PES PLANUS (Düz Tabanlık) Doç. Dr.Gökhan Meriç
Ayağın Özellikleri Ayağın diğer uzuvlardan farklı üç özelliği vardır. Yer ile teması sağlayan tek bölge olması Tüm vücut ağırlığını taşıması Sert bir kalıp içinde tutulan tek bölge olması
Ayağın biyomekaniği Ağırlık taşıma mekanizmasının bozulması pes kavus veya Pes Planus şeklinde ortaya çıkar ve ayağın şok absorbsiyon ve kaldıraç kolu fonksiyonu bozulur.
Tanım Ayakta longitüdinal arkın olmaması veya anormal şekilde deprese olmasıdır. Midtarsal eklemin kilitlenmesi gerektiği zaman açık kalmasına bağlı oluşur. Arka ayak everte ve ön ayak abduksiyonda olduğunda pes planovalgus deyimi kullanılır
Sınıflandırma Flexible (gevşek) flatfoot Rijit (sert) Flatfoot
Sınıflandırma Flexible flatfoot; Fizyolojik: İnfantlarda ve küçük çocuklarda ligamentöz hiperlaksiteye bağlı normal duruş Aşırı ligamentöz hiperlaksite Kontraktür: Triceps surae veya peroneal kas kontraktürüne bağlı Motor zayıflık
Sınıflandırma Rijit tip pes planus -Konjenital (tarsal koalisyon, vertikal talus) -Kazanılmış (RA, Septik artrit, travma)
Fleksible ve Rijit Pes Planus Flexible pes planus sadece yük altında iken ayağın arkının çökmesi, yük altında değilken ark yüksekliğinin normal olmasıdır. Rijit pes planus ise her iki durumda ark yüksekliğinin azalmasıdır.
Öykü Aile öyküsü, daha önce tanı konulmuşsa tedavi ve ek patolojiler öğrenilmeli. Vertikal talusa bağlı olan doğumdan sonra vardır ve konveks pes valgus olarak değerlendirilir. Tarsal koalisyona bağlı oluşan jüvenil dönemde ağrı yakınmasıyla gelir ve peroneal kas spazmı ile birliktedir. Yürümeye başladıktan sonra oluşanlar ise daha çok flexible flatfoot u akla getirir. Annenin yakınmalarından ziyade, çocuğun yakınmalarının olması da tanı ve tedavide önemlidir.
Fizik Muayene Başparmak üzerinde durma (Toe standing test): Hasta baş parmağı üzerinde durduğunda ayak longitudinal arkı oluşuyor ve topuk valgusu azalıyorsa gevşek tip pes planus olduğunu gösterir.
Fizik Muayene Flexible pes planusta aşil gerginliğinin değerlendirilmesi önemlidir. Bu tip flexible pes planusların diğerlerinden farklı olarak tedaviye ihtiyaçları vardır.
Tedavi Yakınması olmayan hastaların önemli bir kısmını oluşturan flexible pes planusta tedavi gerekmez. Çocuğun büyümesiyle bağlar güçlenir ve ayakta fat pad atrofiye olur ve longitudinal ark oluşur. Tedavinin gereksizliği konusunda aile ikna edilmelidir. Ağrılı olanlarda başka patolojiler de düşünülmeli.
Tedavi Tedavi gerektirecek flexible pes planuslu hastalar Aşil gerginliği ve ağrıyla birlikte olanlar: Germe egzersizleri, Seri alçılama ve cerrahi yapılabilir. Aşil gerginliğiyle birlikte dizde genu valgum varsa ilio-tibial bant gevşetme egzersizleri de faydalı olabilir. Şişman çocukların kilo vermeleri önerilir
Belirgin ligamentöz hiperlaksite: Bunlar familyaldir ve UCBL(hastaya spesifik tabanlık) ile tedavi edilirler.
Cerrahi Tedavi Pes plano valgusu olup, topuk valgusu 20 dereceden, talohorizontal açı 60 derecden fazla olanlar 10-12 yaşına kadar UCBL, daha sonra Açık redüksiyon ile tedavi edilirler. Diğer bir yöntem artroeresis dir. Redüksiyonu takiben subtalar eklem içine silikon protez dübel yerleştirilir.
Rijit Pes Planusta Tedavi Rijit pes planus altta yatan nedene göre tedavi edilir. En sık nedenlerinde birisi tarsal koalisyondur. Subtalar eklem hareketlerinde kısıtlılık ve ağrı yapıyorsa bar eksizyonu, tendon interpozisyonu veya artrodez yapılabilir.
ÖZET Ayağın longitüdinal arkında çökmeyle karekterize pes planus un en sık görülen şekli flexible (fizyolojik) pes planustur ve infant ve küçük çocuklar da görülür. Bunlarda genellikle tedavi gerekmez ve ailenin bilgilendirilmesi yeterlidir. Özellikle ortopedik bot ve ayakkabıların tedavi değeri yoktur. Sadece yakınması olan çocuklarda ve rijit tip pes planuslarda tedavi gerekir.