Futbolda Oyunun Yapısı: Farklı ve Metabolik Zorlanma Prof.Dr. Caner Açıkada Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu acikada@hacettepe.edu.tr www.sbt.hacettepe.edu.tr
FUTBOL MAÇLARINDA KAT EDİLEN MESAFE 12000 Mesafe 10000 8000 6000 4000 2000 0 1950-59 1960-69 1970-79 1980-89 1990-99 2000 > (Winterbottom ve ark, 1952; Wade ve ark, 1962; Zelenka ve ark, 1967; Agnevik ve ark, 1970; Knowles ve Brooke, 1974; Reilly, 1976; Smaros ve ark, 1979; Ekblom, 1986; Ohashi ve ark, 1988; Bangsbo, 1991; Rienzi ve ark, 2000; Helgerud ve ark, 2001; Mohr ve ark, 2003; Thatcher ve ark, 2004) Yıllar
Futbol oyununda değişim im!.. 50 li y 60-89 yaşlar larındaki antrenörlere rlere soru: li yıllardaki takımlar günümüzde g de oynasalardı ne olurdu?? Kazanma olasılıklar kları olmazdı!.. Humbdoldt, Science and Football Book of Abst, 2003, 49.
Türkiye de Oyun anlayışı ışında değişim im 1990 lar günümüzeg Baskıya dayalı oyun Daha sık s k anaerobik yüklenme Daha süratli s oyun anlayışı Hücumda ve savunmada takım m bütünlb nlüğü Başar arılı Sonuçlar: -Avrupa Kulüpler Şampiyonluğu -Milli Takımlarda başar arılar -...
Performans bileşenlerinin enlerinin sorgulanması Oyun Yapısı Performans -Teknik/Taktik Analiz Kondisyonel/Hareket Analizi Nicelik Bileşeni eni (adet) -pas sayısı -gol sayısı -atış sayısı -top kaybı sayısı -faul sayısı -köşe e atış sayısı -vb. Nitelik Bileşeni eni (%) -pas verimliliği -şut verimliliği -top kaybı/kazanma oranı -kaleci kurtarış verimliliği -vb. Yaşam Tarzı -Beslenme/Sağlık.. -. -Kat edilen mesafe toplam mesafe farklı hızlardaki hareketlerin Bilişsel (Psikolojik) Bileşenler
Performans bileşenlerinin enlerinin sorgulanması Oyun Yapısı Performans -Teknik/Taktik Analiz Kondisyonel/Hareket Analizi:Dayanıkl klılık k (?!) Nicelik Bileşeni eni (adet) -pas sayısı -gol sayısı -atış sayısı -top kaybı sayısı -faul sayısı -köşe e atış sayısı -vb. Nitelik Bileşeni eni (%) -pas verimliliği -şut verimliliği -top kaybı/kazanma oranı -kaleci kurtarış verimliliği -vb. Yaşam Tarzı -Beslenme/Sağlık.. -. -Kat edilen mesafe toplam mesafe farklı hızlardaki hareketlerin Bilişsel (Psikolojik) Bileşenler
Oyun Bileşenlerinin enlerinin Analizi Hareket Analizi Futbolcuların n bir maçta kat ettiği i toplam mesafe 9000 m - 14000 m u hızına h göre g aktivite sınıflamass flaması: Yürüyüş % 25 Düşük k tempo koşu u (Jogging) % 37 Orta tempo koşu % 20 Sprint % 12 Düşük şiddetli aktivite : Yüksek şiddetli aktivite 2 : 1 (Sayı) 7 : 1 (Zaman) Pasif dinlenme süresis 3 s - 120 s Hughes, M., Franks, I.M., Notational Analysis of Sport, Second Edition, 2004, 257-271. Hughes, M., Bartlett, R., JSport Sci, 2002, 20: 739-754. T Reilly, Book of 7th Int Sports Sci Cong, 2002, 314-318. T Reilly, J Sports Sci, 1997, 15: 257-263.
E. Rampinini; International Journal of Sports Medicine, 2007 İtalya, 188 futbolcu, 34 Maç (6 UEFA Şamp. Ligi, 25 Ulusal Lig, 3 Ulusal Kupa) Veri Toplama Sistemi: PROZONE MEVKİ Toplam Mesafe > 14.4 km/s > 19.8 km/s YŞ > 14.4 km/s sıklığı (adet) > 19.8 km/s YŞ sıklığı (adet) > 19.8 km/s Topsuz YŞ > 19.8 km/s Topla YŞ Stoper 9995 1885 605 377 72 467 102 Bek 11233 2892 997 553 114 530 427 Orta saha 11748 3051 904 589 117 514 356 Forvet 10233 2259 778 441 91 238 500 ORTALAMA 10802 2522 821 490 99 437 346 Maçlar arası değişim: Toplam Mesafede %2.4 14.4 km/s nde %6.8 > 19.8 km/s YŞ nde %14.4
E. Rampinini;Journal of Science and Medicine, 2009 İtalya, 18 Serie A takımından 186 futbolcuya ait Lig maçları Veri Toplama Sistemi: CICS (Bassano Del Grappa) LİG SIRALAMASI Toplam Mesafe > 14 km/s > 19 km/s YŞ Topla Topla > 14 km/s Topla > 19 km/s YŞ 1 5 arası takımlar 11647 3787 1196 540 299 127 15 20 arası takımlar 12190 4263 1309 443 251 109 TOPLAM 11919 4025 1253 492 275 118
R.M.L. Barros; Journal of Sports Science and Medicine, 2007 Brezilya, 55 futbolcu, 4 Maç (Brezilya 1. Ligi) Veri Toplama Sistemi: Dvideo, Campinas, Brezilya MEVKİ Toplam Mesafe 0 11 km/s 11.1 14 km/s 14.1 19 km/s 19.1 23 km/s YŞ > 23 km/s Sprint Stoper (15) 9030 5488 1291 1340 560 352 Bek (12) 10642 5567 1804 1931 779 562 Orta saha (11) 10476 5673 1775 1937 719 367 Açık (9) 10598 5601 1841 1944 756 457 Forvet (8) 9611 5325 1469 1645 693 481 ORTALAM A 10071 5531 1636 1759 701 444 DEVRE 0 11 km/s 11.1 14 km/s 14.1 19 km/s 19.1 23 km/s YŞ > 23 km/s Sprint Topla Toplam 1. devre 2846 874 935 375 231 5173 10434 2. devre 2680 726 786 316 206 4808 9522 Toplam 5526 1600 1721 691 437 9981
R.M.L. Barros; Journal of Sports Science and Medicine, 2007 Brezilya, 55 futbolcu, 4 Maç (Brezilya 1. Ligi) Veri Toplama Sistemi: Dvideo, Campinas, Brezilya MEVKİ / DEVRE 0 11 km/s 1 2 11 14 km/s 1 2 14 19 km/s 1 2 19 23 km/s 1 2 > 23 km/s 1 2 1 Toplam Mesafe 2 Stoper (15) 2860 2628 705 586 718 622 295 265 191 161 4768 4262 Bek (12) 2832 2735 946 858 1008 923 416 363 290 272 5491 5151 Orta saha (11) 2885 2788 974 801 1066 871 387 332 178 189 5493 4983 Açık (9) 2862 2739 998 843 1075 869 425 331 245 212 5605 4993 Forvet (8) 2738 2587 834 635 927 718 394 299 269 212 5161 4450 ORTALAMA 2846 2680 874 726 935 786 375 316 231 206 5173 4808 Maçlar arası değişim: Toplam Mesafede %10.2
C. Carling; Journal of Sports Sciences, 2010 Fransa Ligue 1; 2007-2008 ve 2008-2009 sezonlarına ait 28 futbolcu, 30 Maç Veri Toplama Sistemi: AMISCO Pro System MEVKİ Toplam Top ile Mesafe 0 11 km/s 11 14 km/s 14 19 km/s >19 km/s % of Total Distance Toplam Mesafe Stoper (59) 162.3 51.1 25.9 48.4 35.5 1.5 10820 Bek (49) 170.1 55.9 18.3 40.0 56.4 1.5 11340 Orta saha (63) 203.2 60.7 29.1 56.6 56.3 1.7 11953 Kanat (35) 252.7 55.2 28.9 56.9 111.8 2.2 11486 ORTALAMA (228) 191.0 52.8 23.9 48.9 65.3 1.7 11345
V.Di Salvo; International Journal of Sport Medicine, 2007 İspanya 300 fotbolcu, 30 maç (20 La Liga, 10 UEFA Şamp Ligi) Veri toplama sistemi: AMISCO PRO MEVKİ Toplam Mesafe 0 11 km/s 11.1 14 km/s 14.1 19 km/s 19.1 23 km/s YŞ > 23 km/s Sprint Stoper (63) 10627 7080 1380 1257 397 215 Bek (60) 11410 7012 1590 1730 652 402 Orta saha (67) 12027 7061 1965 2116 627 248 Açık (58) 11990 6960 1743 1987 738 446 Forvet (52) 11254 6958 1562 1683 621 404 ORTALAMA 11462 7014 1648 1755 607 343 DEVRE 0 11 km/s 11.1 14 km/s 14.1 19 km/s 19.1 23 km/s YŞ > 23 km/s Sprint Topla Toplam 1. devre 3496 851 894 304 165 104 5709 2. devre 3535 803 865 301 172 109 5684 Toplam 7031 1654 1759 605 337 213
V.Di Salvo; International Journal of Sport Medicine, 2007 İspanya 300 fotbolcu, 30 maç (20 La Liga, 10 UEFA Şamp Ligi) Veri toplama sistemi: AMISCO PRO En çok orta saha oyuncuları koşmuş Mevkiler arasında koşu farkı gözlenmiş Mevkiler arasında koşu hızları arası fark gözlenmiş Devreler arasında maksimal submaksimal şiddetlerde kat edilen mesafelerde fark yok Devreler arasında orta şiddetlerde (11.1-19 km/h) kat edilen mesafelerde fark var Bek Orta Saha Açık Stoper Forvetler Bek Açık
Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme 1) Her iki yarıda kısa yoğun yüklenmeler arkasına Oyunda Yorgunluk 2) İkinci yarının başlamasıyla gözlenen yorgunluk 3) İkinci yarının sonunda gözlenen yorgunluk (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme Sprintle Katedilen Mesafe Sprintle Katedilen Mesafe Süre (dk) (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme Yüksek Şiddetli Birinci ve İkinci Yarı Evrelerinde Yüksek Şiddetli Oyunun Dağılımı 0-5 dk 5-10 dk 10-15 dk Süre (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme Oyun Şiddetinin % Dağılımı Oyun Şiddetinin % Dağılımı En Yüksek Şiddet En Düşük Şiddet Süre (dk) (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme 5 dk periyodlarda yüksek şiddetli koşu metre Zirve 5 dk peryod Sonraki 5 dk peryod Ortalama 5 dk peryod (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme Tüm Oyuncularla Yedek Oynayan Oyuncular Yüksek Şiddetli ve Sprint Farkı Katedilen Mesafe Yüksek Şiddetli Sprint (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
En İyi Sprint % En iyi sprint % Oyun Öncesi Birinci devre şiddetli oyun periyodu sonrası İkinci devre şiddetli oyun periyodu sonrası Sprint Sayısı (Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
İngiltere FA Premier Lig Futbol Maçlarında Yüksek Şiddetli lar Birinci ve İkinci Devrede Yer Alan Yüksek Şiddetli Yüksek Şiddetli Birinci Yarı İkinci Yarı Süre (dk) (Bradley ve ark., 2009)
İngiltere FA Premier Lig Futbol Maçlarında Yüksek Şiddetli lar 5 dakika Aralarla Yüksek Şiddetli lar Her 5 dakika Aralarla Yüksek Şiddetli lar Zirve 5 dk Takibeden 5 dk Son 5 dk Ortalama 5 dk Süre (dk) (Bradley ve ark., 2009)
İngiltere FA Premier Lig Futbol Maçlarında Yüksek Şiddetli lar 5 Dakika Aralarla Çok Yüksek Şiddetli Oyun Yapısında Dinlenme Süreleri Yenilenme Zamanı (San) Zaman (dk) (Bradley ve ark., 2009)
İngiltere FA Premier Lig Futbol Maçlarında Yüksek Şiddetli lar Farklı Mevki Oyuncularının Maç Süresince Sergiledikleri Maksimal Hızları Stperler Bekler Orta Saha Kenar Orta Saha Forvetler Maksimal Sürati (m.s -1 ) Zaman (dk) (Bradley ve ark., 2009)
Farklı Mevkilerde Her Yarı ve Tüm Oyun Boyunca Yüksek Şiddetli Değerleri 1. Yarı 2. Yarı Toplam Yüksek Şiddetli Stoperler Bekler Orta Saha Kenar Orta Saha Forvetler Mevki (Bradley ve ark., 2009)
Aerobik Dayanıklılık Antrenmanı Futbol Performansını Geliştirir Med. Sci. Sports Exerc., Vol. 33, No. 11, 2001, pp. 1925 1931. Antrenman Grubu: 9 Oyuncu Kontrol Grubu: 10 Oyuncu Aerobik Antrenman: İnterval Antrenman % 90-95 KAH maks Aerobik Antrenman: 4 set x 4 dakika (Aralar 3 dk jog) 2 antrenman/hft x 8 hft Maç Analizi Antrenman Öncesi Antrenman Sonrası Oyun bileşenleri: Sprintler, Paslar, topla buluşma, koşu hızı, Kuvvet, Sçırama yüksekliği, Vuruş hızı Kalp Atım Hızı VO2 maks Antrenman Öncesi Antrenman Öncesi Antrenman Sonrası Antrenman Sonrası
Aerobik Dayanıklılık Antrenmanı Futbol Performansını Geliştirir Med. Sci. Sports Exerc., Vol. 33, No. 11, 2001, pp. 1925 1931. Sonuç: Antrenman Öncesi Antrenman Sonrası VO2 maks 58.1 ml.kg.dk 64.3 ml.kg.dk Kalp Atım Hızı % 82.7 % 85.6 Sprint Sayısı 6.2 12.4 Topa Müdahale 47.4 58.8 Başarılı pas 19.4 23.5 Başarısız pas 9.1 7.2 lan Mesafe 8619 m 10335 m Diğer Özellikler Gerileme yok
Değerlendirme?! Kondisyonel (Dayanıklılık) yaklaşımlara bir açıklama mı?? Türk takımları ne kadar ve hangi hızlarda koşuyor??
FUTBOLDA OYUN DİNAMİKLERİNİN İNCELENMESİ ve DEĞERLENDİRİLMESİ (Aslan ve ark., 2011) Maç Süresince Farklı Laktat Konsantrasyonlarına Denk Gelen Hızlarında Kat Edilen Mesafeler.
FUTBOLDA OYUN DİNAMİKLERİNİN İNCELENMESİ ve DEĞERLENDİRİLMESİ (Aslan ve ark., 2011) Maçlar Sırasında Laktat, Kalp Atım Hızı ve Sübjektif Zorluk Derecesi Tüm Oyuncular Savunma Sübjektif Zorluk Derecesi Orta Saha Hücum Laktat (mmol.l -1 ) KAH (atım/dk) Maç Süresi (dk)
Değerlendirme ve Sonuç?! Kondisyonel Bileşenler: Toplu/Topsuz (DAYANIKLILIK) Hızları: <2 mm 2.5-3.0 mm 3.0-3.5 mm 4.0-4.5 mm 4.5-5.0 mm 5.0-5.5 mm 5.5-6.0 mm >6.0 mm Fosfajen Sistemi antrenmanları Laktat Tolerans antrenmanları VO2 Maks antrenmanları Anaerobik Eşik antrenmanları Aerobik Eşik antrenmanları Antrenman Yöntemleri Oyunu oynayabilme Yeteneği (Dayanıklık)
Farklı Antrenman Alanları Şiddet Alanı Antrenman Tekrar Süresi Yüklenme Dinlenme Oranı Laktat Konsan. (mm) KAH Şiddet (Maks %) 5 Fosfajen Sistemi Antrenmanları 4-15 s 1:4 1:25 ------ Maks Submaks 95-100 4 Laktik Asid Tolerans Antrenmanları 1. 30-60 s 2.60-90 2. 1.5-2.5 dk 1:2 1:3 8-12+ Submaks Maks 95-100 3 Maks VO2 Antrenmanları 3-5 dk 2:1 6-8 170-180 85-95 2 Anaerobik Eşik Antrenmanları 1. 1.5-8 dk 2. 8-60 dk 1:1 1:2 3-6 150-170 60-85 1 Aerobik Eşik Antrenmanları 1.10-30 dk 2.30-90 dk 3.90-120 dk 1:1 1:0.5 1:0.2 2-3 120-150 40-60
Çalışma Şiddeti/Antrenman Yöntemleri Antrenman Alanları İlişkisi Uzun Yavaş+Hızlı Tempo (Çalışma) Uzun İnterval lar + Piramid lar (Çalışma) + İstasyon Çalışmaları Dayanıklılık Döngü Antrenman + Dayanıklılık İstasyon Çalışm. + Sıçramalı lar + Tepe ları Dayanıklılık Döngü Antrenman + Dayanıklılık İstasyon Çalışm. + Sıçramalı lar + Tepe ları Tempo lar + Test/Kontrol ları + Yarış/Maç Temposu lar/oyunlar + Maç/Yarış Temposu Sürekli Yöntemler İnterval Yöntemler (Yaygın) İnterval Yöntemler (Yoğun) Tekrar Yöntemler (Yaygın) Tekrar Yöntemler (Yoğun) + (Yarışma Yöntemleri) 120-150 150-160 160-170 170-180 180+ Aerobik Anaerobik Laktik Asid VO Eşik Eşik 2 Maks Fosfajen Tolerans Antrenmanları Antrenmanları Antrenmanları Antrenmanları Antrenmanları Kalp Atım Hızı Hızı % VO 2 maks Laktik Asid
KAH(atım/dk) 200 190 180 170 160 150 140 130 Bireysel Hız-KAH ilişkisi 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Hız(km/h) F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F10 F11 F12
LA (m m ol/l) 10,00 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 Bireysel Hız-LA ilişkisi 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Hız (km/h) F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F10 F11 F12
Değerlendirme ve Sonuç?! Kondisyonel Bileşenler: Toplu/Topsuz (DAYANIKLILIK) Hızları: <2 mm 2.5-3.0 mm 3.0-3.5 mm 4.0-4.5 mm 4.5-5.0 mm 5.0-5.5 mm 5.5-6.0 mm >6.0 mm Fosfajen Sistemi antrenmanları Laktat Tolerans antrenmanları VO2 Maks antrenmanları Anaerobik Eşik antrenmanları Aerobik Eşik antrenmanları Oyunu Antrenman oynayabilme YöntemleriYeteneği (Dayanıklık)
Futbolda Oyunun Yapısı: Farklı ve Metabolik Zorlanma Prof.Dr. Caner Açıkada Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu acikada@hacettepe.edu.tr www.sbt.hacettepe.edu.tr