Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti Tarafından finanse edilmektedir. "Ergene Havzasında Tarım Topraklarının Kirlilikten Arındırılması ve Islahı" Projesi (Proje No: TR0135.03-02/28) Kapsamında UZUNKÖPRÜ UZUNKÖPRÜ 2014 EIIIME HTHPIO V KAVALA CHAMBER OF COMMERCE C I A Sibiu TOBB
Zahireciler Sitesi Uzunköprü 22200 - Edirne - Türkiye Tel: 0(284) 513 10 18 Faks: 0(284) 513 18 52 web: www.uzunkoprutb.org.tr e-mail: uzunkoprutb@tobb.org.tr
1 UZUNKÖPRÜ
İÇİNDEKİLER KISALTMALAR LİSTESİ ÖNSÖZ 1. GİRİŞ 1.1. Proje hakkında Özet Bilgi 1.2. Projenin Amaçları 1.3. Projenin Hedef Grupları 1.4. Projenin Sonuçlarından Faydalanacaklar 1.5. Projeden Beklenen Tahmini Sonuçlar 1.6. Proje Kapsamında Yapılacak Temel Aktiviteler 2. UZUNKÖPRÜ İLÇESİNİN TANITILMASI 2.1. Uzunköprü İlçesinin Tarihi 2.2. Uzunköprü İlçesinin Coğrafi Konumu ve İklimi 2.3. Uzunköprü İlçesinin Ekonomisi 2.4. Uzunköprü İlçesinin Nüfusu 2.5. Uzunköprü Hakkında Bazı İstatistiki Bilgiler 2.6. Uzunköprü'nün Arazi Durumu 2.7. Uzunköprü İlçesindeki Gölet ve Barajlar 3. UZUNKÖPRÜ NÜN BULUNDUĞU ERGENE HAVZASIYLA İLGİLİ BİLGİLER 3.1. Ergene Havzasının Coğrafi Konumu ve Genel Özellikleri 3.2. Ergene Havzasında Tarıma Elverişli Arazilerin Miktarı 3.3. Ergene Nehrinde Ve Havzasında Kirlilik Sorunu Ve Ergene Havzası Eylem Planı 3.4. Meriç-Ergene Havzası Koruma Eylem Planı 3.5. Uzunköprü Çevre Eylem Planı 3.6. Ergene Havzasındaki Atıksu Arıtma Tesis Projeleri 4. MEVZUAT VE PLANLAMA ESASLARI 4.1 Mevcut yasal çerçevenin değerlendirilmesi 4.1.1. Avrupa Birliği Mevzuatı 4.1.1.1.Genel Çevre Mevzuatı 4.1.1.2. Su ve Atıksu Mevzuatı 4.1.2. Türkiye deki Mevzuat 4.2.1.Kanunlar 4.2.2.Yönetmelik ve Tebliğler 4.2.3. Hedeflere Ulaşılabilirlik Açısından Mevzuatın Değerlendirilmesi 4.1.4. Bölgedeki Planlama Çalışmaları 5. MEVCUT DURUM ANALİZİ 5.1. Havza Genelinde Yapılmış Çalışmalar 5.2. Ergene Havzası Koruma Eylem Planı Kapsamında Son İki Yılda Yapılan Çalışmalar 5.2.1. Eylem 1: Dere Yataklarının Temizlenmesi 5.2.2. Eylem 2: Belediye AAT lerinin DSİ Tarafından İnşa Edilmesi 5.2.3. Eylem 3: Kanalizasyon / Kolektör Hatlarının İnşa Edilmesi 5.2.4. Eylem 4: Islah Organize Bölge Sanayi Bölgelerinin Kurulması 5 6 7 7 7 7 7 7 7 7 8 8 8 8 9 10 10 10 10 11 11 12 12 13 13 13 13 13 13 13 13 13 14 14 15 15 15 15 15 15 16 2
5.2.5. Eylem 5: Sanayi İçin Müşterek İleri Atıksu Arıtma Tesislerinin Kurulması 5.2.6. Eylem 6: Sanayide Daha Az Su, Daha Az Kirletici Hammadde Kullanımına Geçilmesi 5.2.7. Eylem 7: Ergene Havzası nın Ağaçlandırılması, Erozyonla Mücadele Edilmesi 5.2.8. Eylem 8: Ergene de Planlı Döneme Geçilmesi, 1/25.000 lik Planların Uygulamaya Girmesi 5.2.9. Eylem 9: Katı Ve Tehlikeli Atık İşleme Geri Kazanım Ve Bertaraf Tesislerinin Kurulması 5.2.10. Eylem 10: Zirai Kaynaklı Kirliliğin Kontrol Edilmesi 5.2.11. Eylem 11: Ergene Nehri nin Gerçek Zamanlı Sürekli İzlenmesi 5.2.12. Eylem 12: Sıkı Denetim Yapılması 5.2.13. Eylem 13: Deşarj Standartlarının Sıkılaştırılması (Renk standartları getirildi, Ergene tabii rengine getiriliyor) 5.2.14. Eylem 14: Havzaya Taşkın Erken Uyarı Sisteminin Kurulması 5.2.15. Eylem 15: Yer Altı Suyu Kullanımının Kontrol Altına Alınması 5.2.16. Eylem 16: Trakya da barajlar, göletler, sulama tesislerinin inşa edilmesi 6. UZUNKÖPRÜ DE ERGENE HAVZASI EYLEM PLANI ÇERÇEVESİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR 6.1. Ergene Nehrinde Su Kalitesinin İyileşmesi İçin Hedefler 7. TARIM ALANLARI 7.1. Sulu Tarıma Uygun Olup Kuru Tarım Alanı Olarak Kullanılan Tarım Alanları 7.2. Tarımsal Üretim Yapılan Parsellerin Küçülmesi ya da Parçalanması 7.3. Yanlış Arazi Kullanımı 7.4. Drenaj Yetersizliği Sorunu Olan Araziler 7.5. Ekonomik Yönüyle Tarımsal Üretimin Desteklenmesi 8. UZUNKÖPRÜ DE ÇEVRESEL KİRLİLİĞİN NEDENLERİ VE ÖNLEMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR 8.1. Uzunköprü de Çevre Kirliliğinin Nedenleri 9. UZUNKÖPRÜ DE ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN ÇEŞİTLERİ 9.1. Hava Kirliliği 9.2. Su Kirliliği 9.2.1.Su Kirliliğine Etki Eden Unsurlar 9.3. Sanayileşme 9.4. Şehirleşme 9.5. Nüfus artışı 9.6. Zirai mücadele ilaçları 9.7. Kimyasal gübreler 9.8. Toprak Kirliliği 9.9. Uzunköprü İlçesi Dahilinde Ergene Havzasında Toprak Kirliliğinin Önlenmesi 9.10. Kirletilmiş Tarım Arazilerindeki Topraktan Numunesi Alınması 9.11. Gürültü Kirliliği 9.12. Ergene Nehrinde ve Havzasında Görüntü Kirliliği 16 17 17 17 18 18 19 19 19 19 19 20 21 21 22 23 23 23 23 23 24 24 24 25 25 25 25 25 25 26 26 26 26 27 27 28 3
9.13. Ergene havzasında Uzunköprü İlçesi Dahilinde Tarım Arazilerinde Fiziksel, Kimyasal Ve Biyolojik Kirlilik 9.14. Çevre Kirliliğinin Sınıflandırılması 9.14.1.Fiziksel Kirlenme 9.14.2. Kimyasal Kirlenme 9.14.3. Biyolojik Kirlenme 9.15. Akarsu Kirliliği 9.16. Yeraltı Suyu Kirliliği 9.16.1.Yeraltı suyunun kirlenmesinin en belirgin nedenleri 9.16.2. Su kirliliği kontrol yönetmeliğine göre yeraltı sularının kalite sınıfları 9.17. Göl Kirliliği 10. ÇEVRE VE HALK SAĞLIĞI 10.1. Çevre Sağlığı 10.1.1. Hastalık etkenlerinin oluşumunu önlemek 10.1.2. Hastalık sebeplerini çevre sağlığı bakımından zararsız hale getirilmesi ve çevresel sağlık sakıncalarını en aza indirilmesi 10.1.3. Hastalıkların yayılmasının önlenmesi 10.1.4. Sağlık yönünden risk altında olan kişi, grup ya da kitlelerin eğitimi 10.2. Çevre Eğitimi 11. UZUNKÖPRÜ ERGENE OVASINDA YAPILAN TARIM İÇİN SWOT ANALİZİ 11.1. Güçlü Noktalar (Strengths) 11.2. Fırsatlar (Opportunities) 11.3. Zayıf Noktalar (Weaknesses 11.4. Tehditler (Threats) 12. UZUNKÖPRÜ DE ERGENE NEHRİNİN BİTKİSEL ÜRETİME OLUMSUZ ETKİLERİ 12.1. Ergene Nehri Kirlilik Durumu 12.2. Ergene Nehri Kirliliğinin Tarımsal Üretim Üzerine Olumsuz Etkileri 12.3. Ergene Havzasındaki Çevresel Kirliğin Önlenmesi İçin Alınabilecek Acil Önlemler 13. SONUÇ VE ÖNERİLER 13.1. Uzunköprü Ergene Ovasında Tarım Topraklarının Kirlilikten Arındırılması Ve Islahı Konusunda Öneriler 14. KAYNAKLAR 28 28 28 29 29 29 30 30 30 31 31 31 31 32 32 32 32 32 32 32 33 33 33 34 36 36 38 38 40 4
KISALTMALAR LİSTESİ AB : Avrupa Birliği AÇ : Aktif Çamur AKK : Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıflaması Ar-Ge : Araştırma-Geliştirme AAT : Atıksu Arıtma Tesisi AKM : Askıda Katı Madde ASB : Avrupa Serbest Bölgesi BOİ : Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı ÇYGM : T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü ÇOB : Çevre ve Orman Bakanlığı ÇOSB : Çerkezköy O.S.B. ÇDOSB : Çorlu Deri O.S.B. ÇED : Çevresel Etki Değerlendirme DSİ : Devlet Su İşleri DDD : Derin Deniz Desarjı DSİ : Devlet Su İşleri DPT : Devlet Planlama Teşkilatı EC : Elektriksel iletkenlik EHÇDP : Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı ISA : Islah Sanayi Alanları IPPC : Entegre Kirliliğin Önlenmesi ve Kontrolü Direktifi İAKS : İnşaat Alanı Katsayısı İSKİ : İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi OSB : Organize Sanayi Bölgesi UTB: Uzunköprü Ticaret Borsası UTSO: Uzunköprü Ticaret ve Sanayi Odası OSB : Organize Sanayi Bölgesi SKKY : Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği TAB : Tarımsal Alt Bölgeler TRAKAB : Trakya Kalkınma Birliği STK : Sivil Toplum Kuruluşlarının TÇM : Toplam Çözünmüş Madde TKN : Toplam Keldahl Azotu TMDL : Toplam Günlük Maksimum Yük TN : Toplam Azot TOB : Tarımsal Organize Bölgeler TP : Toplam Fosfor TUİK : Türkiye İstatistik Kurumu YAS : Yeraltı Suyu Beslenme 5
ÖNSÖZ Ergene Havzası sadece bir sanayi alanı değil, aynı zamanda çok önemli bir tarımsal üretim merkezidir. Ergene çevresinde bulunan su kaynaklarının ve tarım topraklarının son 30 yıldır aşırı sanayileşmeden kaynaklanan atıklarla hızla kirlenmesi, havzadaki tüm yerleşim yerlerindeki yaşamı olduğu gibi Uzunköprü ilçesini de son derece olumsuz etkilemektedir. Bu soruna çözüm bulmak için Uzunköprü Ticaret Borsası (UZTB) tarafından yürütülmekte olan Ergene Havzasında Tarım Topraklarının Kirlilikten Arındırılması ve Islahı projesi kapsamında bu Uzunköprü Çevre Eylem Planı hazırlanmıştır. Sivil Toplum Diyaloğu: AB-Türkiye Odalar/Borsalar Forumu-II çerçevesinde UTB, Yunanistan Kavala, Romanya Sibiu ve Uzunköprü Ticaret ve Sanayi Odaları (UTSO) ortaklığıyla bu proje yürütülmekte ve Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmektedir. Projenin genel olarak Avrupa Birliği ülkeleri ile Türkiye'deki ilgili kurumlar arasında uzun dönemli sürdürülebilir işbirliği ağının oluşturulmasını hedeflemektedir. Bu genel hedefler çerçevesinde bu projenin Uzunköprü'de tarımla uğraşan çiftçileri ve sanayicileri çevre dostu üretim yapmaları konusunda bilinçlendirmek ve cesaretlendirmek, Uzunköprü'de çevresel kirliliği azaltarak toprağın ve yetiştirilen ürünlerin verimlilik kapasitesini artırmak, Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanan en iyi sürdürülebilir sanayi ve tarımsal üretim modelleri hakkında teknik bilgilerin, Uzunköprülü sanayicilere ve çiftçilere aktarmak, Sürdürülebilir çevrenin önemi konusunda bilinçlenme oluşturarak tarımsal alanların verimliliğini artırmak suretiyle bölgesel gelişimi desteklemek, Ergene Havzası Çevre Yönetimi Master Planı Ergene referans alınarak Uzunköprü ilçesinin ihtiyaçları doğrultusunda bir eylem planı oluşturmaktır. Projenin hedef grupları, Uzunköprü Ticaret Borsası (UZTB) ve Tarımsal Faaliyet Gösteren Uzunköprü Ticaret ve Sanayi Odası (UTSO) üyeleridir. UZTB ve UTSO'nun üyelerine yönelik bölge için hayati önem taşıyan Ergene Havzası Koruma Eylem Planı çerçevesinde çevre koruma bilinci oluşturulacaktır. Üyeler üzerinde oluşturulacak pozitif çevre bilinci ile Ergene Havzasındaki tarım topraklarındaki kirlenme en aza indirilecektir. Bu projeden elde edilecek sonuçlarla Ergene Havzasında yaşayan bir milyondan fazla kişi ile birlikte Uzunköprü'de üretilen gıda ürünlerini Türkiye'de, Avrupa'da ve Asya'da tüketen milyonlarca insan faydalanacaktır. Ayrıca Türkiye, Romanya ve Yunanistan arasında sürdürülebilir bir işbirliği sağlanacak ve Ergene havzasında yer alan Uzunköprü'de tarımla uğraşan çiftçileri ve sanayicileri çevre dostu üretim yapmaları konusunda yapılacak seminerlerle bilinçlendirmek suretiyle Uzunköprü'de çevresel kirliliği azaltarak toprağın ve yetiştirilen ürünlerin verimlilik kapasitesi artırılması sağlanacaktır. Egemen ASLAN Uzunköprü Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı 6
1.GİRİŞ 1.1. Proje hakkında Özet Bilgi: Ergene Havzasında Tarım Topraklarının Kirlilikten Arındırılması ve Islahı başlıklı TR0135.03-02/28 numaralı proje; Uzunköprü Ticaret Borsası, Avrupa Birliği (AB) ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmektedir. Bu proje, Sivil Toplum Diyaloğu: AB-Türkiye Odalar/Borsalar Forumu-II çerçevesinde Yunanistan Kavala, Romanya Sibiu ve Uzunköprü Ticaret ve Sanayi Odaları ortaklığıyla yürütülmektedir. 1.2. Projenin Amaçları Projenin genel olarak Avrupa Birliği ülkeleri ile Türkiye'deki ilgili kurumlar arasında uzun dönemli sürdürülebilir işbirliği ağının oluşturulmasını hedeflemektedir. Bu genel hedefler çerçevesinde projenin başlıca özel amaçları şunladır: Uzunköprü'de tarımla uğraşan çiftçileri ve sanayicileri çevre dostu üretim yapmaları konusunda bilinçlendirmek ve cesaretlendirmek, Uzunköprü'de çevresel kirliliği azaltarak toprağın ve yetiştirilen ürünlerin verimlilik kapasitesini artırmak, Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanan en iyi sürdürülebilir sanayi ve tarımsal üretim modelleri hakkında teknik bilgilerin, Uzunköprülü sanayicilere ve çiftçilere aktarmak, Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanan sürdürülebilir çevre bilinci ve en iyi uygulamaların Uzunköprü'de gelişmesi için sanayici ve çiftçilerle paylaşmak, Sürdürülebilir çevrenin önemi konusunda bilinçlenme oluşturarak tarımsal alanların verimliliğini artırmak suretiyle bölgesel gelişimi desteklemek, Ergene Havzası Çevre Yönetimi Master Planı Ergene referans alınarak Uzunköprü ilçesinin ihtiyaçları doğrultusunda bir eylem planı oluşturmaktır. 1.3. Projenin Hedef Grupları 153 üyeli Uzunköprü Ticaret Borsası (UZTB) ve 381 üyeli Tarımsal Faaliyet Gösteren Uzunköprü Ticaret ve Sanayi Odasıdır (UTSO). Projenin hedef grubu olan UZTB ve UTSO'nun üyelerine yönelik bölge için hayati önem taşıyan Ergene Havzası Koruma Eylem Planı çerçevesinde çevre koruma bilinci oluşturulacaktır. Üyeler üzerinde oluşturulacak pozitif çevre bilinci ile Ergene Havzasındaki tarım topraklarındaki kirlenme en aza indirilecektir. 1.4. Projenin Sonuçlarından Faydalanacaklar: Ergene Havzasında yaşayan 1.073.653 kişi ile birlikte Uzunköprü'de üretilen ürünleri Türkiye'de, Avrupa'da ve Asya'da tüketen milyonlarca insan faydalanacaktır. 1.5. Projeden Beklenen Tahmini Sonuçlar: Türkiye, Romanya ve Yunanistan arasında sürdürülebilir bir işbirliği sağlanacaktır. Çevre dostu üretimi teşvik etmek için eğitim çalışmaları yapılacaktır. AB'den en iyi çevre dostu üretim uygulamalarını Türkiye'ye transfer etmek için uygun yerlere ziyaret gezileri düzenlenecektir. Uzunköprü'de Tarıma dayalı sanayicilere ve çiftçilere yönelik çevre koruma bilincini yaymak için seminerler yapılacaktır. Uzunköprü Çevre Eylem Planı oluşturulacaktır. 1.6. Proje Kapsamında Yapılacak Temel Aktiviteler: Proje ekibinin ve ofisinin oluşturulması, başlangıç toplantısının yapılması, projenin yayımı ve görünürlüğünü sağlama, ortak tartışma toplantıları, belli noktalara gezi ziyaretleri, Uzunköprü Çevre Eylem Planının oluşturulması, Çevre bilinci oluşturma seminerleri, Yapılan aktivitelerin rapor edilmesidir. 2. UZUNKÖPRÜ İLÇESİNİN TANITILMASI 2.1. Uzunköprü'nün Tarihi Uzunköprü ilçesini, ilk defa Osmanlı Devleti Sultanlarından II. Murat, Ergene Şehri adı ile 1444 yılında kurmuştur. Uzunköprü ile ilgili, ilk yazılı metin, Sultan II. Murad'ın vakfiyesi "Vakfı Sultan Murat Der Ergene" başlığını taşımaktadır. Hoca Sadettin Tacü't Tevarih (C.II. S.164) adlı yapıtında "Orasını konaklanacak düzenli bir yer haline getirdi. 174 yüksek kemer üzerine uzatılmış eşsiz bir köprü yaptırdı ki, cihana örnek oldu. Köprünün bir başında Ergene adı ile anılan bir kasaba kondurup." şeklinde ifade ederek bu kasabanın adının Ergene olduğunu belirtmiştir. Uzunköprü'ye adını veren muhteşem köprüsü, 1293 metre uzunluğunda, 5.5 metre genişliğinde ve 174 kemerli olarak yapılmıştır. Ancak, Kanuni Sultan Süleyman döneminden başlamak üzere Ergene ilçesinin resmi adına Cisr-i Ergene denilmiştir. Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinde 1917 yılında çıkan Devlet Salnamesinde, ilk defa İlçenin resmi adı halkın da benimsediği Uzunköprü olarak kabul edilmiştir. 18 Kasım 1922'de ilçenin düşman istilasından kurtuluşundan sonra yine halkın benimsediği Uzunköprü adı resmen kabul edilmiştir. 7
Foto 1 ve 2: Uzunköprü ilçesi, Atıksularla Kirli Akan Ergene nehri ve Tarihi Köprü 2.2. Uzunköprü İlçesinin Coğrafi Konumu ve İklimi Ergene nehrinin güney yamaçlarına kurulmuş olan Uzunköprü'nün Kapladığı alan Edirne'nin ilçeleri arasında ilk sırada gelir ve yüzölçümü 1.224 km2 dir. Uzunköprü İlçesi batıdan Meriç ve İpsala İlçeleri ile aynı zamanda Yunanistan, doğudan Hayrabolu, kuzeyden Edirne ili, Havsa ve Pehlivanköy İlçeleri, güneyden Malkara ve Keşan İlçeleri ile komşudur. Türkiye'ni en büyük şehri İstanbul'a yaklaşık 275 km. uzunluğunda demiryolu ve 250 km. karayolu ile bağlıdır. İlçenin yeryüzü şekilleri, ortasını Ergene ırmağının oluşturduğu geniş bir ova ve kuzeyinde küçük tepeler ile güneyinde farklı yükselti gösteren tepeler ve platolardan oluşur. Kuzeydeki Yıldız dağlarından (Istrancalar) doğan ve kendine akan bir takım dereleri alan Ergene Nehri, kentin kenarından geçerek İpsala ilçesinin Sarıcaali Köyü'nden Meriç Nehri'ne dökülür. Uzunköprü karasal iklime sahiptir ve kuzey rüzgârlarına açıktır. İlçe merkezinde köprünün bulunduğu yerin deniz yüzeyinden yüksekliği 18 metre olmasına karşın Kurttepe'de 120 m, Hacıdağ'da 170 m ve Süleymaniye'de 221 m taraflarında oldukça yüksek rakımlı 5 tepe vardır. İlçenin arazi durumu 2/3'ü düzlük, diğer kısmı ise; orman, dere, tepe, dalgalı ve kıraç arazidir. İlçe topraklarının ortasını kaplayan Ergene ovası, Ergene Irmağı taştığı zaman ovaya bolca mil bırakır. Bu nedenle ova toprakları çok verimlidir. Her çeşit ürün yetiştirmeye elverişlidir. Ergene ovasının Uzunköprü bölümünde artezyen kuyuları açılması olanakları da vardır. Ergene ovasında genellikle sulu tarım yapılmaktadır. Son yıllarda Devlet Su İşleri yaptığı ıslah çalışmaları sonucu, su taşkınları büyük ölçüde önlenmiş durumdadır. 2.3. Uzunköprü İlçesinin Ekonomisi Uzunköprü ilçesi ekonomisi, tarım ve tarımsal sanayiye dayalıdır. Ergene Ovası'nın bereketli topraklarında başta çeltik, ayçiçeği ve buğday başta olmak üzere tarımsal ürünler, diğer bölgelere nazaran yüksek verimlilikle üretilmektedir. Ancak 1980'li yıllardan itibaren Trakya'da Çorlu, Çerkezköy ve Muratlı ilçelerinde başlayan çok yoğun sanayileşmeye bağlı olarak çevre problemleri Ergene Nehri'ni sularını kullanılamaz hale getirmiştir. Sanayii atıklardan çok kirli, koyu renkte akan Ergene Nehrinin kokusu ve içerdiği kimyasallar nedeniyle tüm bölge halkı gibi Uzunköprü ilçesini ve ekonomisini de olumsuz yönde etkilemektedir. 2.4. Uzunköprü İlçesinin Nüfusu Ülkemizde şehirlerin ekonomik yönden gelişmesi ve iş imkânlarının artmasına bağlı olarak kırsal alandaki köylerden şehirlere artan oranda göçler yaşanmaktadır. Uzunköprü'nün köylerinde de yaşayan kırsal nüfus 1965 yılından 2012 yılına kadar yaklaşık % 50 azalırken, ilçe merkezinin nüfusu %100 artmıştır. Tablo 1'de 1965-2012 arasında Uzunköprü ilçe merkezi ve köylerinin nüfus değişimi görülmektedir. Görüldüğü gibi Uzunköprü ilçe nüfusunun %61'u şehir merkezinde ve %39'u kırsal kesimde köylerde ikamet etmektedir. Tablo 1: Uzunköprü ilçesinin ve köylerinin 1965-2011 yılları arası nüfusu. Yıl 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Toplam 72.634 72.974 78.000 80.306 85.314 83.556 73.486 70.977 69.478 68.361 67.263 67.268 66.061 Şehir 20.237 23.326 27.005 27.873 33.878 34.741 36.162 39.123 41.165 40.587 40.154 40.620 40.343 8 Kır 52.397 49.648 50.995 52.433 51.436 48.815 37.324 31.854 28.313 27.774 27.109 26.648 25.718
2.5. Uzunköprü Hakkında Bazı İstatistikî Bilgiler Uzunköprü ilçesinin toplam nüfusu 66.061 kişi, ilçe merkezi 40.343 kişi, erkek nüfusu 33.419 kişi, kadın nüfusu 32.642 kişi, genç nüfus (0-14): 10.582 kişi, aktif nüfus (15-64): 45.685 kişi, yaşlı nüfus (65+): 9.734 kişidir. Çalışan Nüfusun Dağılımı Tarım: % 59,04, Sanayi: % 9,28, Hizmetler: % 31,68, Sigortalı Çalışan Sayısı: 5.967, Yüzölçümü: 1.213 km2, Uzunköprü'nün Beldeleri; Çöpköy, Kırcasalih, Kurtbey, Yeniköy'dür. Uzunköprü'nün köyleri; Alıç, Altınyazı, Aslıhan, Balaban, Balabankoru, Başağıl, Bayramlı, Beykonağı, Bıldır, Çakmakköy, Çalıköy, Çavuşlu, Çiftlikköy, Çobanpınarı, Danişment, Değirmenci, Dereköy, Elmalı, Eskiköy, Gazimehmet, Gemici, Hamidiye, Hamitli, Harmanlı, Hasanpınar, Kadıağılı, Kadıköy, Karabürçek, Karapınar, Karayayla, Kavacık, Kavakayazma, Kırkkavak, Kırköy, Kiremitçisalih, Kurdu, Kurttepe, Maksutlu, Malkoçköy, Meşeli, Muhacirkadı, Ömerbey, Saçlımüsellim, Salarlı, Sazlımalkoç, Sığırcılı, Sipahi, Sultanşah, Süleymaniye, Turnacı, Türkobası, Yağmurca'dır. Uzunköprü'de irili ufaklı toplam işletme sayısı: 1.131 adettir. Uzunköprü eğitim bakımından üniversite mezunu; 2.998 kişi ve lise mezunu 8.115 kişi bulunmaktadır. Uzunköprü, ülkemizde gelişmişlik bakımından; 872 ilçe arasında 203'ncü sırada ve 3'ncü gelişmişlik grubu da yer almakta, gelişmişlik endeksi ise 0,41792'dir. Uzunköprü'de hâkim olan iklim türü; Trakya Karasal İklimidir. Uzunköprü'de komşu yerleşim yerleri; İpsala, Keşan, Meriç, Kırklareli, Tekirdağ, Yunanistan'dır. Şekil 1: Uzunköprü ilçesi, Ergene nehri ve köyleri 9
2.6. Uzunköprü'nün Arazi Durumu Uzunköprü ilçesinin 1.224.000 dekar olan toplam arazi varlığının yaklaşık %62 si tarım arazisidir. Geri kalan % 38 arazi ise ormanlık-fundalık, çayır-mara, taş ocakları, baraj (gölet) sahası, yollar, köy yeri ve boşluklardır. Tablo 2 de Uzunköprü ilçesinin detaylı arazi durumu verilmiştir. Tablo 2: Uzunköprü ilçesinin detaylı arazi durumu. İlçenin Genel Arazi Durumu(Dağılımı): Orman ve Fundalık...:.. Çayır-Mera...:... Taş Ocakları...:... Baraj Sahası(Göletler dahil)...: Yollar...:... Köy yeri ve Boşluklar...: Tarım Arazisi...:... Genel Arazi Varlığı Toplamı: Tarım Arazilerinin Dağılımı: Tarla Arazisi...:... Bağ-Bahçe...:. Sebze...:... Tarım Arazilerinin Toplamı: Tarım Arazisinin Durumu: Kıraç Arazi Toplamı...: Taban Arazi Toplamı...: Sulanabilir Arazi Toplamı...: Tarım Arazilerinin Toplamı: Alanı (Dekar) 131.000 da 244.580 da 16.520 da 8.375 da 20.285 da 45.000 da 758.240 da 1.224.000 da 720.220 da 17.140 da 20.880 da 758.240 da 496.640 da 145.980 da 115.620 da 758.240 da 2.6. Uzunköprü İlçesindeki Gölet ve Barajlar Uzunköprü ilçesinde yaklaşık 18 adet baraj ve gölet bulunmaktadır. Bu gölet ve barajlar su depolama kapasitelerine bağlı olarak kendi havzalarında genelde tarımsal sulama amacıyla kullanılmaktadır. Bu gölet ve barajların isimleri; Çakmak Barajı, Altınyazı Barajı, Kurtbey Göleti, Kiremitçisalih Göleti, Balabanköy Göleti, Değirmenci Göleti, Kavacık Göleti, Karayayla Göleti, Malkoç Göleti, Çöpköy Göleti, Yağmurca Göleti, Hasanpınar Göleti, Bülbül Göleti, Beykonak Göleti, Gazihalil Göleti, Kadıgebren Göleti, Başağıl Göleti ve Kavakayazma göletleridir. Özellikle Trakya Bölgesinin GAP'ı olarak adlandırılan ve yöre halkı tarafından uzun yıllar ümitle hayata geçirilmesi beklenen Çakmak Barajında kararlı adımlarla sona yaklaşılıyor. Gövde inşaatı tamamlandığında 176.000.000 m3 su depolayabilecek olan Çakmak Barajı Edirne İlin de Uzunköprü, Meriç, Havsa, Pehlivanköy İlçelerinde bulunan 67 köye ait 522.000 dekar tarım arazisine hizmet edecektir. 3. UZUNKÖPRÜ'NÜN BULUNDUĞU ERGENE HAVZASIYLA İLGİLİ BİLGİLER 3.1. Ergene Havzasının Coğrafi Konumu ve Genel Özellikleri Meriç-Ergene Havzası Marmara Bölgesi'nden Avrupa'ya geçiş alanında, doğuda İstanbul İl sınırı ile başlayan, batıda Bulgaristan ve Yunanistan ülke sınırları ile biten alanı kapsayan Trakya Alt Bölgesi'nde yer almaktadır. Ergene Havzası Trakya'da Kuzey Marmara Havzası, Meriç Havzası ve Bulgaristan sınırı ile çevrilidir. Ergene Havzası'nın doğubatı uzunluğu 160 km, kuzey-güney uzunluğu 140 km olup, Havza toplam alanı 12.438 km2'dir. Ergene Havzası coğrafi konumu Şekil 2'de verilmiştir. 10
Şekil 2: Ergene Havzası sınırları. Ergene Havzası'nda yer alan en önemli yerüstü su kaynakları Meriç ve Ergene Nehirleri ve kollarıdır. Ergene Nehri, Ergene Deresi adıyla Tekirdağ Saray İlçesi'nin kuzeyinde Yıldız (Istıranca) Dağları'nın 312 rakımlı Taşpınar Tepesi civarındaki Güneşkaya mevkiindeki kaynaklardan doğar ve Kuzeydoğu - Güneybatı yönünde akar. İnanlı yakınlarında Çorlu Deresi ile birleşerek Ergene Nehri adı altında kuzeybatıya döner. Uzunköprü İlçesi'nin 40 km güneybatısında Meriç-Adasarhanlı köyü yakınlarında 7 m kotunda Meriç Nehri ile birleşir. Ergene Deresi nehir uzunluğu, Yıldız Dağları'ndaki membadan Çorlu Deresi ile birleşim yerine kadar 91 km, Ergene Nehri adını aldıktan sonra Meriç Nehri ile birleştiği yere kadar ise 194 km olmak üzere toplam 285 km'dir. Ergene Nehri'nin en önemli kolları; Çorlu Deresi, Sulucak Dere, Lüleburgaz Deresi, Şeytan Dere, Teke Dere, Ana Dere ve Hayrabolu Deresi'dir (Ordu, 2005). Ergene Havzası'nda yer alan en önemli yerüstü su kaynakları Meriç ve Ergene Nehirleri ve kollarıdır. Ergene Nehri, Ergene Deresi adıyla Tekirdağ Saray İlçesi'nin kuzeyinde Yıldız (Istıranca) Dağları'nın 312 rakımlı Taşpınar Tepesi civarındaki Güneşkaya mevkiindeki kaynaklardan doğar ve Kuzeydoğu - Güneybatı yönünde akar. İnanlı yakınlarında Çorlu Deresi ile birleşerek Ergene Nehri adı altında kuzeybatıya döner. Uzunköprü İlçesi'nin 40 km güneybatısında Meriç-Adasarhanlı köyü yakınlarında 7 m kotunda Meriç Nehri ile birleşir. Ergene Deresi nehir uzunluğu, Yıldız Dağları'ndaki membadan Çorlu Deresi ile birleşim yerine kadar 91 km, Ergene Nehri adını aldıktan sonra Meriç Nehri ile birleştiği yere kadar ise 194 km olmak üzere toplam 285 km'dir. Ergene Nehri'nin en önemli kolları; Çorlu Deresi, Sulucak Dere, Lüleburgaz Deresi, Şeytan Dere, Teke Dere, Ana Dere ve Hayrabolu Deresi'dir (Ordu, 2005). 3.2. Ergene Havzasında Tarıma Elverişli Arazilerin Miktarı Ergene Nehri, Trakya Bölgesi'nde çiftçilerin yaklaşık olarak 300.000 dekarlık 1., 2. ve 3. sınıf tarım alanlarının beslendiği en önemli akarsudur. Ergene Nehri, uluslararası su niteliğinde olan Meriç Nehri'nin en önemli kolu durumundadır. Nehir ve kolları devamlı su tutmakta ise de havzaları dar ve taşıdığı su miktarları azdır (Revizyon Çevre Düzeni Planı, 2009). Havzanın su taşıma potansiyelinden fazla sanayiye izin verilmesi nedeniyle özellikle yeraltı su kullanımının arttığı yaz aylarında nehirdeki kirlilik çok üst seviyelere çıkmaktadır (Güneş Hepsağ, 2009). 3.3. Ergene Nehrinde Ve Havzasında Kirlilik Sorunu Ve Ergene Havzası Eylem Planı Ergene Havzası'nda günlük toplam 562 bin metreküp atıksu ortaya çıkmaktadır. Hiçbir yerleşim biriminde atıksu arıtma tesisi bulunmadığından, Ergene Nehri'ne günlük 230 bin metreküp evsel atıksu da arıtılmadan deşarj edilmektedir. Ergene Havzası içerisinde kirlenmenin durumunun belirlenmesi, tespit edilen kirlilik kaynaklarının daha detaylı incelenmesi ve özellikle mevcut durumda meydana gelen kirliliğin önlenmesi için gerekli tedbirleri almak, kısa, orta ve uzun vadede kirliliğin azaltılmasına yönelik önlemlerin belirlenmesi amacıyla Ergene Havzası Eylem Planı açıklanmıştır. 11
3.4. Meriç-Ergene Havzası Koruma Eylem Planı Meriç-Ergene Havzası Koruma Eylem Planı, Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanmış bir plan olup Kasım 2008'de rapor olarak sunulmuştur. Bu planın amacı havza içerisinde kirlenmenin durumunun belirlenmesi ve çevre problemlerine kısa, orta ve uzun vadede uygulanabilecek bütüncül çözüm önerileri getirilmesi olarak tanımlanmıştır. Meriç-Ergene Havzası'nı kapsayan bu proje ile ülkemizin gerek ekolojik ve tarımsal açıdan, gerekse kentsel ve endüstriyel oluşumlar açısından en önemli alt bölgelerinden olan Trakya Bölgesi'ndeki faaliyetlerin ve gelişmelerin çevreye olan etkileri gözden geçirilmiştir. Bu Eylem Planı çerçevesindeki temel hedef Meriç- Ergene Havzası'ndaki yerleşim yerleri için planlanan Evsel AAT'lerinin 2012 yılına kadar işletmeye alınarak tüm havza genelinde yerleşim yerlerinden alıcı ortamlara (ör. Meriç ve Ergene Nehirleri) doğrudan deşarj sonrasında oluşan kirliliğin önüne geçilmesi ve bu sayede mevcut koşullarda SKKY'ye göre IV. Sınıf kalitedeki Meriç-Ergene'nin II. Sınıf kalitesine yükseltilmesidir (Eylem Planı, 2008). Bu çerçevede oluşturulan Meriç-Ergene Havza Koruma Eylem Planı projesinin temel amaçları raporda şu şekilde açıklanmıştır: Havza ölçeğindeki kirletici kaynaklarını tespit etmek, Yerleşim yerlerinde ihtiyaç duyulacak olan evsel nitelikteki atıksu arıtma tesislerinin planlamasını yapmak Oluşturulan nihai plan çerçevesinde AAT'lerinin türünü, işletmeye alma yılını ve ön maliyetlerini tespit etmek, Havza ölçeğindeki faaliyetlerin Eylem Planı çerçevesinde gerçekleştirilmesi için havza sınırları içerisinde sorumlulukları olan tüm kurum ve kuruluşların faaliyetlerini takvime bağlamak ve Bu takvim çerçevesinde belirtilen aktivitelerin Çevre ve Orman Bakanlığı liderliğinde gerçekleştirilmesini temin etmek. Bu amaçlar doğrultusunda planda öncelikle havzanın genel durumu tanıtılmış, bölgedeki sanayi dağılımı ve arazi kullanımı irdelenmiştir. Bölgedeki kirliliğin nedenlerinin ortaya konması için su ve atıksu yönetimi irdelenmiş, su kaynaklarının kalitesi ve kirlenme kaynakları ortaya konmuştur. Rapor incelendiğinde bölgedeki yüzeysel su kaynaklarından Ergene Nehri ve kollarının özellikle endüstriyel ve evsel nitelikli atıksularla aşırı derecede kirletilmiş olduğu ve hem nehir hem de nehir kollarında su kalitesinin Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Kıta Ġçi Yüzeysel Su Kaynaklarının Kalitesi Tablo 1'e göre birçok kirletici parametre açısından IV. Sınıf su kalitesinde olduğu görülmüştür. Rapora göre bölgedeki sanayi yoğunluğu özellikle Tekirdağ ili Çorlu, Çerkezköy ve Muratlı ekseninde olmaktadır. Buna bağlı olarak da Ergene Nehri'nin en önemli kollarından biri olan Çorlu Deresi de bu bölgelerde oldukça kirletilmiştir. Sanayinin sektörel olarak dağılımı incelendiğinde ise tekstil sanayinin diğer sanayilerle karşılattırıldığında özellikle en yoğun sektör olduğu göze çarpmaktadır. Ayrıca nehir ve derelerdeki akım özelliklerinin irdelenmesi için, havzadaki yüzeysel su kaynaklarının yağış-akış özellikleri de irdelenmiştir. Bunun için DSİ ve EİE'nin geçmişte yapmış olduğu akım verileri kullanılmıştır. Bu veriler incelendiğinde özellikle sanayinin artmaya başladığı 1991 yılından sonra nehrin doğal akış mekanizmasının bozulduğu ve yağışlardan bağımsız olarak debinin artmış olduğu belirtilmiştir. Bu durum bazı aylarda nehir ve derelerin akışının tamamının veya çok büyük bir kısmının deşarjlardan oluştuğunu göstermektedir. Raporda bu planın amacı çerçevesinde, evsel nitelikli atıksu arıtma tesislerinin planlaması amacıyla 4 temel alternatif çerçevesinde farklı uygulama planları oluşturulmuş ve teknik, coğrafi ve idari açıdan değerlendirilerek en uygun alternatifi belirlenmiştir. Alternatiflerin ayrıntıları aşağıda verilmektedir: - Alternatif 1 kapsamında oluşan belediyesi olan tüm beldelerde tekil AAT'nin kurulması planlanmaktadır. - Alternatif 2 kapsamında planlanan AAT'lerinin sayısı en optimal seviyede olsa da coğrafi engellerden dolayı bir çok ilçede terfi zorunluluğunu getirmektedir. - Alternatif 3 kapsamında planlanan sistem kollektör ağının çok uzun mesafelerde ve büyük çaplı borular kullanarak kurulmasını gerektirdiği için maliyeti en yüksek alternatif olmuģtur. - Alternatif 4 kapsamında Çerkezköy (Tekirdağ) belediyesi ve bağlı beldeleri haricinde belediyesi olan tüm beldelerde tekil AAT'nin kurulması planlanmaktadır. Çerkezköy (Tekirdağ) belediyesi ve bağlı beldeleri için ortak AAT öngörülmektedir. Raporda ayrıntılı bir şekilde belirtildiği gibi Biyolojik, ikincil ve Doğal Arıtma tesislerinin uygulanması arıtma prosesleri açısından en uygun yöntemler olarak görülmüştür. Söz konusu planda Havzada yer alan Tüm İllerde bulunan kurum ve kuruluşlara görev paylaşımı yapılmıştır. Ergene Eylem Planı 15 başlık altında toplanmaktadır. Ergene Havzası Çevre Yönetimi Master Planı Ergene referans alınarak, Uzunköprü ilçesinin ihtiyaçları doğrultusunda bir çevre eylem planı oluşturularak aşağıda verilmiştir. 3.5.Uzunköprü Çevre Eylem Planı Uzunköprü'de çevre dostu üretime geçilmesi. Uzunköprü'de Ergene Ovası Topraklarının Islahı ve Kirlilikten Arındırılması. Uzunköprü'de sanayi atık sularının ortak arıtımının sağlanması (yapılıyor). DSİ tarafından belediyelerin atıksu arıtma tesislerinin kurulması (yapılıyor). Uzunköprü ilçesi sınırları içinde dere yataklarının temizlenmesi ve ıslah edilmesi (yapılıyor). Uzunköprü'de çevre koruma yatırımları için destek sağlanması(yapılıyor). Uzunköprü'de Ergene Havzası'nda eğimli su erozyonuna açık alanlarda ağaçlandırma yapılarak gerekli mücadelenin yapılması (yapılıyor). Uzunköprü ilçesi sınırları içinde çevre düzeni planlarının uygulanması. Uzunköprü'de katı ve tehlikeli atık işleme geri kazanım ve bertaraf tesislerinin kurulması(yapılıyor). Uzunköprü ilçesi sınırları içinde tarımsal kaynaklı kirliliğin kontrolü. 12
Uzunköprü ilçesi sınırları içinde Ergene Nehri'nin gerçek zamanlı sürekli izlenmesi (yapılıyor). İlgili kurumlarca çevreyi koruyucu denetimlerin sıkılaştırılması(yapılıyor). Deşarj standartlarının yeniden düzenlenmesi ve renk standardının getirilmesi (yapıldı). Ergene'de taşkın erken uyarı sisteminin kurulması (yapıldı). Yeraltı suyunun kullanımının kontrol altına alınması (yapıldı). 3.6. Ergene Havzasındaki Atıksu Arıtma Tesis Projeleri Edirne-Uzunköprü Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Edirne-Keşan Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Kırklareli-Pınarhisar Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Kırklareli-Babaeski Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Kırklareli-Vize Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Kırklareli Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Tekirdağ-Çerkezköy Kızılpınar-Karaağaç-Kapaklı-Veliköy Belediyeler Birliği Atıksu Arıtma Tesisi Tekirdağ-Çorlu Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Tekirdağ-Hayrabolu Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Tekirdağ-Malkara Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Tekirdağ-Muratlı Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Tekirdağ-Saray Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi 4. MEVZUAT VE PLANLAMA ESASLARI 4.1 Mevcut yasal çerçevenin değerlendirilmesi Su ve atıksu konularıyla ilgili olarak gerek Avrupa Birliği (AB) mevzuatı gerekse Türkiye mevzuatı açısından birçok direktif, kanun, yönetmelik ve tebliğ bulunmaktadır. Türkiye Avrupa Birliği'ne girmeyi hedefleyen bir ülkedir ve çevre faslı konusunda Avrupa Birliği ile müzakereler devam etmektedir. Bu bağlamda konuyla ilgili Avrupa ve Türkiye mevzuatı incelenmiş ve hedeflere ulaşabilirlik açısından değerlendirilmiştir. 4.1.1 Avrupa Birliği Mevzuatı 4.1.1.1.Genel Çevre Mevzuatı Entegre Kirliliğin Önlenmesi ve Kontrolü (IPPC) Direktifi (2008/1/EC) Çevresel Kalite Standartları Direktifi (2008/105) Tehlikeli Maddeler Direktifi (2006/11/EC) 4.1.1.2. Su ve Atıksu Mevzuatı Su yönetimi konusunda kamu faaliyetleri için bir yapının belirtildiği Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 23 Ekim 2000 tarih ve 2000/60/EC sayılı Su Çerçeve Direktifi İçme suyu kalitesi üzerine Konseyin 3 Kasım 1998 tarih ve 98/83/EC sayılı Ġçme Suyu Kalitesi Hakkında Direktif Kentsel atıksu arıtma üzerine Konseyin 21 Mayıs 1991 tarih ve 91/271/EEC sayılı Kentsel Atıksuların Arıtılması Direktifi Toplumda tatlı yüzey sularının kalitesi hakkında bilgi alışverişi için genel bir prosedür oluşturulması üzerine, 12 Aralık 1977 tarih ve 77/795/EEC sayılı Konsey Kararının Ek 1'ini değiştiren, 14 Aralık 1989 tarih ve 90/2/EEC sayılı Komisyon Kararı Su kirliliğine karşı mücadele ile ilgili 7 şubat 1983 tarihli Konsey Önergesi Sudaki hayatın desteklenmesi için koruma veyahut geliştirilmeye ihtiyaç duyulan tatlı suların kalitesi üzerine 18 Temmuz 1978 tarih ve 78/659/EEC sayılı Konsey Direktifi 4.1.2 Türkiye'deki Mevzuat 4.2.1.Kanunlar 11 Ağustos 1983 tarih ve 18132 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2872 numaralı Çevre Kanunu 23 Aralık 1960 tarih ve 10688 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 167 numaralı Yeraltı Suları Hakkında Kanun 13 Temmuz 2005 tarih ve 25874 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5393 numaralı Belediye Kanunu 25 Aralık 1953 tarih ve 8592 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6200 numaralı Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanun 15 Nisan 2000 tarih ve 24025 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 4562 numaralı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu 4.2.2.Yönetmelik ve Tebliğler 31 Aralık 2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği 26 Kasım 2005 tarih ve 26005 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği 8 Mart 2006 tarih ve 26047 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği 27 Haziran 2009 tarih ve 27271 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği Hassas ve Az Hassas Su Alanları Tebliği 17 Mayıs 2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği 8 Haziran 2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik 13
17 Temmuz 2007 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği 5 Temmuz 2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik 20 Mart 2010 tarih ve 27527 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Atıksu Arıtma Tesisleri Teknik Usuller Tebliği 10 Ekim 2009 tarih ve 27372 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği 29 Nisan 2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik 3 Ağustos 2008 tarih ve 27661 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına İlişkin Yönetmelik 21 Kasım 2008 tarih ve 27061 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevre Denetimi Yönetmeliği 22 Ağustos 2009 tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği 27 Ekim 2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik 4.2.3.Hedeflere Ulaşılabilirlik Açısından Mevzuatın Değerlendirilmesi Meriç-Ergene Havzası'nda endüstriyel kaynaklı atıksuların izleme ve denetlenmesinde Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği hükümleri uygulanmaktadır. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği ilk olarak 4 Eylül 1988 tarih ve 19919 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Yönetmelik ekinde yer alan tablolar incelendiğinde geliştirilen standartların teknoloji bazlı deşarj standartları olduğu ve alıcı ortamların yararlı kullanım amaçlarıyla çok fazla ilişkili olmadığı görülmektedir. Alıcı ortam özellikleri bakımından Türkiye'nin çok farklı iki yerinde bulunan aynı sanayi dalına ait endüstrilerin deşarj standartları aynıdır ve Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği'ndeki ilgili Tablo ile belirlenmektedir. Daha sonraki yıllarda yönetmelikte bir takım değişiklikler yapılmışsa da yönetmelik henüz alıcı ortamların korunması amacına tam olarak ulaşmamıştır. Mevcut durum analizi kısmında verilen endüstriyel deşarjlara ait debiler incelendiğinde, sanayiden kaynaklanan debinin yaklaşık olarak 327.000 m3/gün'lük (3.8 m3/s) bir debi olduğu görülmektedir. Eksik beyan, üretim proseslerindeki değişkenlik ve ekonomik büyümenin devam etmesinden dolayı gerçek debinin çok daha büyük olduğu tahmin edilmektedir. Sanayi tesislerinin birçoğunun arıtma tesisinin bulunduğu ve denetim altında olduğu varsayımıyla hareket edilecek olsa dahi debinin çok büyük oluşundan dolayı hedef analizinde ortaya konan su kalitesine ulaşılması mümkün görünmemektedir. Çünkü bölgede özellikle yaz mevsiminde Ergene Nehri'nin kollarını oluşturan kimi derelerde (Çorlu deresi, Sinandede deresi vb.) doğal akış debisi bulunmamaktadır. Ergene Nehri'nde ise debi 1,0 m3/s değerlerine kadar düşmektedir. Dolayısı ile endüstriyel tesisler tarafından desarj edilen atıksuyun seyrelmesi ya hiç olmamakta ya da çok az olmaktadır. Bölgede yapılan bir çalışma havzadaki bütün sanayi kuruluşlarının Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği'nde bulunan sektörlerine ait Tablolardaki desarj limitlerine uysalar dahi Çorlu Deresi'nin IV. Sınıf su kalitesinde kalacağını göstermektedir (Karakaya ve diğ., 2003). 4.1.4.Bölgedeki Planlama Çalışmaları Bölgedeki planlama çalışmaları esas itibariyle Trakya Üniversitesi ve Çevre Bakanlığı arasında 11.11.1999 tarihinde imzalanan protokol ile başlamış ve 1/100.000 ölçekli Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı 13.07.2004 tarihinde Çevre ve Orman Bakanlığı'nca onaylanmıştır. Daha sonra İstanbul Metropoliten Planlama Merkezi tarafından yapılan 1/100.000 ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı 24.08.2009 tarihinde Çevre ve Orman Bakanlığı'nca onaylanmış ve 26.08.2009 tarihinde askıya çıkarılmıştır. Böylelikle 13.07.2004 tarihinde Çevre ve Orman Bakanlığı'nca onaylanan Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı yürürlükten kaldırılmıştır. Askı sürecinde plana yapılan itirazlar ve plan aleyhine açılan muhtelif davalar sonucunda plan açıklama raporu ve plan notlarında birtakım değişiklikler yapılmış ve Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı son halini almıştır. Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı'na çeşitli alanlardan itirazlar gelmektedir. Planın Tarımsal Organize Bölge (TOB) ve Tarımsal Alt Bölge (TAB) adı altında bölgeden elde edilen tarımsal ürünlerin işlenmesi için tarıma dayalı sanayiye yaklaşık 9.000 hektarlık yapılaşma izni verdiği, bölgenin su kaynaklarının yönetiminin bir kısmını İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi'ne verildiği, 1.Sınıf tarım topraklarının amaçları dışında kullanımına izin verildiği gibi çeşitli itirazlar mevcuttur. Plana yapılan itirazlar genel itibariyle İstanbul'un sanayi yükünün bu bölgeye kaydırılmasına ve toprak ve arazi kullanımına ilişkin itirazlardır. Söz konusu plana yapılan itirazlar çerçevesinde Danıştay 6. Dairesi Bakanlığı'na yürütmenin durdurulması istemiyle açılan dava ile ilgili hukuki süreç devam etmektedir. Planın 4 temel ilkesi; sürdürülebilirlik, kırsal kalkınma ve nüfus kaybının önlenmesi, sanayi gelişiminin planlarla sınırlandırılması ve entegre ulaşım sistemleri ile desteklenen işlevsel bağlantıların kurulması olarak belirlenmiştir (ÇOB, 2009). Plan doğrultusunda, içme ve kullanım amaçlı su kaynaklarının korunması temel hedefler arasında yer almaktadır. Bu doğrultuda, Trakya Alt Bölgesi'nin yüzey suyu potansiyelinin yer altı suyuna oranla daha fazla olduğu göz önünde bulundurularak, bölgede yüzeysel su kaynaklarının kullanımının özendirilmesi ve yeraltı sularının rezerv olarak korunması hedeflenmiştir. Plan raporunda; Trakya Alt Bölgesi'nin çevresel açıdan en başta gelen sorununun yüzeysel su kirliliği olduğu belirtilmiştir. Bölgedeki sanayilerin üretimde kullandığı suyun Ergene Havzası yeraltı suyundan karşılanması, öncelikle yeraltı suyu rezervlerinin azalmasına yol açtığı belirtilmiştir. Raporda ayrıca, bölgedeki sanayiler tarafından hızlı ve denetimsiz kullanımla kirletilen suyun, doğrudan yerüstü sularına verilmesi, önce yüzey sularının daha sonra da yeraltı suyu akiferlerinin kirlenmesine yol açtığı vurgulanmıştır. Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı uyarınca Ergene Havzası'ndaki yüzeysel su kirliliğinin önlenmesi aşağıdaki öneriler çerçevesinde ele alınmıştır; 14
Planlama çalınmaları ile belirlenmiş alanlar dışında sanayi tesisi izni verilmemeli, Sanayi alanları mutlaka İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri oluşturularak kontrol altına alınmalı, Bölgede çevresel etkisi yüksek 18 adet sektöre izin verilmemeli, Meriç Ergene -İşletmelerin kendi kuyularını açarak su kullanmaları yerine, belli bölgelerde DSİ denetiminde açılacak kuyulardan DSİ tarafından belirlenen miktarlarda su çekilerek Sanayilere verilmeli, Kanalizasyon sistemi tamamlanmalı, Şebekelerde bakım-onarım çalışmaları yapılmalı, Trakya Alt Bölgesi genelinde yapılacak merkezi atıksu arıtma tesislerinin yer tespitleri yapılmalı, Endüstriyel atıksular için arıtma tesisleri yapılmalı ve Mevzuattaki boşlukların giderilerek uygulanan ceza miktarları caydırıcı olmalıdır. 5. MEVCUT DURUM ANALİZİ 5.1. Havza Genelinde Yapılmış Çalışmalar Meriç-Ergene Havzası'nda su kaynaklarının kalitesi, sosyo-ekonomik yapı, sanayi yoğunluğu ve etkileri, çevre kirliliğinin boyutlarının belirlenmesi, çevre düzeni planı gibi birçok konuda çok çeşitli çalımalar mevcuttur. Havzada geçmişten bugüne özellikle çevre kirliliğinin boyutları ve önlenmesi konularında, yüksek lisans veya doktora tezleri, çeşitli bilimsel bildiriler, Çevre Durum Raporları, üniversiteler ve çeşitli kuruluşların birlikte çalışması ile ortaya çıkarılan Çevre Düzeni Yönetim Planları, Bakanlık tarafından çıkarılan Çevre Yönetimi Master Planı, Çevre Koruma Eylem Planı, DSİ 11. Bölge Müdürlüğü çalışmaları gibi birçok çalşģma yapılmıştır. Bu çalışmaların hepsinin ortak özelliği mevcut durumu ortaya koyup, bölgedeki çevresel kaynakların akılcı ve bütünsel bir yaklaşımla yönetimlerini sağlayabilmek ve kirliliği önleyebilmek için çeşitli öneriler geliştirmiş olmalarıdır. 5.2. Ergene Havzası Koruma Eylem Planı Kapsamında Son İki Yılda Yapılan 5.2.1. Eylem 1: Dere Yataklarının Temizlenmesi "Ergene Havzası Koruma Eylem Planı" kapsamında yapılan çalışmaların hızla ilerlemektedir. Ergene Havzası Koruma Eylem Planı kapsamında bugüne kadar Hayrabolu Deresi'nin toplam 57 kilometrelik kısmı ıslah edildi. Eylem Planı'nda bulunan 28 adet dere ıslahı işinden; 5 adedi proje safhasında, 11 adedi inşaat safhasında, 12 adedi ise tamamlanmış durumdadır. Tamamlanan projeler ile; 230 km yatak ıslah edilmiş, 11 adet B.A. köprü, 2 adet yaya köprüsü, 29 adet menfez, 1150 m pere imalatı, 5600 m B.A. duvar inşaatı, 1000 m trapez kanal yapılmıştır. Eylem Planı'nda bulunan 28 adet dere ıslahı işinden; 5 adeti proje safhasında, 11 adeti inşaat safhasında, 12 adeti tamamlanmış bulunmaktadır. DSİ Genel Müdürlüğü tarafından çalışmalar devam etmekte olup, eylem planı takvimine uyulmaktadır. 5.2.2. Eylem 2: Belediye AAT'lerinin DSİ Tarafından İnşa Edilmesi Ergene Havzası'nda 53 belediye bulunmakta olup, nüfusu 10.000'den büyük 13 belediyenin; 12 tanesinin AAT'leri DSİ Genel Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Lüleburgaz AAT'i ve ana kolektör, IPA tarafından inşa edilmektedir. 2.000 Nüfus 10.000 olan 22 Belediye'nin AAT ve kanalizasyon SUKAP kapsamında İl Bank Genel Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Bu kapsamda Uzunköprü, Malkara ve Lüleburgaz Belediyelerinin inşaatı bitirildi. DSİ tarafından inşa edilen 12 belediyenin AAT yapım işlerinden; 3 Belediyenin (Çorlu, Çerkezköy Belediyeler Birliği ve Keşan) AAT projeleri hazırlanmakta; 5 Belediyenin (Babaeski, Saray, Muratlı, Hayrabolu ve Pınarhisar) AAT projeleri tamamlanmış olup, inşaat ön yeterlilik ihalesi yapılmıştır. 2 Belediyenin (Kırklareli-Merkez ve Kırklareli-Vize) AAT inşaat sözleşmesi imzalanmış olup, 22.02.2013 tarihinde yer teslimleri yapılarak inşaatlarına başlanılmıştır. Eylem Planı'nda, SUKAP kapsamında İller Bankası Genel Müdürlüğü tarafından yapılan 2.000 Nüfus 10.000 olan 22 Belediyenin AAT yapım işlerinden; 20 Belediyenin hiçbiri 2011 ve 2012 SUKAP listelerinde bulunmamaktadır. 1 Belediyenin AAT'si bulunmaktadır (Süloğlu). 7 Belediyenin İller Bankası'na başvurusu bulunmaktadır (Kırcasalih, Havsa, Evrensekiz, Karahalil, Büyükyoncalı, İnece, Pehlivanköy). 2 Belediyenin atıksuları OSB AAT'ye bağlanacaktır (Ulaş, Velimeşe). 6 Belediyenin AAT'leri ilgili belediye tarafından yapılmaktadır (Çerkezmüsellim, Alpullu, Büyükmandıra, Ahmetbey, Kavaklı, Üsküp, Marmaracık). 4 Belediyenin AAT proje talebi bulunmamakta olup, herhangi bir çalışması da bulunmamaktadır (Kaynarca, Büyükkarıştıran, Çakıllı, Beğendik). 5.2.3. Eylem 3: Kanalizasyon / Kolektör Hatlarının İnşa Edilmesi Havzada nüfusu 10.000'den büyük olan 12 ilçe belediyesinin ve nüfusu 2.000 ile 10.000 arası olan 22 belediyenin gerekli kanalizasyon şebekesi ve kolektör hattı yapım işleri, Atıksu Arıtma Tesisinin işletmeye gireceği tarihten önce İller Bankası Genel Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Eylem Planı'nda bulunan İller Bankası Genel Müdürlüğü tarafından yapılan nüfusu 10.000'den büyük 13 belediyenin kanalizasyon ve kolektör yapım işlerinden; o 2 Belediye proje finansman temini safhasında (Çerkezköy Belediyeler Birliği, Babaeski), 15
o 2 Belediye proje safhasında (Çorlu ve Muratlı), o 6 Belediye inşaat safhasında (Kırklareli-Merkez, Vize, Lüleburgaz (IPA kapsamında), Keşan, Malkara, Saray), o 2 Belediye inşaat ihalesi safhasında (Hayrabolu ve Pınarhisar) ve o 1 Belediyenin inşaatı bitirilmiş durumdadır (Uzunköprü). Havza koruma eylem planı takvimine göre geç kalmış belediyeler, Çorlu, Çerkezköy Belediyeler Birliği, Babaeski ve Muratlı'dır. SUKAP kapsamında İller Bankası Genel Müdürlüğü tarafından yapılan 22 Belediyenin kanalizasyon ve kolektör yapım işlerinden; o 6 Belediyenin İller Bankasına başvurusu bulunmaktadır (Ulaş, Karacakılavuz, Büyükyoncalı, Kavaklı, Havsa, Kırcasalih). o 11 Belediyenin tasdikli projesi bulunmaktadır (Velimeşe, Alpullu, Karahalil, Büyükmandıra, Ahmetbey, Evrensekiz, İnece, Kavaklı, Üsküp, Çakıllı, Havsa). o 9 Belediyenin kanalizasyon şebekesi bulunmaktadır (Marmaracık, Çerkezmüsellim, Karacakılavuz, Alpullu, Ahmetbey, Üsküp, Çakıllı, Havsa, Süloğlu). o 1 Belediye kanalizasyon şebekesini yapmak istememektedir (Büyükkarıştıran). o 4 Belediye proje etüd safhasındadır (Ulaş, Karacakılavuz, Büyükyoncalı, Kırcasalih). 4 Belediye proje finansman temini safhasındadır (Kaynarca, Velimeşe, Büyükmandıra, Beğendik). 1 Belediye inşaat safhasındadır (Evrensekiz). 5.2.4. Eylem 4: Islah Organize Bölge Sanayi Bölgelerinin Kurulması Islah OSB kurulabilmesi için 12/04/2011 tarihinde OSB Kanununda, 04/08/2011 tarihinde OSB Yönetmeliğinde değişikliğe gidilmiştir. Havzadaki dağınık sanayiler Islah OSB çatısı altında birleşerek müşterek Arıtma Tesisleri kuracaklardır. Islah OSB'lerin kurulması çalışmaları kapsamında ise bugüne kadar toplam 11 adet ıslah OSB başvurusu yapılmıştır. Bunların 7 adet ıslah OSB'nin ise "ıslah" kelimesi kaldırıldı (Tekirdağ; Çorlu-Ergene 1, Çorlu- Ergene 2, Çorlu-Velimeşe, Çorlu-Türkgücü, Muratlı, Çerkezköy-Veliköy, Çerkezköy-Karaağaç). 1 adet ıslah OSB ise tüzel kişilik kazandı (Tekirdağ-Çerkezköy-Veliköy-Yalıboyu). 1 adet ıslah OSB talebi ise uygun bulunmadı (Tekirdağ-Marmara Ereğlisi). 2 adet ıslah OSB'nin yer seçimi ise kesinleştirildi (Kırklareli-Lüleburgaz-Evrensekiz, Kırklareli-Lüleburgaz- Büyükkarıştıran). Bu doğrultuda, 10 Islah OSB'nin kurulması için Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na başvuru yapılmış olup, 7 Islah OSB tüzel kişilik kazanmıştır. 3 Islah OSB'nin tüzel kişilik kazanması ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. Tüzel kişilik kazanan Islah OSB'ler; Ergene (1), Ergene (2), Tekirdağ-Çorlu Velimeşe (Ergene (3), Tekirdağ-Muratlı, Tekirdağ-Çerkezköy Veliköy, Türkgücü ve Çerkezköy-Karaağaç Islah OSB'lerdir. Tüzel kişilik kazanması ile ilgili çalışmaları devam etmekte olan Islah OSB'ler; Evrensekiz, Büyükkarıştıran ve Çerkezköy Yalıboyu Islah OSB'lerdir. 5.2.5. Eylem 5: Sanayi İçin Müşterek İleri Atıksu Arıtma Tesislerinin Kurulması Sanayi Müşterek Atıksu Arıtma Tesisleri, Sanayi Müşterek Atıksu Arıtma Tesislerinin ÇED Sürecinde sona yaklaşılırken, Tekirdağ Ergene Derin Deniz Deşarj A.Ş. ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı arasında atıksu toplama hattı ve derin deniz deşarj sistemi projelerinin yapımına ilişkin protokol hazırlanması çalışmaları devam ediliyor. Sanayide daha az su, daha az kirletici hammadde kullanımına geçilmesi çalışmaları sonucunda Tekirdağ da 145, Kırklareli de 12 ve Edirne de 1 adet tesis "temiz üretim planı" sunuldu. Meriç-Ergene Havzası OSB Müşterek Atıksu Arıtma Tesislerinin Çıkış Sularını Marmara Denizi'ne Taşıyacak Kolektör, Tünel ve Deniz Deşarj Hattı Sisteminin Ön Tasarımı-Kısım Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından hazırlatılmış ve ilgili kurum ve kuruluşlarla paylaşılmıştır. Marmara Denizi'ne derin deşarj sistemi ile arıtılmış atıksular toplam yaklaşık 55 km'lik kanal boyunca taşınarak ve 5 m3/sn debi ile Marmara Denizi'ne derin deşarj edilecektir. Atıksu rengi 2.500 kat seyrelecektir. Meriç-Ergene Havzası OSB Müşterek Atıksu Arıtma Tesislerinde Arıtılmış Atıksuların Marmara'ya Deşarjını Sağlayacak Toplama ve Derin Deşarj Sistemi Uygulama Projesi ni yürütecek olan Tekirdağ Eğitim ve Çevre Derneği kurulmuştur. Meriç-Ergene Havzası Islah Organize Sanayi Bölgeleri Atıksu Ana Toplama Sistemleri ve Müşterek Atıksu Arıtma Tesisleri ile Arıtılmış Atıksuların Marmara Denizi'ne veya Ergene'ye Deşarj Sistemine Bağlantı Hatları Uygulama Projeleri kapsamında Halihazır Harita, Jeolojik ve Jeoteknik Etüd Raporu, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar, 1/1.000 Ölçekli Uygulama İmar Projeleri yapım işi ihalesi 15.10.2012 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Ergene (1) Islah OSB AAT, Ergene (2) Islah OSB AAT, Türkgücü Islah OSB AAT, Velimeşe Islah OSB AAT(Veliköy Islah OSB ve Karaağaç Islah OSB ham atıksuları arıtılmak üzere verilecek), Çorlu Deri OSB ve Çerkezköy OSB arıtılmış atıksuları Marmara Denizi derin deşarj sistemine, Muratlı Islah OSB AAT'de arıtılmış olan atıksular ise Ergene Nehri'ne verilecektir. İnşa edilecek toplam 5 adet AAT'nin projeleri, Meriç-Ergene Havzası Islah Organize Sanayi Bölgeleri Atıksu Ana Toplama Sistemleri ve Müşterek Atıksu Arıtma Tesisleri ile Arıtılmış Atıksuların Marmara Denizi'ne veya Ergene'ye Deşarj Sistemine Bağlantı Hatları Uygulama Projeleri ile hazırlanmaktadır. Proje sözleşmesi 21/12/2012 tarihinde imzalanmış olup, uygulama projelerinin 2013 yılının Mayıs ayının ilk haftasında tamamlanmıştır. Tekirdağ Valisi başkanlığında 11 Mart 2013 tarihinde OSB Müteşebbis Heyetleri toplanmış olup, Anonim Şirketi kurulması çalışmalarına hız verilmiştir. 16
Marmara'ya yapılacak derin deniz deşarjı için; İTÜ, Su ve Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Uyg-Ar Merkezi tarafından OSB Müşterek Atıksu Arıtma Tesisleri Çıkış Suyu Deniz Deşarjı Yayılım Modellemesi ve Çevresel Etkilerinin Belirlenmesi çalışması yapılmıştır. "Meriç-Ergene Havzası OSB Müşterek Atıksu Arıtma Tesislerinde Arıtılmış Atıksuların Marmara'ya Deşarjını Sağlayacak Toplama ve Derin Deşarj Sistemi Uygulama Projesi" çalışmaları başlamış olup, 19.03.2013 tarihinde MİMKO ile OSB Müteşebbis Heyetleri arasında sözleşme imzalanmıştır. Projenin Mayıs 2013'e kadar tamamlanması planlanmaktadır. 5.2.6. Eylem 6: Sanayide Daha Az Su, Daha Az Kirletici Hammadde Kullanımına Geçilmesi Tekstil Sektöründe Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Tebliği 14 Aralık 2011 tarih ve 28142 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup, su tasarrufu, enerji verimliliği ve hammadde geri kazanımı sağlanarak kirliliğin kaynağında azalımı sağlanacaktır. Daha az su, enerji ve hammadde kullanımı ile kirliliğin azaltılmasına ilişkin hazırlanacak ve Temiz Üretim Planlarına ışık tutacak el kitabı hazırlama çalışmaları devam etmektedir. İlgili tebliğe göre, mevcut tekstil üretim tesislerinin, 31.12.2012 tarihine kadar temiz üretim planlarını hazırlayarak İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü'ne sunmuş olmaları ve 31.12.2014 tarihine kadar temiz üretime geçmeleri gerekmektedir. Tekirdağ ilinde bulunan tekstil üretim tesislerinden 108 adet işletme, Temiz Üretim Planlarını sunmuştur. Temiz Üretim Planlarının uygulanması ile su kullanım miktarlarında yaklaşık %10 (13.422 ton/gün) azaltım sağlanacaktır. Daha az su, enerji ve hammadde kullanımı ile kirliliğin azaltılmasına ilişkin hazırlanacak ve Temiz Üretim Planlarına ışık tutacak El Kitabı hazırlama çalışmaları devam etmektedir. Kırklareli ilinde faaliyet gösteren ve 10 ton/gün üzerinde üretim kapasitesi olan tesislerden 12 adeti temiz üretim planı sunmuştur. Temiz Üretim Planlarının uygulanması ile su kullanım miktarlarında 61,895 m3/ton kumaş su tasarrufu ve 511,78 ton/gün su tasarrufu sağlanacaktır. Edirne ilinde faaliyet gösteren ve 10 ton/gün üzerinde üretim kapasitesi olan 1 adet tesis temiz üretim planı sunmuştur. 5.2.7. Eylem 7: Ergene Havzası'nın Ağaçlandırılması, Erozyonla Mücadele Edilmesi Ergene Havzası'nın ağaçlandırılması, erozyonla mücadele edilmesi çalışmaları kapsamında, bugüne kadar Edirne, Tekirdağ ve Kırklareli de toplam 18 bin 552 hektar alanda ağaçlandırma, erozyonla mücadele ve ıslah çalışması yapıldı. Ergene Havzası Koruma Eylem Planı kapsamında, ormancılık faaliyetleri ile ilgili olarak 12.04.2012 tarihi itibarıyla alt iş termin planı oluşturulmuştur. 2011 ve 2012 yılları için Ergene Havzası Koruma Eylem Planı gerçekleşmeleri; Bugüne kadar Edirne, Tekirdağ ve Kırklareli illerinde 142.834 hektar alanda ağaçlandırma, erozyonla mücadele ve ıslah çalışması yapılmıştır. 167 adet okul, 83 adet Cami ve ibadethane ve 59 adet mezarlık ağaçlandırması yapılmıştır. Ergene Havzası Sağ Sahil Ormancılık Faaliyetleri Planı 2011 yılında yapılmıştır. Bu kapsamda, 19.084 ha rehabilitasyon, 3.549 ha ağaçlandırma, 35.700 ha mera ıslahı yapılmıştır. Ergene Havzası Sol Sahil Ormancılık Faaliyetlerine ilişkin proje tamamlanmıştır. Bu kapsamda 45328,78 hektarı verimli orman, 6076,50 hektarı bozuk orman, 2596,26 hektarı OT (orman toprağı), 32885,17 hektar mera, 405155,80 hektarı ziraat, 2291,98 hektarı iskân alanı, 1245,51 hektarı su, 3157,60 hektarı tahsisli alan olmak üzere toplam 498737,59 hektar alan tespit edilmiştir. Tablo 3: Ergene Havzası'nın ağaçlandırılması faaliyetleri. Faaliyetler Ağaçlandırma Bozuk orman Alanlarının Rehabilitasyonu Ergene Nehri yan Kollarının Rehabilitasyonu Özel Ağaçlandırma izinleri Fidan üretimi Yol kenarlarının ağaçlandırılması Kurum Ağaçlandırmaları Mera Islah Çalışmaları (2011-Mart 2013 Tarihleri Arası) 3.343 ha 11.413 ha 450 ha 8.985 ha 8.348.625 adet 454 km 319 adet 250 ha 5.2.8. Eylem 8: Ergene'de Planlı Döneme Geçilmesi, 1/25.000'lik Planların Uygulamaya Girmesi 1/100.000 ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon ÇDP, Bakanlığımızca 24 Ağustos 2009 tarihinde onaylanmıştır. Bu tarihten itibaren kirletici vasfı yüksek sanayilere izin verilmemektedir. Tekirdağ ili 1/25.000 ölçekli ÇDP henüz onaylanmadığından, bu plan onaylanıncaya kadar; 2004 tarihinde onaylı (eski) 1/25.000 ölçekli ÇDP'nin onaylı 1/100.000 ölçekli ÇDP ile uyumlu kısımları yürürlüktedir. Edirne ve Kırklareli illeri 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planları onaylanmıştır. Mevcut OSB ve Islah OSB'lerde doluluk oranının %75 oranına ulaşıncaya kadar, OSB alanları dışındaki planlı sanayi alanlarında yeni sanayi yatırımlarına izin verilmemesi ile ilgili 1/25.000 Ölçekli Tekirdağ İl Çevre düzeni Planı nda 30.10.2012 tarihli düzenleme yapılmıştır. 17
5.2.9. Eylem 9: Katı Ve Tehlikeli Atık İşleme Geri Kazanım Ve Bertaraf Tesislerinin Kurulması Eylem Planına uymayan birliklere ceza kesilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na 04 Nisan 2012 tarihli ve 15975 sayılı yazı yazılmıştır. Eylem Planı takviminin gerisinde kalan belediyeler hakkında cezai yaptırım uygulanması hususunda son olarak 07.08.2012 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü'ne resmi yazı yazılmıştır. Kurulacak olan Tehlikeli Atık Bertaraf Tesisi Ekolojik Enerji imarı planı ÇŞB tarafından revize edilmiş olup, onaylanmıştır. 8.000 m2 kapalı alan ruhsatı için Çorlu Belediyesine başvuruluş olup, ruhsat onaylanmıştır. Düzenli depolama sahasının proje onayı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından değerlendirilmekte olup, onay verildikten sonra inşaatına başlanacaktır. Eylem Planı'nda bulunan katı atık tesislerinden; o 2 tesis (Kırklareli 1.Grup Yerel Yönetimleri Katı Atık Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği, Tekirdağ İli Çevre Hizmetleri Birliği) faaliyette, o 1 tesis (Güney Edirne Katı Atık Birliği) inşaat safhasında, o 2 tesis (Kırklareli 2. Grup Yerel Yönetimleri Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği, Tekirdağ 3. Grup Çevre Belediyeler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği) yer tahsisi safhasında, o o 2 tesis(edirne Katı Atık Yönetim Birliği, Orta Edirne Katı Atık Birliği) uygulama projesi safhasındadır. 1 tesis (Tekirdağ 4. Grup Çevre Belediyeler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği) ise tasfiye aşamasındadır. Şekil 3 : Edirne İli Katı Atık Tesisleri 5.2.10. Eylem 10: Zirai Kaynaklı Kirliliğin Kontrol Edilmesi 01.06.2011-31.12.2012 tarihleri arasındaki gelişmeler; o Havza genelinde, iyi tarım uygulamaları, organik tarım, pestisit uygulamaları, nitrat uygulamaları, toprak tahlili ve gübreleme konulu 1378 adet toplantı yapıldı, 31 bin 610 çiftçiye eğitim verildi. o İyi tarım uygulamaları ve organik tarım ile ilgili 165 adet toplantı yapılmış ve 3149 çiftçi eğitime katılmıştır. o Pestisit uygulamaları ile ilgili 189 adet toplantı yapılmış ve 7.735 çiftçi eğitime katılmıştır. o Toprak tahlili ve gübreleme konulu 455 adet toplantı yapılmış ve 16.551 çiftçi eğitime katılmıştır. o Nitrat uygulamaları ile ilgili 74 adet toplantı yapılmış ve 1.590 çiftçi eğitime katılmıştır. o Yıllık programlara uygun olarak 248 adet bitki koruma ürünü bayisi ve 391 adet gübre bayisi denetlenmiştir. o Süne ve kımıl mücadelesinde biyolojik mücadele çalışmalarına devam edilmektedir. o Yüzey ve yeraltı sularında 52 adet istasyonda nitrat, su ürünleri istihsal sahaları su kalitesi kapsamında 21 alıcı ortam istasyonunda -yüzey sularda-16 parametrede analiz yapılmaktadır. 18