Prof. Dr. Kayıhan İÇEL CEZA HUKUKU. Genel Hükümler. Ceza Hukukuna Giriş Suçun Yapısal Unsurları Suçun Özel Görünüş Biçimleri Suçun Yaptırımları

Prof. Dr. Kayıhan İÇEL CEZA HUKUKU Genel Hükümler Ceza Hukukuna Giriş Suçun Yapısal Unsurları Suçun Özel Görünüş Biçimleri Suçun Yaptırımları Yenilenmiş Bası 2016

Yayın No : 3051 Hukuk Dizisi : 1617 Yenilenmiş Bası - Ocak 2016 - İSTANBUL ISBN 978-605 - 333-509 - 2 Copyright Bu kitabın bu basısının Türkiye deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş. ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Basım A.Ş. Baskı - Cilt : Ertem Basım Yayın Dağıtım San. Tic. Ltd. Şti. Eskişehir Yolu 40. Km. Başkent Organize Sanayi Bölgesi 22. Cadde No: 6, Malıköy / Sincan / Ankara (Sertifika No. 26886) (0312) 640 16 23 Kapak Tasarım : Gökhan Ayrancı Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No: 16136) Narlıbahçe Sok. Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com

İçindekiler 3 ÖNSÖZ CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER in 2014 Basısının yayınlanması ile birlikte hazırlık çalışmalarına başladığımız Yeni Basıyı 2016 Basısı olarak hukukçulara sunuyoruz. Yeni Basıda tüm yasal değişikler ve Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen hükümler gözden geçirilerek, ilgili bölümlere eklenmiştir. Ayrıca ve özellikle, Ceza Hukuku Genel Hükümler ile ilgili yeni Yargıtay Kararları ve Anayasa Mahkemesi Kararları konularla bağlantılı bir şekilde işlenerek kitabımıza yerleştirilmiştir. Böylece, Yeni Basının güncelliği sağlanırken, teorik verilerin uygulamadan doğan verilerle bütünlük oluşturması için özen gösterilmiştir. Bu basıda da, Alman Ceza Hukuku nun yeni yapıtlarına Beck-online DIE DA- TENBANK - Strafrecht PIREMIUM ile ulaşılmıştır. Yabancı mevzuatın güncel durumu ise App Store da bulunan StrafR - Walhalla uygulaması başta olmak üzere, güvenilir diğer uygulamalardan ve internet sitelerinden yararlanılarak izlenmiştir. Yeni basıda dikkate aldığımız Yargıtay kararlarının temininde kendi özel arşivimizden başka, Uyap Mevzuat Programı (2014-2015) ve İstanbul Ticaret Üniversitesi anlaşmalı veri tabanlarından olan Kazancı İçtihat ve Mevzuat Bankası ndan yararlanılmıştır. Bu bağlamda kıvanç duyarak değinmek isterim ki, kitabımızın 2014 Basısı diğer yayınlarımızla birlikte Max - Planck- Institut für ausländisches und internationales Strafrecht arşivinde ve kütüphanesinde hukukçuların hizmetine sunulmuştur. MPI gibi uluslararası şöhrete sahip bir ceza hukuku bilim kurumunun kütüphanesinde yer almak bizim için büyük bir onur olmuştur. Burada, MPI yetkililerine teşekkürlerimi sunarken, Yenilenmiş 2016 Basısının da MPI kütüphanesinde onurlu bir yer bulacağına inanıyorum. Yenilenmiş 2016 Basısı nın başta öğrencilerimiz ve meslekdaşlarımız olmak üzere, tüm hukukçulara yararlı olmasını dilerim. 01 Ocak 2016, İstanbul-Caddebostan Prof. Dr. Kayıhan İÇEL

4 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler

İçindekiler 5 2014 Basısının ÖNSÖZÜ 2013 yılında yayınlanan CEZA HUKUKU Genel Hükümler i Ceza Hukukuna Giriş bölümünü ekleyerek hukukçulara sunuyoruz. Böylece, ceza hukuku genel kısım tamamlanmış olmaktadır. 765 sayılı eski Türk Ceza Kanunu döneminde yayınladığımız İçel Suç Teorisi ve İçel Yaptırım Teorisi kitaplarımızın yanı sıra İçel / Donay, Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku kitâbı da, yeni ceza hukuku sistemimizi inceleyip, açıklamak hedefini izleyen genişletilmiş bu yeni basının dolaylı kaynaklarındandır. Gerekli yerlerde bu kitâplarımıza da diğerleri gibi uygun atıflar yapılmıştır. Kitâbımızın yeni basısı 4 bölüm içinde 15 paragraftan oluşmaktadır. Paragraflar zincirleme olarak devam etmekte ve dipnotlar her paragrafta yeniden başlamaktadır. Kitâba eklediğimiz Ceza Hukukuna Giriş başlığını taşıyan birinci bölümde çağdaş ceza hukukunun, işlevi, diğer hukuk dalları ve yakın bilim kolları ile ilişkisi, suç politikası ve evrensel ilkeleri, ceza yasalarının uygulanma alanı, suçluların geri verilmesi gibi konular tamamen yeni bir sistem ve anlayış içerisinde yeniden kaleme alınarak sunulmuştur. Giriş kısmında bulunan ve eski kitâplarımızdan alınan diğer konular (örneğin tarihçe) da aynı şekilde güncel boyutlara uydurularak yenilikle uyum sağlanmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, kitâbımızın diğer bölümlerinde olduğu gibi, Giriş bölümünde de Alman Ceza Hukuku yapıtlarının en son basılarından ve özel tarama yöntemi ile sağlanan en yeni Yargıtay kararları ile diğer çeşitli güncel kaynaklardan yararlanılmıştır. Kitâbın ikinci bölümünü oluşturan Suçun Yapısal Unsurları bölümü de yeniden gözden geçirilerek, yeni kaynaklarla desteklenmiş ve yerine göre bazı değişiklikler yapılarak yenilenmiştir. Suçun Özel Görünüş Biçimleri ni içeren üçüncü bölüm de aynı şekilde yeni teorik ve pratik kaynaklardan yararlanılarak güncellenmiştir.

6 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler Kitâbımıza önceki basıda eklediğimiz Suçun Yaptırımları bu yeni basıda dördüncü bölümü oluşturmaktadır. Bu bölümde de güncel değişiklikler ve eklemeler yapılmıştır. Kitâbımızın bu basısında da, Alman Ceza Hukukunun eski, fakat her zaman önemli yapıtlarının yanı sıra en yeni yapıtlardan da yararlanılmıştır. Bu yapıtlara özel üyesi olduğumuz Beck-online DIE DATENBANK - Strafrecht PREMIUM ile ulaşılmıştır. Yeni Yargıtay kararlarında ise, kendi özel arşivimizden başka, Uyap Mevzuat Programı (2013) ve İstanbul Ticaret Üniversitesi anlaşmalı veri tabanlarından olan Kazancı İçtihat ve Mevzuat Bankası kaynak oluşturmuştur. Genişletilmiş yeni basının başta öğrencilerimiz olmak üzere, tüm hukukçulara yararlı olmasını dilerim. Nisan 2014, İstanbul- Caddebostan Prof. Dr. Kayıhan İÇEL

İçindekiler 7 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...3 2014 Basısının ÖNSÖZÜ...5 İÇİNDEKİLER...7 KISALTMALAR...33 BİRİNCİ BÖLÜM CEZA HUKUKUNA GİRİŞ 1. GENEL BİLGİLER...37 A. KAVRAM VE TERİM...37 B. CEZA HUKUKUNUN İŞLEVİ...39 I. GENEL OLARAK...39 II. CEZA HUKUKUNUN ÖZEL İŞLEVİ...40 1. Teoriler...40 a) Salt Adaletçi Teoriler...40 b) Yararcı Teoriler...41 c) Uzlaştırıcı Teoriler...43 2. Çağdaş Ceza Hukukunun İşlevleri...45 a) Toplumsal Yaşamın En Önemli Değerlerinin Korunması...45 b) Genel Önleme İle Birlikte Özel Önlemenin de Sağlanması...45 c) Toplumsal Güvenliğin Sağlanması Amacıyla Güvenlik Önlemlerinin Uygulanması...47 d) Suçluya Kefaretini Çektirme İşlevinin Yardımcılık Niteliğinde Olması...48 C. CEZA HUKUKUNUN NİTELİĞİ...48 I. KAMU HUKUKU NİTELİĞİ...48

8 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler II. MORAL DEĞERLER İLE BAĞLANTISI...50 III. YARDIMCILIK NİTELİĞİ...51 D. CEZA HUKUKUNUN HUKUK SİSTEMİNDEKİ KONUMU VE YAKIN BİLİM DALLARI İLE İLİŞKİSİ...52 I. CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ...52 1. Anayasa hukuku...52 2. Devletler Hukuku...52 3. Ceza Muhakemesi Hukuku...53 4. İnfaz Hukuku...54 5. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dalları İle İlişkili Kolları...54 II. CEZA HUKUKUNUN YAKIN BİLİM KOLLARI İLE İLİŞKİSİ...55 1. Kriminoloji...55 2. Kriminalistik ve Adli Tıp...55 3. Hukuk Tarihi, Hukuk Felsefesi, Hukuk Sosyolojisi ve Karşılaştırmalı Hukuk...56 E. CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI...56 I. SUÇ, CEZA VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ...56 II. SUÇ, CEZA VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİNİN BENZER KAVRAMLARDAN FARKLARI...58 1. Özel Hukuk Kapsamındaki Haksız Eylemler...58 2. İdare Hukukunun Kapsamına Giren Eylemler...60 3. Muhakeme Düzenine Aykırı Eylemler...62 4. Disiplin Hukukunun Kapsamına Giren Eylemler...63 2. TARİHSEL SÜREÇTE CEZA HUKUKU...67 A. İLKEL TOPLULUKLAR...67 B. HAMMURABİ KANUNLARI...68 C. MANU KANUNLARI...68 D. ROMA HUKUKU...69 E. CERMEN HUKUKU...70 F. KİLİSE HUKUKU...71 G. MÜŞTEREK CEZA HUKUKU...72 H. TÜRK CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ...74

İçindekiler 9 I. İSLÂMİYETİN KABULÜNDEN ÖNCEKİ DÖNEM...74 II. İSLÂMİYETİN KABULÜNDEN SONRAKİ DÖNEM...75 1. İslâm Ceza Hukuku...75 a) İslâm Hukukunun Kaynakları...75 b) İslâm Ceza Hukukunda Suç Kavramı...76 aa) Suçun Tanımı...76 bb) Suçlar ve Cezalar...76 aaa) Haddi Gerektiren Suçlar...77 bbb) Kısas ve Diyet (kanlık) Gerektiren Suçlar...77 ccc) Taziri Gerektiren Suçlar...79 2. Osmanlı Devleti Ceza Kanunları...79 a) Tanzimat Fermanından Önceki Dönem...79 b) Tanzimat Fermanından Sonraki Dönem...81 3. SUÇ POLİTİKASI VE ÇAĞDAŞ CEZA HUKUKUNUN EVRENSEL İLKELERİ...83 A. KAVRAM...83 B. KUSURSUZ SUÇ VE CEZA OLMAZ İLKESİ...85 C. HUKUK DEVLETİ İLKESİ...87 D. İNSAN ONURUNUN KORUNMASI (HÜMANİZM) İLKESİ...90 E. DÜŞMAN CEZA HUKUKU - YURTTAŞ CEZA HUKUKU AYIRIMININ ELEŞTİRİSİ...92 I. KAVRAM...92 II. ELEŞTİRİ...93 4. SUÇTA VE CEZADA KANUNİLİK İLKESİ...95 A. KAVRAM VE TARİHSEL GELİŞİM...95 B. GÜNÜMÜZDE KANUNİLİK İLKESİNİN GÜVENCELERİ VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUK...97 C. HUKUKUMUZDA KANUNİLİK İLKESİ...100 I. GENEL OLARAK...100 II. ÖRNEKSEME (KIYAS) YASAĞI...102 1. Kavram...102 2. Kapsam...104

10 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler III. GEÇMİŞE UYGULAMA YASAĞI...110 1. Kavram ve Kapsam...110 2. Failin Yararına Olan Kanunun Geçmişe Yönelik Yürürlüğü... 113 a) Kuralın Anlam ve Kapsamı...113 b) Failin Yararına Olan Kanunun Saptanması Yöntemi...116 IV. YÜRÜTME ORGANININ DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİ İLE SUÇ YARATMA SORUNU...119 1. Genel Olarak...119 2. Türk Hukukunda Durum...119 3. Değerlendirme...123 5. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI - KAYNAKLARIN YORUMU...125 A. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI...125 I. KANUNLAR...125 1. Genel Olarak...125 2. Türk Ceza Kanunu...127 a) 765 Sayılı Eski Türk Ceza Kanunu ve Hazırlanan Tasarılar...127 b) 5237 Sayılı Yeni Ceza Kanununun Özellikleri...128 3. Tamamlayıcı ve Özel Ceza Kanunları...129 a) Kavram...129 b) Türk Ceza Kanunu İle Özel Ceza Kanunlarının İlişkisi...130 aa) Yasaların Genel Hükümleri Açısından...130 bb) Yasaların Özel Hükümleri Açısından...131 cc) Özel Yasaların Türk Ceza Kanununa Yollamaları...132 dd) Yasaların Çelişmesi...132 4. Ceza Yasaları Hazırlanırken Uyulması Gereken On Ana Kural...134 II. DOLAYLI KAYNAKLAR...137 B. KAYNAKLARIN YORUMU...139 I. CEZA HUKUKUNDA YORUMUN ÖZELLİKLERİ...139 II. YORUM ARAÇLARI...141 6. CEZA KANUNLARININ UYGULANMA ALANI...143 A. CEZA KANUNLARININ ZAMAN YÖNÜNDEN UYGULANMASI...143

İçindekiler 11 I. YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ VE YÜRÜRLÜKTEN ÇIKIŞ...143 II. ZAMAN YÖNÜNDEN UYGULANMA İLKE VE KURALLARI...146 III. SUÇUN İŞLENDİĞİ ZAMANIN BELİRLENMESİ...149 B. CEZA KANUNLARININ YER YÖNÜNDEN UYGULANMASI... 151 I. GENEL OLARAK...151 II. YER YÖNÜNDEN UYGULANMA İLKELERİ...151 1. Ülkesellik (Mülkilik) İlkesi...151 2. Kişisellik İlkesi...152 3. Devletin Kendini Koruması İlkesi...153 4. Evrensellik İlkesi...154 III. TÜRK CEZA HUKUKU SİSTEMİ...155 1. Suçun İşlendiği Yer....155 2. Ülkesellik Kuralı...162 a) Ana Kural...162 b) Ülke Kavramı ve Kapsamı...162 c) Yeniden Yargılama...164 3. Kişisellik Kuralı...165 a) Faile Göre Kişisellik...165 aa) Vatandaşın İşlediği Suç...165 bb) Türkiye Namına Görev Yapanın İşlediği Suç...167 b) Mağdura Göre Kişisellik...168 aa) Vatandaşa veya Türk Yasalarına Göre Kurulmuş Özel Hukuk Tüzel Kişisine Karşı İşlenen Suçlar...168 bb) Türkiye nin Zararına İşlenen Suçlar...170 4. Devletin Korunması Kuralı...171 5. Evrensellik Kuralı...172 a) Tek Yanlı Evrensel Yetki...172 b) Temsile Dayalı Evrensel Yetki...173 IV. SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ...174 1. Kavram ve Terim...174

12 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler 2. Koşullar...180 a) Eyleme İlişkin Koşullar...180 aa) Eylem Her İki Devlet Yasasına Göre Suç Sayılmalı ve Yaptırımı Belirli Bir Ağırlıkta Olmalıdır...180 bb) Türkiye nin Yargı Yetkisine Giren Bir Suç Olmamalıdır...181 cc) Suç Zamanaşımına veya Affa Uğramamış Olmalıdır...182 dd) Geri Verme Talebinin Konusu Olan Yargılanacak Suç Hakkında Kesinleşmiş Hüküm Bulunmamalıdır...182 ee) Suçun Düşünce Suçu veya Siyasal Suç ya da Askeri Suç Niteliğinde Olmaması Gerekir...182 aaa) Düşünce Suçları...182 bbb) Siyasal Suçlar...183 aaaa) Kavram ve Tanım...183 bbbb) Siyasal Suçun Dışında Tutulan Eylemler...185 ccc) Askeri Suçlar...187 b) Faile İlişkin Koşul: Vatandaş Geri Verilmez...188 3. Geri Verme İşlemleri...189 a) Yöntem...189 b) Tutuklama İşlemleri...191 aa) Geçici Tutuklama...191 bb) Geri Verme Belgelerinin Alınmasından Sonraki Aşamada Tutuklama...192 4. Geri Vermede Özellik İlkesi...192 C. CEZA KANUNLARININ UYGULANMASINDA GÖREV VE KİŞİ YÖNÜNDEN ÖZEL DURUMLAR...194 I. KAVRAM...194 II. ANAYASAYA DAYANAN ÖZEL DURUMLAR...195 1. Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu ve Dokunulmazlığı...195 2. Milletvekilleri...197 a) Milletvekilinin Yasama Sorumsuzluğu...197 b) Milletvekilliği Dokunulmazlığı...199

İçindekiler 13 III. ULUSLARARASI HUKUKA DAYANAN ÖZEL DURUMLAR...202 1. Diplomatik Dokunulmazlık...202 a) Diplomatik Ajanlar...202 b) Konsoloslar...204 2. Yabancı Asker Kişiler...206 a) Kavram...206 b) Kesin Yargı Yetkisi...208 aa) Gönderen Devletin Kesin Yargı Yetkisi...208 bb) Kabul Eden Devletin Kesin Yargı Yetkisi...208 c) Öncelikli Yargı Yetkisi...208 aa) Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi...208 bb) Kabul eden Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi...209 İKİNCİ BÖLÜM SUÇUN YAPISAL UNSURLARI 7. SUÇ KAVRAMINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER...213 A. SUÇUN TEORİK YAPISI...213 I. KAVRAM...213 II. SUÇ TEORİSİNİN ÖNEMİ...215 III. GENEL UNSURLAR - ÖZEL UNSURLAR...217 B. SUÇLARIN TASNİFİ...218 I. GENEL OLARAK...218 II. CÜRÜMLER - KABAHATLER...219 1. Kavram...219 2. Kabahatleri Suç Olmaktan Çıkarma Eğilimi ve Kabahatler Kanunu...220 C. SUÇUN YAPISAL UNSURLARININ DIŞINDA KALAN KOŞULLAR...223 I. GENEL OLARAK...223 II. OBJEKTİF CEZALANDIRILABİLİRLİK KOŞULLARI...224

14 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler 1. Kavram ve Hukuksal Nitelik...224 2. Cezalandırılabilirlik Koşullarının Özelliklerinden Çıkan Sonuçlar...229 III. ÖNKOŞULLAR...231 1. Kavram...231 2. Önkoşullara İlişkin Görüşümüz...232 IV. KOVUŞTURMA KOŞULLARI...233 1. Kavram ve Hukuksal Nitelik...233 2. Türleri...235 a) Genel Olarak...235 b) Şikâyet...235 aa) Kavram...235 bb) Şikâyete Hakkı Olanlar...237 cc) Şikâyetin İçeriği...239 dd) Şikâyetin Şekli ve Süresi...241 aaa) Şikâyetin Şekli...241 bbb) Şikâyetin Süresi...242 c) İzin-Karar-Talep-Yazılı Başvuru...246 8. TİPE UYGUN EYLEM...253 A. EYLEM...253 I. EYLEM KAVRAMI...253 1. Genel Olarak...253 2. Eylem Tekliği - Eylem Çokluğu Ayırımı...255 a) Ayırımın Önemi...255 b) Harekete Üstünlük Tanıyan Görüş...255 aa) Genel Olarak...255 bb) Doğal Hareket Tekliği (Natürliche Hundlungseinheit)...256 cc) Tipik Hareket Tekliği (Tatbestandliche Handlungseinheit)...256 dd) Hukuki Hareket Tekliği (Juristische Handlungseinheit)..257 c) Sonuca Üstünlük Tanıyan Görüş...258

İçindekiler 15 d) Doğal Ölçülere Karşı Çıkan Görüş...259 e) Görüşümüz...259 II. HAREKET ALT UNSURU...261 1. Hareket Kavramını Açıklayan Teoriler...261 a) Genel Olarak...261 b) Nedensel - Doğal Hareket Teorisi...261 c) Amaçsal Hareket Teorisi...262 d) Sosyal Hareket Teorisi...263 e) Görüşümüz...264 2. Hareket Yeteneği...265 a) Genel Olarak...265 b) Tüzel Kişilerin Hareket Yeteneği Sorunu...266 3. Hareketin Türleri ve Sayısı Yönünden Suçlar...268 a) İcrai Suçlar...268 b) İhmali Suçlar-İhmal Suretiyle İcrai Suçlar...269 c) Birden Çok Hareketli Suçlar-Seçimlik Hareketli Suçlar-İtiyadi Suçlar...271 d) Serbest Hareketli-Bağlı Hareketli Suçlar...273 III. SONUÇ ALT UNSURU...274 1. Kavram...274 2. Sonuç Alt Unsuru Bakımından Özellik Gösteren Bazı Suç Tipleri...275 a) Biçimsel Suç - Maddi Suç...275 b) Zarar Suçu - Tehlike Suçu...276 c) Sürekli (Mütemadi) Suçlar...278 IV. NEDENSELLİK BAĞLANTISI ALT UNSURU...280 1. Kavram...280 2. Nedenlerin Çokluğuna İlişkin Teoriler...281 a) Şartların Eşitliği Teorisi...281 b) Etkin Neden Teorisi...283 c) Uygun Neden Teorisi...284 d) Hukuki Önem Teorisi...286

16 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler e) Karma Uygun Neden Teorisi...287 3. Rücu Yasağı...288 B. EYLEMİN TİPİKLİĞİ...289 I. KAVRAM...289 II. NİTELİKLİ UNSURLAR...293 III. ÖZGÜ (MAHSUS) SUÇLAR...295 9. HUKUKA AYKIRILIK...297 A. GENEL BİLGİLER...297 I. KAVRAM...297 II. HUKUKA AYKIRILIK UNSURUNUN BAĞIMSIZLIĞI SORUNU...300 III. GÖRÜŞÜMÜZ...302 B. HUKUKA AYKIRILIĞIN KAPSAMI...304 C. HUKUKA AYKIRILIĞIN İÇERİĞİ...306 D. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU İLE İLGİLİ BAZI SORUNLAR...308 I. HUKUKA AYKIRILIĞIN KALKMASI...308 II. HUKUKA ÖZEL AYKIRILIK...309 III. HUKUKA AYKIRILIK VE HATA...311 E. TÜRK CEZA KANUNUNDA ÖNGÖRÜLEN HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ...316 I. KAVRAM...316 II. KANUNUN HÜKMÜNÜ YERİNE GETİRME...317 III. AMİRİN EMRİNİ UYGULAMA...319 1. Kavram...319 2. Koşulları...321 a) Bir Emrin Varlığı...321 b) Emrin Bağlayıcı Olması...322 aa) Amirin Yetkili Olması...322 bb) Emrin Yerine Getirilmesinin Görev Yönünden Zorunlu Olması...322 cc) Emrin Kanunun Öngördüğü Biçim ve İçerik Koşullarına Uygun Bulunması...323

İçindekiler 17 3. Verilen Emrin Hukuka Uygunluğunun Araştırılması Sorunu...324 IV. HAKLI (MEŞRU) SAVUNMA...325 1. Kavram...325 2. Hukuksal Niteliği...326 3. Haklı Savunmanın Koşulları...328 a) Saldırıya İlişkin Koşullar...328 aa) Bir Saldırının Bulunması Koşulu...328 bb) Saldırının Haksız Olması Koşulu...331 cc) Saldırının Kişiye Ait Bir Hakka Yönelmiş Olması Koşulu...335 dd) Saldırının Savunma Sırasında Var Olması Koşulu...337 b) Savunmaya İlişkin Koşullar...339 aa) Savunmada Zorunluluk Bulunması Koşulu...339 bb) Savunma İle Saldırı Arasında Uygun Oran Bulunması Koşulu...343 4. Üçüncü Kişi Yararına Haklı Savunma...347 V. ZORDA KALIŞ (ZORUNLULUK) DURUMU...348 1. Kavram...348 2. Hukuksal Niteliği...350 3. Koşulları...351 a) Tehlikeye İlişkin Koşullar...351 aa) Bir Tehlikenin Bulunması Koşulu...351 bb) Tehlikenin Halen Bulunması Koşulu...352 cc) Tehlikenin Kişiye Ait Bir Hakka Yönelik ve Ağır Olması Koşulu...353 dd) Tehlikenin Meydana Gelmesine Bilerek Neden Olmama Koşulu...355 ee) Tehlikenin Göğüs Germek Hukuksal Yükümlülüğünün Kapsamına Girmemesi Koşulu...356 b) Korunmaya İlişkin Koşullar...357 aa) Başka Türlü Korunma Olanağının Bulunmaması Koşulu...357 bb) Korunma Hareketiyle Tehlike Arasında Denge Bulunması Koşulu...358

18 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler 4. Üçüncü Kişiyi Kurtarma...359 VI. HAKKIN KULLANILMASI...360 1. Kavram...360 2. Zilyetliğin Korunması...361 3. Basının Haber Verme Hakkı...363 4. İddia ve Savunma Dokunulmazlığı...367 5. Tıbbi Müdahaleler...369 6. Spor Hareketleri...376 VII.MAĞDURUN (İLGİLİNİN) RIZASI...380 1. Kavram...380 2. Hukuksal Niteliği...381 3. Mağdurun Rızasının Etkili Olabilmesi İçin Bulunması Gereken Koşullar...382 a) Kavram...382 b) Rızaya Ehliyet...383 c) Rıza Açıklaması...387 d) Rızanın Konusu...389 F. HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİNDE SINIRIN AŞILMASI...393 I. KAVRAM...393 II. SINIRIN ZORLAYICI (MÜCBİR) NEDENLE AŞILMASI...394 III. SINIRIN KASTEN AŞILMASI...396 IV. SINIRIN TAKSİRLE AŞILMASI...397 10. KUSURLULUK...401 A. KAVRAM VE GENEL BİLGİLER...401 B. KUSUR TEORİLERİ...403 I. PSİKOLOJİK TEORİ...403 II. NORMATİF TEORİ...405 III. GÖRÜŞÜMÜZ...406 C. KUSUR YETENEĞİ...407 I. KAVRAM...407 II. KUSUR YETENEĞİNİ ETKİLEYEN DURUMLAR...408 1. Yaş Küçüklüğü...408

İçindekiler 19 a) Çocuk Kavramı...408 b) Çocukluk Dönemleri...410 aa) Birinci Dönem...410 bb) İkinci Dönem...411 cc) Üçüncü Dönem...412 2. Yaş Büyüklüğü...413 3. Akıl (Ruh) Hastalığı...414 a) Kavram...414 b) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi Bakımından Sistemler...414 aa) Biyolojik Sistem...414 bb) Psikolojik Sistem...415 cc) Karma Sistem...415 c) TCK nun Kabul Ettiği Sistem...415 aa) Kanun Hükmü...415 bb) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Tam veya Önemli Etkisi...416 cc) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Kısmi Etkisi...419 d) Görüşümüz...419 4. Sağır-Dilsizlik...421 5. Geçici (Arızi) Nedenler...423 a) Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman - Nedeninde Serbest Hareketler (actiones liberae in causa) Kuralı...423 b) İstemeyerek Geçici Nedenin Etkisi Altına Girme İstemeyerek Sarhoşluk...424 c) İsteyerek Geçici Nedenin Etkisi Altına Girme-İsteyerek Sarhoşluk...424 d) Alkol ve Uyuşturucu Bağımlılarının Kusur Yeteneği Sorunu...425 D. Kusurun Türlerİ...426 I. KAST...426 1. Kavram...426 2. Kastın Unsurları...426

20 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler a) Öngörme Unsuru...426 b) İsteme (İrade) Unsuru...428 aa) Kavram...428 bb) Doğrudan Kast...429 cc) Olası (Belirsiz) Kast...430 3. Özel Kast...434 4. Sonradan Oluşan Kast (veya Eklenen Kast)...435 5. Tasarlama (Taammüt)...436 II. TAKSİR...439 1. Kavram...439 2. Taksirin Hukuksal Temeli...440 3. Taksir ve Benzeri Kavramlar...442 a) Ceza Hukukundaki Taksir ve Medeni Hukuktaki Taksir Kavramı...442 b) Taksir ve Objektif Sorumluluk Kavramları...442 4. Taksirin Unsurları ve Türleri...443 a) Taksirin Unsurları...443 aa) Genel Olarak...443 bb) Taksirin Cezalandırılacağı Konusunda Kanunda Hüküm Bulunması...444 cc) Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi...445 aaa) Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Kaynakları...445 bbb) Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesi Olanağının Bulunması...446 ccc) Tehlikeli (Riskli) Nitelik Taşıyan Girişimlerde Dikkat ve Özen Yükümlülüğü...446 dd) Sonucun Öngörülebilir Nitelikte Olması...448 ee) Hareketin Bilinmesi ve İstenmesi...449 ff) Ortaya Çıkan Sonucun İstenmemiş Olması...450 gg) Hareket ile Sonuç Arasında Nedensellik Bağlantısının Bulunması...450 aaa) Genel Olarak...450

İçindekiler 21 bbb) Üçüncü Kişinin ve Mağdurun Hareketlerinin Nedensellik Bağlantısına Etkisi...451 b) Taksirin Türleri...453 aa) Genel Olarak...453 bb) Bilinçli Taksir...454 aaa) Bilinçli Taksirin Niteliği...454 bbb) Bilinçli Taksirde Failin Sorumluluğu...456 5. Taksirin Şekilleri ve Derecesi...458 a) Taksirin Şekilleri...458 b) Taksirin Derecesi...459 6. Taksirde Ceza Verilmeyecek Özel Durumlar...460 E. DAR ANLAMDA KUSUR SORUMLULUĞUNUN DIŞINDA KALAN DURUMLAR...463 I. SONUÇ NEDENİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇLARDAN SORUMLULUK...463 II. BASIN YOLUYLA İŞLENEN SUÇLARDAN SORUMLULUK...466 F. KUSURLULUĞU ETKİLEYEN DURUMLAR...468 I. KAVRAM...468 II. KAZA VE TESADÜF...469 III. ZORLAYICI NEDEN...469 IV. CEBİR-KORKUTMA-TEHDİT...470 V. HATA...472 1. Kavram...472 2. Suçun Unsurlarına İlişkin Fiili Hata...472 3. Cezayı Ağırlaştıran ve Hafifleten Nedenlerde Fiili Hata...474 4. Tek Sonuçlu Hata...476 a) Gerçekleştirilmek İstenen Sonuç İle Gerçekleşen Sonucun Aynı Nitelikte Olması...476 b) Gerçekleştirilmek İstenen Sonuç İle Gerçekleşen Sonucun Farklı Nitelikte Olması...477 5. Çok Sonuçlu Hata...478 a) Gerçekleşen Sonuçların Aynı Nitelikte Olması...478

22 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler b) Gerçekleşen Sonuçların Farklı Nitelikte Olması...479 6. Nedensellik Bağlantısında Hata...480 VI. HAKSIZ TAHRİK...481 1. Kavram......481 2. Haksız Tahrikin Koşulları...482 a) Tahrik Edici Bir Eylemin Bulunması...482 b) Tahrik Edici Eylemin Haksız Olması...484 c) Haksız Tahrikin Öfke veya Şiddetli Üzüntüye Neden Olması...486 d) İşlenen Suçun Öfke veya Şiddetli Üzüntü Durumunun Bir Tepkisi Olması...486 3. Haksız Tahrikte Cezanın İndirilmesi ve Özel Haksız Tahrik...488 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 11. SUÇA TEŞEBBÜS...493 A. KAVRAM...493 B. TEŞEBBÜSÜN HUKUKSAL NİTELİĞİ VE CEZALANDIRILMA NEDENİ...494 I. HUKUKSAL NİTELİĞİ...494 II. TEŞEBBÜSÜN CEZALANDIRILMA NEDENİ...495 C. SUÇA TEŞEBBÜSÜN KOŞULLARI...496 I. ÖN AÇIKLAMA...496 II. FAİLDE BİR SUÇUN İŞLENMESİNE YÖNELİK KASTIN BULUNMASI KOŞULU...497 III. ELVERİŞLİ HAREKETLERİN YAPILMASI KOŞULU...499 IV. İCRA HAREKETLERİNE BAŞLANILMASI KOŞULU...501 1. Hazırlık Hareketlerinin İlke Olarak Cezalandırılmamasının Nedeni...501 2. Hazırlık-İcra Hareketi Ayırımı...503 a) Hazırlık-İcra Hareketi Ayırımına Yönelik Görüşler...503

İçindekiler 23 aa) Objektif Teoriler...503 bb) Sübjektif Teoriler...504 cc) Görüşümüz...504 dd) Uygulama...505 V. FAİLİN ELİNDE OLMAYAN NEDENLERLE SUÇUN TAMAMLANAMAMASI KOŞULU...507 1. Eski Türk Ceza Kanunu na Göre Eksik Teşebbüs-Tam Teşebbüs Ayırımı...508 2. Teşebbüs Aşamasında Kalmış Suç-Tamamlanmış Suç Ayırımı...510 D. TEŞEBBÜSÜN CEZALANDIRILMASI...511 E. TEŞEBBÜSE UYGUN OLMAYAN SUÇLAR...512 I. TAKSİRLE İŞLENEN SUÇLAR...513 II. KABAHATLER...513 III. SONUCU HAREKETE BİTİŞİK SUÇLAR...513 IV. İHMALİ SUÇLAR...514 V. SONUCU NEDENİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇLAR...515 VI. CEZALANDIRILABİLİRLİK KOŞULU İÇEREN SUÇLAR...515 F. İŞLENEMEZ SUÇ...516 G. GÖNÜLLÜ VAZGEÇME VE ETKİN PİŞMANLIK...518 I. GENEL OLARAK...518 II. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN CEZALANDIRILMAMASININ NEDENİ...518 1. Sübjektif Teoriler...518 2. Objektif Teoriler...519 3. Suç Politikası Görüşleri...519 4. Görüşümüz...520 III. VAZGEÇMENİN GÖNÜLLÜ OLMASI...521 IV. TÜRK CEZA KANUNU NA GÖRE GÖNÜLLÜ VAZGEÇME VE ETKİN PİŞMANLIK...523 12. SUÇ ORTAKLIĞI (İŞTİRAK)...529 A. GENEL OLARAK...529 B. ÇOK FAİLLİ SUÇLAR...529 C. SUÇ ORTAKLIĞI...531

24 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler I. KAVRAM...531 II. SUÇ ORTAKLIĞININ HUKUKSAL TEMELİ...531 III. SUÇ ORTAKLIĞI KURALLARINA İLİŞKİN SİSTEMLER...533 1. Eşitlik Sistemi...533 2. İkilik Sistemi...533 3. Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi...534 IV. SUÇ ORTAKLIĞININ KOŞULLARI...534 1. Birden Çok Kişi Tarafından Gerçekleştirilen Birden Çok Hareketin Bulunması...534 2. Gerçekleştirilen Hareketlerin Nedensel Değer Taşıması...536 3. Suça Katılma İradesinin Bulunması...537 4. Katılanlar Bakımından Aynı Olan Suçun İcrasına Başlanmış Olması ve Bağlılık Kuralı...538 V. ÖZGÜ SUÇLARDA SUÇ ORTAKLIĞI...541 VI. TAKSİRLİ SUÇLARDA SUÇ ORTAKLIĞI...543 VII. DOLAYISIYLA FAİLLİK...544 D. TÜRK CEZA KANUNUNA GÖRE SUÇ ORTAKLIĞI...545 I. ASLİ İŞTİRAK...545 1. Asli Maddi İştirak (Faillik)...545 2. Asli Manevi İştirak (Azmettirme)...547 a) Genel Olarak...547 b) Kışkırtıcı Ajanların Durumu...549 II. FER İ İŞTİRAK (YARDIM ETME)...553 1. Fer i Maddi İştirak...554 a) Eylemin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak...554 b) Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak...554 2. Fer i Manevî İştirak...555 a) Suç İşlemeye Teşvik...555 b) Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek...555 c) Suçun İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek...556 d) Suçun Nasıl İşleneceği Konusunda Yol Göstermek...556

İçindekiler 25 3. Zorunlu Fer i İştirak...556 E. AĞIRLAŞTIRICI NEDENLERİN SUÇA KATILANLARA GEÇMESİ...557 13. SUÇLARIN BİRLEŞMESİ (İÇTİMAI)...559 A. KAVRAM VE KAPSAM...559 B. SUÇ TEKLİĞİ-SUÇ ÇOKLUĞU AYIRIMI...560 I. KAVRAM...560 II. SUÇ TEKLİĞİ - SUÇ ÇOKLUĞU AYIRIMI İÇİN UYGULANACAK KRİTER...560 1. Genel Olarak...560 2. Görüşler...560 a) Suçun Hareket Unsuruna Göre Suçların Sayısını Belirleyen Görüş...560 b) Kanuni Tipe Göre Suçların Sayısını Belirleyen Görüş...561 c) Görüşümüz...561 C. FİKRİ BİRLEŞME (İÇTİMA)...562 I. KAVRAM...562 II. FİKRİ BİRLEŞMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ...562 III. FİKRİ BİRLEŞMENİN KOŞULLARI...563 1. Genel Olarak...563 2. Birden Çok Suçu Sonuçlayan Tek ve Aynı Eylemin Bulunması Koşulu...564 a) Eylemin Tek Olması Koşulu...564 b) Eylemin Aynı Olması Koşulu...569 c) Eylemin Her Suç Yönünden Tipe Uygun, Hukuka Aykırı ve Kusurlu Olması Koşulu...570 d) Her Suç Yönünden Kovuşturma Koşullarının Gerçekleşmesi ve Her Birinin Cezalandırılabilir Olması Koşulu...571 3. Eylemin Farklı Kanun Hükümlerini İhlal Etmesi (Birden Çok Farklı Suçun Oluşması) Koşulu...573 IV. FİKRİ BİRLEŞMENİN HÜKÜMLERİ...575 1. Fikri Birleşmenin Tek Suç Sayılmasına İlişkin Hüküm: Failin En Ağır Cezayı Gerektiren Hükme Göre Cezalandırılması...575

26 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler 2. Fikri Birleşme İlişkisine Giren Suçların Bağımsızlıklarına İlişkin Hükümler...576 3. Tek Eylemin Bulunmasına İlişkin Hükümler...576 D. ZİNCİRLEME SUÇLAR...577 I. KAVRAM VE HUKUKÎ NİTELİK...577 II. ZİNCİRLEME SUÇUN KOŞULLARI...579 1. Objektif Koşullar...579 a) Tipe Uygun, Hukuka Aykırı ve Kusurlu Birden Çok Eylemin Bulunması Koşulu...579 b) Eylemlerin Farklı Zamanlarda Olsa Dahi Aynı Kanun Hükmünü İhlal Etmeleri (Aynı Suçun Birden Çok İşlenmesi) Koşulu...588 aa) Genel Olarak...588 bb) Aynı Kanun Hükmü nün Anlamı...589 cc) İhlallerin Zamanı...589 2. Sübjektif Koşul...592 a) Sübjektif Koşulun Anlam ve Kapsamı...592 b) Bir (Aynı) Suç İşleme Kararı nın Kapsamının Saptanması...595 aa) Genel Olarak...595 bb) Yararlanılabilecek Kriterler...596 aaa) Suçların İşleniş Şekillerindeki Benzerlik...596 aaaa) Genel Olarak...596 bbbb) Suçlardan Bazılarının İştirak Durumunda İşlenmesi...597 cccc) Suçların İşlenme Zamanları ve Yerleri Arasındaki İlişki...597 bbb) Kovuşturmanın ve Hükmün Etkisi...598 3. Farklı Hak Sahiplerine Karşı İşlenen Suçlarda Zincirleme Suç...600 III. ZİNCİRLEME SUÇUN HÜKÜMLERİ...602 1. Zincirleme Suçun Tek Suç Sayılmasına İlişkin Hükümler...602 a) Cezanın Belirlenmesi...602 b) Zamanaşımının Başlangıcı...604

İçindekiler 27 2. Zincirleme Suç Kapsamındaki Eylemlerin ve Suçların Bağımsızlıklarına İlişkin Hükümler...605 E. GÖRÜNÜŞTE BİRLEŞME (İÇTİMA)...605 I. GÖRÜNÜŞTE BİRLEŞME KAVRAMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ...605 II. GÖRÜNÜŞTE BİRLEŞME İLKELERİ...606 1. Özel Normun Önceliği İlkesi (Spezialität)...606 2. Bir Normun Diğeri Tarafından Tüketilmesi İlkesi (Konsumtion)...607 3. Yardımcı Normun Sonralığı İlkesi (Subsidiarität)...608 4. Normlardan Birinin Seçilmesi İlkesi (Alternativität)...608 III. GÖRÜNÜŞTE BİRLEŞMENİN TÜRLERİ...609 1. Özel-Genel Norm İlişkisi Yönünden Görünüşte Birleşme...609 a) Genel Olarak...609 b) Özel Norm İçin Gerekli Koşullar...611 c) Özel-Genel Norm İlişkisinin Türleri...612 aa) Aynı Kanunun Normları Arasında Özel - Genel Norm İlişkisi...612 bb) Genel Ceza Kanununun Normları ile Yan Ceza Kanunlarının Normları Arasında Özel-Genel Norm İlişkisi...613 2. Tüketen-Tüketilen Norm İlişkisi Yönünden Görünüşte Birleşme.613 a) Genel Olarak...613 b) Tüketen - Tüketilen Norm İlişkisinin Türleri...614 aa) Cezalandırılmayan Birlikte veya Sonraki Eylemler...614 aaa) Kavram...614 bbb) Eylemlerin Ayrı Suçları Sonuçlamaları...614 ccc) Eylemlerin Aynı Suçu Sonuçlamaları (Seçimlik Hareketli Suçlar)...615 bb) Bileşik (Mürekkep) Suçlar...616 3. Asal - Yardımcı Norm İlişkisi Yönünden Görünüşte Birleşme...621 a) Genel Olarak...621 b) Yardımcı Normların Türleri...621

28 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler aa) Karma Suçlar...622 bb) Geçit Suçları...622 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SUÇUN YAPTIRIMLARI 14. CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIMLARIN AMACI - ÖZELLİKLERİ VE DAYANMASI GEREKEN İLKELER...627 A. CEZALANDIRMADA GENEL KURALLAR...627 B. CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARININ AMACI VE ÖZELLİKLERİ...630 C. SUÇ FAİLİ YÖNÜNDEN YAPTIRIM İLKELERİ...633 15. TÜRK CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIMLAR SİSTEMİ...637 A. GENEL OLARAK...637 B. CEZALAR...638 I. HAPİS CEZALARI...638 1. Kavram...638 2. Süresiz Hapis Cezaları...638 3. Süreli Hapis Cezaları...639 a) Uzun süreli hapis cezaları...639 aa) Kavram...639 bb) İnfazındaki özellikler...639 b) Kısa Süreli Hapis Cezaları...641 aa) Kavram ve Değerlendirme...641 bb) Kısa Süreli Hapis Cezalarının Sakıncalarını Önlemek İçin Çözüm Yolları...642 cc) İnfazındaki Özellikler...643 dd) Kısa Süreli Hapis Cezasının Seçenekleri...646 aaa) Yasal Durum...646 bbb) Seçenek Yaptırımların Uygulanma Koşulları... 647 ccc) Seçenek Yaptırımların Türleri ve Uygulamada Çıkan Sorunların Çözüm Yolları...649

İçindekiler 29 4. Hapis Cezasının Ertelenmesi...657 a) Genel Olarak Erteleme Türleri...657 b) Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesinin Koşulları...665 c) Erteleme Kararının Verilmesi...673 d) Denetim Süresi...674 e) Denetim Süresi İçindeki Tedbirler ve Yükümlülükler...675 f) Ertelemenin Sonuçları...681 g) Ertelemenin Kaldırılması...682 5. Hapis Cezalarında Koşullu Salıverilme...683 a) Kavram...683 b) Koşulları...685 aa) Cezanın Belirli Bir Kısmının İnfaz Edilmiş Olması Koşulu...685 bb) İnfaz süresinin iyi hâlli olarak geçirilmesi koşulu...687 c) Koşullu Salıverilmeden Yararlanamayacak Olanlar...688 d) Koşullu Salıverilme Kararı ve Sonuçları...689 e) Koşullu Salıverilme Kararının Geri Alınması...691 6. Özel Koşullu Ön Salıverme...692 II. ADLİ PARA CEZALARI...693 1. Kavram......693 2. Gün Para Cezası Sistemine Göre Adlî Para Cezasının Belirlenmesi...694 3. Adlî Para Cezasının İnfazı...698 C. GÜVENLİK TEDBİRLERİ...699 I. KAVRAM VE ÖZELLİKLER...699 II. TÜRK CEZA KANUNU NDA ÖNGÖRÜLEN GÜVENLİK TEDBİRLERİ...701 1. Genel Olarak...701 2. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakma...703 a) Mahkûmiyetin Yasal Sonucu Olarak Haklardan Yoksunluk...703 b) Mahkeme Kararı ile İnfazdan Sonra Haklardan Yoksunluk...705 c) Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi...708

30 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler aa) Kavram...708 bb) Koşulları...708 cc) Yasaklanmış Hakların Geri Vermesi Usulü...709 3. Müsadere...709 a) Kavram...709 b) Eşya Müsaderesi...710 c) Kazanç Müsaderesi...714 4. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri...716 5. Akıl Hastaları - Alkol, Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Bağımlılarına Özgü Güvenlik Tedbirleri...718 6. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri...721 7. Sınır Dışı Edilme...722 III. SUÇTA TEKERRÜR...723 1. Kavram...723 2. Tekerrürün Türleri...726 a) Gerçek Tekerrür - Varsayılan Tekerrür...726 b) Genel Tekerrür - Özel Tekerrür - Tekrarlanmış Tekerrür... 726 c) Süreli Tekerrür - Süresiz Tekerrür...726 d) Ulusal Tekerrür - Uluslararası Tekerrür...727 3. Türk Hukukunda Suçta Tekerrür...727 a) Tekerrürün Koşulları...727 aa) Önceden İşlenen Bir Suçtan Dolayı Kesinleşmiş Mahkûmiyetin Bulunması...727 bb) Yeni Bir Suçun İşlenmiş Olması...730 cc) Yeni Suçun Belirli Bir Süre İçinde İşlenmesi...730 b) Tekerrürün Sonuçları...731 aa) Seçenek Cezalardan Hapis Cezasına Hükmetme Zorunluğu...731 bb) Takdiri İndirim Nedenlerinin Uygulanmasını, Hapis Cezasının Ertelenmesini ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasını Önleyebilmesi...731 cc) Hapis Cezasında Özel İnfaz Rejiminin Uygulanması...732 dd) Cezanın İnfazından Sonra Denetimli Serbestlik Tedbirinin Uygulanması...733

İçindekiler 31 D. CEZANIN BELİRLENMESİ...735 I. SOMUT CEZANIN BELİRLENMESİ...735 1. Kavram...735 2. TCK na Göre Somut Cezanın Belirlenmesi...736 a) Cezanın Miktarının Saptanması...736 b) Ceza Birimleri...740 II. TAKDİRÎ İNDİRİM NEDENLERİ...741 III. HÜRRİYETİN SINIRLANDIRILDIĞI SÜRENİN CEZA MAHKÛMİYETİNDEN İNDİRİLMESİ (MAHSUP)...744 1. Kavram ve Hukuksal Nitelik...744 2. Sistemler...746 3. Mahsup İçin Koşullar...747 a) Mahkûmiyetten Önce Kişisel Özgürlüğü Sınırlayan Bir Sürenin Olması...747 b) Bir Ceza Mahkûmiyetinin Bulunması...748 4. İndirimin Uygulanması...749 E. CEZA İLİŞKİSİNİ SONLANDIRAN NEDENLER...750 I. GENEL OLARAK...750 II. SANIĞIN VEYA HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ...750 1. Sanığın Ölümü...750 2. Hükümlünün Ölümü...752 III. AF...752 1. Kavram...752 2. Genel Af...754 3. Özel Af...757 IV. ZAMANAŞIMI...757 1. Kavram...757 2. Dava Zamanaşımı...759 a) Kavram...759 b) Dava Zamanaşımı Süreleri...760 c) Sürelerin Başlangıcı...761 d) Sürenin Belirlenmesinde Esas Alınacak Ceza...762

32 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler e) Dava Zamanaşımının Kesilmesi...763 f) Dava Zamanaşımının Durması...766 g) Dava Zamanaşımının Sonuçları...768 3. Ceza Zamanaşımı...769 a) Kavram...769 b) Ceza Zamanaşımı Süreleri...770 c) Sürelerin Başlangıcı...771 d) Ceza Zamanaşımının Kesilmesi...771 e) Ceza Zamanaşımının Durması...773 f) Ceza Zamanaşımının Sonuçları...774 V. ŞİKÂYETTEN VAZGEÇME...774 1. Kavram...774 2. Şikâyetten Vazgeçebilecek Kişiler...775 3. Vazgeçme İradesinin Açıklanması...776 4. Vazgeçmenin Sanık Tarafından Kabulü...777 5. Vazgeçmenin Sonuçları...777 6. Şikâyet Hakkından Feragat...778 VI. ÖNÖDEME...779 1. Kavram...779 2. Önödeme Kapsamına Giren Suçlar ve Cezaları...780 3. Önödeme Süreci ve Sonuçları...781 KAYNAKÇA...785 KAVRAM DİZİNİ......803 MEVZUAT DİZİNİ...811

İçindekiler 33 KISALTMALAR AD AİHS Al CK AMKD As CK As Yarg As YKD As Yar Drl Krl K As MKYUK AY AYM AYMK BGH Bkz c CD CGK CGTİHK Çev ÇKK CMK ETCK f HD HFD İBD Adalet Dergisi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Alman Ceza Kanunu Anayasa Mahkemesi Kararları Dergisi Askeri Ceza Kanunu Askeri Yargıtay Askeri Yargıtay Kararları Dergisi Askeri Yargıtay Daireler Kurulu Kararı Askeri Mahkemelerin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun Anayasa Anayasa Mahkemesi Anayasa Mahkemesi Kararı Bundesgerichtshof (Alman Federal Mahkemesi) Bakınız Cilt Ceza Dairesi Ceza Genel Kurulu Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun Çeviren Çocuk Koruma Kanunu Ceza Muhakemesi Kanunu Eski Türk Ceza Kanunu fıkra Hukuk Dairesi Hukuk Fakültesi Dergisi İstanbul Barosu Dergisi

34 İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler İBK İKİD İt CK İÜHFM K JT KK Krş Md MHAD MK NJW RG RKD Rn SBFD sh StGB sy TBMM TCK TMK ve son Yarg YKD ZStW İçtihadı Birleştirme Kararı İlmi ve Kazai İçtihatlar Dergisi İtalyan Ceza Kanunu İstanbul Üniversitesi Hukuku Fakültesi Mecmuası Karar Juristische Zeitung Kabahatler Kanunu Karşılaştırınız Madde Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi Medeni Kanun Neue Juristische Wochenschrift Resmi Gazete Resmi Kararlar Dergisi Randnummer (Kenar Numarası) Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi Sayfa Strafgesetzbuch (Ceza Kanunu) Sayı Türkiye Büyük Millet Meclisi Türk Ceza Kanunu Terörle Mücadele Kanunu ve sonrakiler Yargıtay Yargıtay Kararları Dergisi Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft