DOKTORA ŞİDDETE PANİK BUTONU

Y Türü. Y Doç. Dr. Ergun Çetinkaya Ocak Şubat Mart 2013 Sayı 11 T ATALAY MATBAASI / Tel: 341 51 05 ANKARA. DOKTORA ŞİDDETE PANİK BUTONU Sağlık Bakanlığı doktora şiddetin önlenmesi için harekete geçti. Şiddetin yüzde 79 unun acil serviste yaşandığını tespit eden Bakanlık doktorlara panik butonu ve şeffaf pencere önerdi. Merhaba, Acısıyla tatlısıyla 2012 yılını da geride bırakırken, her zaman olduğu gibi, yeni yıla sağlık, başarı, mutluluk ve huzur dilekleri ile girdik. Umarım geçtiğimiz yılda sevinçlerimiz ve mutluluklarımız, üzüntülü anlarımızdan çok daha fazla olmuştur. Sağlıkta dönüşüm projesi kapsamında tüm sağlık çalışanlarını etkileyen ancak hekimlerin ve eczacıların daha fazla haşır neşir oldukları yeni yönetmelikler ve değişen güncel uygulamalar geride bıraktığımız yılda yine üzerinde en çok konuşulan ve tartışılan konular oldu. Anayasamızın bile daha doğru dürüst olmadığı bir ülkede biz sağlık çalışanlarının her gün karşı karşıya kaldıkları kaos ortamının yeni yılda geçmese bile azalmasını diliyorum. Özellikle mesleğe yeni başlamış hekim kardeşlerimizin bırakın 5-10 yıl sonrası için plan yapmalarını, 3 ay sonrası için bile ne olacağını bilememeleri doğal olarak karamsar olmaya yol açıyor. Sağlık çalışanlarının psikolojik olarak girdikleri bunalımlar sonucu artan intiharlar, aile içi geçimsizlikler, depresyon durumları tabii ki çalışma verimliliğini de çok düşürüyor. Sağlıkta dönüşüm projesi kapsamında ülkemiz için çok önemli ve değerli uygulamalar yapıldığı bir gerçek, ancak eskiden bir sürü maddi ve manevi imkansızlıklar içinde olan sağlık çalışanları bugünün daha iyi olduğu iddia edilen koşullarına rağmen daha mutsuzlar. Madem ki her şey daha iyi, bizler niye daha mutsuz olduk. Sağlık yöneticilerinin bunu araştırmaları ve bir an önce çözüm üretmeleri gerekiyor. Çünkü her zaman birincil amaç insanın mutluluğu olmalıdır. Sağlıcakla kalınız Doç.Dr.Ergun ÇETİNKAYA Doktorlara yönelik şiddetin önlenmesi için acil önlem paketi hazırlayan Sağlık Bakanlığı, önerilerini Meclis e sundu. Bakanlık, sağlık personeline yönelik saldırıların önüne geçebilmek için tehdit suçlarında cezanın iki katına çıkarılması yanında, doktorlara panik butonu verilmesi, odaların şeffaf hale getirilmesi gibi bir dizi önlem sıraladı. Sağlık Bakanlığı nın Meclis Sağlıkta Şiddeti Araştırma Komisyonu na sunduğu raporda dünyadan örnekler de yer aldı. CEZALAR İKİ KATINA ÇIKARILSIN Doktora saldıranların iki katı cezalandırılmasını isteyen Sağlık Bakanlığı, 2011 yılından bu yana yaptığı ankete göre 384 hastanenin yüzde 79 unda şiddet tespit etti. Şiddet olaylarının yüzde 79 unun da acil servislerde 18.00-24.00 saatleri arasında yaşandığı ortaya çıktı. Sağlık personeline şiddet uygulayanların yüzde 91 inin hasta yakını olduğu görüldü. Meclis e sunulan öneri paketinde ABD den de örnekler yer aldı. Buna göre Amerika nın tüm eyaletlerinde yerel polis teşkilatının doğrudan aranmasıyla olay yerine destek sağlandığı, İrlanda da bazı hastanelerde doktorlar için panik butonu olduğu, Almanya da sağlık çalışanlarını korumak için hastane pencerelerine şeffaf plastik kaplamalar yapıldığı anlatıldı. DÜNYADAN ÖRNEKLER SIRALANDI İngiltere de sağlık personelini tehdit eden hastaların, hastane yerine polis karakolunda tedavi gördüğü belirtilen raporda, İrlanda da 2009 yılında yapılan araştırmada ülkedeki doktorların yarısının meslek hayatları boyunca en az bir kere şiddete maruz kaldığı, Almanya da ise 2009 yılında yapılan ankette sağlık personelinin meslek hayatları boyunca, yüzde 70.7 fiziksel, yüzde 89.4 sözel şiddete maruz kaldığını ifade edildi. Araştırmalara göre geçtiğimiz yıl Belçika, Almanya, Finlandiya, Fransa, İtalya, Polonya, Slovakya ve Hollanda da sağlık çalışanlarının ortalama yüzde 22.7 si hasta veya hasta yakınlarından şiddet gördüğünü beyan etti. Bu araştırma da şiddete maruz kalma oranlarında yüzde 39.1 ile Fransa ilk sırada yer aldı. Sağlık Bakanlığı nın personele yönelik şiddetin önlenmesi için hazırladığı önlem paketinin önümüzdeki günlerde ele alınması bekleniyor. (NTVMSNBC) 4. Cadde No: 15/B Yıldız, Çankaya/ANKARA Tel: 0.312 441 66 00 Fax: 0.312 441 65 00 www.ankaraendomer.com 1

KONUK YAZAR GASTROÖZOFAGEAL REFLÜ Doç. Dr.Tümay Doğancı Pediatrik Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Uzmanı Gastroözofageal reflü (GÖR) gastrik içeriğin istem dışı özofagusa kaçması olarak tanımlanır. GÖR sağlıklı bebeklerde, çocuklarda ve erişkinlerde hemen hergün birçok kez oluşan fizyolojik bir olaydır. Genellikle postprandial dönemde olur, çok az semptoma yol açar veya hiçbir yakınma olmaz. Bu tabloya fizyolojik GÖR veya regürjitasyon denir. GÖR sıklığı bebeklerde ilk 4-5 ayda % 60-65 iken, 6-7. aylarda % 20 lere, 12.aydan sonra ise % 5 in altına iner. 12-18.aydan sonra genellikle fizyolojik GÖR düzelir. Bunun tersine semptomlara ve komplikasyonlara yol açan reflüye patolojik GÖR veya GÖR Hastalığı (GÖRH) denmektedir. Bu iki farklı tablonun birbirinden ayrılması gerekir. Yaygın olarak GÖR patolojik reflüyü, regürjitasyon ise fizyolojik durumları tanımlamak için kullanılmaktadır. GÖR oluşmasına yol açan ana nedenler alt özofageal sfinkter (AÖS) tonusunda yetersizlik, hiatal herni, özofagusta peristaltik disfonksiyon ve en önemlisi yutmadan bağımsız geçici AÖS relaksasyonudur. Postprandial aşırı gıda alımı, hiperosmolar gıdalar, anormal gastrik boşalma da intraabdominal basıncı arttırarak gastrik distansiyona ve GÖR e neden olabilir. İntratorasik basıncı artıran öksürük, wheezing ve aşırı harekette GÖR nedenleri arasında kabul edilir. Bebeklerde inek sütü allerjisi GÖR e neden olan veya eşlik eden bir tablo olarak akılda olmalıdır. GÖR oluşumunda H. Pylori nin rolü kesin olarak belli olmamasına rağmen, Hp eradikasyonu ile erişkinlerde GÖR sıklığında artış olduğu görülmektedir. Çocuklarda böyle bir gözlem bildirilmemiştir. Gastrik içeriğin özofagusa reflüsu ile aside korunaksız olan özofagusta hasar oluşur. Özofageal inflamasyonla özofajit, özofageal striktür ve zamanla prekanseröz Barret özofagus gelişebilir. Bu şekilde özofageal semptomlar ortaya çıkar. Aside duyarlı nöronların uyarılması da wheezing veya bronkospazm başta olmak üzere ekstraözofageal semptomlara yol açar. Özofagus İki yaş altındaki çocuklarda apne, irritabilite, beslenmeyi reddetme, büyüme geriliği, Sandifer sendromu, rekürren pnömoni, inatçı kusmalar ve hematemez en belli başlı semptomlardır. İki yaşından büyüklerde ise karın ağrısı, sabah bulantıları, substernal ağrı, rekürren kusmalar, kronik öksürük, kronik boğaz ağrısı, farenit, larenjit, ses kısıklığı, vokal kord granülomu, rekürren otit, dental erozyon, uyku apnesi, rekürren pnömoni, astım, bronşiektazi, dirençli anemi görülebilir. Bugün GÖR tanısında birçok tetkik kullanılmaktadır. Baryumlu özofagus-mide-duodenum (ÖMD) grafisi, reflü sintigrafisi, özofageal manometri, 24 saatlik ph 2 www.ankaraendomer.com 4. Cadde No: 15/B Yıldız, Çankaya/ANKARA Tel: 0.312 441 66 00 Fax: 0.312 441 65 00

monitorizasyonu, elektriksel akustik impedans ve endoskopi hastanın yaşına ve yakınmalarına göre seçilebilir. Her yöntemin kendine göre avantajları ve dezavantajları olduğu için gerektiğinde birçok tetkik bir arada yapılmaktadır. Örneğin birçok merkezde kolayca çekilebilen baryumlu ÖMD grafisi yutma fonksiyonlarını ve anatomik anomalileri gösterirken, aspirasyon ve radyasyon riski taşır. Ayrıca GÖR saptanan vakaların ancak % 25-75 inde ÖMD ile pozitif sonuç saptanırken, GÖR olmayan vakaların %2 sinde de yanlış pozitiflik görülebilmektedir. 24 saatlik ph monitorizasyonu da asit reflüyü saptadığı için bebeklerdeki sütle beslenmeye bağlı alkali reflüyü saptamaz. Sintigrafi ise sadece tetkik süresindeki postprandial reflüyü saptayabilir. Henüz çok az merkezde sınırlı sayıda yapılabilen elektriksel akustik impedans incelemesi en güvenilir yöntem olarak görülmektedir. İnvaziv bir işlem sayılan endoskopi ise küçük çocuklarda uygulama zorluğuna rağmen özofageal biyopsi ile patolojik inceleme olanağı verdiği için özofajit tanısında altın standarttır. Normal endoskopi bulguları özofajiti ekarte ettirmediği için biyopsi mutlaka alınmalıdır. Sonuç olarak GÖR tanısında dikkatli alınan öykü, kimi zaman bütün incelemelerden daha fazla bilgi verebilir. GÖR tedavisinde ilk aşamada beslenme ve yaşam şekli düzenlenmelidir. Anne sütü alımının desteklenmesi, mama alan bebeklerde midede mamanın koyulaşmasını sağlayan galaktomannan içeren antireflü mamaların kullanılması, mama alamayan bebeklere aldığı sıvı gıdalara aynı amaçla mısır nişastası eklenmesi, az az ve sık sık besleme, hiperosmoler gıdalardan kaçınma, eşlik eden inek sütü allerjisi varsa kesin diyet yapma, ek gıdaları zamanından erken başlamama pek çok bebek için yeterli olabilir. Pozisyon olarak başın 30 derece yükseltilmesi, yüzüstü ve sol lateral pozisyon GÖR ü azalırken, 60 derece oturur pozisyonda GÖR artabilir. Genel olarak kakaolu ve baharatlı gıdalar, mide asidini uyaran ve gastrik boşalmayı yavaşlatan sindirimi zor ve yağlı gıdalar, erişkinlerde çay, kahve ve sigara reflüyü artırır. Akşam yemeklerinin erken yenmesi, yatmadan 2 saat önce tüm beslenmenin kesilmesi ve gece beslenmelerinden vazgeçilmesi reflüyü önemli oranda azaltır. Genel önlemler yeterli olamadığında farmakolojik tedaviler gündeme gelir. Gastrik asiti suprese eden ilaçlardan proton pompa inhibitörleri, bariyer oluşturan ajanlardan aljinik asit içerenler ve prokinetik ajanlardan domperidon farklı etki mekanizmaları ile yaygın olarak kullanılmaktadır. 4. Cadde No: 15/B Yıldız, Çankaya/ANKARA Tel: 0.312 441 66 00 Fax: 0.312 441 65 00 www.ankaraendomer.com 3

İlaç seçiminde etkinlikle birlikte yan etkilerde göz önüne alınmalıdır. Klinisyenin deneyimine ve hastalığın şiddetine göre ilaçlar birarada başlanıp zamanla azaltılabilir veya teker teker başlanıp diğerleri eklenebilir. Tedavi süresi semptomların ve bulguların şiddetine göre değişebilir. Kronik hastalığı ve nörolojik problemleri olan çocuklarda tedavi aylarca sürebilir. Medikal tedaviye yeterli cevap vermeyen ağır ve kronik hastalarda Nissen fundoplikasyonu başta olmak üzere cerrahi yöntemler denenmektedir. 4 www.ankaraendomer.com 4. Cadde No: 15/B Yıldız, Çankaya/ANKARA Tel: 0.312 441 66 00 Fax: 0.312 441 65 00

GÜNCEL REFLÜ İLAÇLARI Ayşegül ÇETİNKAYA Eczacı Reflü, kısaca mide asitinin özofagustan yukarı çıkmasıyla karakterize, sadece yetişkinlerde değil bebeklerde ve çocuklarda da görülebilen çok önemli bir hastalıktır., kısaca mide asitinin özofagustan yukarı çıkmasıyla karakterize, sadece yetişkinlerde değil bebeklerde Reflü ve çocuklarda da görülebilen çok önemli bir hastalıktır. Büyük yaştaki çocuklarda reflü nedeni genellikle yetişkinlerle aynıdır. Yani gastroözofegeal sfinkter gerektiği gibi kapanmaz ya da ara ara açılır. Bu yüzden de mide asiti yukarı kaçar. Bebeklerde ise durum daha farklı olup genellikle özofagus motilitesinin bozulmasından kaynaklanır. Tedavide beslenme alışkanlıkları değiştirilip mekanik tedbirler alınabilir. İlaç olarak, önceleri mide asitini nötralize etmek ve çabuk yanıt almak için antiasitler kullanılırdı. Ancak günümüzde reflü tedavisinde artık antiasitler kullanılmamaktadır. Anti asitler; alüminyum, magnesyum ve kalsiyum içerikli olabilir. Midedeki asiti hızla nötralize ederler. Etkilerinin kısa süreli olması en önemli kullanılmama nedenlerindendir. Bir saatten az bir sürede tekrar asit toplanmağa başlar. Antiasiti yemeklerden bir saat sonra alarak midede daha uzun kalması ve etkisinin daha uzun süre devam etmesi sağlanabilir ama yukarıda da değindiğim gibi artık reflü tedavisinde antiasitler pek kullanılmamaktadır. Antiasitlerden sonra geliştirilen ilaç grubu H2 reseptör blokerleridir. Bunlardan Cimethidine kullanımda değildir. Famotidine ve Nizathidine nin çocuklarda kullanımı zaten uygun değildir. Ranitidine nin (Zantac şp) çocuklarda kullanımı mevcuttu ancak günümüzde H2 reseptör blokörlerinin de tedavideki yeri tartışmalı hale geldiğinden çoğu gastroenterolog artık bu grup ilaçları kullanmamaktadır. Geliştirilen ikinci jenerasyon ilaçlar proton pompa inhibitörleridir. Asit salgısını inhibe ederek çalışırlar. Bunlardan Omeprazol; çocuklarda artık yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Esomeprazol (Nexium),12 yaş üzeri çocuklarda kullanılabilir. Lansoprazol (Lansor, Lanzedin, Lansoprol), 1 yaşından itibaren çocuklarda kullanılabilir. Asit inhibisyon etkisi 24 saatten fazla sürer. O yüzden tek doz alımı yeterlidir. Kapsüller açılıp meyve suyu veya yoğurt içinde verilebilir. Pantoprozol (Panto) 12 yaş üzeri çocuklarda kullanılabilir. Rabeprazol; çocuklarda kullanıma uygun değildir. Prokinetik dediğimiz, midenin hızlı boşalmasını sağlayan metoklopramid. (Metpamid şp.) tedavide kullanılan bir diğer ilaçtır. Yemekten 30 önce ve yatarken alındıklarında daha etkili olur. Ancak santral sinir sistemi yan etkisi fazla olduğundan kullanımı azalmıştır. Donperidon (Motilium) bu alanda daha fazla tercih edilen ilaçtır. Son olarak köpük bariyeri olarak kullanılan ilaçlar da vardır. Bunlar alüminyum hidroksit jel, magnesium trisilikat ve alginat içeren Gaviscon formlarıdır. Özellikle çocuklar için üretilen Gavıscon infant bu alanda tektir. 4. Cadde No: 15/B Yıldız, Çankaya/ANKARA Tel: 0.312 441 66 00 Fax: 0.312 441 65 00 www.ankaraendomer.com 5

DİYETİSYENİMİZ GASTROÖZOFAGEAL REFLÜ DE BESLENME Gastroözofageal Reflü okul öncesi çocuklarda tekrarlayan kusmalarla kendini gösterebilmektedir. Daha büyük çocuklarda erişkin gibi kronik göğüs arasında yanma ve regürjitasyona neden olmaktadır. Reflü tedavisinde beslenme birincil sırada önceliklidir. Zeynep BUDAKOĞLU ŞUBAŞI Beslenme ve Diyet Uzmanı Reflüde dikkat edilmesi gereken kurallar ve beslenme şekli şu şekilde olmalıdır: Az hacimde ancak sık sık beslenilmelidir. Sıvı içeriği yüksek besinler aynı öğünde fazla miktarda tüketilmemelidir. Su, ayran, meyve suyu gibi sıvı içecekler ara öğünlerde tüketilmelidir. Asitli ve gazlı içecekler, aşırı yağlı ve fast food besinler, salam, sosis, sucuk gibi et ürünleri, fazla baharatlı ve acı yiyecekler, turunçgiller, domates suyu gibi mide asiditesini arttıracak ve geri kaçmaları arttırabilecek bu besinler tüketilmemelidir. Siyah çay, kahve gibi kafeinli içecekler ile soğan, sarımsak, nane, çikolata gibi besinlerin tüketimi azaltılmalıdır. Alkol ve özellikle malt içeren içeceklerden uzak durulmalıdır. Yatmadan önce yemek yeme alışkanlığından vazgeçilmelidir. Alt özofajial kapak basıncını arttırmak için; proteinden zengin besinler arttırılmalıdır. Şişmanlık özofajitle birlikte olan ve uyarıcı bir faktör olduğu için hastada kilo problemi ve obezite var ise enerji kısıtlamasına gidilerek mutlaka ideal vücut ağırlığına gelmesi sağlanmalıdır. Yemekten hemen sonra yatmaktan kaçınmalı, gece yatılan yatağın ise başının veya yastığın 15-25 cm yükseltilmesi böylelikle gece uykudayken yemek borusuna kaçmış olan mide içeriğinin yer çekimi etkisi ile geriye dönmesi kolaylaştırılmalıdır. Bebeklerde mamaların koyulaştırılması etkin bir yöntemdir. Bazı çalışmalarda gastroözofageal reflü lü bebeklerin %40 ında protein intoleransı tanımlanmıştır. Bu bebeklerin büyük bir kısmının inek sütü proteinine, bir kısmının da soya proteinine duyarlı olduğu görülmüştür. Bu nedenle soya bazlı formulalar ile beslenme önerilmemektedir. Özellikle kilo alamayan, irritabl ve beslenme isteksizliği olan bebeklerde beslenme 1-2 hafta hipoallerjenik formülle sürdürülmelidir. Yapılan meta analizlerde değinilen bir başka konu ise koyu kıvamla beslenmenin reflü ve kusma sıklığını azalttığı yönündedir. Koyulaştırmada kullanılan yöntemlerden jelatinize pirinç nişastası, pirinç unu veya pektinin formulaya eklenmesi veya pirinçli tahıllı ek gıdalar ile keçiboynuzu içerikli formulalar ile beslenme kıvam arttırıcı beslenmede kullanılabilecek yöntemlerdir. Bu beslenme şekli aynı zamanda kalori alımını da arttırarak yetersiz kilo alımı olan bebeklerde kilo artışı ile etkili olabilmektedir. Gastroözofageal Reflü de; bebeklerde mamaların koyulaştırılması, az ve sık beslenme daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde ise reflüyü arttırabilecek yukarıdaki besinlerin diyetten çıkarılması ve doğru beslenme şekilleri reflüyü azaltmayı sağlayacak en önemli önerilerdendir. 6 www.ankaraendomer.com 4. Cadde No: 15/B Yıldız, Çankaya/ANKARA Tel: 0.312 441 66 00 Fax: 0.312 441 65 00

ETKİNLİKLERİMİZ Hatice ŞAHİN Basın ve Halkla İlişkiler Uzmanı ŞEKER ÇOCUKLAR İTALYA DA... Etkinlikler, buluşmalar, yemekler, geziler derken koca bir yılı geride bıraktık. 2013 ün ilk sayısında yine sizlerleyiz... 2012 yi tamamen kapatmadan önce son etkinliklerimizi sizlerle paylaşmak istiyorum: - Sağlık kanalı Medi Plus Tv de 01.09.2012 de Doç. Dr. Ergun Çetinkaya İnsülin Pompası ve Tip 1 Diyabet konusunda Doktorlar Kulübü programında Ebru Boranlıoğlu Tekin in konuğu oldu. - Yine Medi Plus Tv de 01.10.2012 de Doç. Dr. Ergun Çetinkaya Erken Ergenlik konusunda Doktorlar Kulübü programında Ebru Boranlıoğlu Tekin in konuğu oldu. - TV 8 de 07.11.2012 de Erkan Tan ile Başkent ten Programı nda Tip 1 Diyabet ile ilgili Erkan Tan ın sorularını cevapladı. - Her yıl 14 Kasım Dünya Diyabetliler Günü kapsamında sosyal sorumluluk projesi olarak düzenlediğimiz ve bu özel günlerinde yalnız olmadıklarını hissettirmeyi amaçladığımız 28 kişiden oluşan, Tip 1 Diyabetli hastalar ve sağlık personellerinden oluşan ekibimizle İtalya ya tur düzenlendik. ROPÖRTAJ 14 Kasım Dünya Diyabetliler Günü kapsamında her yıl düzenlenlediğimiz turlara en çok katılan Tip 1 Diyabetli olarak duygularını bizimle paylaşır mısın? Mert: Endomer in bu yılki gezisi her yıl olduğu gibi Tip 1 diyabetli arkadaşlarımla eğlenceli vakit geçirdiğim, kendi aramızda paylaşımlarımızın olduğu bir gezi oldu. Bu tarz etkinliklere her yıl katılmaktan cok mutluyum tabiiki bu etkinliği düzenleyen başta doktorum Ergun Amca ya daha sonrada Endomer ekibine çabaları için teşekkür ediyorum. İtalya gezisinde yeni tanıştığın arkadaşlarınla Tip 1 diyabet hakkında paylaşımların oldu mu? Ayşe Dilara: Tip 1 Diyabetli arkadaşlarımla aynı ortamda bulunmak, aynı masalarda yemek yemek, aynı otobüste yolculuk yapmaktan büyük zevk aldım. Roma dan Venedik e kadar gezdiğimiz her yer tarihi eserlerle dolu inanılmaz şehirlerdi. Bugüne kadar gezdiğim her yer mükemmeldi. Bana ve arkadaşlarıma bu zevki yaşattığı için Ergun Amca ya çok teşekkür ederim. Sadece bu gezide değil her gezide bize o mutluluğu yaşattığı için de ona ve Endomer ekibine sonsuz teşekkür ederim. Bu tarz uzun gezilerde insülin pompası kullanmanın avantajları neler? Paylaşabilir misin? Zeynep: Belirli saatlerde beslenmem gerekmediği için, bu tarz gezi programlarına uyabiliyorum.insulin pompasından önce bu pek mümküm olmuyordu. Artık gittiğim özel yerlerin özel tatlarını istediğim şekilde yiyebiliyorum. Geziler, etkinlikler, organizasyonlar... daha keyfli geçiyor. Hatta bazen diyabetik olduğumu bile unutuyorum. İtalya gezisinde seni en çok mutlu eden ve etkileyen neydi? Bu gezide edindiğin deneyimlerini anlatabilir misin? Ceren: Beni en çok mutlu eden, orada hep beraber gezmek ve eğlenmekti.bu tarz etkinlikler bize yalnız olmadığımızı hissettiriyor. Deneyimlerim ise, Tip 1 diyabetle ilgili öğrendiklerimi diğer arkadaşlarımla tekrar etme şansım oldu. 14 Kasım ın senin için ifade ettiklerini bizimle paylaşabilir misin? Gizem: Küçüklüğümde varlığından haberdar bile olmadığım 14 Kasım Dünya Diyabetliler Günü doktorumuz Ergun Amca ve Endomer ekibi sayesinde mükemmel gezilerle ve organizasyonlarla hem daha çok anlam kazandı, hem de ortak paylaşımlarla kendimi yalnız hissetmediğim bir gün haline geldi. Geziye emeği geçen herkese çok teşekkür ederim. Bu gezide Tip 1 Diyabet, beslenme, hipoglisemi gibi problemlerde her an danışabileceğin sağlık ekibinin yanında olmasının avantajlarını bizimle paylaşabilir misin? Berat: Bu gezide tüm sağlık ekibinin yanımda olması ile yaptığım yanlışları çok daha kısa sürede düzeltebiliyorum. Yiyeceklerin hesabı ile ilgili aklıma bir soru takıldığında ya da pompamda bir sorunla karşılaştığımda sağlık ekibinin sürekli yanımızda olmasının avantajından olabildiğince yararlanmaya çalışıyorum. Bu da beni ayrıca güvende hissettiriyor. Bir diyabetli olarak bu tür aktivitelere katılmak sana ne hissettiriyor? Ferel: Herşeyden önce bu hastalıkla tek başıma mücadele etmediğimi hatırlatıyor. Yeni insanlarla tanışıyorsunuz ve yeni deneyimler ediniyorsunuz. Doğru bildiğiniz yanlışların farkına varabiliyorsunuz. Farkında olmadan o kadar çok şey öğreniyorsunuz ki durup düşündüğünüzde farkına varabiliyorsunuz. Son iki yıldır bu etkinliklerin sayesinde hem yurtdışını görebiliyorum, hem de yeni insanlarla tanışıyorum. Bu geziyi okuldaki diğer gezilerden ya da buluşmalardan farklı kılan şeyler nelerdi bizimle paylaşabilir misin? Erkin: Bu seneki gezimizin İtalya ya olacağını öğrendiğimde çok heyecanlandım. Çünkü gladyatörlerin dövüştüğü Collosseum u çok merak ediyordum. Orayı görmek beni çok heyecanlandırdı. Venedik te ise Gondol turuna bayıldım. Pisa, Siena, Floransa hepsi çok güzeldi. Her yıl yaptığımız bu gezilerde çok eğleniyorum. Diğer çıktığım gezilerden çok farklı oluyor. Grupta bütün çocuklar diyabetli olduğu için çok iyi iletişim kuruyoruz. Çoğu benden büyük olmasına rağmen kendimi onlara çok yakın hissediyorum. 4. Cadde No: 15/B Yıldız, Çankaya/ANKARA Tel: 0.312 441 66 00 Fax: 0.312 441 65 00 www.ankaraendomer.com 7

8 www.ankaraendomer.com 4. Cadde No: 15/B Yıldız, Çankaya/ANKARA Tel: 0.312 441 66 00 Fax: 0.312 441 65 00