EK MALİ TABLOLAR
Ek mali tablolar genel olarak bilanço ve gelir tablosundan yararlanılarak hazırlanan ve onları tamamlayan, işletme analizine yardımcı olan tablolardır. Satışların Maliyeti Tablosu Fon Akım Tablosu Nakit Akım Tablosu Kar Dağıtım tablosu Özkaynaklar Değişim Tablosu Net İşletme Sermayesi Değişim Tablosu
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU
Satışların Maliyeti Tablosu Üretim işletmelerinin esas işlevlerinden birisi hammaddeyi mamul (işlenmiş) madde haline getirmesidir. Bu işletmelerdeki maliyet unsurları şunlardır: Direkt İlk Madde ve Malzeme Direkt İşçilik Genel Üretim Giderleri Ticaret işletmelerinde ise Satışların Maliyeti işletmenin satın aldığı mallara ödediği tutarlardan oluşmaktadır.
Satışların Maliyeti Tablosu, işletmelerin üretim, ticaret ve hizmet faaliyetleri ile ilgili olarak yaptığı mamul, ticari mal ve hizmet satışlarına ait maliyetlerin nelerden oluştuğunu gösteren tablodur. Bu tablo Gelir Tablosuna ek olarak düzenlenir. Satışların Maliyeti Tablosunda oluşan Satışların Maliyeti Gelir Tablosunda aşağıdaki hesaplara aktarılır: 620 Satılan Mamul Maliyeti 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti 622 Satılan Hizmet Maliyeti 623 Diğer Satışların Maliyeti
Maliyet Hesapları Gider Hesapları uygulamada esneklik sağlamak amacıyla 7/A ve 7/B olarak sınıflandırılır. Bir yıl önceki Aktif ve Net Satışlar toplamı her yıl Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen sınırları aşan üretim ve hizmet işletmelerinin maliyet hesaplarında 7/A seçeneğini kullanmaları zorunludur. Ek Mali Tablo düzenlemek zorunda olmayan ticari işletmeler, küçük hizmet ve küçük üretim işletmelerinden isteyenler ise 7/B seçeneğini kullanırlar. 7/A seçeneği: Giderler fonksiyon esasına göre belirlenmiştir. 7/B seçeneği: Giderler çeşit esasına göre belirlenmiştir.
Üretilen Mamul Maliyeti Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı Mamul Kullanımı Mamul Stoklarında Değişim SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU I. SATILAN MAMUL MALİYETİ A +B Ticari Faaliyet Dönembaşı Ticari Mallar Stoku (+) Dönemiçi Alışlar (+) Dönemsonu Ticari Mallar (-) II. SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ III. SATILAN HİZMET MALİYETİ SATIŞLARIN MALİYETİ A B C D A + B + C + D
7/A da 710 Direkt ilk madde ve malzeme giderleri; üretilen mamulün temel öğesini oluşturan ve mamulün bünyesine doğrudan yüklenebilen maddelerin kullanımı bu grupta izlenir. Direkt işçilik giderleri; Mamulü meydana getirmek için harcanan ve maliyete doğrudan yüklenebilen direkt işçilik giderlerini içerir. 7/A da 720 SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı mamul Kullanımı MAMUL STOKLARINDA DEĞİŞİM SATILAN MAMUL MALİYETİ TİCARİ FAALİYET Dönembaşı Ticari Mallar Stoku (+) Dönemiçi Alışlar (+) Dönemsonu Ticari Mallar (-) SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ SATILAN HİZMET MALİYETİ SATIŞLARIN MALİYETİ
7/A da 730 Genel Üretim Giderleri Üretim faaliyetleri ve bu faaliyetlerle ilgili olarak yapılan hizmetlere ilişkin ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik giderleri dışında kalan giderleri içerir. SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı mamul Kullanımı MAMUL STOKLARINDA DEĞİŞİM SATILAN MAMUL MALİYETİ TİCARİ FAALİYET Dönembaşı Ticari Mallar Stoku (+) Dönemiçi Alışlar (+) Dönemsonu Ticari Mallar (-) SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ SATILAN HİZMET MALİYETİ SATIŞLARIN MALİYETİ
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ Yarı Mamul Stoklarında Değişim Henüz mamul hale gelmemiş fakat ilk madde ve malzeme ile işçilik ve genel üretim giderlerinden pay almış üretim aşamasındaki maddelerin dönem başı stoku ile dönem sonu stoku arasındaki fark bu grupta yer alır. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı mamul Kullanımı MAMUL STOKLARINDA DEĞİŞİM SATILAN MAMUL MALİYETİ TİCARİ FAALİYET Dönembaşı Ticari Mallar Stoku (+) Dönemiçi Alışlar (+) Dönemsonu Ticari Mallar (-) SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ SATILAN HİZMET MALİYETİ SATIŞLARIN MALİYETİ
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ Direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik, genel üretim giderleri ve yarı mamul kullanım tutarlarının toplamı üretim maliyetini verir. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı mamul Kullanımı MAMUL STOKLARINDA DEĞİŞİM SATILAN MAMUL MALİYETİ TİCARİ FAALİYET Dönembaşı Ticari Mallar Stoku (+) Dönemiçi Alışlar (+) Dönemsonu Ticari Mallar (-) SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ SATILAN HİZMET MALİYETİ SATIŞLARIN MALİYETİ
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ Mamul Stoklarında Değişim Daha önce üretilmiş ama henüz satışı yapılmayarak depoda beklemekte olan mamul stoklarındaki değişim Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı mamul Kullanımı MAMUL STOKLARINDA DEĞİŞİM SATILAN MAMUL MALİYETİ TİCARİ FAALİYET Dönembaşı Ticari Mallar Stoku (+) Dönemiçi Alışlar (+) Dönemsonu Ticari Mallar (-) SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ SATILAN HİZMET MALİYETİ SATIŞLARIN MALİYETİ
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ Satılan Mamul Maliyeti Üretilen mamul maliyetine mamul stoklarındaki değişimin eklenmesi ile ulaşılır. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı mamul Kullanımı MAMUL STOKLARINDA DEĞİŞİM SATILAN MAMUL MALİYETİ TİCARİ FAALİYET Dönembaşı Ticari Mallar Stoku (+) Dönemiçi Alışlar (+) Dönemsonu Ticari Mallar (-) SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ SATILAN HİZMET MALİYETİ SATIŞLARIN MALİYETİ
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ Ticari faaliyetler sonucu satılan ticari malların maliyeti hesaplanır. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı mamul Kullanımı MAMUL STOKLARINDA DEĞİŞİM SATILAN MAMUL MALİYETİ TİCARİ FAALİYET Dönembaşı Ticari Mallar Stoku (+) Dönemiçi Alışlar (+) Dönemsonu Ticari Mallar (-) SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ SATILAN HİZMET MALİYETİ SATIŞLARIN MALİYETİ
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ Bu bölüm satılan hizmetlerin maliyetini hesaplamak için kullanılır. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı mamul Kullanımı MAMUL STOKLARINDA DEĞİŞİM SATILAN MAMUL MALİYETİ TİCARİ FAALİYET Dönembaşı Ticari Mallar Stoku (+) Dönemiçi Alışlar (+) Dönemsonu Ticari Mallar (-) SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ SATILAN HİZMET MALİYETİ SATIŞLARIN MALİYETİ
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ Satışların Maliyeti; 1. Satılan mamüller maliyeti 2. Satılan ticari mallar maliyeti 3. Satılan hizmet maliyeti toplamıdır. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı mamul Kullanımı MAMUL STOKLARINDA DEĞİŞİM SATILAN MAMUL MALİYETİ TİCARİ FAALİYET Dönembaşı Ticari Mallar Stoku (+) Dönemiçi Alışlar (+) Dönemsonu Ticari Mallar (-) SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ SATILAN HİZMET MALİYETİ SATIŞLARIN MALİYETİ
Uygulama 1 ABC işletmesine ait bazı bilgiler şöyledir : Dönembaşı ilk madde stokları Dönemiçi ilk madde alışları Dönemsonu ilk madde stokları Dönembaşı yarı mamül stokları Dönemsonu yarı mamül stokları Dönembaşı mamül stokları Dönemsonu mamül stokları 500 TL 4500 TL 1000 TL 300 TL 200 TL 600 TL 500 TL
Uygulama 1 (devam) Üretim için katlanılan direkt işçilik gideri 2000 TL, genel üretim giderleri ise 3000 TL dir. Bu işletmede ticari faaliyet nedeniyle satılan ticari mallar maliyeti 1000 TL, satılan hizmetlerin maliyeti 500 TL olarak hesaplanmıştır. İşletmenin brüt satışları 15.000 TL. dir. Satışların 500 TL lik kısmı iade edilmiştir. Buna göre ; 1. Üretimde kullanılan direkt ilk madde maliyetini bulunuz. 2. Satışların maliyeti tablosunu düzenleyiniz. 3. Brüt satış karı veya zararını hesaplayınız. Gelir Tablosunun ilgili bölümünü hazırlayınız.
Çözüm: 1 DİREKT İLK MADDE MALİYETİ Dönembaşı ilk madde stokları Dönemiçi ilk madde alışları Dönemsonu ilk madde stokları 500 TL 4.500 TL ( 1.000 TL) 4.000 TL
Çözüm 2 SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ 9.100 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı Mamul Kullanımı 300 (200) 4.000 2.000 3.000 100 MAMUL STOKLARINDA DEĞİŞİM 100 600 (500) I. SATILAN MAMUL MALİYETİ 9.200 TİCARİ FAALİYET II. SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 1.000 III. SATILAN HİZMET MALİYETİ 500 SATIŞLARIN MALİYETİ 10.700
Çözüm : 3 ABC İşletmesi 01.01.20..-31.12.20.. Dönemi Gelir Tablosu A. BRÜT SATIŞLAR 15.000 B. SATIŞLARDAN İADELER (-) (500) C. NET SATIŞLAR 14.500 D. SATIŞLARIN MALİYETİ (-) (10.700) Satılan Mamul Maliyeti 9.200 Satılan Ticari Mallar Maliyeti 1.000 Satılan Hizmet Maliyeti 500 BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI 3.800
Uygulama 2: XYZ işletmesine ait bazı bilgiler şöyledir. Dönembaşı ilk madde ve malzeme stokları Dönemiçi ilk madde ve malzeme alışları Dönemsonu ilk madde ve malzeme stokları Direkt işçilik giderleri Genel Üretim Giderleri Dönembaşı yarı mamül stokları Dönemsonu yarı mamül stokları Dönembaşı mamül stokları Dönemsonu mamül stokları 20.000 TL 90.000TL 18.000 TL 75.000 TL 40.000 TL 20.000TL 10.000TL 20.000TL 15.000TL
Uygulama 2 (devam) İşletmenin üretimde kullandığı direkt ilk madde giderini bulunuz. Aynı işletmenin Satılan Ticari Mallar ve Hizmet Maliyetlerine ilişkin bilgileri aşağıda verilmiştir. Dönembaşı Ticari Mal stoku : 100.000 TL Dönemiçi satın alınan mal maliyeti : 500.000 TL. Dönemsonu Ticari Mal stoku: 120.000 TL Satılan Hizmet Maliyeti 100.000 TL Buna göre Satışların Maliyeti Tablosunu hazırlayınız. İşletmenin Brüt Satışları 1.200.000 TL, Satış İskontoları 60.000 TL dir. Brüt Satış Karı/Zararını bulunuz.
Çözüm: Dönembaşı ilk madde stokları Dönemiçi ilk madde alışları Dönemsonu hammadde stokları Üretimde kullanılan direkt ilk madde 20.000TL 90.000TL (18.000 TL) 92.000 TL
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ 217.000 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı Mamul Kullanımı............. 20.000............ (10.000) 92.000 75.000 40.000 10.000 MAMUL STOKLARINDA DEĞİŞİM 5.000 20.000 (15.000) I. SATILAN MAMUL MALİYETİ 222.000 Dönembaşı Ticari Mallar Stoku (+) Dönemiçi Alışlar (+) Dönemsonu Ticari Mallar (-) TİCARİ FAALİYET 100.000 500.000 (120.000) II. SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 480.000 III. SATILAN HİZMET MALİYETİ 100.000 SATIŞLARIN MALİYETİ 802.000
XYZ İşletmesi 01.01.20..-31.12.20.. Dönemi Gelir Tablosu A. BRÜT SATIŞLAR 1.200.000 B. SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) (60.000) C. NET SATIŞLAR 1.140.000 D. SATIŞLARIN MALİYETİ (-) (802.000) Satılan Mamul Maliyeti 222.000 Satılan Ticari Mallar Maliyeti 480.000 Satılan Hizmet Maliyeti 100.000 BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI 338.000