilgili olarak çevresel özelliklerin belirtilmesi, çalışma alanının en yakın yerleşim yerine mesafesinin belirtilmesi) 2.1 Proje İçin Seçilen Yerin Konumu Proje alanı; Bursa İli, Orhaneli İlçesi Koçu Köyü, H21-c3 paftada bulunan İR nolu İşletme Ruhsatlı sahanın 134,18 hektarlık kısmında yer almaktadır. Proje sahasının tamamı orman alanında bulunmakta olup, 750 m. kuzeybatısında Kadriye Köyü, 2500 m. Güneydoğusunda Erenler Köyü, 2900 m. Güneybatısında Koçu Köyü, 3000 m. Güneybatısında Ortaköy ve Başköy bulunmaktadır.(şekil-1-2-3) Şekil-1 : Proje alanını gösterir uydu görüntüsü 5

17 Şekil-2 : Proje Sahasını Gösterir Fotoğraf Şekil-3: Proje Sahasını Gösterir Fotoğraf 2 6

18 Proje sahasına en yakın yerleşim yeri yaklaşık 750 metre kuzeybatısında bulunan Kadriye Köyü dür. Ruhsat alanı çevresinde yine mermer üretimi yapan başka ruhsatlar mevcuttur. Ruhsat alanı bitişiğinde yer alan ruhsatların (Tablo-3) gösterildiği harita rapor ekinde sunulmuştur (Bkz. Ek-3.3). Tablo-3: Ruhsat alanı çevresinde yer alan ruhsatlar ERİŞİM NO SİCİL NO RUHSAT SAHİBİ GRUP ALAN (HEKTAR) RUHSAT SAFHASI AY-BUR MER. İNŞ. TAAH. SAN. VE TİC. NİLMERSAN NİLÜFER MER SAN. VE TİC. AŞ.Ş. BAHAR MADENCİLİK SAN. VE TİC. JEOPARK JEOLOJİ MAD. MÜH. BİL. TUR. DAN. SAN. VE TİC. II-B 166,25 İŞLETME II-B 173,75 İŞLETME II-B 193,13 İŞLETME II-B 67,7 İŞLETME RAMAZAN ÇOLAK II-B 98,12 ARAMA Proje alanında lisanslı uygun bulunma kararı alınmış ve/veya lisanslı elektrik üretimi amacı ile yerleşim uygunluk belgesi düzenlenmiş Rüzgar enerji santrali bulunmamaktadır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü nün 26/12/2013 tarih ve 1588 sayılı yazısı Ek-2.16 sunulmuştur. Proje alanında lisanslı Hes projesi bulunmamaktadır. Orman ve Su İşleri Bakanlığı DSİ Hidroelektrik Enerji Dairesi Başkanlığı nın 07/04/2014 tarih ve sayılı görüşü Ek-2.17 sunulmuştur. 7

19 Proje yer seçimi ( İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan yerin, Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde koordinatları ile birlikte gösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları) Bursa İli, Orhaneli İlçesi Koçu Köyü, İR nolu İşletme Ruhsatlı sahada Dostlar Mermer San ve Tic Ltd. Şti tarafından işletilmekte olan Mermer Ocağının kapasitesinin arttırılması planlanmaktadır. Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı Şehir Planlama Şube Müdürlüğü nün 02/05/2013 tarih ve sayılı yazısında 161,63 ha lık mermer ocağı ruhsat ve çalışma alanının, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından onaylanan 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planında Orman Alanı nda kalmakta olup söz konusu faaliyet işletme ruhsatlı saha içerisinde yer aldığından ilgili kurumların ve meri mevzuat kapsamında , ve numaralı çevre düzeni planı hükümleri doğrultusunda hareket edilecektir Orman Alanları ve Çayır- Mera Alanları Orman alanları Orman Bakanlığınca orman alanı tespit edilmiş ve 6831/3373 sayılı Orman Kanunu ile tanımlanan alanlar olup kullanıma yönelik uygulamalar ilgili mevzuat kapsamınca gereği yapılacaktır. Orman alanları içinde özel mülkiyete konu olan alanlar ile orman olarak tapuda tescil edilmemiş ancak orman niteliğini gösteren ve planda orman ve ağaçlık olarak belirlenmiş alanlarda: Kadastral bir yola en az 25 m cephesi bulunma ve 5000 m parsel büyüklüğü oluşturmak kaydıyla ifraz yapılacaktır Konut ve hayvancılık türü yapılar yapılabilir bu alanlarda en fazla emsal (E:0,05 inşaat alanı 250 m 2 yükseklik 6,5m 2 katı olacaktır) Su Toplama Havzaları, Yer Altı Kaynakları Ve Koruma Kuşakları İçme ve kullanma suyu kaynaklarının su toplama havzalarının mutlak ve kısa mesafeli koruma alanlarında Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği ve Teknik Usuller Tebliği nde belirtilen hususlar geçerlidir Su toplama havzalarının orta ve uzun mesafeli koruma alanlarında Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nde belirlenen kullanımlar için bu planın belirlediği kullanım kararları uygulama hükümlerinde belirtilen yapılanma koşulları ile geçerlidir Maden İşletme Tesisleri ve Ocaklar, Maden İşletme Tesisleri ve Ocaklar 26/09/1995 tarih ve sayılı Gayri Sıhhi Müesseler Yönetmeliği nde 1. Derece Gayri Sıhhi Müesseler kapsamında kaldığından Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Genel Müdürlüğünden uygun görüş alınması ve başka bir amaçla kullanılmayacağına konusunda tesis sahiplerince ilgili idareye yazılı taahhütte bulunulması Gayri Sıhhi Müesseler Yönetmeliği ne göre Mülkiyetinden Sağlık koruma bandı bırakılmak suretiyle hazırlanacak 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ilgili idarece onanmadan uygulama yapılmaz Tesis izni için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ndan uygun görüşü doğrultusunda verilebilir Bu tesisler, işçi, soyunma ve barınma amacına yönelik kalıcı olmayan taşınabilir malzemeden yapılmış yapılar yer alabilir Azami 500 m 2 İnşaat alanlı bu yapılarda en fazla yükseklik H:4,50 m, bir 8

20 katı olacaktır Patlayıcı madde depo tesislerinde İçişleri Bakanlığı mevzuatı gereği işlem yapılabilir Söz konusu faaliyet Bursa 2020 çevre düzeni planı hükümleri doğrultusunda 1. Derece Gayri Sıhhi Müesseler kapsamında kaldığından Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Genel Müdürlüğünden uygun görüş alınacak ve başka bir amaçla kullanılmayacağı konusunda ilgili idareye yazılı taahhütte bulunulacak, Sağlık Koruma bandı bırakılmak suretiyle 1/1000 ölçekli uygulama İmar planı yapılacak işçi soyunma ve barınma amacına yönelik kalıcı olmayan yapılar için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından uygun görüş alınacak, azami 500 m2 İnşaat alanlı yapılarda yükseklik 4,5 m ve bir katı olacaktır ve , ve numaralı çevre düzeni planı hükümleri doğrultusunda hareket edilecektir. Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Çevre Koruma Ve Kontrol Dairesi Başkanlığı Çevre Kontrol Şube Müdürlüğü nün 03/09/2013 tarih ve sayılı yazısında Nilüfer Kadriye Köyü mevkiinde yapılması planlanan proje sahası 1/ ve 1/ Ölçekli Onaylı Nazım İmar Planları sınırları dışında olup 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planına göre Orman Alanı nda kalmaktadır. denilmektedir. Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Çevre Koruma Ve Kontrol Dairesi Başkanlığı Çevre Kontrol Şube Müdürlüğü nün yazısı Ek-1.2 de verilmektedir. Bursa İl Özel İdaresi nin 30/09/2013 tarih ve sayılı yazısında söz konusu ruhsat sahasının Bursa 2020 yılı 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planın da orman alanlarında kaldığı ve projenin 5302 sayılı yasa çerçevesin de İl Özel İdaresi nin hizmet götürdüğü yerleşim birimlerindeki çalışmalara olumsuz bir etkisinin olmadığı ancak üretim aşamasında idari sorumluluk alanındaki birim ve tesislere zarar verilmesi durumunda ilgili zarar firma tarafından karşılanacaktır. (Bkz. Ek-2.6) Proje kapsamındaki ünitelerinin konumu Proje kapsamında İR:55180 nolu işletme ruhsatlı saha 161,63 hektar olmakla birlikte bu alanda belirlenen 134,18 hektarlık alan, mermer ocağı kapasite artışı proje alanı olarak belirlenmiştir. İşletme safhasında stok alanı için 0,74 hektar, pasa depolama alanı için 2,54 hektar, bitkisel toprak depolama alanı için 0,45 hektar, şantiye alanı 523,5 m 2 olarak planlanmaktadır. 1/ ölçekli Vaziyet Planı Ek-1.1 de verilmektedir. Alanlarına ait koordinatlar aşağıda verilmektedir. 9

21 Mermer Ocağı Tablo-4: Proje Alanı Koordinatları Nokta No Y X P P P P P P P P P P P P P P ALAN: 134,18 Hektar Mermer Kesme, İşleme ve Sayalama Tesisi (olup olmayacağının açıklanması, varsa detaylandırılması) Proje kapsamında Mermer Kesme, İşleme ve Sayalama Tesisi yapılmayacaktır. Ancak ocak sahasında açık işletme yöntemi uygulanacak olup, tel kesme yöntemiyle mermer, bloklar halinde çıkarılacaktır. Tel kesme işleminde blok ebatına göre karelaj yapılır. Tel kesme direklerinin yerleştirileceği oluklar açılır ve bu hatlar boyunca mermer blokları kesilerek çıkartılır. Yöntemin ana ilkesi özel alaşımlı teli dengeleme ve yönlendirme makaraları yardımı ile kesilecek taş yüzeyine bastırmaktır. Kesmeyi hızlandırmak ve tel-taş sürtünmesini azaltmak için kullanılan su, kesme aralığına akıtılır. Bu yöntem az çatlaklı ve az dolgulu ocaklarda daha iyi sonuç vermektedir. Kesme işleminde sudan başka madde (yağ, kimyasal madde vb) kullanılmayacaktır. Mermer kesme sırasında tozumaya karşı gerekli her türlü tedbir alınacaktır. Açık işletme yönteminde basamaklar oluşturularak ilerleme sağlanır. Basamak genişliği kullanılacak olan iş makinelerinin manevra kabiliyetlerine göre projelendirilir. Mermer ocağı açık işletmelerinde kullanılacak olan kamyonların geri ve ileri manevra yapabileceği ve dönüşlerde rahat ve emniyetli bir şekilde hareket edebileceği bir basamak genişliği yeterli olmaktadır. Bu genişlik uygulamada 20 m olarak alınmıştır. Basamak yüksekliği ise kullanılacak iş makinesinin bom yüksekliği ile orantılı olarak projelendirilir. Kullanılacak olan makine ekskavatör ise basamak yüksekliği bom uzunluğu kadar, paletli veya lastikli yükleyici ise maksimum kova yüksekliğinin 1,5 katı kadar basamak yüksekliği düşünülür. Saha geneli göz önünde bulundurularak ve yapılan ölçümler sonucunda ortalama kalınlık 25 m olarak saptanmıştır. Proje alanında basamak yüksekliği 10 m olarak alınmıştır. Buna göre üretim sırasında 3 ayrı aynada toplam 8 basamak yapılacaktır. Mermer ocağı açık işletmelerinde basamak şev açısı 90 0 dir. İmalat haritası Ek-3.5 de yer almaktadır. 10

22 Stok Alanı Tablo-5: Stok Alanı Koordinatları NOKTA NO Y X S S S S ALAN: 7438,65 m Bitkisel Toprak Depo Alanı Tablo-6: Bitkisel Toprak Depolama Alanı Koordinatları NOKTA NO Y X BT BT BT BT ALAN: 4542,61 m Şantiye/İdari Bina Tablo-7: Şantiye Alanı Koordinatları NOKTA NO Y X Ş Ş Ş Ş ALAN: 523,5 m Nakliye güzergâhı Proje kapsamında ocak sahasından elde edilen mermer, Koçu Köyünün doğusundan Orhaneli-Bursa yolu kullanılarak nakliye edilecektir. Köy yolları kullanılmayacaktır. Nakliye sırasında köy yollarına ve orman yollarına zarar verilmesi durumunda her türlü zarar karşılanacaktır. (Şekil-4) Şekil-4 : Nakliye güzergahını gösterir uydu görüntüsü Şekil-5 : Proje alanını gösterir uydu görüntüsü Proje Alanı Nakliye Güzergâhı 11

23 Diğer Tablo-8: Pasa Alanı Koordinatları NOKTA NO Y X PS PS PS PS PS PS PS ALAN: m Proje Etki Alanının Belirlenmesi ve Etki Alanındaki Mevcut Durum Proje etki alanı belirlenirken faaliyetin çevreye olabilecek tüm etkilerinin değerlendirilerek elde edilen sonuçlar ve bu etkilerin ne kadar mesafede etkili olacağı baz alınarak karar verilir. Bu kapsamda Bölüm 5 te yapılan hesaplamalar ve değerlendirmeler doğrultusunda etki alanı belirlenmiştir. Hava Kalitesi Modelleme çalışması sonucunda elde edilen en yüksek konsantrasyon değerleri Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen sınır değerlerin altındadır. En yakın yerleşim olan Kadriye Köyü nde hesaplanan toz emisyonu hava kirlenmesine katkı değerleri ve yönetmelik sınır değerleri aşağıda verilmiştir. Parametre Saa tlik Günlük (KVS) Yönetmelik değeri (KVS) Aylı k Yıllık (UVS) Yönetmelik değeri (UVS) Havalı asılı partikül madde 31,5 4, ,4 1 0,22 60 En yakın yerleşim olan Başköy Köyü nde hesaplanan toz emisyonu hava kirlenmesine katkı değerleri ve yönetmelik sınır değerleri aşağıda verilmiştir. Parametre Saat lik Günlük (KVS) Yönetmelik değeri (KVS) Aylı k Yıllık (UVS) Yönetmelik değeri (UVS) Havalı asılı partikül madde 28,3 4, ,3 7 0,

24 En yakın yerleşim yeri olan ve proje sahasına 750 metre uzaklıkta bulunan Kadriye Köyü nün, oluşması muhtemel toz emisyonundan etkilenmesi mümkün görülmemektedir. Aynı şekilde gürültü faktörü göz önüne alınırsa oluşacak gürültü seviyesi maksimum ilk 200 metre sonunda sınır değerlerin altına düşmektedir. Bu nedenle projenin etki alanı proje alanı sınırından itibaren 300 metre olarak belirlenmiştir. Proje sahası orman alanında yer almaktadır. Proje etki alanında diğer tarım arazileri bulunmakta olup, herhangi bir faaliyet yoktur Projenin Özellikleri Proje kapsamında kullanılacak üretim yöntemleri, üretim miktarları, iş akım şeması, çalışacak personel sayısı, Projenin Kapladığı Alan Bursa İli, Orhaneli İlçesi Koçu Köyü, İR nolu İşletme Ruhsatlı 161,63 hektarlık sahanın 134,18 hektarlık kısmında Dostlar Mermer San ve Tic Ltd. Şti tarafından işletilmekte olan Mermer Ocağının kapasitesinin arttırılması planlanmaktadır. Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı Şehir Planlama Şube Müdürlüğü nün tarih ve sayılı yazısı ekinde verilen, 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planında Orman Alanı nda kalmaktadır. İlgili yazı Ek-1.2 de verilmektedir. Üretim Yöntemleri Mermer Ocağı Faaliyet sırasında tel kesme yöntemi kullanılmaktadır. Tel kesme işleminde blok ebatına göre karelaj yapılır. Tel kesme direklerinin yerleştirileceği oluklar açılır ve bu hatlar boyunca mermer blokları kesilerek çıkartılır. Yöntemin ana ilkesi özel alaşımlı teli dengeleme ve yönlendirme makaraları yardımı ile kesilecek taş yüzeyine bastırmaktır. Kesmeyi hızlandırmak ve tel-taş sürtünmesini azaltmak için kuvars kumu katılmış su, kesme aralığına akıtılır. Bu yöntem az çatlaklı ve az dolgulu ocaklarda daha iyi sonuç vermektedir. Sahada tel kesme yöntemiyle mermer alınması için açık işletme ve yükselen basamak yöntemi uygulanacaktır. Sahada kesinlikle patlatma yapılmayacaktır. Elmaslı tel kesme yöntemi ile mermer üretimi temel özelliğini, mermer kütlesi içerisinden birbiri ile irtibatlı yatay ve dikey deliklerin delinip, elmaslı telin bu deliklerden geçirilerek, delikler arasında kalan mermer kütlesinin kesilip devrildikten sonra prizmatik bloklar halinde doğranması oluşturur. Elmaslı tel kesme yöntemini ile mermer üretimi için ocakta çalışılacak 13

25 aynanın bir ucunun boşaltılıp, önüne tel kesme makinesinin kurulabileceği, L şeklinde bir ağız açılması gereklidir. Bu işlem en uygun ve ekonomik olarak, aynanın ucunda, aynaya dik bir yüzeyin tel kesme ile kesilmesidir. Ocakta L şeklinde ağız açıldıktan sonra mermer çıkartma işlemi üç etapta gerçekleştirilmektedir; 1- Aynada kesilecek kütlenin sınırlarında dikey ve yatay deliklerin delinmesi 2- Elmaslı telin mermer kütlesine ve tel kesme makinesini koşulması 3- Kesme işlemi. Mermer ocaklarında elmas tel kesme yöntemi ile blok üretimi, telin kayaç içerisinden geçirilip makinenin volanı tarafından çevrilmesi ve bu sırada elmas içerikli boncukların mermeri kesmesi prensibine dayanır. Bu amaçla, öncelikle ana kütle üzerinde elmas telin geçeceği delikler açılır. Kesime muhatap olan ilk noktalar delik yüzeyi ve iki deliğin çakıştığı köşelerdir. Bu nedenle açılan deliklerin düzgünlüğü ve birbiri ile çakışması önemlidir. Blok boyutları tespit edilmiş, delikleri açılmış ve kesim için diğer hazırlıkları tamamlanmış ocaklarda kesim öncesi son aşamayı tel miktarının belirlenmesi oluşturur. İlk kesme aşamasında kullanılacak minimum tel uzunluğu, daima boşta kalan tel, kesime muhatap olan telden fazla olacak şekilde belirlenir. Kesme sırasında mümkün olduğunca tek parça veya en az parçalı tel kullanılır. Parçalı tel kullanılması halinde boncukların aynı yönlü olmasına dikkat edilir. Kesimde kullanılan ve teli oluşturan bocukların çap ve aşınmışlık derecesi birbirine yakın olmalıdır. Mermer kütlesine koşulacak telin boyu (TB); TB=2L+H+15 olarak metre cinsinden hesap edilir. Burada L kesilecek kütlenin uzunluğu, H ise yüksekliğidir. Makine çalıştırılmadan ve yol verilmeden önce volana bağlanan elmas telin kesim yolu temizlenir. Tel güzergâhının 25 cm sağında ve solunda bulunan toplam 50 cm lik temiz bir alan iş güvenliği için gereklidir. Böylelikle çevredeki kırıntıların kesilen ara yüzeylere düşerek sıkışmalara ve tel kopmalarına neden olmaları, kırıntı ve parçaların telin hareketiyle fırlayarak çevreye zarar vermesi ve olası diğer tehlikeler önlenir. Elmas telin mermer yüzeyindeki yolu üzerinde düzensiz noktaların bulunması halinde, söz konusu keskin ve şekilsiz noktalar iş güvenliği ve çalışma kolaylığı nedeniyle külünkler yardımıyla düzeltilir veya buralarda yivler açılır. Gerekmesi halinde, benzer şekilde telin delik çıkış ve dönüş bölümlerinde de yivler açılır. Daha sonra elmas tel üzerindeki kıvrımlar kayboluncaya kadar makinenin geri hareketi ile tel gerdirilir. Telin gerginlik derecesi volanın serbestçe dönemeyeceği, ancak el yardımıyla dönebileceği şekilde ayarlanır. Bu konumda elmas tel, nihai hızına ulaştığı konumda sahip olduğu gerilime oranla daha gevşektir. Elmas tel, volana takıldıktan sonra kesim süresince elmas boncukların tüm çevresinin aynı oranda aşınması ve telin deliklerde yer edinmesi için en az iki devir yapacak şekilde el ile çevrilir, mermere alıştırılır. Bu işlem ile köşeler hafifçe yuvarlanır ve gelecek yük bütün tel boyunca eşit olarak dağıtılır. Böylelikle teldeki kayma gerilmesi düşer ve volan motorunun ilk başlama hareketi için gerekli normal devir sağlanır. Bu işlemlerin yapılması elmas telin yerçekimine karşı hareket ettiği taban kesimlerinde, özellikle kesme işleminin başlarında ve boncukların tel üzerinde sabit olduğu plastik kaplı serttaş elmas tellerinde daha önemlidir. Aksi 14

26 halde düzensiz taban kesimleri ve tel kopmaları söz konusudur. Elmas telin elle döndürülebilecek kadar boşluk içermesi makinenin ilk kalkış hareketini ve telin ilk çevrimini de kolaylaştırır. Ayrıca teldeki boşluk volanının ilk hareketi sırasında, telin dönmemesi halinde volan lastiğinin yanmasını önler. Kesme yolu temizlenmiş, volan etrafından geçirilerek bağlanmış ve mermere alıştırılmış telin kesme yolu üzerine en az bir noktadan yeterli debiye ve basınca sahip su verilir. Su verildikten sonra tel kesme makinesi volanı çalıştırılır ve makinenin geri hareket hızı ayarlanarak mermer blok kesimine başlanır. Kesme işlemi, özellikle tel kopmalarına karşı güvenli bir yere yerleştirilen makinenin kumanda panelinden takip edilir. Ocaklarda ikinci olarak yapılan kesme işlemine sayalama adı verilir. Tel kesme yöntemiyle çalışan ocaklarda kesilen büyük kütlenin nakliyesi mümkün olmadığından sayalama işlemlerinin normal olarak ocakta yapılması gerekir. (Kaynak: URHAN S.,ŞİŞMAN A. Necati,(1993) ) Açık işletme yönteminde basamaklar oluşturularak ilerleme sağlanır. Basamak genişliği kullanılacak olan iş makinelerinin manevra kabiliyetlerine göre projelendirilir. Mermer ocağı açık işletmelerinde kullanılacak olan kamyonların geri ve ileri manevra yapabileceği ve dönüşlerde rahat ve emniyetli bir şekilde hareket edebileceği bir basamak genişliği yeterli olmaktadır. Bu genişlik uygulamada 20 m olarak alınmıştır. Basamak yüksekliği ise kullanılacak iş makinesinin bom yüksekliği ile orantılı olarak projelendirilir. Kullanılacak olan makine ekskavatör ise basamak yüksekliği bom uzunluğu kadar, paletli veya lastikli yükleyici ise maksimum kova yüksekliğinin 1,5 katı kadar basamak yüksekliği düşünülür. Saha geneli göz önünde bulundurularak ve yapılan ölçümler sonucunda ortalama kalınlık 25 m olarak saptanmıştır. Proje alanında basamak yüksekliği 10 m olarak alınmıştır. Buna göre üretim sırasında 4 ayrı aynada 2 şer basamak yapılacaktır. Mermer ocağı açık işletmelerinde basamak şev açısı 90 0 dir. Üretim Miktarları Proje kapsamında Mermer Ocağının nihai kapasitesi m 3 /yıl olacaktır. ÇED Olumlu Kararı verilmesi halinde Maden İşleri Genel Müdürlüğü ne yıllık üretim kapasitesi ile ilgili Revize İşletme Projesi için başvurulacaktır. Mermer Ocağı için planlanan üretim miktarları aşağıdaki tabloda verilmektedir. Tablo-9 Maden Ocağı İçin Planlanan Üretim Miktarları ÇALIŞMA SÜRELERİ ÜRETİM MİKTARLARI ton m 3 Yıl Ay Gün ,4 192 Saat 10 51,8 19,2 15

27 İş Akım Şeması Mermer Ocağına ait iş akım şeması aşağıdaki şekilde verilmektedir. BİTKİSEL TOPRAĞIN SIYRILMASI TOZ+GÜRÜLTÜ TEL KESME YÖNTEMİ İLE MERMER BLOKLARIN ÇIKARILMASI TOZ+GÜRÜLTÜ YÜKLEME TOZ+GÜRÜLTÜ STOK SATIŞ Şekil-6: Mermer Ocağı İş Akım Şeması Çalışacak Personel Sayısı Proje kapsamında 15 kişi istihdam edilecek olup, yılda 10 ay, ayda 25 gün, günde 10 saat çalışılacaktır Üretimde kullanılacak makinelerin, araçların ve aletlerin miktar ve özellikleri, Proje kapsamında 2 adet ekskavatör, 1 adet kesme ve sayalama makinesi, 2 adet yükleyici, 2 adet kompresör, 10 adet kamyon ve 1 adet arazöz ile çalışılacaktır. Kullanılacak makine, araç ve aletlerin miktarları aşağıda tablo halinde verilmektedir. Tablo-10: Kullanılacak Makine, Araç ve Aletler ARAÇ ADET Ekskavatör 2 Kesme Makinesi 1 Yükleyici 2 Kompresör 2 Kamyon 10 16

28 Arazöz 1 Projenin; malzeme seçimi, işletmeye alınması ve çalıştırılmasının ulusal ve uluslar arası standartlara ve ilgili mevzuata uygun olarak yapılacaktır Üretim sırasında tehlikeli, toksik parlayıcı ve patlayıcı maddelerin kullanım durumları, taşınmaları ve depolanmaları İşletme aşamasında tehlikeli, toksik ve patlayıcı madde kullanılmayacaktır. Kamyonların yakıt ikmali ise en yakın dolum istasyonunda yapılacaktır Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (ulaştırma güzergâhı, güzergâh yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı, mevcut trafik yoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, yapılması düşünülen tamir, bakım ve iyileştirme çalışmaları vb.) Proje sahası, Bursa İli, Orhaneli İlçesi, Koçu Köyü civarında yer almaktadır. Proje alanına ulaşım nolu Bursa-Orhaneli karayolundan sağlanacaktır. Bursa- Orhaneli karayolu, nolu Karacabey-Bursa beton asfalt yoluna bağlanmaktadır nolu devlet yolunun 2012 yılı trafik yoğunluğu ortalama taşıt/gün dür. 17

29 PROJE ALANI NAKLİYE GÜZERGÂHI Şekil-7: Ulaştırma güzergâhı 18

30 Proje kapsamında ocak içerisinde ulaşımı sağlamak için stabilize yollar kullanılacaktır. Ocak içi yollar yamaçlardan aşağı toprak kaydırmayacak şekilde ekskavatörle yapılacaktır. Proje alanından şehir merkezine ulaşımı sağlamak amacıyla kullanılacak yollar ise aşağıda verilmektedir. Proje sahasından itibaren orman yolu yaklaşık 2 km., Proje sahası ile Bursa-Orhaneli karayolu arasında bulunan stabilize köy yolu yaklaşık 7,5 km. dir. Proje kapsamında kapasite artışı ile 10 adet kamyon kullanılacak olup, her bir aracın günde en az iki kez nakliye yapacağı düşünülürse; 20 kamyon seferi x gidiş-dönüş= 40 araç yükü olacaktır. Mermerin nakliyesi esnasında kamyonların kullanacağı köy yolu ve diğer yollara herhangi bir zarar verilmeyecek, zarar verilmesi durumunda hasar proje sahibi tarafından karşılanacaktır. Kamyonlarla mermer taşınması sırasında tonaj sınırlamasına ve Karayolu Trafik Yönetmeliği ne uyulacaktır. 19

31 BÖLÜM 3: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI 3.1. Proje ve Etki Alanının Mevcut ve Planlanan Sosyo-Ekonomik Özellikleri Ekonomik özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler) Projeye konu olan faaliyet Bursa İli, Nilüfer İlçesi, Kadriye Köyü civarında yer almaktadır. Ruhsat alanı Orhaneli ilçesi, Koçu köyünde yer almakta olup ruhsat alanına en yakın yerleşim birimi Kadriye köyü olduğundan tüm hesaplamalar buna göre yapılmıştır. Kadriye Köyü nde başlıca geçim kaynakları; odunculuk, hayvancılık ve tarımdır Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı, hane halkı yapısı) Projeye konu olan faaliyet Bursa İli, Nilüfer İlçesi, Kadriye Köyü civarında yer almaktadır. Proje sahasına en yakın nüfus yoğunluklu yerleşim birimi Kadriye Köyü olup, 2010 yılı nüfus sayımlarına göre nüfusu 123 kişidir. Bursa İli, Marmara Bölgesi nin güneydoğusunda yer alır yılı ADNKS ne göre Bursa İli nin nüfusu , Nilüfer İlçesi nin nüfusu , Kadriye Köyü nün 2013 yılı nüfusu 114, Koçu köyü 2013 yılı nüfusu 160 dır. (Kaynak: Bursa İl Çevre Durum Raporu-2010) Şekil-8: Bursa Nüfusunun Yıllara Göre Dağılımı Türkiye de kentlerin genel görüntüsü dışında ilçede kentsel gelişme politikası, süregelen sağlıksız kentleşme yerine, gelişmenin yönlendirilebildiği sağlıklı yaşanılabilir yeni yerleşim yerlerimin oluşturulmasını sağlamıştır. İlçede toplu konut alanlarının çokluğu, her geçen gün nüfusun artmasına zemin hazırlamaktadır. Uludağ Üniversitesinin Görükle Yerleşkesi ile resmi ve özel öğrenci yurtlarının büyük bir kısmının ilçe sınırları içerisinde 20

32 bulunması, yıl içerisinde devamlı bir nüfus sirkülâsyonu olmasına neden olmaktadır. Nilüfer günümüzde hızla büyüyen yerleşim alanı ve üniversite kenti olmasının yanı sıra sınırları içerisinde bulunan organize sanayi bölgeleri ve sanayi siteleri sayesinde bir sanayi yöresidir. Diğer bölgelere nazaran iş olanaklarının daha fazla olması, kamu görevlilerinin ikamet yeri olarak ilçemizi tercih etmeleri Nilüfer İlçesini en çok iç göç alan bölgelerinden biri haline getirmiş, bu kapsamda nüfus artış oranı ile ülkemizde en hızlı büyüyen ilçelerden biri olmuştur. Tablo-11: Yıllara Göre Kadriye Köyü Nüfusu YILLARA GÖRE KÖY NÜFUSU VERİLERİ Sağlık (bölgede mevcut endemik hastalıklar) Bölgede herhangi bir endemik hastalık mevcut değildir İnsan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli faaliyetler Proje alanında heyelan ve kaya düşmesi gibi tehlikelerin oluşması muhtemeldir. Ancak işletme esnasında meydana gelebilecek herhangi bir kaza durumunda Acil Durum Planında belirtilen önlemler alınarak çevre ve insan sağlığı üzerinde meydana gelebilecek olumsuz etkiler en aza indirgenecektir. Acil Durum Müdahale Planı hazırlanmış ve Ek-2.13 de verilmiştir. Muhtemel kazalarda alınacak tedbirler şunlardır; Araç ekipmanlarının ehliyetli ve uzman kişiler tarafından kullanılması Araç ve ekipmanların kontrol ve muayenelerinin düzenli olarak yapılması Personelin muhtemel kazalar hakkında bilgilendirilmesi Saha içerisinde uygun yerlere uyarıcı levha ve ikaz işaretleri konulması (Yaklaşma, Baretini Tak, Tehlikeli, vb.) dır. Faaliyet esnasında yangın tehlikesine karşı güvenliğin sağlanması için teknik normlara uygun yangın söndürücüler bulundurulacaktır. Proje alanı 1. Derece deprem bölgesinde kalmaktadır tarih ve sayılı Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik ve tarih ve sayılı Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır sayılı İş Kanunu ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği nin öngördüğü tüm emniyet 21

33 tedbirleri alınarak gerekli ikaz levhaları yerleştirilecektir. Çalışan personele kişisel koruyucu malzeme verilecek ve kullanmaları sağlanacaktır. Maden işletmelerinde Teknik Nezaretçi bulunması zorunludur. Üretim çalışmalarının gerçekleştirileceği Maden Ocağı na bir Teknik Nezaretçi bulunacak olup, üretim, nakliyat gibi iş güvenliği açısından önemli olan madencilik faaliyetleri Teknik Nezaretçi denetimde gerçekleştirilecektir. Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük e ve Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne uyulacaktır. İş kazalarına karşı gerekli sağlık ve ilk yardım malzemeleri şantiye binasında bulundurulacak, en yakın sağlık kuruluşuna ulaşım için faaliyet sırasında bir araç bulundurulması sağlanacaktır. Doğal afet ve sabotaj ihtimallerine karşı personel eğitimi sağlanacak ve müdahale planı şantiye binasında görünür bir panoya asılacaktır. Proje alanı köşe noktalarına poligon taşları dikilecektir. Mermer Ocağında patlatma yapılmayacak, İşçilerin baret takması sağlanacak, teknik nezaretçi bulundurulacak, uyarı levhaları konulacaktır. Sahanın girişine projeyi ve sahayı tanıtacak bilgilerin yer aldığı tanıtım yazısı konulacaktır. Ağır ve Tehlikeli İşler Tüzüğü hükümlerine, Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik esaslarına, 2872 sayılı Çevre Kanunu, 5491 Sayılı Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile bu kanunlara bağlı olarak çıkan /çıkacak olan yönetmeliklerin ilgili hükümlerine uyulacak mer i mevzuat kapsamında ilgili kurum ve kuruluşlardan gerekli izinlerin alınacaktır. İnsan sağlığı açısından herhangi bir risk oluşmaması için görevli olmayan kişilerin ocak alanı içerisinde bulunulmasına izin verilmeyecek ve bu konuda işçiler uyarılacaktır. Bu amaçla proje alanı içinde uyarıcı levhalar asılacaktır. Çevre Kanunu ve ilgili yönetmeliklerine uyarak gerekli tüm izinler ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alınacaktır. Sahanın girişine projeyi ve sahayı tanıtacak ilgilerin yer aldığı tanıtım yazısı konulacaktır Gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkânları, nüfus hareketleri Proje kapsamında 15 kişinin çalışması planlanmaktadır. Her bir kişinin yaklaşık 4 kişilik bir aileden oluştuğu kabul edilirse 60 kişi bu projeden yararlanacaktır. Projede çalıştırılacak personel çevre ve yakın köylerden seçilerek iş olanağı sağlanmış olunacaktır. Proje kapsamında yapılacak üretim ile ülkemiz ekonomisine katkı sağlanmakla birlikte kullanılacak olan ekipmanların alımı, işçilerin gıda ve giyim giderleri, ekipmanların bakım, 22

34 onarım ve yedek parça giderleri, yakıt giderleri, genel ve beklenmeyen giderler ile birçok sektöre girdi sağlanmaktadır Yöredeki sosyal altyapı hizmetleri (eğitim, sağlık, kültür hizmetleri) Eğitim Hizmetleri: Bursa İli, Nilüfer İlçesi nde okul sayısı bakımından resmi ilköğretim ve lisenin yanında Özel okullar da bulunmaktadır. Nilüfer İlçesi nde bulunan Resmi ilköğretim okulu sayısı 52, özel ilköğretim sayısı 12 ve resmi ve özel anaokulları sayısı 24 dür. İlçede bulunan Resmi lise sayısı 14 ve özel lise sayısı da 14 dür. Kadriye Köyünde, ilköğretim okulu yoktur, fakat taşımalı eğitimden yararlanılmaktadır. Sağlık Hizmetleri: Nilüfer ilçesinde 1 adet Toplum Sağlığı Merkezi bulunmaktadır. Toplum Sağlığı Merkezi ne bağlı 21 adet Aile Sağlığı merkezi bulunmakta olup, Aile Sağlık Merkezlerinde 84 adet Aile Hekimi mevcuttur. Proje alanına en yakın yerleşim yeri olan Kadriye Köyü nde Sağlık Ocağı yoktur. Kültür Hizmetleri: Proje alanı ve çevresinde herhangi bir kültürel etkinlik yapılmamaktadır Çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik / sosyal altyapı ihtiyaçları Faaliyet alanında toplam 15 personel çalışacak olup, çalışacak personel sosyal ihtiyaçlarını proje alanında kurulacak olan yemekhane, WC-duş, yatakhane ve idari binadan karşılayabilecektir Projenin fayda-maliyet analizi Bir projenin fayda-maliyet analizi yapılırken, fayda ve maliyetler parasal olarak ifade edildikten sonra uygun bir iskonto oranı ile iskonto edilerek fayda ve maliyetlerin bugünkü değerleri karşılaştırılarak yatırım projesinin uygulanabilir durumu hakkında karar alınır. Faydanın bugünkü değeri, maliyetin bugünkü değerinden büyükse yatırıma gitmek uygun kabul edilir. 23

35 Proje kapsamında faaliyetten önce yapılacak harcamalar ilk yatırım tutarı olarak göz önüne alınmıştır. Tablo 12: Yıllık İşletme Giderleri Gider Kalemleri Yıllık Gider (TL) Sabit Giderler Değişken Yıllık ruhsat harcı (TL) (TL) - İşçilik personel gideri Akaryakıt gideri Enerji gideri Bakım ve onarım gideri Genel giderler Beklenmeyen giderler Amortismanlar Toplam Giderler Giderler Tablo 13: İlk Yatırım Tutarları YATIRIM TUTAR(TL) Ruhsat İçin Müracaat 6600 Etüt Arama Giderleri Ana Makine Donatım Projelendirme Gideri Arazi Düzenleme Gideri Ulaştırma Gideri Genel Giderler Beklenmeyen yatırım gideri İşletmeye Alma Giderleri 0 Toplam Sabit Yatırım İşletme sermayesi hesaplaması TOPLAM

36 Tablo 14: Yıllık İşletme Karı YILLIK İŞLETME KARI Yıllı Gelir Devlet Hakkı (%2) Ek Devlet Hakkı Yıllık Net Gelir Yıllık Giderler Brüt Kar Brüt Karda Karlılık Oranı 95,90% Kurumlar Vergisi (%20) ,4 Yıllık Net Kar ,6 Net Karda Karlılık Oranı 76,70% Amortismanlar Yıllık Fon Atığı ,6 Not: Brüt karda karlılık oranı ve net karda karlılık oranı projenin üretkenliğine karşılık olarak hesaplanmıştır. Yatırımın geri ödeme süresinin hesabı: Yıllık fon artığı ,60 TL dir. Projenin sabit sermaye yatırımı ise TL dir. Hesaplanan yıllık fon artığına göre projenin sabit sermaye yatırımı 2. yılın ortalarında geri ödendiği görülmektedir. Sahada yılda m 3 mermer üretimi yapılacak olup TL/yıl gelir sağlanacaktır. Buna karşılık TL/yıl gider yapılacaktır. Satış tutarının %2'si Devlet Hakkı ve elde edilecek karın %20 si Gelir Vergisi altında ülke ekonomisine gelir sağlayacaktır. Dostlar Mermer 2012 yılı Migem Satış Bilgi formları ekte yer almaktadır. (Bkz. Ek-2.4) Proje kapsamında birçok gider kalemi açığa çıkacaktır. Bu gider kalemleri; yapılacak olan yeni yatırımlar, çalıştırılacak personel, inşaat giderleri vb. sonucunda gerek yöre halkının istihdam edinmelerini gerekse ülke ekonomisinin kalkınmasında küçükte olsa bir paya sahip olunacaktır. Üretim gerçekleşmesi için ihtiyaç duyulan ara elemanlar dikkate alındığında; yakıt, gıda maddeleri, makine ve ekipmanlar, bu elemanların üretildiği sektörlere dönük olumlu etkiler açığa çıkacaktır. 25

37 Sonuç olarak; proje mermer potansiyeli bakımından önem taşıyan bir bölgededir. Söz konusu proje akılcı planlamalar çerçevesinde yapıldığında bölgenin ekonomik ve toplumsal yaşamı üzerinde olumlu etkileri olacağı öngörülmektedir Projeden etkilenen yerleşim yerleri Proje sahasına en yakın yerleşim yeri yaklaşık 750 metre kuzeybatısında bulunan Kadriye Köyü dür. Ancak proje etki alanı 300 m. olarak belirlendiğinden projenin yerleşim yerlerine olabilecek etkisi minimum düzeyde olacaktır. Proje alanında kesinlikle patlatma yapılmayacaktır Projenin ekonomik ömrü Proje kapsamında üretim faaliyetlerine, sahadaki görünür mermer rezervine ve yıllık üretim miktarına bağlı olarak devam edilecektir. Saha geneli göz önünde bulundurularak ve yapılan ölçümler sonucunda ortalama kalınlık 25 metre olarak saptanmıştır. Rezerv Hesabı Mermer ocağı için planlanan kapasite m 3 /yıl dır. Mermerin yoğunluğu 2,7 ton/m 3 olarak alınmıştır. ( kaynak: Ortalama Uzunluk: 1100 m Ortalama Genişlik: 1000 m Ortalama Kalınlık: 25 m Buna Göre; Görünür Rezerv Miktarı = 1000 m x 1100 m x 25 m = m 3 Mermerin kırıklı, çatlaklı olması, tam düz yüzey olmaması, üzerinde yer alan yamaç molozu ve yüzeydeki toprak ve taşın tamamının ekonomik olmayacağı düşünüldüğünde, blok veriminin %10 olduğu kabul edilirse; x %10 = m 3 Yılda toplam m 3 üretim yapılacağı düşünülürse projenin ömrü; m 3 / m 3 = 57 yıl olacaktır Diğer hususlar Bu bölümde belirtilecek başka bir husus bulunmamaktadır. 26

38 BÖLÜM 4. MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLER VE DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI (Bölgesel ve çalışma alanı baz alınarak mevcut ve planlanan durum verilmelidir) 4.1. Arazi kullanım ve mülkiyet durumu Bursa İli, Nilüfer İlçesi Kadriye Köyü, İR nolu İşletme Ruhsatlı sahada Dostlar Mermer San ve Tic Ltd. Şti tarafından işletilmekte olan Mermer Ocağının kapasitesinin arttırılması planlanmaktadır. İşletme ruhsatı Ek-2.1 de verilmektedir. Proje sahasına en yakın yerleşim yeri yaklaşık 750 metre kuzeybatısında bulunan Kadriye Köyü dür. Proje sahasına ulaşımı sağlamak amacı ile Bursa-Orhaneli yolu kullanılacak olup, proje sahası içerisinde mevcut toprak yol kullanılması planlanmaktadır. Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı Şehir Planlama Şube Müdürlüğü nün 02/05/2013 tarih ve sayılı yazısında 161,63 ha lık mermer ocağı ruhsat ve çalışma alanının, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından onaylanan 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planında Orman Alanı nda kalmakta olup söz konusu faaliyet işletme ruhsatlı saha içerisinde yer aldığından ilgili kurumların ve meri mevzuat kapsamında , ve numaralı çevre düzeni planı hükümleri doğrultusunda hareket edilecektir. Çalışma yapılacak alanlar ile ilgili olarak ÇED sürecinin tamamlanmasını müteakip gerekli orman izinleri ilgili mevzuat çerçevesinde alınacaktır. Orman İzni alınmadan faaliyete geçilmeyecektir. a) Tarım ve Hayvancılık a.1. Sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü Faaliyet alanı çevresinde sulu tarım yapılmamakta, kuru tarım ise sınırlı düzeyde yapılmaktadır. Bursa İli nde tarım yapılan hektar tarım arazisinin hektarı sulanabilir durumdadır. Proje alanı içerisinde herhangi bir sulu ve kuru tarım arazisi bulunmamaktadır. a.2. Ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları Bursa ilinin toplam arazi varlığı hektar olup, bunun hektarını tarım yapılan kültür arazisi teşkil etmektedir. Arazi dağılımı tabloda görüldüğü gibidir. (2010 Yılı Bursa İl Çevre Durum Raporu) 27

39 Tablo-15: Bursa İli Genel Arazi Durumu Toplam Arazinin Kullanım Durumu Alanı (Ha) Oranı (%) Tarım Arazisi ,66 Orman ve Fundalık ,47 Çayır Mera ,26 Su Yüzeyleri ,98 Doğal Su Yüzeyleri Akarsu Yüzeyleri Gölet Yüzeyleri 233 Baraj Rezervuar Yüzeyleri Diğer ,63 T O P L A M ,00 Araziye Tablo-16: Bursa İli Kültür Arazisinin Kullanım Durumu Kullanım Şekli Alanı(Ha) Dağılım % Tarla Arazisi ,34 Sebzelik ,40 Meyvelik ,13 Bağlar ,95 Zeytinlik ,8 Nadas Alanı ,97 Tarıma Elverişli Olup Kullanılmayan Arazi ,40 Örtü Altı Tarım Alanı 63 0,01 T O P L A M ,00 Tablo-17: En Fazla Üretimi Yapılan Tarla Ürünleri ve Verimleri Ürün Cinsi Üretim (ton) Verim (kg/da) Buğday Arpa Patates Şekerpancarı Soğan (Kuru) Ayçiçeği Mısır (Dane) Tablo-18:En Fazla Üretimi Yapılan Meyve Ürünleri ve Verimleri Üretim(ton) Verim (kg/ağaç) Ürün Cinsi Üzüm (kg/da) Zeytin , ,4 4 Şeftali (Nektarin dahil) , , ,2 36 Elma , ,

40 Çilek (kg/da) Ceviz , , İncir Kiraz , , Armut , , Erik , , Tablo-19:En Fazla Üretimi Yapılan Sebze Ürünleri ve Verimleri Üretim (Ton) Verim Kg/Da. Ürün Cinsi Domates Hıyar , Siv.Çarl.Biber Dolma Biber , Taze Fasulye , Patlıcan , Pırasa , Lahana(Beyaz) , Ispanak Bezelye Proje sahası orman alanında yer almakta olup, tarımsal nitelikte ekonomik değeri olan ürün bulunmamaktadır. a.3. Hayvancılık türleri, adetleri ve beslenme alanları Bursa İli nde çayır ve mera varlığı yetersiz olduğundan özellikle büyükbaş hayvancılıkta yoğun olmak üzere açık ve kapalı ahırlarda entansif yetiştiricilik yaygın durumdadır. Hayvan varlığı aşağıdaki tabloda yer almaktadır. (2010 Yılı Bursa İl Çevre Durum Raporu) Tablo-20:Bursa İli Hayvan Varlığı İLİN HAYVAN VARLIĞI MİKTAR DAĞILIMI (BAŞ) Koyun Kıl Keçisi Manda 960 Sığır Toplamı Kültür Irkı (%61) Melez (%34) Yerli (%5) At Tavuk (Yumurtacı) Tavuk (Broiler) Kaz-Ördek-Hindi Arı Kovanı (Yerli) Arı Kovanı (Fenni)

41 Tablo-21:Nilüfer İlçesi Hayvan Varlığı (2010) Koyun Sayısı (adet) Kılkeçi Sayısı (adet) Sığır sayısı (adet) At sayısı (adet) 112 Yumurtacı tavuk sayısı (adet) Broiler tavuk sayısı (adet) Arı kovanı sayısı (yerli+fenni) (adet) b) Orman Alanları Proje sahası orman alanında bulunmaktadır. Bursa Orman Bölge Müdürlüğü nün tarih ve sayılı yazısı ekinde verilen ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formunda ÇED Yönetmeliği ve 6831 Sayılı Orman Kanunu Kapsamında yapılan değerlendirmeler sonucunda söz konusu faaliyetin ormanlar ve ormancılık çalışmalarına olumsuz etkisi bulunmamaktadır. denilmektedir. Proje alanı orman yangınları açısından 1. Derece hassas bölgededir. İdarenin göstereceği tedbirler alınarak izin aşamasında taahhüt senedinde belirtilecektir. Bursa Orman Bölge Müdürlüğü nün görüşü Ek-2,9 da verilmektedir. Orman alanları için kamulaştırma söz konusu değildir. Proje sahasının tamamı orman alanında kalmakta olup, meşcere tipi, kapalılığı Tablo- 22 da yer almaktadır. Tablo-22: Proje alanının orman alanı büyüklükleri BÖLME MEŞCERE TİPİ AÇIKLAMALARI KAPALILIK ALANI (m 2 ) NO 53 Mab3-T Taşlık ve Kayalık Zeminlerde bulunan Baltalıktan gelen Meşe Meşceresi 48 Mab3-T Taşlık ve Kayalık Zeminlerde bulunan Baltalıktan gelen Meşe Meşceresi 47 Mab3-T Taşlık ve Kayalık Zeminlerde bulunan Baltalıktan gelen Meşe Meşceresi 49 Mab3-T Taşlık ve Kayalık Zeminlerde bulunan Baltalıktan gelen Meşe Meşceresi 51 Mab3-T Taşlık ve Kayalık Zeminlerde bulunan Baltalıktan gelen Meşe Meşceresi 30

42 47 BM Çeşitli nedenlerle kapalılığı bozulmuş, bozuk nitelikli saf meşe koru meşcereleridir. 49 BM Çeşitli nedenlerle kapalılığı bozulmuş, bozuk nitelikli saf meşe koru meşcereleridir BM-T Çeşitli nedenlerle kapalılığı bozulmuş, bozuk nitelikli saf meşe koru meşcereleridir BM-T Çeşitli nedenlerle kapalılığı bozulmuş, bozuk nitelikli saf meşe koru meşcereleridir Knab3 Kayın Knab3 Kayın Knab3 Kayın Mab3 Taşlık ve Kayalık Zeminlerde bulunan Baltalıktan gelen Meşe Meşceresi Orman Kanununun 16. maddesi kapsamında toplam ,88 m 2 alanda (37.490,46 m 2 lik alana Altyapı Tesis izni, 2.440,00 m 2 lik alana kesme işletme ve ,42 m 2 lik alanda maden açık işletme için) izin alınmış olup, kapasite artışı yapılacak alan için de aynı mevzuat kapsamında izin alınacaktır. Halihazırda çalışma yapılan alanlar için orman izinleri alınmış olup Ek-2.5 de verilmektedir. b.1. Ağaç türleri ve miktarları veya kapladığı alan büyüklükleri Çalışma yapılacak sahanın tamamı orman arazisidir. Sahada bulunan mevcut ağaç cinsleri meşe ve kayın ağaçlarıdır. Proje sahasın kesilecek ağaç sayısı Tablo-23 da yer almaktadır. 31

43 Proje alanında, çalışma devam ederken görünür rezerv tespitine bağlı olarak alınacak Orman İzinleri kapsamında Orman Bölge Müdürlüğü ile birlikte arazi tespit çalışması yapılarak kesilecek ağaç sayısı belirlenecek olup, ağaç kesimi tamamen Orman Bölge Müdürlüğü nezaretinde yapılacaktır. Sahanın Kadastro Haritası Ek-3.9 da yer almaktadır. Tablo-23: Kesilecek Ağaç Adetleri BÖLME NUMARASI MEŞCERE TİPİ b.2. Ocak yerinin işlendiği mescere haritası ve yorumu Proje alanı Bursa Orman Bölge Müdürlüğü, Orhaneli Orman İşletme Müdürlüğü, Karıncalı Orman İşletme Şefliği sınırlarında, meşcere haritasının 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53 ve 98 nolu bölme numaralarında kalmaktadır. Meşcere haritası Ek-3.8 de yer almaktadır. Ocak sahasını gösterir meşcere haritası incelendiğinde genel olarak bozuk meşe (BM) ve genç ince ağaçlık meşeden (Mab3) oluştuğu görülmektedir. Proje sahasının işlendiği onaylı meşcere haritası EK-2.9 da verilen Orman Bölge Müdürlüğü Görüşü ve inceleme raporunda verilmektedir. ALANI (m2) AĞAÇ CİNSİ AĞAÇ ADEDİ (Ha.) b.3.sahanın yangın görüp görmediği SERVET (Ha./m3) ARTIM (Ha./m3) 2014 yılına uyarlama TOPLAM (m3) TOPLAM AĞAÇ ADEDİ Saha daha önce yangın görmemiştir. Ancak saha orman yangını açısından hassas bir bölge olup, çalışmalar sırasında alınacak önlemler madde halinde aşağıda verilmektedir: TOPLAM SERVET Mab3-T ,889 Kayın 131 3,018 0,143 0,858 3, ,88 179,51 Meşe ,848 0,942 5,652 26, BM-T , BM 16856, BM 14751, BM-T ,5 Knab ,11 Kayın ,080 0,771 4,626 23, ,28 138,71 Knab ,391 Kayın ,080 0,771 4,626 23, ,6 55,332 Knab3 9940,016 Kayın ,080 0,771 4,626 23, ,6 18,88 Knb ,333 Kayın ,080 0,771 4,626 23, ,56 120,01 Mab3 2207,395 Kayın 131 3,018 0,143 0,858 3,876 28,82 0,66 Meşe ,848 0,942 5,652 26, Knb4 1819,662 Kayın ,080 0,771 4,626 23, ,52 3,43 TOPLAM RUHSAT ALANI ,26 516,532 Sahada kazma kürek ve yangın söndürme aletleri bulundurulacaktır. Proje alanı içerisinde su dolu tanker bulundurulacaktır. Çalışan personele yangın ile ilgili eğitim verilecektir. Proje alanı etrafında uyarı levhaları asılı bulundurulacaktır. 32

44 Herhangi bir nedenle yangın çıkması durumunda ilk müdahale çalışanlar tarafından yapılacak ve Orman İşletme Şefliğine haber verilecektir. c) Proje yerinde elden çıkarılacak alanın değerlendirilmesi c.1. Proje sırasında kesilecek ağaçların tür ve sayıları, orman yangınları ve alınacak önlemler, Ocak alanında, çalışma devam ederken görünür rezerv tespitine bağlı olarak alınacak Orman İzinleri kapsamında Orman Bölge Müdürlüğü ile birlikte arazi tespit çalışması yapılarak kesilecek ağaç sayısı belirlenecek olup, ağaç kesimi tamamen Orman Bölge Müdürlüğü nezaretinde yapılacaktır. Faaliyet alanı, orman alanı içinde bulunduğundan alanda ve çevresinde olabilecek bir yangın ihtimaline karşı tesiste kazma, kürek ve yangın söndürme aletleri bulundurulacaktır. Herhangi bir nedenle yangın çıkması durumunda ilk müdahale çalışanlar tarafından yapılacak ve Orman İşletme Şefliğine haber verilecektir. c.2. Elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, arazi kullanım kabiliyeti, Proje sahasının tümü orman alanıdır. Bu nedenle elden çıkarılacak tarım alanı yoktur. Nakliye ve faaliyet sırasında çevrede bulunan tarım alanlarına zarar verilmeyecek ve belirlenen koruma bandı mesafelerine uyulacaktır. c.3. Etkilenecek tabii bitki türleri ve ne kadar alanda bu işlerin yapılacağı Ocak alanında, çalışma devam ederken görünür rezerv tespitine bağlı olarak alınacak Orman İzinleri kapsamında Orman Bölge Müdürlüğü ile birlikte arazi tespit çalışması yapılarak kesilecek ağaç sayısı belirlenecek olup, ağaç kesimi tamamen Orman Bölge Müdürlüğü nezaretinde yapılacaktır. Orman izni alınacak bölgelerin tamamında çalışma yapılacak olup mevcut ağaçların kesiminden sonra saha üzerinde bulunan bitkisel toprak sıyrılacak olup, ileride rehabilitasyon ve ağaçlandırma çalışmalarında kullanılmak üzere bitkisel toprak depolama alanında bekletilecektir. c.4. Proje alanında kültür ve tabiat varlıkları durumu, Proje alanında Kültür ve Tabiat Varlıkları bulunmamaktadır. Kültürel değere sahip olabilecek herhangi bir değere rastlanıldığında faaliyet derhal durdurulacak ve ilgili kurumlara haber verilecektir. 33

45 c.5. Proje kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme, ve işletme sonrası) Mermerin proje alanından alınabilmesi için üretime bağlı olarak kademe kademe bitkisel toprak sıyırma işlemi gerçekleştirilecektir. Sıyrılarak alınacak olan bitkisel toprak, üretim esnasında zayii olmaması için Vaziyet Planında da gösterildiği gibi üretimin yapılmayacağı Bitkisel Toprak Depolama Alanında depolanacak ve üretim çalışmasının tamamlanmasını müteakip ocak alanının rehabilite edilmesi çalışmalarında kullanılacaktır. Proje alanı ormanlık alanda bulunduğundan, çalışma yapılacak alanlarda ağaç kesimi söz konusudur. Ancak sahada üretim çalışmaları bittikten sonra, saha rehabilitasyon planına uygun şekilde rehabilite edilecektir. Proje kapsamında çalışacak personele, ormanların korunması hakkında eğitim verilecektir. Pasa döküm alanı belirlenirken erozyona, heyelana sebep olmayacak meyilde arazi seçilmiş ve çevredeki dere, baraj, gölet vb. sularını kirletmeyecek şekilde gerekli tedbirler alınacaktır. İzin alınmayan yerlere ve izin alınmayan ormanlara pasa dökülmeyecektir. Proje sahasının tamamı orman alanında kalmaktadır. Proje kapsamında açık ocak işletmeciliği esnasında çıkacak hafriyat, pasa vb. stoklanacağı alanın ve madencilikle ilgili tesislerin yapımı planlanırken orman alanı dışında alternatif sahalar araştırılacak eğer bu mümkün değilse ruhsat sahası içinde orman içi açıklık veya bozuk orman alanları tercih edilecektir. Bitkisel topraklar ile ekonomik değeri olmayan pasa ve hafriyatı ayrı olarak stoklanacaktır. Oluşan bitkisel topraklar stok sahasında depolanırken erozyonu engellemek amacıyla çimlendirilecektir. Faaliyet kapsamında mevcut yollar kullanılacaktır. Kullanılacak orman yollarının bakım ve onarımı yapılacaktır. Yeni yol yapılması durumunda yapılacak yolların yamaçlardan aşağı toprak kaydırmayacak şekilde ekskavatörle yapılacaktır. Proje ile ilgili hazırlanmış olan rehabilitasyon projesi eklerde verilmiştir.(bkz. Ek.2.14) 4.2. Toprak Özellikleri a) Toprak Yapısı ve Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması Proje alanı orman arazisinde bulunmakta olup, yer yer taşlık ve kayalıktır. Saha genel olarak eğimli bir yapıya sahip olup, zeminde akma, oturma, deformasyon gözlenmemiştir. 34

46 b) Yamaç Stabilitesi Mermer Ocağı nda açık işletme yöntemi ile üretim gerçekleştirilecek ve basamaklar oluşturularak ilerleme sağlanacaktır. Basamak genişliği kullanılacak olan iş makinelerinin manevra kabiliyetlerine göre projelendirilir. Mermer ocağı açık işletmelerinde kullanılacak olan kamyonların geri ve ileri manevra yapabileceği ve dönüşlerde rahat ve emniyetli bir şekilde hareket edebileceği bir basamak genişliği yeterli olmaktadır. Bu genişlik uygulamada 20 m olarak alınmıştır. Basamak yüksekliği ise kullanılacak iş makinesinin bom yüksekliği ile orantılı olarak projelendirilir. Kullanılacak olan makine ekskavatör ise basamak yüksekliği bom uzunluğu kadar, paletli veya lastikli yükleyici ise maksimum kova yüksekliğinin 1,5 katı kadar basamak yüksekliği düşünülür. Saha geneli göz önünde bulundurularak ve yapılan ölçümler sonucunda ortalama kalınlık 25 m olarak saptanmıştır. Proje alanında basamak yüksekliği 10 m olarak alınmıştır. Buna göre üretim sırasında 3 ayrı toplam 8 basamak yapılacaktır. Mermer ocağı açık işletmelerinde basamak şev açısı 90 0 dir. Proje alanında madencilik faaliyetleri yapılacağından yamaç eğimleri ve topografyada oluşacak değişiklikler rehabilitasyon çalışmaları ile stabil hale getirilecektir. c) Erozyon Proje kapsamında üretim çalışmaları ile eş zamanlı olarak gerçekleştirilecek ve üretimin tamamlanmasını takiben hız kazanacak olan rehabilitasyon çalışmaları kapsamında bitkisel toprağın tekrar yüzeye yerleştirilmesi ile birlikte üzeri çimlendirilecektir. Bundaki amaç çimlendirmeyle birlikte erozyona karşı önlem almaktır. Çimler hem yağmur damlalarının toprağa çarpma hızını kesecek, hem de yüzeye düşen suyun akış hızını azaltacaktır. Bu ise yüzeye inen suyun toprak taneciklerini taşıma kapasitesini düşürecektir. d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında toprağa etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası ) Proje kapsamında mermer ocağında arazi hazırlık döneminde bitkisel toprak sıyrılarak alınacaktır. Sıyrılacak olan bitkisel toprak faaliyet sona erdiğinde rehabilitasyon çalışmalarında kullanılmak üzere depolanacaktır. Depolanan bitkisel toprağın rüzgâr gibi etkenlerle kaybının yaşanmaması için depolandığı yerde kaybını önlemek amacıyla bitkilendirme çalışması yapılacaktır. Proje ile ilgili hazırlanmış olan rehabilitasyon projesi eklerde verilmiştir.(bkz. Ek.2.14) Faaliyet esnasında çalışacak personelden kaynaklanacak evsel nitelikli sıvı atıklar sızdırmaz fosseptik tankında toplanacak böylece toprağa karışmayacaktır. Oluşması muhtemel katı atıklar ise tarihli ve sayılı Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Değişiklikleri ile Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 18 de belirtildiği gibi biriktirme kaplarında, 35

47 niteliklerine göre ayrılarak nakliye güzergâhında bulunan konteynırlara götürülerek atılacaktır. Tesiste oluşabilecek atıklar ile ilgili olarak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır Jeolojik Özellikler a) Bölge Jeolojisi İnceleme alanı ve çevresinde en altta Paleozoyik yaşlı Kocadere Metamortıtleri ile Paşalar Mermeri bulunmaktadır. Daha üstte ise, Triyas yaşlı Karakaya Formasyonu, Paleosen yaşlı Çataldağ Graniti, Miyosen yaşlı Değirmendere Formasyonu ve Mudamköy volkanitleri görülmektedir. Kuvatemerde ise Alüvyonlar oluşmuştur. Jeoloji haritası ve kesitleri Ek-3,4 de yer almaktadır. PALEOZOYİK Kızıltepe Metamorfitleri: İnceleme alanının da görülen metamorfık kayaçlar, genellikle Muskovit-kuvars şist, muskovit kuvars-klorit şist, kuvars-biyotit şist, albit-cpidot-kloıit şist, amfıbolit, kalkşist litolojilerinden oluşmuştur. Kontakt metamorfızma belirgindir. Triyas sedimanlarının granit kenarlanndaki kontakt metamorfık karşılıkları olarak da düşünülebilir. Birimin kalınlığı yaklaşık 100 m. dolayında olup, içerisinde fosil bulunmamaktadır. Yaşı stratigrafık konumu nedeniyle Paleozoyik olarak kabul edilmiştir. Paşalar Mermeri: İnceleme alanının çevresinde Kızıltepe metamorfitleri üzerinde konkordan olarak görülen mermerler, rekristalize kireçtaşlarından oluşmakta olup, beyaz, beyazımsı gri. orta tabakalanmalıdır. Birimin kalınlığı m. arasında olup, yaşı Kızıltepe metamorfitleri ile olan konumu nedeniyle Paleozoyik olarak kabul edilmektedir. MESOZOYİK Karakaya Formasyonu: İnceleme alanının çevresinde bu birim; kırıntılı kayalar ve içlerindeki kireçtaşı bloklarından oluşmuştur. Litolojisine göre mor renkten bej renge kadar değişik renklerde izlenir. Genel olarak çamurtaşı ve kumtaşından oluşan formasyon içinde grovak, konglomera, kuvarsit, radyolarit ile sleyt bant ve mercekleri görülür. Bu litolojiler yer yer az metamorfik olarak gözlenir. Formasyon içerisinde irili-ufaklı düzensiz bloklar halinde görülen rekristalize kireçtaşı blokları gri, siyahımsı gri, bej renklerde olup içerdikleri fosillere göre Üst Permiyen yaşlıdırlar ve birim içerisinde olistolit olarak kabul edilirler. Birimin kalınlığı yaklaşık belirsiz olup 600m den daha kalın olduğu düşünülmektedir. Birimin yaşı; içerisindeki Aktaştepe kireçtaşı üyesinin (inceleme alanı dışında) içerdiği fosillere dayanılarak Triyas olarak kabul edilmekledir. 36

48 SENOZOYİK Paleojen Çataldağ Graniti: İnceleme alanının kuzeybatısında, görülmektedir. Bileşimleri itibariyle siyonogranit ve granodiyorit arasında değişirler. Bu plutonların kontakt zonlarındaki metemorfızma albit-epidot hornfels fasiyesini nadiren geçmektedir. Kontaktlar genellikle keskin olup zonları oldukça geniştir. Bu kesimlerde görülen kayaçlar holokristalin forfirik dokulu olup homblendce zengindir. Esas olarak kuvars ve ortoklas, daha az olarak oligoklas ve biyotit, homlend ve muskovit içerir. Ayrıca geç magmatik evreye ait aplit ve daha az granoforfir damarları görülmektedir. Bu plutonların yaşı diğer kayaçlarla olan konumu nedeniyle Paleojen olarak kabul edilmektedir. Miyosen Değirmendere Formasyonu: İnceleme alanı çevresinde geniş alanlar kaplayan birim. Karasal ortamda oluşmuş konglomera, kumtaşı, kiltaşı, marn, killi kireçtaşı ve kireçtaşı ardalanmasından oluşmuştur. Genellikle kırmızımsı kahve, sarımsı bej, kirli beyaz renkli, yer yer az belirgin, yer yer belirgin, ince-orta tabakalıdır. Konglomeralar; gevşek tutturulmuş olup çakıllar yarı yuvarlak, küt ve köşelidir. Kumtaşları; yer yer gevşek, yer yer sıkı tutturulmuş, orta boylanmalı, tüf ve kalsit çimentoludur. Kiltaşları ve marnlar yer, yer laminalıdır. Kireçtaşları; sert, bol kırıklı yer yer silisifiyedir. Birimin yaşı; alt seviyelerinde yer, yer görülen kömür oluşumlarından yaptırılan polen analizleri sonucunda Miyosen olarak belirlenmiş olup, birimin kalınlığı 350 m. dolayındadır. Mudamköy Volkanitleri: Bölgede kısmen dar, kısmen geniş bir yayılım gösterecek şekilde serpiştirilmiş olarak bulunan volkanik kayaçlar, inceleme alanının güneybatısında birkaç küçük mostrada görülmektedir. Bu volkanik kayaçlar, sarımsı, grimsi, beyazımsı riyodasitik, kirli sarı toprağımsı renkli dasitik, yeşilimsi gri, siyahımsı renkli bazaltik ve kırmızımsı, pembemsi, kahvemsi renkli andezitik lav, tüf ve aglomeralardan oluşmuştur. Volkanik kayaçlarda hidrotermal alterasyon sonucu kaolinleşme, limonitleşme, silisleşme sık görülür. Birimin kalınlığı belirsizdir. Kuvaterner Alüvyon: İnceleme alanının çevresinde görülen alüvyonlar tutturulmamış kil, kum ve çakıldan oluşmaktadır. Alüvyon kalınlığı dere yataklarının konumuna göre değişiklikler göstermekte olup, inceleme alanında alüvyon kalınlığının yer yer 50 m nin üzerinde olacağı tahmin edilmektedir. 37

49 b) Proje Alanı Jeolojisi Ruhsat sahası ve yakın çevresindeki jeolojik dizilimin adlandırılmasında MTA Genel Müdürlüğünce hazırlanan Mustafakemalpaşa (Bursa) ve Dolayının Jeolojisi (1980- Yalçınkaya S.,Afşar Ö.P.) isimli etüt raporunda ve arazi çalışmalarından yararlanarak hazırlanmıştır. Proje alanın da gözlenen birimlerin fotoğrafı Şekil-9 da verilmiştir. Şekil -9 : Proje Alanı Jeolojisi 1. Triyas 1.2.Karakaya Grubu Çalışma alanının sadece kuzey kısmında görülür. Rengi kırmızımsı-kahve, çok az metamorfizmaya uğramış birimlerden oluşur. Kuvartsşist ve mermer çakıllı aglomera, kumtaşı, mikalı kumtaşı, grovak, silttaşı, kiltaşı ardalanmasından meydana gelir. Yer yer yaygın radyolarit, çört, diyabaz, spilit sokulumları görülür. Yanal ve düşey geçişli yeşil renkli metaspilit, spilitik bazalt, metabazalt, metatüf ve volkaniklerden oluşur. Birimin içindeki dev kireçtaşı blokları siyah-grimsi ve boz renklerde olup Permokarbonifer yaşlıdırlar. Tahmini kalınlığı 250 metreyi bulan Karakaya Grubunu oluşturan kayaçların litolojileri zaman zaman derinleşen, fakat genellikle sığ ve dengesiz bir ortamı belirtir. Kırıntılı tanelerin şekilleri özellikle feldispatların şekillerinin bozulmayışları çökelmenin çabuk ve beslenme havzasına yakın olduğunu işaretler. Karakaya Grubunun kapsadığı bloklar 50 cm.den kilometreye kadar değişmektedir. 38

50 2.Jura 2.1. Dağakça Formasyonu Alttan bir diskordansla sınırlanan, üstten karbonat fasiyesine geçiş gösteren kirli sarıgri-yeşilimsi gri renklerde, alttan taban çakıltaşı ile başlayıp, konglomeratik kumtaşı, kumtaşımarn ardalanması şeklinde devam eden, katmanlı, gevşek tutturulmuş kırıntılılar Dağakça Formasyonunu oluştururlar. Tamamen altında bulunan Karakaya Grubunun malzemesiyle oluşmuş ve tane boyutları alttan üste doğru ufalma gösteren taban çakıltaşı okside olması nedeniyle yer yer kızıldır. Dağakça Formasyonu bir transgresyonun varlığını kesin olarak gösterir. Kırıntılı malzeme ilerleyen denizin karaya yakın olan sığ ortam koşullarını belirler. Çalışma alanında mostra vermeyen Dağakça Formasyonu Karakaya Grubu üzerinde açısal diskordansla oturur. Üste doğru İnatlar Kireçtaşı ile geçiş gösterir ve onun tabanını oluşturur. İçindeki lamelli fosillerden yaş elde edilememiştir. Ancak üste doğru geçişli olduğu İnatlar Kireçtaşı ile birlikte ele alınmalıdır. Transgresyon nedeniyle ruhsat sahasında görülmez İnatlar Kireçtaşı Alttan Dağakça Formasyonu ile geçişli, orta-kalın katmanlı, bol kıvrımlı ve eklemli, genelde gri, bej renkli, kırıntılılarla geçiş zonu pembe renkli, orta seviyeleri çört ve sileks yumrulu, midye kabuğu kırılma yüzeyli, bol mikro ve makro fosillidir. Genel uzanımı kuzeygüney olan İnatlar Kireçtaşı ruhsat sahasında geniş bir alan kaplar. Ruhsat sahasının batısında görülür. Daha önce çalışanlarca İnatlar Kireçtaşının kalınlığı yer yer değişse de ortalama 220 metre olarak saptanmıştır. Kırıntılı malzemeden oluşmuş Dağakça Formasyonu ile geçişli olan İnatlar Kireçtaşı aynı denizin 2 ayrı fasiyesini oluştururlar Denizin karaya yakın tarafında kırıntılılar (Dağakça Formasyonu), karadan uzakta ise İnatlar Kireçtası oluşmuştur. Bazı yerlerde İnatlar Kireçtaşının Karakaya Grubunun üzerine direkt olarak geldiği gözlenir. Bu durum Jura denizinin Karakaya Grubu üzerine transgressif olarak geldiğini gösterir. Kırıntılıların (Dağakça Formasyonu) kireçtasları ile geçis gösteren zonu, yani pembe rengiyle karakteristik olan kumlu kireçtaşları yaklaşık 20 metre kalınlıkta bir kılavuz seviye özelliğindedir. Burada bol miktarda ammonit fosili mevcuttur. Ayrıca bol miktarda mikrofosil de bulunur. Bu fosillere dayanarak birime Orta Jura-Alt Kretase yaş uygulanmıştır. Şekil -10 : Proje Alanı Jeolojisi 2 39

51 c) Cevherleşme Proje kapsamında üretim faaliyetlerine, sahadaki görünür mermer rezervine ve yıllık üretim miktarına bağlı olarak devam edilecektir. Saha geneli göz önünde bulundurularak ve yapılan ölçümler sonucunda ortalama kalınlık 25 metre olarak saptanmıştır. Rezerv Hesabı Mermer ocağı için planlanan kapasite m 3 /yıl dır. Mermerin yoğunluğu 2,7 ton/m 3 olarak alınmıştır. ( kaynak: Ortalama Uzunluk: 1100 m Ortalama Genişlik: 1000 m Ortalama Kalınlık: 25 m Buna Göre; Görünür Rezerv Miktarı = 1000 m x 1100 m x 25 m = m 3 Mermerin kırıklı, çatlaklı olması, tam düz yüzey olmaması, üzerinde yer alan yamaç molozu ve yüzeydeki toprak ve taşın tamamının ekonomik olmayacağı düşünüldüğünde, blok veriminin %10 olduğu kabul edilirse; x %10 = m 3 d) Depremsellik Proje sahası ve çevresi, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı nca 1996 yılında yayınlanmış olan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası na göre 1. Derecede Deprem Bölgesi içinde kalmaktadır. Sismo-tektonik çalışmalara göre magnititü arasında bulunmaktadır. Depremsellik katsayısı A 0.4 g dir. Kuzey Anadolu Fayı ( KAF ) İzmit in doğusunda iki ana kola ayrılmaktadır. KAF ın kuzey kolu Marmara Denizi içerisinden geçerken, güney kolu ( Akyazı-Geyve-Mekece-İznik Gölü ve Gemlik Körfezi hattı ) ise güneyinde karada devam etmektedir. Bu kollar üzerinde 1900 yılından 17 Ağustos 1999 Gölcük depremi öncesine kadar büyüklüğü 6 M 7 olan beş, M 7 olan üç deprem meydana gelmiştir. Bu dönemde M 7 depremlerin her birinde birden fazla fay parçası kırılmıştır. 40

52 Şekil-11: Bursa İli Deprem Haritası Şekil-12: Bursa İli nde Meydana Gelen Afetlerin Dağılımı ( ) (Kaynak: Bursa Valiliği, İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü, Doğal Afetler ve Bursa, Mayıs 2011) Bursa bölgesi, Paleo-Tetis ve Neo-Tetis okyanuslarının kapanması sırasında gelişmiş olan tektonik olaylardan yoğun bir şekilde etkilenmiş, kıvrımlı ve kırıklı bir yapı kazanmıştır. Karakaya kompleksi birimlerinde daha önce yapılan çalışmalarda, iki evrede gelişmiş deformasyon izleri belirlenmiştir. Birinci evrede Karakaya kompleksi birimleri üst üste gelmiş 41

53 ve derine gömülen birimler metamorfizmaya uğramış ve kıvrımlanmıştır. İkinci evrede ise istif muhtemelen doğrultu atımlı faylanmaya bağlı olarak dik eğimli çatallanan makaslama zonları ile kesilmiş ve parçalanmıştır. Bursa ovası da genel olarak yukarıda belirtildiği gibi Kuzey Anadolu Fayı nın etkisindedir. Batıya doğru bir sıkışma sonucu kuzey-güney doğrultulu bindirmeler ve doğubatı doğrultulu normal faylarla, kuzey-güney yönünde açılmaya başlamıştır. Diğer bir ifadeyle doğu-batı yönlü sıkışma kuzey-güney yönlü gerilme ile karşılanmaya başlanmıştır. Bölgede, yerel küçük fayların yanında, Kuzey Anadolu Fayı ile ilişkili gelişen büyük ölçekli faylar, genç birimlerin depolanmasını denetlemiştir. Bu nedenle Bursa ovası, Neojen birimleri ve Alüvyonla örtülmüş bir tektonik çöküntü alanıdır. Dolayısı ile Bursa ovası içinde, Neojen ve Alüvyon birimlerin altında yer alan kayaçlarda fay oluşumları beklenmelidir. Bölgede genel olarak İnönü-Eskişehir Fay Zonu ve onun güney-güneybatısında kalan birkaç fay dışındaki faylar, Kuzey Anadolu Fay Sisteminin batı uzantısını oluşturur ve bunlar Marmara bölgesinin depremselliğine kaynaklık eder. Bu fay ve fay zonlarından önemli olanları doğudan batıya doğru Abant-Dokurcun Alt Fay Zonu, Karapürçek Alt Fay Zonu, Sapanca Alt Fay Zonu, Yalova Fayı, Güney Marmara Fayı, Karadere-Kaynaşlı-Mengen Alt Fay Zonu, Arifiye Fayı, Acısu Fayı, Orta Marmara Fayı, Hendek-Yığılca Alt Fay Zonu, Kuzey Marmara Fayı, Saros-Ganos Alt Fay Zonu, Geyve-İznik Alt Fay Zonu, Bardakçılar-Saraycık-Edincik Alt Fay Zonu, Ezine-Bayramiç-Biga Alt Fay Zonu, Bursa Fayı, Ulubat Fay Takımı, Mustafakemalpaşa Alt Fay Zonu, Yenice-Gönen Alt Fay Zonu, Altınoluk Fay Zonu, Kütahya Fay Zonu, Mihalıççık Fayı ve İnönü-Eskişehir Fay Zonu dur. Depremsellik açısından bakıldığında Bursa ve çevresini birinci derecede etkileyecek bir depreme kaynak olabilecek en önemli fay Bursa Fayı dır. Bu fay hem Bursa bölgesinin merkezinde hem de doğrultu atımlı bir fay olması nedeniyle Bursa ve yakın çevresi için önem kazanmaktadır.(kaynak: Bursa İl Çevre Durum raporu,2011) 42

54 Şekil -13: Marmara Bölgesi Tektonik Haritası Bursa Fayı: Doğuda Derekızık Burhaniye köyleri ile batıda Uluabat gölü arasında uzanan, D-B gidişli, yaklaşık 45 km. uzunluğunda, sağ yanal ve doğrultu atımlı bir faydır. Bursa Fayı, Uluabat ve Mustafakemalpaşa Alt Fay Zonları ile birlikte, Kuzey Anadolu Fay Sisteminin Marmara bölgesindeki en güney segmentlerini oluşturur. Bursa Fayı, Uludağ Yükseliminin (2245 m.) kuzey eteğinden geçer, yer yer Triyas-Permiyen yaşlı metamorfitleri, Jura yaşlı karbonatları ve Miyosen yaşlı akarsu-göl tortullarını keser ve bunları Kuvaterner yaşlı alüvyonlarla tektonik dokanağa getirir. Genelde fayın kuzey bloğu, güney bloğuna oranla 2 km. kadar düşmüş olup, bu durum, Bursa fayının, önemli miktarda normal bileşeni olduğunu gösterir. Fay sarplığını kuzeye doğru akarak kat eden ve yataklarını derine kazmış olan dereler (Nilüfer çayı gibi), bu derelerin ağzında birikmiş ve gelişimini sürdüren, faya koşut dizilimli kalın ( m.) alüvyon yelpazeleri, sıcaksu kaynakları, traverten oluşumları ve ötelenmiş dereler Bursa fayının varlığını ve jeolojik olarak aktif olduğunu belirler. Bursa I. Derece deprem kuşağı içerisinde kalmaktadır. Türkiye nin belli başlı fay zonlarından biri olan sağ yönlü doğrultulu atımlı Kuzey Anadolu Fayı nın Batı Anadolu ya doğru uzandığı kollarından birisinin üzerindedir. Ayrıca bu bölge Batı Anadolu Genişleme Tektoniği olarak adlandırılan tektonik rejimin etkisiyle kuzey-güney yönlü açılma ve grabenleşme tektoniğinin de etkisindedir. 43

55 Önemli hasar yapan Bursa depremi, bugünkü ölçülere göre 7,0 7,5 büyüklüğünde olup, çok sayıda ön ve artıcı sarsıntısı olmuştur. 16 Şubat 1855 deki deprem camiler, çarşılar, hanlar gibi çok sayıda binaların harap olmasına neden olmuştur. Yıkıntılardan çıkan yangınların, ahşap binaları ve 3000 kadar evi yaktığı, zarar ziyanın kese altın olduğu tahmin edilmektedir. Harabeler altında, 2000 den fazla insan hayatlarını kaybetmiştir. Bursa ve yöresinin depremleri kaydı yaklaşık 2500 yıl önceye kadar gitmektedir. Bizans döneminde 6 Kasım Mayıs 1327 tarihindeki depremler Bursa ve yöresinde önemli yıkımlara neden olmuştur. Osmanlı Döneminde 1418, 1463, 1555, 1674, 1705 yıllarında deprem olmuş ancak tüm kenti ve çevresini etkileyen boyutta olmamıştır. Ancak 1855 depremi Bursa ve yöresinde çok büyük yıkıma neden olmuştur. 1905, 1939, 1949,1964 yıllarında Bursa yı ve çevresini etkileyen şiddetli depremler olmuştur Marmara depreminde de İlimiz etkilenmiştir Yılında hasar bırakan bir deprem olmamıştır.(kaynak: Bursa İl Çevre Durum Raporu,2011) Şekil -14: Türkiye Diri Fay Haritası 44

56 e) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında jeolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) Proje kapsamında ocak sahasında açık işletme yöntemi uygulanacak olup, tel kesme yöntemiyle mermerin bloklar halinde çıkarılması planlanmaktadır. Tel kesme işleminde blok ebatına göre karelaj yapılır. Tel kesme direklerinin yerleştirileceği oluklar açılır ve bu hatlar boyunca mermer blokları kesilerek çıkartılır. Kesmeyi hızlandırmak ve tel-taş sürtünmesini azaltmak için kullanılan su, kesme aralığına akıtılır. Bu yöntem az çatlaklı ve az dolgulu ocaklarda daha iyi sonuç vermektedir. Kesme işleminde sudan başka madde (yağ, kimyasal madde vb) kullanılmayacaktır. Mermer kesme sırasında tozumaya karşı gerekli her türlü tedbir alınacaktır. Açık işletme yönteminde basamaklar oluşturularak ilerleme sağlanır. Mermer ocağı açık işletmelerinde kullanılacak olan kamyonların geri ve ileri manevra yapabileceği ve dönüşlerde rahat ve emniyetli bir şekilde hareket edebileceği bir basamak genişliği yeterli olmaktadır. Bu genişlik uygulamada 20 m olarak alınmıştır. Basamak yüksekliği ise kullanılacak iş makinesinin bom yüksekliği ile orantılı olarak projelendirilir. Kullanılacak olan makine ekskavatör ise basamak yüksekliği bom uzunluğu kadar, paletli veya lastikli yükleyici ise maksimum kova yüksekliğinin 1,5 katı kadar basamak yüksekliği düşünülür. Saha geneli göz önünde bulundurularak ve yapılan ölçümler sonucunda ortalama kalınlık 25 m olarak saptanmıştır. Proje alanında basamak yüksekliği 10 m olarak alınmıştır. Buna göre üretim sırasında 3 ayrı aynada toplam 8 basamak yapılacaktır. Mermer ocağı açık işletmelerinde basamak şev açısı 90 0 dir. 4.4 Hidrojeolojik Özellikler a) Bölge ve proje alanı hidrojeolojik özellikler Proje alanında Triyas yaşlı Karakaya Grubu ve üzerinde ise tabanı oluşturan ve kırıntılılardan oluşan Jura yaşlı Dağakça Formasyonu ile en üstte Jura- Alt Kretase yaşlı İnatlar Kireçtaşından oluşmaktadır. İnatlar Kireçtaşının kalınlığı bölgede değişimlere uğrasa da ortalama metre civarındadır. Karakaya Grubunun üzerine yer yer transgresyon yaptığından alttaki Dağakça Formasyonu her yerde gözlenmemektedir. Ruhsat sahasında görülmese de sahanın batı ve güneybatısındaki alanda bol miktarda kukurdan yapıları gözlenir. Bunlar karstik özelliği yüksek olan kalkerli sahalarda oluşan çukurluklardır. Yani sahadaki kireçtaşları karstik özelliklidir. Bilindiği gibi bu tip oluşumlarda yüzeydeki su düşey olarak gravite etkisiyle aşağı doğru süzülmekte, düşeye en yakın çatlakları takip ederek geçirimsiz temele ulaşmaktadırlar. Bu sular akiferin alt kısımlarındaki boşlukları tamamen doldurarak yukarıdan aşağıya kuru ve sulu bölge olmak üzere iki bölge oluşturmaktadır. Burada kuru bölge yukarıdaki 45

57 kılcal çatlakların ve boşlukların oluşturduğu ve tutma katsayısının düşük olduğu bölge, sulu bölge ise akiferin su ile doymuş olan alt kısmı olmaktadır. Proje alanı, Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Cumaönü Kaynağı ve Suyungözü Kaynağı koruma alanları içerisinde yer almamaktadır. Cumaönü Kaynağı koruma alanına 800 m., Suyungözü Kaynağı koruma alanına 2 km mesafede yer almaktadır. ( Bkz. Ek-3.2) Orman ve Su İşleri Bakanlığı DSİ Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi Başkanlığı 13/06/2014 tarih ve sayılı yazısında sahanın kuzeybatısında bulunan ve BUSKİ tarafından Kadriye Köyü içme suyu olarak kaptaja alınmış kaynakların beslenme alanlarını korumak amacıyla yazımız ekinde bulunan haritada açık renkli taranmış alanda işletme faaliyetinin yapılmaması ve tesis kurulmaması ve sahaya km mesafedeki alanda araştırma kuyularımızın ve Kadriye Köyü kaynak seviyeleri değerlendirildiğinde 950 m ve 850 m işletme taban kotu altında çalışılmaması gerekmektedir. Bununla birlikte, mermer kesme suyunun içme suyuna karışması riskini engellemek amacıyla mermer tozlarının ve sulu karışımın uygun bir yöntemle zeminden uzaklaştırılması gerekmektedir. Ayrıca, ruhsat sahası içinde bulunan Gömülüoluk çeşmesine 5-10 metre üst kotunda bulunan küçük kaynaklardan iki adet boru vasıtası ile su gelmektedir. Bu çeşmenin üst kotunda yapılan sondaj kuyusu verisi ve çeşme kaynak kotu dikkate alındığında ekli haritada belirtilen alanda 950 metre işletme taban kotu konmalıdır. Saha içinde tarafımızdan saptanan ve ÇED raporunda bulunan tek su noktası Gömüoluk çeşmesidir. Raporda mevcut olmayan ve tarafımızca saptanamamış bir su kaynağı ile karşılaşıldığında kuruluşumuzdan kaynağın korunması için mutlaka görüş alınmalıdır. Bunlara ilaveten, söz konusu saha içerinde Kocadere yan kolu ve bir adet yan kol geçmektedir. Kuru derelerin ekseninden itibaren, her iki yönden 25 er metre koruma mesafesi bırakılması, derelerin akış şartlarına müdahale edilmeyerek doğal yapılarının muhafaza edilmesi, dere yataklarından uzak düzenli pasa malzeme deponi alanının belirlenerek, bu alan dışına kesinlikle pasa malzeme dökülmemesi, dere yataklarına malzeme akışını önleyecek tüm önlemlerin alınması, ocak ulaşım yolu olarak planlanan yol güzergâhlarında dere geçişleri söz konusu olduğunda mutlak suretle İdaremizden görüş ve teknik yardım talebinde bulunulması ve konunun " Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği" hükümlerine uyulması gerekmektedir. denilmektedir. İlgi yazı Ek-2.20 de sunulmuştur. b) Yüzeysel su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri, Proje alanında yapılan çalışmalar sonucunda belirlenen yüzeysel su kaynakları 1/ ölçekli hidrojeoloji haritasında gösterilmiştir. (Bkz. EK-3.7) Ruhsat sahası içerisinde Gömülüoluk çeşmesi yer almaktadır. Üretim esnasında daha önceden saptanamamış bir su kaynağı ile karşılaşıldığında DSİ den kaynağın korunması için görüş alınacaktır. Çeşme koordinatı; (X: Y: Z: 890m) Proje kapsamında yapılacak çalışmalar esnasında çeşme çevresinde hiçbir suretle çalışma yapılmayacaktır. Yol kenarında bulunan çeşmeye zarar verilmeyecektir. Çalışma sahası içerisinde Kocadereye ait bir adet yan kol yer almaktadır. Kuru derenin ekseninden itibaren her iki yönden 25 er metre koruma mesafesi bırakılmıştır. 46

58 Sahanın kuzeyinde ve kuzeydoğusunda yer alan Triyas yaşlı Karakaya Grubu kırıntılıları arasında yer yer ıslak zonların gözlenmesi yer altı su tablasının bu bölümde yer yer yüzeye yakın olduğunu göstermektedir. Ayrıca ruhsat sahasının dışında ve Kadriye Köyü yakınında çeşme ve kaynaklar yer almaktadır. Çeşme No Y X Kaynak No Saha dışında yer alan çeşme ve kaynakların sahada yapılacak olan üretimden etkilenmesi beklenmemektedir. Çünkü üretim yapılacak kısmın tam ters yamacında yer almaktadır. Çeşme ve kaynaklar genellikle kuzeybatıya doğru kotların azaldığı ve İnatlar Kireçtaşı biriminin bittiği yerlerde gözlenmektedir. Bunlara ait debiler lt/sn civarındadır. Gömülüoluk Çeşmesi Kireçtaşı içindeki sulu zondan gelen bir çıkış noktasıdır. Diğer çeşmeler ise İnatlar Kireçtaşı ile altındaki Dağakça Formasyonunun konglomera, kumtaşları ve üzerlerindeki yer yer mevcut geçirimsiz kiltaşı dokanaklarından veya Karakaya Gurubunun kırıntılı ve geçirimsiz ince taneli katman dokanaklarından çıkan boşalımlar olarak mütalaa edilmişlerdir. Proje alanı ve çevresindeki çeşme ve kaynaklar yer altı su tablasına bağlı olarak yağışlı mevsimlerde akar halde olup, kurak mevsimlerde ise debileri oldukça düşük ve zaman zaman kurumaktadırlar. Çeşme ve kaynaklar debilerinin uygun olmaları halinde küçük çaplı bahçe sulamasında da kullanılmaktadırlar veya boşa akmaktadırlar. Bölgedeki sulu dereler de aynı amaçla kullanılmaktadırlar. Hidrojeolojik Etüd raporu Ek-2.15 yer almaktadır. Yapım aşamasında ve faaliyet sırasında su kaynaklarına olası etkilerle ilgili 30/11/2012 tarih ve sayılı Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği nin ilgili hükümlerine uyulacaktır. c) Yer altı ve termal su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri (su seviyeleri, miktarları, emniyetli çekim değerleri, kaynakların debileri, mevcut ve planlanan kullanımı), Ruhsat alanı ve çevresinde açılmış sondaj yer almadığından yer altı su seviyesinin derinliği tam olarak bilinememektedir. Saha da yapılan jeolojik çalışmalar sonucunda doygunluk zonunun (akifer) orta kısımlarda 150 metre civarında derinlikte olduğu, doğuya doğru ise yüzeye yaklaşarak derinliğinin azaldığı metrelere indiği belirli kısımlarda sıfırlandığı gözlenmektedir. Ruhsat sahası genelinde işletme taban kotunun DSİ nin belirlediği alanda metre ile sınırlandırılacaktır. Üretim esnasında saha da bulunan mermerin sertliğinden ve yer 47

59 altı su seviyesine kadar inilmeyeceğinden herhangi bir su akışı beklenmemektedir. Bursa Ovası genelde serbest yeraltısuyu ve artezyen akiferler içerdiği için ovada yeraltı suyu temini sığ kuyulardan sağlanmaktadır. Kimyasal olarak sular içilebilir durumda olup, endüstriyel kullanıma da uygundur. Bursa Ovası ndan sonra yeraltı suyu rezervi sırasıyla Mustafakemalpaşa ve Karacabey havzalarından sağlanır. İlimiz, jeotermal kaynaklar açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Ancak bu kaynaklar jeotermal enerji üretiminde kullanılmamaktadır. Şehir içerisindeki jeotermal su kaynakları, deniz seviyesinden 2543 m yükseklikte bulunan Uludağ ın kuzey eteklerinde geniş bir traverten kompleksi üzerinde yer almaktadır. Termal sular C 0 sıcaklıklarda ve Bursa şehir merkezinin batı ucunda Çekirge ve Kükürtlü bölgelerinde boşalmaktadırlar. Ülkemizde birçok termal kaynakta olduğu gibi Bursa termal suları da bir kırık zonu ile yakın ilişki içindedir. Bursa daki termal kaynaklar, kısa süreli derin sirkülasyon sistemi ile karakterize olurlar. Yağış sularının yeraltına maksimum 1000 m derinliklere kadar hızlı infiltrasyonu ve kırık zonlarının sebep olduğu yüksek permeabiliteli zondan hızlı bir şekilde yükselmesi ile termal kaynaklar ortaya çıkar. Kuzey-güney yönlü uzanan post Miyosen tektonik kontak Uludağ ı ayıran normal bir fayın oluşturduğu zon ile kesişir ve derinlerde sirküle eden sıcak sular yüzeye bu kesişme zonundan ulaşır. Yapılan trityum izotop ölçümlerinden suların yaşı 50 yıldan fazla olarak belirlenmiştir. Yeraltısuyu transportu, ısı transferi ve trityum izotoplarının transport modellerinin birlikte değerlendirilmesi ile termal suların sirkülasyon yollarının çatlak permeabilitesine ve kaynaklar civarında tektonik zonlara bağlı olduğu ortaya çıkmıştır. d) Proje kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrojeolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası ) Ruhsat sahası içindeki mermer işletmesinde tel kesme usulüyle üretim yapılmaktadır. Yatay ve dikey delikler sondaj makinesi ile delinmekte, delinen deliklerden elmas tel geçirilerek kesme işlemi yapılmaktadır. Tel kesme işlemi yapılırken ısınan teli soğutmak amacıyla soğutma suyu kullanılmaktadır. Üretilen blok mermerler stok sahasına konulmakta, ocaktan çıkan killi aradolgular, pasa ve moloz taşlar döküm sahasına taşınmaktadır. Tel kesmeyle yapılan işlem sırasında soğutma suyuyla karışan mermer kırıntıları ve tozları çöktürme işleminden sonra rehabilitasyon çalışmalarında kullanılmak üzere pasa döküm sahasında biriktirilecektir. Mermer kesme işleminde kullanılan su ise dönüşümlü olarak tekrar kullanılacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında faaliyet alanı ve çevresinde yer alan yüzeysel su kaynaklarına, mevsimsel akış gösteren dere yataklarına katı atık, pasa, arıtılmış veya arıtılmamış sıvı atık atılmayacak, dere yataklarından mermer temin edilmeyecek, dere yataklarının doğal akışları değiştirilmeyecek, dere yataklarına hiçbir şekilde müdahale edilmeyecek, gerekli koruma mesafeleri bırakılacaktır. Faaliyet esnasında oluşabilecek aşınma, erozyon ve yamaç birimlerine harekete geçirecek her türlü rüsubat oluşumu olasılığına karşı gerekli önlemler faaliyet sahibi tarafından alınacaktır. Faaliyet süresince olası bir taşkın riskine karşı tüm tedbirler alınacak ayrıca yağmur sularının kolayca akışını sağlamak için drenaj 48

60 kanalları oluşturulacaktır. Dere Yatakları ve Taşkınlar la ilgili (2006/27) nolu Başbakanlık Genelgesinin ilgili hükümlerine uyulacaktır. Proje alanı içinden, sınırından veya yakın çevresinden geçmekte olan yüzeysel su kaynakları üzerinde yol geçişi sağlanması durumunda uygun kesitte sanat yapısı yapılacaktır. Ocak ulaşım yolu olarak planlanan yol güzergâhında dere geçişleri söz konusu olduğunda DSİ 1. Bölge Müdürlüğü nden görüş alınacaktır. Projenin inşası sırasında söz konusu tesise ait sanat yapılarının taşkınlardan korunması ile ilgili önlemlerin 09 Eylül 2006 tarih ve sayı ile yürürlüğe giren Dere Yatakları ve Taşkınlar adı ile yayımlanan 2006/27 no lu Başbakanlık Genelgesine uyulacaktır. Proje kapsamında DSİ Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi Başkanlığının görüşü kapsamında; - sahanın kuzeybatısında bulunan ve BUSKİ tarafından Kadriye köyü içme suyu kaptajı olarak alınmış kaynakların beslenme alanlarını korumak amacıyla DSİ tafından belirlenen alanda işletme faaliyetinde bulunulmayacak, tesis kurulmayacak - sahaya 1,5-2 km mesafedeki alanda araştırma kuyuları ve Kadriye köyü kaynak seviyeleri değerlendirildiğinde DSİ tarafında belirlenen alanlar dahilinde 950m ve 850m işletme taban kotunun altında çalışılmayacak - mermer kesme suyunun içme suyuna karışmasını engellemek amacıyla sızdırmaz çökeltim havuzunda geri dönüşümlü olarak kullanılacak ve mermer çamurunu çamur depolama alanında depolandıktan sonra çamur belirli aralıklarla alınarak Orman Bölge Müdürlüğünden izinli pasa depolama alanı içinde, yüzeysel su kaynaklarından uzak bir alanda depolanacaktır - saha içerisinde saptanan Gömülüoluk çeşmesi dışında bir su kaynağı ile karşılaşıldığında DSİ den kaynağın korunması için görüş alınacak - saha içerisinde yer alan derelerin akış şartlarına müdahale edilmeyecek, doğal yapıları muhafaza edilecek - dere yataklarından uzak düzenli pasa alanı belirlenmiş olup bu alan dışına kesinlikle pasa malzeme dökülmeyecek - kuru derelerin ekseninden itibaren her iki yönden 25 er m koruma mesafesi bırakılacak - dere yataklarına malzeme akışını önleyecek tüm önlemler alınacak - ocak ulaşım yolu olarak planlanan yol güzergahlarında dere geçişleri söz konusu olduğunda mutlak suretle DSİ den görüş alınacak - Su kalitesini ve miktarını etkileyecek faaliyette bulunulmayacaktır - Proses kaynaklı atıksular için sızdırmaz özellikli çamur çökeltim havuzu, çamur için çamur depolama alanı, tehlikeli atıklar için ise geçici depolama alanı oluşturulacaktır - Sızdırmaz fosseptik yerine taşınabilir tank sisteminin kurulacak olup ilgili belediye ya da kuruluş tarafından boşalttırılacaktır. - Faaliyet ile birlikte Bursa İl Özel İdaresinin hizmet sahasındaki mevcut tesislere zarar verilmeyecek olup, olası bir zarar firma tarafından karşılanacaktır. Proje kapsamında delme ve kesme işleminden kaynaklı atıksular için sızdırmaz özellikli çamur çökeltim havuzu (Ek-12), çamur için çamur depolama alanı, tehlikeli atıklar için ise geçici depolama alanının (Ek-11) oluşturulacaktır. Ayrıca sızdırmaz fosseptik yerine sızdırmaz taşınabilir tank sisteminin (Ek-13) kurulacak olup ilgili belediye ya da kuruluş tarafından boşalttırılacaktır. Faaliyetin inşaat, işletme ve ÇED izleme dönemlerinde 07/04/2012 tarih ve 49

61 28257 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Yer altı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik te belirtilen hükümlere uyulacaktır Hidrolojik Özellikler a) Bölge ve proje alanı hidrolojik özellikleri Ruhsat sahasında ve yakın çevresinde dere yer almamaktadır. Ruhsat sahasının 1200 metre kuzeydoğusundan Koca dere ve yan kolları yer almaktadır. Sahanın çevresinde gözlenen dereler mevsimlere bağlı olarak yüzeysel akış göstermektedir. (Ek-3.7) Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü nün 06/08/2013 tarih ve 9839 sayılı görüşünde kapasite artışı planlanan alanın 2,26 hektarlık kısmı Doğancı barajı uzun mesafeli koruma alanında kaldığı belirtilmiş olup, oluşacak atıksular BUSKİ nin uygun göreceği havza dışındaki bir ortama deşarj edilecek ve BUSKİ atıksuların Kanalizasyonu Deşarj Yönetmeliği Tablo1 de belirtilen limitler sağlanacaktır. Buski görüşü Ek-2.7 de sunulmuştur. Proje alanı içme ve kullanma suyu barajı olarak kullanılan Çınarcık Barajının koruma havzasında kalmamaktadır. Proje alanının Çınarcık Barajına en yakın mesafesi 10 km dir. b) Projenin göl, baraj, gölet, akarsu ve diğer sulak alanlara göre konumu, su kaynaklarının proje alanına uzaklığı Ruhsat sahasının 5000 m kuzeydoğunda Doğancı barajı ve 8700 m kuzeybatısında Kayapa Göleti bulunmaktadır. Kayapa Göleti sulama amaçlı, Doğancı barajı ise içme suyu amacıyla kullanılmaktadır Proje alanı ve çevresindeki akarsuların ve mevsimsel akış gösteren kuru dere yataklarının faaliyet sırasında zarar görmeleri engellenecektir. Dere yataklarına ve dere yataklarına ulaşması söz konusu olabilecek yerlere pasa, hafriyat atıkları, katı ve sıvı atıklar atılmayacaktır. Dere yatakları değiştirilmeyecektir. Oluşabilecek çevre kirliliği engellenecektir. Dere yataklarına kesinlikle müdahale edilmeyecektir. Dere yataklarının kesitleri daraltılmayacak ve akış engelleyici şekilde herhangi bir müdahalede bulunulmayacaktır. c) Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı (içme, kullanma, sulama suyu, su ürünleri istihsali, ulaşım, turizm, elektrik üretimi, diğer kullanımlar) Doğancı barajı ve Kayapa Göleti nin kullanım durumları tabloda gösterilmiştir. Tablo-24: Doğancı Barajı Özellikleri Doğancı Barajı Barajın Yeri Osmangazi Akarsuyu Nilüfer Çayı Amacı İçme Suyu İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Toprak + Kaya Dolgu Gövde hacmi 2,520 hm 3 Yükseklik (talvegden) 65 m Max. su kotunda göl hacmi 43,3 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 1,55 km 2 İçme Suyu 110 hm 3 / yıl 50

62 Tablo-25: Kayapa Göleti Özellikleri Kayapa Göleti Göletin Yeri Nilüfer Akarsuyu Değirmendere Amacı Sulama İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Zonlu Toprak Dolgu Depolama hacmi 3,850 hm 3 Aktif Hacim 3,650 hm 3 Ölü Hacim 0,200 hm 3 Yükseklik (talvegden) 36,85 m Yükseklik (temelden) 48,85 m Sulama Alanı 1418 ha d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası ) Proje alanında yüzeysel su kaynağı olarak Gömülüoluk Çeşmesi bulunmakta olup proje sahası içerisinde herhangi bir göl, akarsu, gölet ve baraj ve yer altı suyu işletme sahası bulunmamaktadır. Proje sahası ve çevresinde RES projesi bulunmamaktadır. Proje alanı dışında mevsimsel akışlı ve kuru dereler yer almakta olup arazi hazırlık, inşaat, isletme ve isletme sonrası faaliyete geçmesi ile derelerin çevresel ve ekolojik açıdan olumsuz etkilenmesi söz konusu olmayacaktır. Kuru derelerin ekseninden itibaren her iki yönden 25 er metre koruma mesafesi bırakılmıştır. Derelerin akış şartlarına müdahale edilmeyecektir. Doğla yapıları muhafaza edilecektir. Dere yataklarında uzak düzenli pasa malzeme deponi alanı belirlenmiş olup bu alan dışına kesinlikle pasa malzemesi dökülmeyecektir. Dere yataklarına malzeme akışı önlenecektir. Üretim esnasında oluşturulacak basamaklarda ve kazı boşluklarında mevsimsel yağışlara bağlı olarak su birikmesini önlemek üzere drenaj kanalları oluşturulacaktır. Proje kapsamında kuru ve akar derelere pasa ve bitkisel toprak dökülmeyecek, mermer blokları konulmayacak ve hiçbir surette akış şartlarına müdahale edilmeyecektir Meteorolojik ve iklimsel özellikler a) Bölgesel ve proje alanı meteorolojik ve iklimsel özellikler A-Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Genel İklim Özellikleri Bursa İli, Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiş iklimi tipine sahiptir. Kışların çok sert geçmediği ilde yaz dönemlerinde de şiddetli bir kuraklık görülmemektedir. Marmara Denizi nin etkisi ile ılımanlık kazanan ilin sayısal sıcaklık değerleri de, deniz etkilerinin il iklimine kazandırdığı bu niteliği açıkça ortaya koymaktadır. Bursa İlinin yıllık sıcaklık ortalaması 14,5 o C dir. B-Basınç Meteoroloji Genel Müdürlüğü nden alınan Bursa İli Meteorolojik Bültenine göre ortalama basınç, maksimum basınç, minimum basınç değerleri aşağıda verilmiştir. 51

63 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık DOSTLAR MERMER SAN. VE TİC. 1) Ortalama Basınç Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre yıllık ortalama basınç 1004,1 hpa olarak ölçülmüştür. Tablo-26: Ortalama Basınç Ort Basınç.(hPa) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık 1007,4 1005,8 1004,8 1002,1 1002,4 1001,4 1000,1 1000,8 1003,9 1006,6 1007,3 1006,9 1004,1 2) Maksimum Basınç Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre maksimum basınç 1031,9 hpa ile Aralık ayında ölçülmüştür. Tablo-27: Maksimum Basınç Maks. Basınç.(hPa) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık 1030,9 1025,4 1026,8 1019,4 1012,4 1012,9 1010,2 1010,4 1015,7 1017,9 1022,6 1031,9 1031,9 3) Minimum Basınç Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre minimum basınç 974,3 hpa ile Ocak ayında ölçülmüştür. Tablo-28: Minimum Basınç Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Min. Basınç(hPa) 974,3 980,2 981,1 979,7 989,3 986,6 989,3 989,7 989,4 990,7 979,9 979,5 974, Ortalama Basınç Maksimum Basınç Minimum Basınç Grafik-1:Ortalama-Maksimum-Minimum Basınç C-Sıcaklık Meteoroloji Genel Müdürlüğü nden alınan Bursa İli Meteorolojik Bültenine göre ortalama sıcaklık, maksimum sıcaklık, minimum sıcaklık değerleri aşağıda verilmiştir. 1) Ortalama sıcaklık Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre yıllık ortalama sıcaklık 14,5 o C olarak ölçülmüştür. 52

64 Tablo-29: Ortalama Sıcaklık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort Sıc.( o C) ) Maksimum sıcaklık Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre maksimum sıcaklık 43.8 o C ile Temmuz ayında ölçülmüştür. Tablo-30: Maksimum Sıcaklık Maks. Sıc.( o C) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık ) Minimum sıcaklık Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre minimum sıcaklık o C ile Ocak ayında ölçülmüştür. Tablo-31: Minimum Sıcaklık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Min. Sıc.( o C) Ortalama Sıcaklık Maksimum Sıcaklık Minimum Sıcaklık Grafik-2:Ortalama-Maksimum-Minimum Sıcaklık Ç- Yağış Meteoroloji Genel Müdürlüğü nden alınan Bursa İli Meteorolojik Bültenine göre ortalama toplam yağış, günlük maksimum yağış değerleri aşağıda verilmiştir. 53

65 1) Ortalama toplam yağış miktarı Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre ortalama toplam yağış miktarı yıllık 698,3 mm gözlenmiştir. Tablo-32: Ortalama Toplam Yağış Miktarı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort Top. Yağ. (mm) ) Günlük maksimum yağış miktarı Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre maksimum günlük yağış miktarı mm ile Ekim ayında gözlenmiştir. Tablo-33: Günlük Maksimum yağış Miktarı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Günlük Maks. yağış Ortalama Toplam Yağış (mm) Günlük Maksimum Yağış (mm) 0 Grafik-3:Ortalama Yağış-Günlük Maksimum Yağış (mm) D-Ortalama nispi nem Meteoroloji Genel Müdürlüğü nden alınan Bursa İli yılı Meteorolojik Bültenine göre bölgenin nem dağılımı; ortalama nem, minimum nem olarak aşağıda verilmektedir. Ortalama nispi nem %68,3 tür. 54

66 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort DOSTLAR MERMER SAN. VE TİC. Ortalama Nem Tablo-34: Ortalama Nem (%) Ort. (%) Nem Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort Minimum Nem Tablo-35: Minimum Nem Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Min. Nem (%) Ortalama Nem Dağılımı (%) Minimum Nem Dağılımı (%) 0 Grafik-4: Ortalama Nem-Minimum Nem Dağılımı E-Sayılı günler 1) Ortalama kar yağışlı günler sayısı Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre ortalama kar yağışlı günler sayısı en yüksek 4.8 gün ile Ocak ayında gözlenmiştir. Tablo-36: Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort. Kar Yağ.Günler Sayısı

67 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık DOSTLAR MERMER SAN. VE TİC. Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı Grafik-5: Ortalama Kar Yağışlı Günler sayısı 2) Ortalama kar örtülü günler sayısı Bursa Meteoroloji İstasyonu yılı verilerine göre ortalama kar örtülü günler sayısı en yüksek 3.5 gün ile Ocak ve Şubat aylarında gözlenmiştir. Tablo-37: Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı Ort. Kar Örtülü.Günler Sayısı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı Grafik-6: Ortalama Kar Örtülü Günler sayısı 56

68 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık DOSTLAR MERMER SAN. VE TİC. 3) Ortalama sisli günler sayısı Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre ortalama sisli günler sayısı en yüksek 4.4 gün ile Kasım ayında gözlenmiştir. Tablo-38: Ortalama Sisli Günler Sayısı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort.Sisli. Günler Sayısı Ortalama Sisli Günler Sayısı Ortalama Sisli Günler Sayısı Grafik-7: Ortalama Sisli Günler Sayısı 4) Ortalama dolulu günler sayısı Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre dolulu günler sayısı en yüksek 0.2 gün ile Mart, Nisan, Mayıs, Haziran ve Aralık aylarında gözlenmiştir. Tablo-39: Ortalama Dolulu Günler Sayısı Ort. Dolulu Günler Sayısı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort

69 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık DOSTLAR MERMER SAN. VE TİC. Ortalama Dolulu Günler Sayısı Ortalama Dolulu Günler Sayısı 0 Grafik-8: Ortalama Dolulu Günler Sayısı 5) Ortalama kırağılı günler sayısı Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre ortalama kırağılı günler sayısı en çok 6.1 gün ile Ocak ayında gözlenmiştir. Tablo-40: Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Ort. Kırağılı Günler Sayısı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Grafik-9: Ortalama Kırağılı Günler Sayısı 58

70 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık DOSTLAR MERMER SAN. VE TİC. 6) Ortalama orajlı gün sayıları Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre ortalama orajlı günler sayısı en yüksek 3.3 gün ile Haziran ayında gözlenmiştir. Tablo-41: Ortalama Orajlı Günler Sayısı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort. Orajlı Günler Sayısı Ortalama Orajlı Günler Sayısı Ortalama Orajlı Günler Sayısı Grafik-10: Ortalama Orajlı Günler sayısı F-Maksimum kar kalınlığı Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre maksimum Kar Örtüsü Kalınlığı 66 cm ile Şubat ayında gözlenmiştir. Tablo-42: En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı En Yüksek Kar Ört. Kalınlığı (cm) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort

71 Maksimum Kar Örtüsü Kalınlığı (cm) Grafik-11: Maksimum kar örtüsü kalınlığı G-Buharlaşma Meteoroloji Genel Müdürlüğü nden alınan Bursa İli Meteorolojik Bültenine göre bölgenin buharlaşma durumu, ortalama açık yüzey buharlaşması ve günlük maksimum açık yüzey buharlaşması olarak aşağıda verilmektedir. 1) Ortalama açık yüzey buharlaşması Bursa Meteoroloji istasyonu yılı verilerine göre ortalama açık yüzey buharlaşması en yüksek mm ile Temmuz ayında, en düşük 20.0 mm ile Ocak ayında gözlenmiştir. Tablo-43: Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Ort. Açık Yüzey Buh. (mm) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort ) Günlük maksimum açık yüzey buharlaşması Bursa Meteoroloji İstasyonu yılı verilerine göre günlük maksimum açık yüzey buharlaşması en yüksek 17.8 mm ile Eylül ayında, en düşük 12.0 mm ile Aralık ayında gözlenmiştir. Tablo-44: Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Günlük Maks. Açık Yüzey Buh. (mm)

72 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık DOSTLAR MERMER SAN. VE TİC Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm) 0 Grafik-12: Ortalama ve Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması Ğ- Rüzgar Meteoroloji Genel Müdürlüğü nden alınan Bursa İli Meteorolojik Bültenine göre rüzgârın sözel ve grafiksel dağılımı aşağıda verilmiştir. 1) Yıllık, mevsimlik, aylık rüzgâr yönü Yıllık esme sayıları toplamına bakıldığında en çok esen rüzgâr ENE (doğu kuzey doğu) yönünde olduğu gözlenmiştir. Tablo-45: Aylara Göre Rüzgar Yönü ve esme sayıları N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık

73 WSW W WNW NW NNW Yıllık Esme Sayıları Toplamı N NNW NNE NW WNW W 0 NE ENE E Yıllık Esme Sayıları Toplamı WSW ESE SW SE SSW S SSE Grafik-13:Mevsimlere göre Esme Sayıları 52 62

74 Kış Mevsimi Esme Sayıları N NNW NNE NW NE WNW W ENE E İlkbahar Mevsimi Esme Sayıları N NNW NNE NW NE WNW W ENE E WSW ESE WSW ESE SW SSW S SSE SE SW SSW S SSE SE Yaz Mevsimi Esme Sayıları N NNW NNE NW NE WNW ENE W 0 E Sonbahar Mevsimi Esme Sayıları N NNW NNE NW NE WNW ENE W 0 E WSW ESE WSW ESE SW SSW S SSE SE SW SSW S SSE SE Grafi5-13: Mevsimlere göre Esme Sayıları 63

75 Ocak Ayı Esme Sayıları Şubat Ayı Esme Sayıları NNW 8000 N NNE NW 6000 NE WNW 4000 ENE 2000 W 0 E WSW SW SSW S SE SSE ESE Ocak Ayı Esme Sayıları 5000 N NNE NW NNW NE WNW 2000 ENE 1000 W 0 E WSW ESE SW SE SSW SSE S Şubat Ayı Esme Sayıları Mart Ayı Esme Sayıları Nisan Ayı Esme Sayıları 5000 N NNE NW NNW 4000 NE 3000 WNW 2000 ENE 1000 W 0 E WSW SW SSW S ESE SE SSE Mart Ayı Esme Sayıları WNW W WSW 6000 N NNE NW NNW NE SW SSW S ENE E ESE SE SSE Nisan Ayı Esme Sayıları Mayıs Ayı Esme Sayıları Haziran Ayı Esme Sayıları W W NW 6000 N N NNE 4000 NE 2000 ENE 0 E Mayıs Ayı Esme Sayıları W NW W 6000 N N NNE 4000 NE 2000 ENE 0 E Haziran Ayı Esme Sayıları W SW SSW S SE SSE ESE W SW SSW S SE SSE ESE 64

76 Temmuz Ayı Esme Sayıları Ağustos Ayı Esme Sayıları 6000 N NW NNW 4000 NNE NE WNW W ENE E WSW SW SSW S ESE SE SSE Temmuz Ayı Esme Sayıları 6000 N N N NW 4000 NE W 2000 ENE W W SW SSW 0 S SE SSE E ESE Ağustos Ayı Esme Sayıları Eylül Ayı Esme Sayıları Ekim Ayı Esme Sayıları W W NW W SW SSW 6000 N N NNE 4000 NE 2000 ENE 0 S SE SSE E ESE Eylül Ayı Esme Sayıları 8000 N NW NNW 6000 NNE NE WNW ENE W 0 E WSW SW SSW S ESE SE SSE Ekim Ayı Esme Sayıları Kasım Ayı Esme Sayıları Aralık Ayı Esme Sayıları W W NW W SW SSW 6000 N N NNE 4000 NE 2000 ENE 0 S SE SSE E ESE Kasım Ayı Esme Sayıları N N N NW W W W SW NE ENE E ESE SE SS SSE S Aralık Ayı Esme Sayıları Grafik-14: Aylara Göre Esme Sayıları 65

77 2) Yönlere göre rüzgâr hızı Tablo-46: Yönlere Göre Rüzgâr Hızı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık YILLIK N 1,3 1,5 1,7 1,6 1,8 2,3 3,0 3,0 2,2 1,4 1,1 1,3 1,9 NNE 1,7 1,9 1,9 1,5 1,6 1,9 2,6 2,6 2,1 1,6 1,3 1,6 1,9 NE 1,8 1,9 1,7 1,3 1,3 1,5 2,0 2,0 1,7 1,4 1,2 1,6 1,6 ENE 1,8 1,8 1,6 1,3 1,2 1,2 1,5 1,6 1,3 1,4 1,3 1,6 1,5 E 2,0 2,0 1,6 1,3 1,2 1,1 1,4 1,4 1,3 1,3 1,4 1,8 1,5 ESE 2,2 1,9 1,5 1,3 1,0 0,9 1,0 0,9 0,9 0,9 1,3 2,0 1,3 SE 1,6 1,6 1,2 1,0 0,9 0,7 0,7 0,6 0,7 0,7 0,8 1,5 1,0 SSE 2,1 2,1 1,5 1,1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,7 0,7 1,2 2,0 1,2 S 2,8 2,8 2,3 1,9 1,3 0,9 0,8 0,7 0,8 1,1 1,8 2,8 1,7 SSW 2,5 2,6 2,4 2,1 1,6 1,3 1,2 1,1 1,2 1,3 1,9 2,8 1,8 SW 2,3 2,5 2,4 2,2 1,8 1,6 1,5 1,4 1,4 1,5 1,8 2,5 1,9 WSW 2,3 2,4 2,6 2,4 2,1 1,8 1,6 1,5 1,6 1,7 1,9 2,3 2,0 W 2,0 2,3 2,4 2,3 2,0 1,9 1,6 1,4 1,7 1,6 1,7 2,1 1,9 WNW 1,9 2,0 2,0 2,0 2,0 1,9 1,8 1,7 1,6 1,4 1,5 1,8 1,8 NW 1,4 1,6 1,8 1,9 2,0 2,1 2,1 2,0 1,8 1,3 1,1 1,5 1,7 NNW 1,3 1,6 1,8 2,0 2,2 2,6 2,9 2,8 2,3 1,5 1,2 1,3 2,0 3) Ortalama rüzgar hızı Bursa Meteoroloji İstasyonu yılı verilerine göre ortalama rüzgar hızlarının yönlere göre dağılımı aşağıdaki grafikte gösterilmektedir. Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı NNW NW WNW W 2.5 N NNE NE ENE E WSW ESE SW SE SSW S SSE Grafik-15: Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızı ( Uzun Yıllar ) 66