AMAÇ Hastanın tetkik/ tedavi amacıyla bir klinikten diğerine/ ameliyathaneye, tetkik/ tanı birimlerine veya hastane dışı sağlık kurumuna transferinin var olan sağlık durumunun ve bakımın sürekliliğini sağlayarak güvenli bir şekilde yapılmasıdır. TEMEL İLKELER Dikkat Edilecek Noktalar Hasta transferini yapacak görevli, konu ile ilgili eğitim almış olmalıdır. Transfer sırasında hem hastanın güvenliği sağlanmalı, hem de transferi yapan kişi kendi beden mekaniğini korumalıdır. Hasta sedye ile taşınıyor ise sedyenin kenarlıkları kaldırılarak hastanın güvenli bir şekilde taşınması sağlanmalıdır. Hemşire hastanın nakledileceği birimle transfer öncesi iletişim kurarak bilgi vermelidir. Hasta laboratuvar, ameliyathane veya herhangi özel uygulama birimine gönderilirken, gerekli ilaçları, filmleri, tıbbi malzemeleri, gerekli dokümanları hastanın yanında hazır bulundurulmalıdır. Hastanın mahremiyeti her aşamada korunmalıdır. Klinik/ birim destek personeli hastanın transfer edileceği klinik/ birime kadar hastaya refakat etmelidir. Hastanın yatağından sedye/ tekerlekli sandalyeye alınması hemşirenin denetiminde olmalıdır. Transfer sırasında hasta transfer formu iki nüsha doldurularak, gönderen ve teslim alan hemşire tarafından imzalanmalıdır. Hasta/ ailesine transfer konusunda ve gideceği birimde kendisine yapılacak işlemler hakkında bilgi verilmelidir. Hasta tetkik amaçlı transfer 31
Hemşirelik Bakım Standartları edilecek ise kimlik tanımlayıcı bileklik doğrulaması yapılarak, transferde görev alacak kişi (hekim, hemşire, ATT ya da transport personeli) ile transfer sağlanmalıdır. Transfer ameliyathaneye yapılacak ise, hastanın hemşiresi eşliğinde transfer edilir. Transfer esnasında Güvenli Cerrahi Kontrol Listesi Formu kontrol edilir. Hastanın genel durumu kritik ise; transfer sürecinde görev alacak ekip üyeleri en az iki taşıma personeli, bir hemşire/ ATT ve bir hekimden oluşmalıdır. Kritik hastanın transferi esnasında hastanın genel durumu, yaşam bulguları ve bilinç değişimi yakından gözlenmeli ve gerekirse kaydedilmelidir. Transfer sırasında kullanılacak ekipman iyi belirlenmelidir (monitör/ defibrilatör, transport mekanik ventilatör, pulse oksimetre, oksijen tüpü, yeterli miktarda ilaç ve malzeme içeren resüsitasyon çantası, infüzyon pompası vb.). Bu ekipmanların batarya kontrolleri, ilaçların ve malzemelerin miad ve sayıca miktarları birim çalışanları tarafından kontrol edilmeli ve transfere hazır halde bulundurulmalıdır. Hastanın kısa sürede nakli için uygun personel tarafından önceden asansör hizmeti sağlanmalıdır. Hasta adli vaka ise hastane polisi/ güvenlik birimine haber verilerek bu kişilerin eşliğinde transfer sağlanmalıdır. Kurum dışı transferlerde; hasta hemodinami, solunumsal ve doku oksijenlenmesi yönlerinden stabilite göstermiyorsa, aktif kanama açısından riskli ise, transfer sırasında yeterli donanım sağlanamıyor ise ve gideceği kurumda hastanın bakım sürekliliği sağlanamıyorsa hastanın transferi uygun transfer şartları sağlanıncaya kadar ertelenmelidir. Pediyatrik hastaların transferi; a. Aile ile işbirliği yapılmalı, ailenin hastanın yanında kalmasına izin verilmelidir. b. Transfer sırasında varsa hastanın sevdiği bir objeyi taşımasına izin verilmelidir. c. Yüksek ve heyecanlı ses/ hareket nedeniyle endişe ve korku yaşayabileceklerinden iletişim net ve yavaş kurulmalıdır. d. Özellikle okul çağı çocuklar ve adölesanlarda mahremiyet duygularına saygı gösterilmelidir. e. Yenidoğanlarda bebeğin ısı kaybını önlemek amacıyla baş bölgesi transfer sırasında şapka vb. ile örtülmelidir. 32
Yaşlı hastaların transferi; a. Görme, işitme, dokunma ve termoregülasyon konusundaki kayıpları göz önüne alınmalıdır. b. İletişim sırasında doğrudan göz teması sağlanmalıdır. c. Yüksek sesle, açık ve yavaş olarak konuşulmalı, basit cümleler kurulmalı tıbbi terminolojiden kaçınılmalıdır. d. Sözel iletişimi kuvvetlendirmek için hastaya nazik ancak hissedebileceği biçimde dokunulabilir. e. Soğuğa karşı toleransının düşük olması nedeniyle hipotermiye karşı önlem alınmalıdır. İŞLEM BASAMAKLARI Not: İşlem sırasında kullanılacak malzemelere kitap sonu Ek-1 de yer verilmiştir. Klinikler Arası Transfer 1. Hastaya ve yakınına transfer edileceği klinik ya da bölüm hakkında bilgi verilir. 2. Hastanın transfer edileceği kliniğe, gerekli hazırlıkların yapılabilmesi için telefon ile bilgi verilir. 3. Hastanın sürekli kullandığı ilaçları ve kişisel eşyaları hasta / hasta yakınına teslim edilir ve gerekli yerlere kaydı yapılır. 4. Hastayla gitmesi gereken tüm tetkik sonuçları ve hasta dosyası hekim ve hemşiresi tarafından hazırlanır ve birimin sekreterine teslim edilir. Hastanın kimlik tanımlayıcı bilekliği hemşiresi tarafından çıkarılır. 5. Hasta yakını gideceği yeni birim adına dosya çıkarması için hasta kabul birimine yönlendirilir. 6. Hastanın transferi sırasında kullanılacak tıbbi ekipman ve transferde görev alacak kişiler belirlenir. 7. Hastanın hemşiresi tarafından iki adet Hasta Transfer Formu doldurulur. 8. Hasta taşıma standardı dikkate alınarak hasta yataktan sedye/ tekerlekli sandalyeye alınır ve gideceği klinik ya da bölüme transferi yapılır. 9. Hasta nakil olduğu birime güvenlik önlemleri alınarak hastanın sedye/ tekerlekli sandalyeden yatağa alınması sağlanır. 10. Hastayı teslim alan klinik hemşiresi ilgili formları imzalar, hastanın dosyasını, ilaçlarını ve eşyalarını teslim alır ve ilgili yerlere kaydeder. 33
Hemşirelik Bakım Standartları Kurum Dışı Transfer 1. Hastanın transfer kriterlerine uygun olup olmadığı değerlendirilir. 2. Transferi riskli olan hastanın yakını hekimin tüm açıklama ve itirazlarına karşın başka bir kuruma nakil olmak istiyor ise hasta veya yakını dosyasına kendi el yazısıyla ayrılış isteğini yazar ve imzalar. 3. Hasta ve hasta yakını transfer işlemleri, gideceği hastane ya da yapılacak işlem hakkında bilgilendirilir ve transfer onayı alınır. 4. Hastanın gideceği hastaneden (sevki kabul eden hekim ve birim hakkında) bilgi alınır. 5. Hastanın sevkinin hangi yolla yapılacağı belirlenir. Sevk işlemi 112 aracılığıyla yapılacaksa, hastanın hekimi tarafından 112 Komuta Kontrol Merkezi aranır ve gerekli araç talebi yapılır. 6. Sevk için araç temin edildikten sonra, hastanın tüm tıbbi kayıtlarının bir örneği / epikriz (varsa otomasyon üzerinden) doldurulur, çıktısı imzalanarak hasta yakınlarına/ transfer ekibine teslim edilir (hasta adli vaka ise tıbbi kayıt örnekleri verilmez). 7. Hastanın aldığı tedavi, klinikten ayrılmadan önce alınan son yaşam bulguları ve varsa özel notlar (varsa otomasyon üzerinden) hekim tarafından hasta sevk formuna kaydedilir ve çıktısı alınır. 8. Hasta, hastanın hekimi ve hemşiresi tarafından, hastaya eşlik edecek ekip üyesine sözlü ve yazılı teslim yapılır. 9. Hasta, uygun taşıma tekniği ile güvenlik önlemleri sağlanarak yatağından ambulans sedyesine alınır. İntravenöz tedavisi varsa ve devam edecekse damar yolu açıklığı ve güvenliği kontrol edilir. 10. İzolasyon önlemlerinin gerektiği durumlarda (solunum, damlacık, temas vb. izolasyon) sevk sırasında ekip üyelerinin koruyucu ekipman (eldiven, koruyucu maske, önlük) kullanmaları sağlanır. 11. Hastanın sevki gerçekleştirilir. 12. Hastanın sevk edildiği hastanede hekim ve birim çalışanları tarafından hastanın kabulü yapılır ve gönderilmiş olan sevk formları teslim aldıklarına dair imzalatılır. 34
Kaynaklar 1. Alcan Z, Aksoy A, Civil B. (2011). Hemşirelik Hizmetleri Işığında Hastane Süreçleri (ISO, JCI ve MAGNET Standartları ile Uyumlu). Nobel Tıp Kitabevleri, 1. Baskı, s. 17-20. 2. Bodur H A. (2005). Kritik Hastanın Transportu. Yoğun Bakım Dergisi, (1), s. 36-41. 3. Demirel D, Erbaş D, Uludağ E, (2006). Hemşirelik Bakımında Kalite. Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İzmir, s. 198-199. 4. Gazi Üniversitesi Hastanesi Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü. (2012). Hemşirelik Genel Uygulama Standartları, Ankara, s. 26-27. 5. Sağlık Bakanlığı Performans Yönetimi Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı. (2011). Hastane Hizmet KaliteStandartları,http://www.kalite.saglik.gov.tr/content/ files/hizmet_kalite_standartlari_2011/hastane_hks/hkskitap.pdf. (Erişim Tarihi: 02.07.2013). 6. Yıldırım A. (2001). Hemşirelik Bakım Protokolleri. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü, s. 91-92. 7. http://adminwebcast.tkd.org.tr/files/pdf/derleme-2010-1-1-2-5.pdf. (Erişim Tarihi: 07.07.2013). 8. http://www.dcyogunbakim.org.tr/yayinlar/2005/2005_1/36-41.pdf. (Erişim Tarihi: 07.07.2013). Hazırlayanlar Uzm. Hem. Pınar AKÇAY (BUCH Hizmet İçi Eğitim Hemşiresi) Uzm. Sevil ERKEN (Güney Genel Sekreterliği Sağ. Bak. Hiz. Koor.) Hem. Nazan SARAÇ AKINCI (İKÇÜ Atatürk EAH Genel Cerrahi Kliniği Sorumlu Hemşiresi) Danışman Yrd. Doç. Dr. Leyla BAYSAN ARABACI (İKÇÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği A.D.) 35