tepav Economic Policy Research Foundation of Turkey Türkiye nin esas gündemi orta gelir tuzağından çıkmak olmalıdır Ankara 26 Haziran 212
28, kişi başı gelirin ABD ye oranı (doğal log) Türkiye nin esas gündemi orta gelir tuzağından çıkmak olmalıdır 19, kişi başı gelirin ABD ye oranı (doğal log) Kaynak:Angus Maddison Veritabanı, TEPAV hesaplamaları
Çerçeve Türkiye ekonomisinin 28-211 değerlendirmesi Büyüme, kamu maliyesi, cari açık Yeni bir küresel krize ne kadar hazırlıklıyız? 28 yılına kıyasla daha az sağlıklıyız Türkiye nin orta vadeli gündemine nasıl bakmak gerekir? Demografik fırsat ve yapısal dönüşüm
27-4 28-1 28-2 28-3 28-4 29-1 29-2 29-3 29-4 21-1 21-2 21-3 21-4 211-1 211-2 211-3 211-4 Kaynak: TÜİK Türkiye ekonomisi, 28-211 döneminde ciddi bir stres testinden geçti Bir önceki yılın aynı çeyreğine göre milli gelir değişimi (%, yıllıklandırılmış) 12,% 1,% 8,% 6,% 4,% 4,7% 4,5% 4,2% 3,5% 5,9% 8,3% 9,2% 9,1% 8,8% 9,6% 8,5% 2,%,7% 1,3%,% -2,% -4,% -6,% -4,4% -4,8% -8,% -1,% -6,9% -7,9%
Türkiye, 29-211 büyüme performansıyla diğer ülkelerden ayrışıyor
Kaynak: IMF World Economic Outlook Stres testinden geçerken kamu maliyesi sınırlı da olsa kötüleşti, sonra toparladı Bütçe Açığının Milli Gelire Oranı (%) Brüt Kamu Borcunun Milli Gelire Oranı (%) -,5-1 27 28 29 21 211 48 46 46,122-1,5-2 -2,5-3 -1,77 44 42 4 39,92 4,19 42,26 39,437-3,5-4 -4,5-3,37-3,86-3,95-3,19 38 36 27 28 29 21 211
Kaynak: IMF World Economic Outlook Kamu maliyesindeki performansımız benzer gelir düzeyindeki ülkelere yakın 211 Brüt Kamu Borcu/Milli Gelir (%) Bütçe Açığı/Milli Gelir (%) Hindistan 68,5-9,13 Brezilya 66,18-3,23 Polonya 55,39-5,49 Malezya 52,56-5,38 Meksika 43,81, Tayland 41,69-1,78 Türkiye 39,44-1,77 G. Afrika 38,77-4,2 Ukrayna 36,5-1,53 Çin 25,84 -,3 Endonezya 25,3-1,61 Şili 9,91-1,15 Rusya 9, 1,
Ocak 7 Nisan 7 Temmuz 7 Ekim 7 Ocak 8 Nisan 8 Temmuz 8 Ekim 8 Ocak 9 Nisan 9 Temmuz 9 Ekim 9 Ocak 1 Nisan 1 Temmuz 1 Ekim 1 Ocak 11 Nisan 11 Temmuz 11 Ekim 11 Ocak 12 Nisan 12 Kamu maliyesindeki durumumuz çok daha iyi olabilirdi 9 85 8 75 7 65 55 5 45 4 Faiz dışı harcamaların bütçe gelirlerine oranı (%, y-o-y)
21 ve 211 de tüketici kredileri hızlı bir biçimde arttı, Tüketici kredileri ve bireysel kart kullanımının değişimi (yıllıklandırılmış, %) 5, 4, 3, 2, 1,, -1, -2, 1.4.28 1.4.29 1.4.21 1.4.211 1.4.212
Kaynak: TÜİK Tüketici kredileri artıp kamu mali disiplini zayıflarken, cari açık rekor düzeylere ulaştı Faiz dışı harcamaların bütçe gelirlerine oranı (%, y-o-y) % -1% -2% 28Q1 28Q2 28Q3 28Q4 29Q1 29Q2 29Q3 29Q4 21Q1 21Q2 21Q3 21Q4 211Q1 211Q2 211Q3 211Q4-3% -4% -5% -6% -7% -5,89% -6,31% -6,17% -5,56% -4,35% -3,19% -2,47% -2,17% -3,21% -3,86% -4,93% -6,36% -8% -9% -1% -7,85% -9,21% -9,78% -9,9%
Ocak 7 Mart 7 Mayıs 7 Temmuz 7 Eylül 7 Kasım 7 Ocak 8 Mart 8 Mayıs 8 Temmuz 8 Eylül 8 Kasım 8 Ocak 9 Mart 9 Mayıs 9 Temmuz 9 Eylül 9 Kasım 9 Ocak 1 Mart 1 Mayıs 1 Temmuz 1 Eylül 1 Kasım 1 Ocak 11 Mart 11 Mayıs 11 Temmuz 11 Eylül 11 Kasım 11 Kaynak: TCMB-EVDS Ocak 12 Mart 12 Açığın finansmanında kısa vadeli kaynakların ve rezervlerin önemi artıyor Cari Açığın Finansman Kaynakları (aylık, %) 2% 15% KV/CARİ AÇIK DYY DAHİL UV/CARİ AÇIK RV/CARİ AÇIK 1% 5% % -5% 1%
28-4 29-1 29-2 29-3 29-4 21-1 21-2 21-3 21-4 211-1 211-2 211-3 211-4 Kaynak: IMF World Economic Outlook Türkiye, parası en çok değer kaybeden ülkeler arasında yer alıyor 125 12 115 11 15 1 95 9 TL/ABD $ (28 Ç4=1) Yerli Para / ABD $, 211 Ç4 (28 Ç4=1) 13 12 11 1 9 8 7 TRY RUB MXN UAH THB KRW CLP BRL
Kaynak: TÜİK Geçtiğimiz iki yıl boyunca enflasyonda yaşanan yukarı yönlü hareket dikkat çekici 12% 1% 8% 6% 4% 2% % CPI (23=1, aylık, y-o-y % değişim)
Kaynak: IMF World Economic Outlook Enflasyonun düzeyi ve artış miktarında gelişmekte olan birçok ülkeyi geride bırakıyoruz Yükselen piyasa ekonomilerinde tüketici enflasyonu (%) 21 211 Değişim Türkiye 6,4 1,4 4, G. Afrika 3,5 6,1 2,6 Polonya 3,1 4,6 1,5 Şili 3, 4,4 1,4 G. Kore 3, 4,2 1,2 Brezilya 5,9 6,5,6 Kolombiya 3,2 3,7,5 Çek Cum. 2,3 2,4,1 Macaristan 4,7 4,1 -,6 Meksika 4,4 3,8 -,6 Endonezya 7, 3,8-3,2
Kısa vadede Türkiye ekonomisini ne bekliyor? 212 de büyüme hız kesti/kesecek gibi görünüyor Temel kırılganlık kaynağı cari açık olmaya devam edecek (enflasyon?) Yeni bir küresel krize karşı daha az dayanaklıyız Sıkıntı içindeki ülkelerin Euro dan çıkış ihtimali Para ve maliye politikası üzerinde dışarısı belirleyici olmaya devam edecek Türkiye nin temel riski, kısa vadeli problemlere boğulup, orta ve uzun vadeli meselelere odaklanamamaktır
28, kişi başı gelirin ABD ye oranı (doğal log) Türkiye nin esas gündemi orta gelir tuzağından çıkmak olmalıdır 19, kişi başı gelirin ABD ye oranı (doğal log) Kaynak:Angus Maddison Veritabanı, TEPAV hesaplamaları
Orta gelir tuzağına düşmeyenleri diğerlerinden ayıran nedir? Demografik geçiş ve yapısal dönüşüm, gelişmekte olan ülkelerdeki iktisadi büyümenin ana kaynağıdır Bu süreçler akışına bırakılsa bile düşük gelirden, orta gelire geçiş olabilir Orta gelir tuzağına yakalanmamak için ise bu süreçlerin doğru bir biçimde yönetilmesi gerekir Güney Kore ve Türkiye karşılaştırması
Doğum ve ölüm oranı (1 kişi başına) Nüfus (Milyon kişi) Doğum ve ölüm oranı (1 kişi başına) Nüfus (Milyon kişi) Güney Kore, demografik geçişte, Türkiye nin 15 yıl önünde Doğum ve ölüm oranı (bin kişi) ve nüfus (milyon) Bağımlılık oranı (% çalışma çağındaki nüfus) 5 4 3 2 1 Doğum oranı Ölüm oranı Nüfus 5 4 3 2 1 1 8 4 2 5 4 3 2 1 1 9 8 7 5 4 3 2 1 1 8 4 2 Kaynak:BM Nüfus Projeksiyonları
Türkiye (21), Güney Kore (1995) den bile daha az eğitimli 15+ nüfusun ortalama eğitim süresi (yıl) 15+ nüfusun eğitim durumu (%) 14 12 1,57 6,7 13,9 1 8 6 4 22,2 İlköğretim Ortaöğretim Yükseköğretim 1995 2 57,2 Eğitimsiz 8 7 7,2 1,8 21 6 5 4 3 2 1 9,3 37,9 42 İlköğretim Ortaöğretim Yükseköğretim Eğitimsiz Kaynak:Barro Lee Eğitim Veritabanı
İşgücüne katılım oranlarındaki durum eğitimde olduğundan farksız 65 55 5 45 4 35 3 İşgücüne katılım oranı (% 15+ nüfus) Kore Türkiye Kadın Erkek Kore Türkiye Kore Türkiye 85 5 4 3 2 1 8 75 7 65 Kaynak:WDI
199 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 199 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Yapısal dönüşümde Türkiye (21), Güney Kore (1995) den geride İstihdamın sektörel dağılımı (%) İstihdamım sektörel dağılımı (%, Kore-1995, Türkiye 21) 1 Tarım Sanayi Hizmetler 12,4 8 4 2 54,3 33,3 Tarım Sanayi Hizmetler Tarım Sanayi Hizmetler 5 23,7 4 Tarım 3 2 1 5,1 26,2 Sanayi Hizmetler Kaynak:WDI
Güney Kore (1995) de ihracatın niteliği, Türkiye (21) dan daha ileride 1995 21 İhracatın teknoloji düzeyi (%),9,19,5,22,32 Yüksek Orta Düşük Doğal kaynak,38,38,38 Kaynak: BM COMTRADE Veritabanı, TEPAV Hesaplamaları
Türkiye, kaybettiklerini kazanabilir mi? Kaybedilenleri kazanmak ne yazık ki mümkün değil Demografik fırsatın önemli bir bölümünü heba ettik Nüfusu eğitim düzeyini yeteri kadar arttıramadık Kadınlarımızı işgücüne dahil edemedik Yapısal dönüşümde rakiplerimiz kadar hızlı hareket edemedik Tarımdaki verimsizlik problemini çözemedik Üretimin niteliğini, katma değerini iyileştiremedik Ancak, demografik fırsat devam ediyor ve yapısal dönüşüm için halen alan var gibi görünüyor Eğitim, yargı, fiziki ve kurumsal altyapı vb