www.hindistangezi.com sitesi bülteni Bu bülten, periyodik bir yay n de ildir. Sadece Hindistangezi.com sitesi üyelerine e-mail ile ücretsiz gönderilir 46 S ay : 46 A ustos 2010 Haz rlayan Zafer Bozkaya Bu say ya katk da bulunanlar smail Geçmen Değerli üyemiz Handistan gezilerimiz bütün hızıyla devam ediyor. Temmuz sonunda karayolundan yapacağımız geziyi Pakistanın vize vermemesi ve ayrıca ülkedeki güvenlik sorunları nedeniyle karayolundan İran + Uçakla Hindistan şeklinde yaptık. Bu geziye katılan 6 arkadaşımızla birlikte Hindistan ve İran gezisi fotoğrafları aşağıdaki linklerde görülebilir. İran gezisi : http://www.facebook.com/album.php?aid=189210&id=628011187&l=5bb65e21a1 Hindistan gezisi : http://www.facebook.com/album.php?aid=190324&id=628011187&l=9ba4660257 Zafer Bozkaya Ağustos ayı sonunda isi başka bir grupla 10 günlük küçük bir gezi dehe yaptık. Bu gezilere ait ayrıntılı bilgi ve fotoğrafları ilerki sayılarımızda yayınlayacağım. E k fl i S ö z l ü k te http://sozluk.sourtimes.org H i n d i s t a n maddesinde yaz lanlar. ( Yorumlar sahibine aittir. ) Günümüze ulaflan en eski müzik yazmalar n n bulundu u sanat dolu ülke.. (self abandonment) Otobüsle giderken önune inek ç ksa bile asla kimse ine e çekilmesi için müdahalede bulunamazm fl. ne in kendi iradesiyle çekilmesi beklenirmifl. Hindistanda inek olmak varm fl! (shalala) Trafi in ngiliz usulü soldan akt sadece ka t üzerindedir. Gerçekte herkes kafas na göre hangi yönden gitmek istiyorsa o yönden gider. O derece özgür bir ülke... (kal ho naa ho) Yanl fl yere park eden arabalar n forklift vas tas yla tafl nd mistik ülke. (icli kofte) Bizdeki gibi ekmek f r nlar n n olmad ülke. Ekmek yerine yufka türü fleylerin yendi i, ucuz iflçilik yüzünden tekstil firmalar n n ak n etti i memleket. (golf fsi) Dünyan n en sakin insanlar n bar nd ran ülke. Bu insanlarla kavga etmek için çok ama çok sinir bozucu olmak gerekir. (a fish out of water) Hindistanda çal flma flekli asla ölümcül de ildir. Böyle sakin stressiz flekilde bir insan 24 saat çal flabilir. Küreselleflmeyle de hiç alakas yoktur. Çünkü bu kültürü özümseyen bir insan asla tam anlam yla bir kapitalist olamaz. fiöyle bir örnek vereyim. fiu anda Hindistanda çal flt m firmada müdürüm buradan kazand n n yüzlerce kat n kazanmas na ra men Microsoft Amerikay b rak p buraya gelmifl. Nedeni ise çok aç k. Burada ifle 10 veya 10:30 da gelmesi çok normal karfl lan yor. Rahat na düflkünlük. Yarm fl m dünyay anlay fl. (a fish out of water) Zaman diliminin (ist) indian standart time degil de indian stretchable time olarak de ifltirildi i genifl insanlar n ülkesi. Trafi in asl nda ortadan akt, sigara içercesine rahat flekilde joint partisini alelen yapman n mümkün oldu u sefil özgürlükler ülkesi. Her türlü düflük standard na ra men dünyan n en mütevaz ve en huzurlu insanlar n bar nd ran ülke. (a fish out of water) 1
S a d e c e H N D S T A N d a olur böyle fleyler Rupinin yeni sembolü En sonunda Hint Rupisi de Dolar, Euro veya Pound gibi kendi sembolünü buldu. Hükümet, bugün Rupiyi sembolize eden çizimin hangisi olaca na karar verdi. IIT ö rencisi Uday Kumar n çizimi finale kalan 5 çizimden biri olarak seçilmifl oldu. Böylece çizimi yapan kifli 250 bin rupi (5 bin dolar civar ) tutar ndaki ödülünü ald. 15 Temmuz 2010 35 Dolara Bilgisayar Hindistan 35 dolarl k bir dizüstü bilgisayar n prototipini üretti. Bu fiyat zamanla 10 dolara kadar düflürülecek. Linux tabanl olan bu bilgisayarda bir internet taray c s, PDF okuyucusu ve baflka programlar yüklü. Bilgisayar üretmek isteyen firmalarla görüflmeler devam ediyor. 25 Temmuz 2010 S n r Töreni Her gün kaz ayakl yürüyüflleriyle gösteriler yapan Hint ve Pakistanl askerlerin dizlerinde sa l k sorunlar bafllad. Pakistan ile Hindistan n aralar ndaki tek karayolu s n r kap s nda onlarca y ld r her akflam yap lan S n r Kapatma Törenlerine s n r n her iki taraf ndan binlerce kifli kat l yor. Bu törenlerde geleneksel hale gelen ve bacaklar dik aç yapacak flekilde yürümeyi içeren kaz ad mlar, askerlerin yaflad sa l k sorunlar nedeniyle ve iki taraf yetkililerinin anlaflmalar yla basitlefltirildi. 1 A ustos 2010 Mumbainin sorunlar Rupi sembolü çizildi Yeni Hint Rupisi sembolünü Chennai de okul çocuklar bahçeye çizdi. Hindistan, bu sembolün uluslararas planda kabul görmesini bekliyor. Bu sembol, Devanagiri alfabesindeki Ra harfi ile Latin alfabesindeki R nin birlefliminden olufluyor. 27 Temmuz 2007 Musonlarda rikfla sürmek Bir rikfla sürücüsü okul çocuklar n evlerine götürürken sularla dolu caddede yolunu bulmaya çal fl yor. Ahmedabad flehrindeki bu durum, Muson ya murlar n n y ll k ortalaman n yüzde 3 daha fazla ya mas ndan sonra olufltu. Büyük kentlerdeki ya mur sorunlar - n n ekinlere olumlu etki yapmas ve bol ürün al nacak duruma gelinmesi umuluyor. 3 A ustos 2010 Mumbai kenti Hindistan n maximumlar n içerir diye bir söz vard r. Kentin nüfusunun 20 milyonu aflmas bu sözü do ruluyor. Ancak, yüzy ll k bir geçmifli olan altyap art k bu nüfusu kald rm yor. fiehrin yönetimine gelen belediyeler söz verdikleri halde muson ya murlar s ras nda kilitlenen kanalizasyon ve ya mur suyu sorunlar n çözemiyor, sonuçta flehirde heryeri sular dolduruyor. 2 A ustos 2010 Hindistanda köy tiyatrosu Bir maymun gibi giyinmifl olan sokak artisti Yeni Delhinin gecekondu bölgelerinde gösterisini sunuyor. Buradaki rolü: Behrupia (çok yüzlü adam) Sokak tiyatrosu gelene i Hindistanda yüzy llard r yaflat l yor ve küçük, sapa köylerin tek e lence kayna olmaya devam ediyor. 4 A ustos 2010 2
Bir düş ü l k e s i SMA L GEÇMEN in H ND STA N G E Z ANILARI - 19 17 Mart 2006, Rishikesh-Haridvar 12.Gün Site üyelerimizden smail Rag p Geçmen in Hindistan gezilerini anlatan kitab n hala okumad n z m? Bültenimizde bu kitaptan baz bölümleri yay nlayaca z. Bu bölümleri okudukça kitab sevece inize ve tümünü okumak isteyece ine eminiz. önünden yürüyerek Haridwar n merkez çarfl s na geçiyoruz. Buras da Rishikesh gibi oldukça temiz. Ghatlarda dua edenler, Ganj da y kananlar, suyunu kutsayanlar Bir aç k hava tuvaletinin yan ndan geçiyoruz. Evlerindeki rahatl kla ve bir yerlerinin görünece i kayg s n tafl madan icra-i çifl eyleyen adamlar, bir taraftan da etraflar n seyrediyor. Hayret nidalar yla gülüflen k zlar m zla abilerin yanlar ndan geçip teleferi- e do ru ilerliyoruz. Haridwar daki teleferik, tepede, flehre hakim bulunan tap - na a ulaflt r yor Hindu inananlar. K sa bir yolculuk sonras tepedeyiz. Tap nakta her yerde tütsüler, çiçekler, Tanr heykelcikleri (özellikle Maymun Tanr ve Fil Tanr ), onlar n alt nda inananlar n ba fllad bozuk paralar, ka t paralar Bir rahip, aln ma ya l turuncu boya sürüyor ve ba fl istiyor. Paray seven bir din Hinduizm. Her tap nakta neredeyse zorlayarak ba fl topluyorlar. Manzaras güzel eski bir tap nak. irgecmen@yahoo.com 45. bültenden devam... Sabah, Ganj a hakim bir binan n çat s nda, manzaras müthifl ama servisi ve tostu befl para etmez bir yerde kahvalt yap yoruz. Hem ufak hem de pis bir yer. Siyah çay var ve fakat suyu fena halde bulan k. Sormaya korkuyoruz çünkü muhtemelen Ganj n suyu kullan l yor. Normalde de çok titiz bir insan de ilimdir ama burada iyice serdim. Hindistan day z abi, relax ol, don't worry, be happy fleklindeki özdenetim çal flmalar yla kendimi güzelce bir rahatlat yorum. Hem gelmeden önce sar humma dahil olmak üzere bilumum afl lar olmad k m? Üstelik Rishikesh hakkaten güzel bir yer. Kasmaya gerek yok. Rishikesh sokaklar n dolafl yoruz. Her yerde dilenci. San - r m özellikle Hindularca kutsal ve önemli mekanlarda yo- unlukla bulunuyorlar. Dilenmek yerine toprakla ilgilenseler da lar delerler ama dilenmek daha kolay geliyor galiba. Maymunlar insanlara daha yak n burada, her a ac n üstünden her tafl n alt ndan bir maymun ç k yor. Ellerimden ekmek al yorlar. Sanki evimin bahçesinde köpek besliyorum. Güneflli ama çok s cak olmayan güzel bir gün. Tam bahar havas. Çok da büyük olmayan Rishikesh i gezdikten sonra otelden ayr l p yine bir rikflayla Haridwar a geçiyoruz. Yol boyunca yüzlerce maymun yol kenarlar na dizilmifl gelip geçenleri seyrediyor. Rikfladan att m muzlar kapabilmek için peflimizden kofluyorlar. H a r idwar giriflindeki dev Tanr Haridvar giriflindeki fiiva heykeli fiiva heykeli 3
Törenden önce Hindular kutsan yor fiehre iniyoruz. Ganj kutsama törenini son olarak burada da izleyece iz. Nehir kenar ndaki ana Ghat a gidiyoruz. Tören bafllamak üzere, yine ana baba günü ortal k. Hindular sessizce törenin bafllamas n bekliyorlar. Hiç mi s k lmaz bu insanlar her gün her gün? Ama o kadar güzel ki, rengarenk, heyecanl, mistik. fians m za bize yol gösterip yer aç yorlar, Ghat n en alt na kadar inebiliyoruz. Hemen uyar yorlar, ayakkab lar m - z ç kar yoruz. B rak n Ganj, Ghatlara bile ayakkab yla girmek hem çok ay p hem günah say l - yor. En alt basamakta bir k çl k yer bulup, di erleri gibi ç plak ayaklar m tertemiz akan Ganj a sokuyorum. Serin su önce ürpertiyor, sonra al fl - yorum. Ülkemden binlerce kilometre ötede, y llarca hayalini kurdu um Ganj da ayaklar m y - k yorum! Havan n kararmaya bafllamas yla birlikte Aarti töreni bafll yor. San yorum flimdiye dek izlediklerimin en etkileyicisi bu. Böylesine güzel bir felsefe ve inan fl gelifltiren, rengarenk ve ilginç törenleriyle tam da ruhuma seslenen bu insanlarla ayn dünyada m yafl yoruz biz? Bu rezilane, sefilane pis, tembel ama bar flç l, do ayla ve hayvanlarla yan yana, iç içe yaflayan insanlarla, paraya ve güce tapan, silahlar, bombalar üreterek Suya b rak lacak adaklar haz r. birbirini bo azlayan uygar, zengin, geliflmifl insanlar ayn insanlar m? Ayn m sahi? Ayn dünyada m yafl yorlar? Ayn havay m soluyor, ayn gö ü mü paylafl yorlar? Binlerce insan dua ediyor, hep bir a zdan ilahilere kat - l yor. Hele törenin bitifliyle dilek çiçeklerinin suya b rak l fl, bu esnada yap lan ritüel, Ganj a düflen fl klar, okunan dualar, hepsi çok etkileyici. ç huzuruyla dolu ruhum, gezgin yüre imin önünde sayg yla e iliyor. Tören sonras bir lokantada Thali yiyoruz. Thali, ufak kaplarda çeflitli sebze yemeklerinden oluflan bir çoklu yemek. çinde mutlaka Dhal denen mercimek yeme inin de oldu u yemeklerden hangi çeflit biterse siz tamam diyene kadar yenisini getiriyorlar. Doymamak mümkün de il. Ne kadar yerseniz yiyin, fiyat sabit. Bu lokantada 50 rupiydi (1,25 $). Yani 1,5 YTL bir fley. Yemekte Saadet hemen yandaki masada bulunan uzun boylar, yap l vücutlar, s cak ve konuksever davran fllar yla di er Hintlilerden bariz olarak ayr lan bir Pencap aileyle sohbeti koyulaflt r yor. Kad n çok fl k, oldukça güzel ve al ml. Bafl ndaki türban yla kocas da oldukça iri yap l ve yak fl kl. Kucaklar ndaki ço- Aarti töreni, gece bir baflka güzel oluyor. cuklar çok sevimli ve güleç. Hemen s cac k bir sohbete dal yoruz, rastlant bu ya, biz de bu akflam Pencap eyaletinin baflkenti Amritsar a do ru yola ç kaca z. E er hepsi böyle s cakkanl ysa Amritsar da güzel günler geçirece iz. Sabah ola, hayrola. 12 gün, ne de çabuk geçti? Biraz yorgunluk mu bafllad ne? Sanki biraz durmak, sindirmek mi istiyor insan. Yoruldum mu yoksa lan? Yok daha neler? Devam edecek... 4
H N D FAL H RIFKI ATAY 1894'te stanbul'da do du. Darülfünun ( stanbul Üniversitesi) Edebiyat Fakültesi'ni bitirdi. 1911'de "Tecelli" dergisinde ilk fliirleri, Servet-i Fünun dergisinde ilk denemeleri yay nland. 1913'te Tanin gazetesinin baflyazar oldu. stanbul mektuplar, röportajlar, köfle yaz lar yazd. 1913-1914'te Bahriye ve Dahiliye kalemlerinde çal flt. 1'inci Dünya Savafl 'nda yedeksubay olarak Suriye'de bulundu. 1918'de birkaç arkadafl yla birlikte Akflam gazetesini kurdu. Gazetenin Kurtulufl Savafl 'n desteklemesi nedeniyle divan- harpte yarg lan p tutukland. 1922'den sonra Bolu ve Ankara milletvekili olarak Meclis'e girdi. Atatürk'e yak n kifliler aras nda yer ald. CHP nin yay n organ olan Hakimiyet-i Milliye gazetesinde, ard ndan Ulus'ta yay nlanan köfle yaz lar nda, Osmanl Devleti'nden Cumhuriyet'e geçiflin yaratt sorunlar üzerinde durdu. Yap lan reformlar ve Bat l laflma çal flmalar n savundu. Gezi yaz lar yla Cumhuriyet döneminin ilk örneklerini verdi. 1950'de Demokrat Parti iktidar ndan sonra 1952'de stanbul'da "Dünya" gazetesini kurdu. Yaflam n n sonuna kadar bu gazetede baflyaz lar ve röportajlar yazd. 20 Mart 1971'de stanbul'da yaflam n yitirdi. 12 Falih R fk Atay Yazar 1943 y l nda yapt Hindistan gezisini 1946 y l nda yay nlad H ND isimli kitab yla anlatt. O dönemlerin Hindistan n okurken flimdiki Hindistan n tarihi ve flimdiki durumu hakk nda bilgi sahibi oluyoruz. Günümüzden 60 y ldan daha uzun süre önce yaz lm fl olmas na ra men halen kulland m z Türkçeye çok yak n bir dil kullanmas ilginç olmufltur. Metin içinde yer alan parantez içindeki ve italik yaz lar, aç klama amac yla taraf mdan yaz lm flt r ve as l metinde yoktur. Bu kitap, ülkemizde yay nlanan ilk gezi kitaplar ndan biri olmufltur. Bültenlerimizde yazar n bu kitab ndan seçme bölümleri size iletece iz. Bazen ayn evliyalara inanmalar na ve ayni mabetlerde yan yana dua etmelerine ra men, Hindularlar Müslümanlar aras ndaki ayr fl kl k derin ve tehlikeli idi. Kuru ve yobaz Sünni softalar, saray ve devlet üstündde a r basmakta idiler. Ekber i herkesi birlefltirici bir din aramaya sevkeden sebeplerden biri budur. Fakat imparatorun flüpheler karanl içinden bir ayd nl a ç kma aflk n bu d fl sebeple kar flt rmamak lâz md r. Ekber in din ink lapç l hakk nda kendi zaman ndan kalma metinler Ebul Fazl ile softa ruhlu Baduvani nin imzalar n tafl yor. Hind ve Frenk tarihçilerinden ve dincilerinden birço u, meseleyi derinlefltirmifllerdir. Bizde de dostum Hikmet Bayur un Tarih Kongresinde okumufl oldu u tezin bas lm fl nüshas var ki ad XVInc as rda bir ink lap teflebbüsü dür. Baduvani nin yazd na göre, Ekber, çok defa, flafakla beraber Fetihpur saray - n n yak nlar ndaki viran bir yap n n eflik tafl na oturur, bafl e ik, ebedî hayat s rr - n düflünmeye dalarm fl. Ekber in uzun zamanlardan beri bir iç buhran geçirmekte oldu una flüphe edilemez. Babas ve büyük babas hiçbir zaman Sunnilik taassubu göstermemifllerdi. Anas bir fiii k z idi. Ekber, daha sonra, Rajput prensesi ile evlenmifl ve prenses kendi dinince nikah k y larak hareme girmifltir. Bunlar, kendisinde bütün dinlere karfl hofl görmek faziletini beslemifltir. 1575 y l na kadar Sunni mezhebine ba l l kta devam eden Ekber, ilk defa, yüksek zekâ sahibi fieyh Mübarek ile o ullar Faizî ve Ebülfazl n tesiri alt nda de ifliyor. fieyh ve o ullar Sofi idiler. Onlara göre din itik a t l a r, h a k i k a t ö - Fetihpur Sikri - Ebul Fazl evi 5
Fetihpur Sikri de badethane binas renmek aflk n n baflka baflka belirtilerinden ibaretti. Her dinde flekilden fazla ruha bakmal idi. fieyh ve o ullar ile konuflmak, Ekber i lm-i Kelam Müslümanl ndan kopar p, yeni bir düflünüfl ç r na att. 1575 de Fetihpur Sikri deki ibadethane nin yap lmas n emretti. Memleketin her köflesinden din alimleri gelecekler ve tam bir vicdan serbestli- i ile burada münakafla edeceklerdi. Sünniler, fiiiler, Brahmanlar, Mecûsîler, Jainler, Sihler, Cizvitler, hepsi davete geldiler. Ekber, kendilerine dedi ki: Tek gayem, hakikate varmak ve hak dinin esaslar n bulmak, bu dinin ilahî kaynaklar na kadar varmakt r. nsanl k ihtiraslar n n tesiri alt nda kendinizi kaybetmeyiniz ve Tanr n n yüksek emirlerine ayk r davranmay n z. Münakaflalar, bilhassa Sünnilerle baflka mezhepten olanlar aras nda, pek heyecanl ve gürültülü geçti. Ekber böyle manas z ve inatl didiflmelerden üzülür: Keflke resmi ilim sahiplerinin birbirine söyledikleri kula ma eriflmeseydi... der. Fesad ve müzevirlik de eksik de ildi. Paralar üstüne Allah-ü Ekber yaz lmaktan maksat, halk aras nda Allah Ekber dir fikrini yerlefltirmek içindir, gibi... Ekber Müslüman âlimleri ile konuflur, sonra döner Brahmanlardan Hindû itikatlar n sorar, Jainizmin prensiplerini ö renmek ister, Sihlerin reisini ça r r ve dinler, Goa daki Portekizlilerden papaz ister. Bütün itikatlar aras nda adetâ bir seçme yapmak niyeti görülmektedir. Mesela Ruh göçü hakk ndaki Hindu itikad n n yanl fl olmad n söyleyerek der ki: Allah cans zlar, nebatlar ve hayvanlar derece derece birbirine ba lay p büyük istifalarla yükseltilirse, bundan daha tabii ne olabilir? Bir Jainistin srar üzerine esirleri ve kafeslerdeki kufllar azad eder ve baz günlerde hayvan öldürülmemek yasa n koyar. Zerdüfltleri hoflnut etmek için oturduklar sarayda bütün gün mukaddes atefller yakt r r. Cizvit papazlar na E er dininizin do rulu una inansam, hiç tereddütsüz sizden olurum! der, fakat mesela Allah n bir o lu olmas n n asla akla yak n bir fley olmad n da izah eder. Bu arada herkes onun din de ifltirdi inden flüphe eder. Kimi Jain dinine girdi i, kimi Hristiyan oldu u iddias nda bulunur. Baduvani gibi taassup adamlar da Müslümanl n y k lma yas n tutarlar. Goa misyonerlerinden biri yaz s nda diyor ki: mparator bir Müslüman de ildir ve her türlü iman hakk nda da tereddüdü var. Diyor ki Allah taraf ndan tespit olunan bir iman yoktur. Çok inan lan fleylerin hepsinde ak l ve mant a ayk r fleyler bulmaktad r. Halk aras nda onu H ristiyan, Putperest veya Müslüman sayanlar var. En do rusu onun bu itikatlardan hiçbirine sanip olmad d r. Fetihpur Sikri deki badethane binas nda tek parça tafltan yap lm fl bir sütun binan n ortas nda duruyor. Bu sütunun üzerindeki ifllemelerde çok il - ginç bir özellik dikkati çekiyor. Bu ifllemelerin bir bölümü Hindu, sonrakiler Budist, slam, Jain ve H - ristiyan tap naklar nda görülen ifllemeler tarz nda yap lm fl. Böylece bütün dinlerin birli i vurgulan - mak istemifl. Ekber, binan n birinci kat ndaki bal - kondan konuflmalar dinler, be endi i konuflmac - lara çeflitli hediyere gönderir, be enedi i tart fl - malar ve kavgalar oldu unda ise toplant y terke - dermifl. (Zafer Bozkaya) Devam edecek... badethane içindeki ünlü sütun 6