ÜESE YN üresel aynaların kullanımı düzlem aynalar kadar yaygın değildir. ununla beraber, otomobillerde dikiz aynaları, makyaj ve traş aynaları büyük marketlerde gözlem aynaları olarak kullanılırlar. ir küre kapağı şeklindedirler. üre kapağının iç yüzü yansıtıcı ise çukur ayna dış yüzü yansıtıcı ise tümsek ayna adını alır. ÜNİE 4 DG ir çok çukur ayna kullanılarak elde edilen güneş ırınında güneşten gelen ışınlar yansıtılarak bir odakta toplanır. Odak noktasındaki sıcaklık o kadar yüksek olur ki sıcaklık 4000 C yi bile aşabilir. : : : : : erkez noktas Odak noktas Yar çap epe noktas Odak uzakl Çukur ayna ümsek ayna ÇUU YN ine paralel gelen ışınları yansıtarak bir noktada toplayan aynalara çukur ayna denir. Çukur ynada Yansıyan Işını Çizmek Ge Yan s yan l n len l n No rm al Yansımas ve ynala Çukur aynaya gelen herhangi bir ışının yansıyanı çizilirken merkez noktasından normal çizilir. Gelme açısı yansıma açısına eşit olacak şekilde yansıyan ışın çizilir. Çukur ynada Özel Işınlar e parelel gelen l n odaktan geçer. Odaktan geçerek gelen l n asal e parelel yans r. erkezden geçerek aynaya gelen l n aynaya dik oldu u için kendi üstünden geri yans r. epe noktas na gelen l n ayn aç ile yans r. Yukardaki ışınlar görüntü çiziminde çok kullanılan ve çizimi basit ışınlar olduğu için özel ışınlar olarak nitelendirilir. 111
ÜNİE 4 DG ynalarda Görüntü Niteliği Gerçek Görüntü: Cismin bir noktasından çıkan ve aynada yansıyan ışınların kesiştiği noktada oluşan görüntüdür. u görüntü aynanın önünde, cisme göre ters olarak oluşur. ynalarda gerçek görüntü sadece çukur aynada vardır. Sanal Görüntü: Cismin bir noktasından çıkarak aynada yansıyan ışınların kesişmemeleri durumunda uzantıları kesişiyorsa, bu kesişim noktasında oluşan görüntüye sanal görüntü denir. Cisme göre düz ve aynanın arkasında oluşur. u tür görüntüler düz, çukur ve tümsek aynada vardır. Çukur aynada gerçek görüntü Çukur ynada Görüntü Çukur ayna, cismin bulunduğu konumun özelliklerine bağlı olarak değişik biçimlerde görüntü verir. u görüntüler ya gerçek ya da sanaldır. Gerçek görüntüler daima cisme göre ters oluşur. Cisimden büyük, cismin boyuna eşit ya da cismin boyundan küçük olabilir. Sanal görüntüler ise cisme göre düz oluşur. Çukur aynada sanal görüntü cisimden büyüktür. Cismin değişik konumlarına göre oluşan görüntüleri ışın çizerek aşağıdaki gibi gösterebiliriz. Yansıması ve ynalar Çukur aynada sanal görüntü Cisim sonsuzda ise görüntü odakta gerçek ve noktasal olarak olulur. Cisim merkezde ise görüntü merkezde gerçek, cisme göre ters ve cismin boyuna elittir. Cisim odakta ise görüntü sonsuzda olulur. Cisim Cisim merkezin d l nda ise görüntü ters, gerçek cisimden küçük ile aras nda olulur. Cisim ile noktalar aras nda ise görüntü in d l nda gerçek, cisme göre ters ve büyük olulur. Cisim odak noktas ile ayna aras nda ise görüntü sanal, cisme göre düz ve büyük olulur. 11
Çukur ynada ağıntılar ÜNİE 4 DG Hc Hg Hg Sc Çukur ayna bağıntılarını şekilde gösterildiği gibi benzer üçgenlerden çıkarabiliriz. Şekilde renklendirilmiş üçgenlerin benzerliğinden aşağıdaki bağıntı elde edilir. Hc Sc = Hg Diğer bağıntıları elde etmek için başka benzer üçgenler bulunabilir. Çukur aynada kullanılan tüm bağıntılar aşağıda verilmiştir. Hc: Cismin boyu Hg: Görüntünün boyu Dc: Cismin aynaya uzaklığı Dg: Görüntünün aynaya uzaklığı Sc: Cismin odağa uzaklığı Sg: Görüntünün odağa uzaklığı : Odak uzaklığı Hc =, S.S = Hg Sg c g Hc Dc = Hg Dg 111 =+(görüntü gerçek ise) D c Dg 111 =-^görüntü sanal iseh D c Dg Yansımas ve ynala Odak uzaklığı 30 cm olan bir çukur aynadan 45 cm uzağa asal e dik 10 cm boyunda bir cisim konulmuştur. Dc = 45 cm a) Görüntünün aynaya uzaklığı kaç cm dir? b) Görüntünün boyu kaç cm dir? Hg Hc Dg 30 cm 111111 =+&=+ 45 DgDc Dg 30 Dg = 90 cm bulunur. HcD 1045= c &= 90Hg Dg Hg Hg = 0 cm bulunur. 113
ÜNİE 4 DG Çukur aynada l n n yans ma özellikleri ile görüntünün özelliklerini ormül kullanmaks z n yorumlamak için ala daki özel durumlar bilmek kolayl k sa lar. 1) ) 3) 3 3 Cisim 3 3 Görüntü h Görüntü h Cisim h h h Cisim h 3 3 3 3 Görüntü ÜSE YN Yansıması ve ynalar N Gelen l n Yans yan l n üresel aynalarda yansıtıcı yüz tümsek ise böyle aynalara tümsek ayna denir. ümsek aynada asal e paralel gelen ışınlar, yansıdıktan sonra uzantıları odakta kesişir. ümsek aynada odak noktası ve odak uzaklığı ayna arkasında olduğu için sanaldır. ümsek aynaya gelen ışının yansıyanı çizilirken noktasından geçme koşuluyla Şekilde olduğu gibi bir normal çizilir. Gelme ve yansıma açıları eşit olacak biçimde yansıyan ışının izlediği yol belirlenir. u özelliğe bağlı olarak en çok kullanılan dört ışın aşağıda çizilmiştir. ümsek ynada Özel Işınlar e paralel gelen l n, Odak do rultusunda gelen l n asal erkez noktas do rultusunda epe noktas na gelen l n uzant s odaktan geçecek lekilde e paralel yans r. gelen l n ayn yoldan geri döner. asal ile ayn aç yans r. yapacak lekilde yans r. 114
ümsek ynada Görüntü ümsek ayna bir cismin görüntüsünü daima sanal olarak verir. Cismin bir noktasından çıkan ışınlar tümsek aynadan yansıdıktan sonra kesişmezler. ncak yansıyan ışınların uzantıları bir noktada kesişir. u nokta ayna arkasında ve sanaldır. Görüntü cisme göre düz ve küçüktür. Cisim aynaya yaklaştıkça görüntü de büyüyerek aynaya yaklaşır. Hc Sg ÜNİE 4 DG ümsek aynada görüntü ir cisminin görüntü çizimi şekilde verilmiştir. Görüntü daima odak noktası ile ayna arasındadır. Hc Sc =, Hg Hc Dc =, Hg Dg 111 - =- D c Dg Hc = Hg Sg Sc.Sg = Dc Dg Sc Hc: Cismin boyu Hg: Görüntünün boyu Dc: Cismin aynaya uzaklığı Dg: Görüntünün aynaya uzaklığı Sc: Cismin odağa uzaklığı Sg: Görüntünün odağa uzaklığı : Odak uzaklığı Odak uzaklığı 30 cm olan bir tümsek aynanın önüne 60 cm uzaklığa 10 cm boyunda bir cisim asal e dik olarak konuluyor. a) Görüntünün aynadan uzaklığı kaç cm dir? b) Görüntünün boyu kaç cm dir? Hg Yansımas ve ynala Dc = 60 cm Dg 111111 a) - =-&-=- 30 60 DgDc Dg Dg = 0 cm bulunur. b) HcD 106010= c &=& Hg =cm bulunur. 03Hg DgHg ümsek aynada ışının yansıma özellikleri ile görüntünün özelliklerini ormül kullanmaksızın yorumlamak için aşağıdaki iki özel durumu bilmek kolaylık sağlar. Görüntü h Cisim h 115
ÜNİE 4 DG İİ İNSNININ GÜNÜĞÜNDEN ilinen renk olayını denemek için kendime bir cam üçgen prizma edindim... Güneş ışığını karşı duvara kıracak biçimde prizmamı yerleştirdim. Prizmadan üretilen canlı ve keskin renkleri gözlemlemek mutluluk verici bir değişiklikti. Yard m enc eks Çoğu zaman hayranlıkla duraksayıp; prizmanın, bütün renkleri birbirine yaklaştırdığını ve sanki prizmaya gelmeden önce ışığın içerisinde mevcutmuşlarcasına tekrar birbirlerine karıştığını, yeniden tamamen ve kusursuz bir biçimde beyaz olan ışığı, güneşin kendi ışığından hiçbir hissedilebilir ark olmaksızın, oluşturduğunu anımsarım... Çukur aynaya şekildeki gibi gelen ışınının yansıyan kısmını, yardımcı kullanarak çiziniz? Gelen ışına paralel olma koşuluyla ve ʼden geçecek biçimde şekildeki gibi yardımcı çizilir. u yardımcı üzerinde doğrusunun ortasındaki noktası yardımcı odak olur. Yansıyan ışın bu yardımcı odaktan geçecek şekilde çizilir. Sonuç olarak nin dışında asal i kesecek şekilde gelen ışın, asal i arasında kesecek şekilde yansır. ISC NEWON Yansıması ve ynalar Z Y Odak uzaklığı olan bir çukur aynanın asal ini değişik noktalarda keserek aynaya gelen, Y, Z ışınları birbirlerine paraleldir. una göre, ışınlar aynadan yansıdıktan sonra nerede kesişirler? ynaya gelen ışınlara, den geçme koşulu ile paralel bir yardımcı çizilir. uzunluğunun ortasında yardımcı odak noktası olan noktası bulunur. Yansıyan ışınlar bu noktadan geçer. Z Şekilde sadece yansıyan ışınlar çizilmiştir. Sonuç olarak aynaya gelen paralel ışınlar, odak düzlemindeki bir noktada kesişir. Y Y Y Y Y Odak uzaklıkları ve Y olan iki çukur aynanın asal leri çakışıktır. e paralel gelen ışını her iki aynadan yansıdıktan sonra aynı yoldan geri dönüyor. una göre, aynalar arası uzaklık, ve Y cinsinden nedir? Işının aynı yoldan geri dönmesi için asal i kestiği nokta aynasının odağı, Y aynasının merkezi olmalıdır. = + Y 116
SOU SOU CEVP Çukur aynada oluşan gerçek görüntünün çıplak gözle görülemediğini, gerçek görüntünün ancak perde üzerine düşürülünce görülebildiğini söylüyoruz. Peki, kaşığıniçindenbaktığımızda gördüğümüz görüntü, ters oluşuyor. u görüntü gerçekse, bunu nasıl görüyoruz? 10 cm ÜNİE 4 DG CEVP Görme duyusunu gözümüz ve beynimiz gerçekleştiriyor. unların algıladığı görüntüyü belirleyen tek şey göze giren ışınlar ve bunların hangi açıyla girdikleri. unun dışında ışığın daha önce ne gibi yansımalar geçirdiği, gerçek bir görüntüden mi, sanal bir görüntüden mi yoksa gerçek bir cisimden mi geldiği gibi detayların hiçbir önemi yok. Odak uzaklığı 4 cm olan çukur aynadan 10 cm uzakta asal üzerine yerleştirilen cisminin görüntüsü aynadan kaç cm uzakta oluşur? Dc = 10 cm (cismin aynaya uzaklığı) = 4 cm Dg =? (odak uzaklığı) (görüntünün aynaya uzaklığı) 111 =+ Dc Dg 111 =+ Dg 4 10 = 30 Dg cm bulunur. Görüntü gerçek ters ve ile arasındadır. Gerçek görüntülerin görülemeyeceği kanısı büyük olasılıkla şu nedenedayanıyor:görüntüyü görebilmek için gözünüz görüntüyü oluşturan ışınların yolu üzerinde olmalı. aşka herhangi bir açıdan görüntünün oluştuğu yere bakarsanız, hiç bir şey göremezsiniz. akat, aynı tartışma sanal görüntüler için de yapılabilir. Örneğin, belki çok basit gelebilir ama, aynanın arkasından bakarsanız sanal görüntüyü göremezsiniz. u anlamda, sanal ve gerçek görüntüler arasında, her zaman geçerli olmasa da, şöyle bir ark olduğu söylenebilir: Sanal görüntüleri daha geniş bir açıdan görmek mümkün olduğu halde (yani gözünüzün bakabileceği daha geniş bir alan var), gerçek görüntüler genellikle daha dar bir açıdan görülebilir. akat bu gerçek görüntüler görülemez şeklinde genel bir kural koymak için yeterli bir neden değil. Odak uzaklığı 60 cm olan bir çukur aynanın asal üzerinde aynadan 30 cm uzaktaki bir cismin görüntüsü aynadan kaç cm uzakta oluşur? Dg Cisim odak noktası ile ayna arasında olduğundan görüntü sanal ve düzdür. yrıca cismin boyundan büyüktür. 30 Yansımas ve ynala Dc = 30 cm (cismin aynaya uzaklığı) = 60 cm (odak uzaklığı) (Üİ ilim ve eknik Dergisi Ocak 006: Sadi urgut) Dg =? (görüntünün aynaya uzaklığı) 111 =- Dc Dg 111 =- 6030 Dg = 60 Dg cm bulunur. 117
ÜNİE 4 DG İYOOJİ IŞID Canlı, organizmaların ışık yaymasına yani biyolojik ışıldamaya (biyolüminesans) özellikle denizde yaşayan türlerde sık rastlanır. u ışığın kaynağının, oksijen moleküllerinin önemli bir rol oynadığı kimyasal tepkimeler olduğu bilinmektedir. Yansıması ve ynalar Hayvanlar dünyasında bu kimyasal tepkimeler otosit adı verilen özel biyolojik ışıldama hücrelerinde gerçekleşir. u hücreler bir araya gelip karmaşık ışık organları oluştururlar. şiddeti sinir atımlarıyla düzenlenir, ayrıca yansıtıcılar, mercekler ve iltreler yardımıyla da değiştirilebilir. öylece bu organizmalar ışığın dalga boyunu, saçılımını ve şiddetini ihtiyaçlarına göre ayarlar. ma bu süreçlerin ardındaki mekanizmalar hâlâ gizemini koruyor. Gotenburg Üniversitesi Zooloji ölümü araştırmacılarından Jenny rönström denizanalarının, kabukluların ve balıkların ışık organları üzerine yaptığı araştırmayla bu yapbozda bir parçayı daha ye- rine yerleştirdi. rönström ışıyan bir kabuklu olan krilin, kasılmak ve gevşemek suretiyle yaydığı ışığın şiddetini ayarlamasını sağlayan özel bir kası olduğunu ortaya çıkardı. iyolojik ışıldama, organizmanın kendisi için biyolojik bir ener veya saklanma ya da iletişim aracı olmakla kalmadı; insanların da aydalanabileceği bir yönü olduğu ortaya çıkarıldı. i şekildeki gibi keserek gelen ışınının aynadan yansıyan kısmını yardımcı kullanarak çiziniz? Odak uzaklığı 60 cm olan bir tümsek aynadan 40 cm uzaktaki bir cismin görüntüsü cisimden kaç cm uzakta oluşur? Yard mc ekse n Gelen ışına paralel olma koşuluyla den geçecek şekilde yardımcı çizilir. u yardımcı üzerinde doğrusunun ortasındaki noktası yardımcı odaktır. Yansıyan ışın, doğrultusu den geçecek şekilde çizilir. Dc = 40 cm = 60 cm Dg + Dc =? 111 - =- Dc Dg 111 -=- 6040 Dg = 4 Dg cm Dc + Dg = 40 + 4 = 64 cm bulunur. bulunur. imyasal ışıldama tepkimesinde görev alan maddeler modern moleküler biyolojide de kullanılıyor. ir denizanası türündeki yeşil ışığı üreten yeşil loresan protein (GG), 008ʼde kâşiine kimya dalında Nobel Ödülü kazandırmıştı. e parelel e parelel (Üİ, ilim ve eknik Dergisi; Sayı: 497; Özlem Özbal) leri çakışık çukur ayna ile tümsek aynadan oluşan sisteme şekildeki gibi asal e paralel ışını geliyor. Çukur aynanın odak uzaklığı 60 cm ve tümsek aynanın odak uzaklığı 0 cm dir. Işının her iki aynadan yansıyarak aynı yoldan geri dönmesi için aynalar arasındaki uzaklık kaç cm olmalıdır? = 60 cm = 40 cm Işının uzantısını asal i kestiği nokta tümsek aynanın merkezi, çukur aynanın odak noktasıdır. = d + 60 = d + 40 ise d = 0 cm bulunur. 118
GÜNDEİ İECE vcun Ortasındaki Delik ÜNİE 4 DG ir saya kağıt alın ve bunu boru gibi kıvırın. u kağıttan boruyu bir elinizle tutun (mesela sol elinizle) ve bir ucunu sol gözünüze yaklaştırıp, içinden uzaktaki bir cisme bakın; bu arada sağ gözünüz kapalı olsun. Şimdi sağ avcunuzu sağ gözünüzün önüne doğru getirin, avcunuzun kenarı boruya değsin; artık sağ gözünüzü de açabilirsiniz. Uzaktaki cismi avcunuzun ortasındaki delikten net bir şekilde görüyorsunuz (Eliniz gözünüzden 15 0 cm kadar uzakta olmalı.) u durumu nasıl açıklarsınız? x ışınının tümsek aynadan şekildeki gibi yansıdığına göre, aynanın odak uzaklığı x cinsinden nedir? x Cevap: ir nesneye baktığımızda iki gözümüz de otomatik olarak o nesneye odaklanır; bu arada gözlerimizden birinin kapalı olması durumu değiştirmez. u durum gözlerimizin uyumlu odaklanması veya adaptasyonu olarak adlandırılır. Sözü geçen deneyde, sol gözünüz uzaktaki bir cisme odaklanmıştır. apalı olduğu halde sağ gözünüz de sol ile uyumlu biçimde aynı uzaklığa odaklanır. Sol gözünüz uzaktaki cismi kağıt borunun içinden net bir biçimde görürken, sağ gözünüz avcunuzu net olarak görememektedir. u da sizde, uzaktaki cismi sağ avcunuzun ortasındaki delikten görüyormuşsunuz gibi bir etki yaratır. (Üİ, Gündelik ilmeceler, Partha Ghose, Dipankar Home) ümsek aynada görüntünün boyu cismin boyunun yarısı ise görüntünün odak noktasına olan uzaklığı odak uzaklığı cinsinden nedir? i kadar uzakta keserek gelen ışının yansıyan kısmının uzantısı asal iuzakta keser. Yansıma özelliği yukarıdaki gibi olduğuna göre; Odak uzaklığı olan tümsek aynada şekilde gösteri len x ve x uzunlukları veye karşılık gelir ve = x bulunur. Hc = Hg Sg = 1Sg Sg = bulunur. Hc: Cismin boyu Hg: Görüntünün boyu : Odak uzaklığı Sg: Görüntünün odak noktasına olan uzaklığı Yansımas ve ynala ümsek ayna Çukur ayna Çukur aynada görüntü 0 cm ümsek aynada görüntü 40 cm leri çakışık aynalardan tümsek aynanın odak uzaklığı 0 cm, çukur aynanın odak uzaklığı 40 cm dir. 10 cm 0 cm 0 cm 40 cm ynalar arasındaki cisminin aynalardaki ilk görüntüleri arasındaki uzaklık kaç cm dir? ynaların özelliklerine ve cismin bulunduğu konuma göre görüntülerin yerleri şekildeki gibidir. una göre görüntüler arası uzaklık 90 cm bulunur. 119
ÜNİE 4 DG 1. N ÇÖZÜÜ SOU 4. 7. Gelen l n Yans yan l n V I 5 O Düzgün yans ma ir düzlem aynaya gelen ışın ile yansıyan ışın şekilde verilmiştir. Gelen ışının doğrultusu aynı kalma koşuluyla ayna O noktası etraında hangi yönde kaç derece döndürülürse gelen ışın ile yansıyan ışın çakışır? ) yönünde 15º C) yönünde 30º E) yönünde 10º ) I yönünde 15º D) I yönünde 0º Cisim Saydam olmayan bir cismin bulunduğu şekildeki sistemde G noktasından düzlem aynaya bakan bir gözlemci, ve noktalarından hangilerinin görüntüsünü görür? (ölmeler eşit aralıklıdır.) ) ve D) Yalnız ) ve E) ve G C) Yalnız 8. I IV I Çukur ayna ve düzlem aynadan oluşan şekildeki sistemde noktasından çıkan ışınlar önce çukur, sonra düzlem aynadan yansıyarak hangi noktada gerçek bir görüntü oluşturur? (: odak noktası; : merkez noktası) (ölmeler eşit aralıklıdır.) ) I ) C) I D) IV E) V Ekran. Y Yansıması ve ynalar d IV I 3d İki düzlem ayna arasına şekildeki gibi bir cismi yerleştiriliyor. ve Y aynaların herbirinde oluşan. görüntüler arası uzaklık kaç d dir? ) 1 ) 13 C) 14 D) 15 E) 16 5. 6. V I (odak) Şekilde verilen çukur aynada noktasındaki cismin görüntüsü nerede oluşur? (ölmeler eşit aralıklıdır.) ) I ) C) I D) IV E) V 3. U N O P S I Y Cisim ) Engel Çukur aynanın merkezine konulan saydam olmayan küresel bir engel ve odak noktasındaki noktasal kaynaktan oluşmuş sistemde ekran üzerinde gölge meydana geliyor. Engel noktasına doğru yaklaşırken ekran üstündeki tam gölge ve yarı gölge alanları nasıl değişir? am Gölge ) Değişmez C) D) E) Değişmez zalır rtar rtar Yarı Gölge rtar zalır rtar Değişmez rtar V IV I Düzlem ayna Odak uzaklıkları eşit, ve Y çukur ayna sisteminde S noktasındaki cismin görüntüsü noktasında düz olarak oluşuyor. 9. ir çukur aynada asal üzerine dik olarak yerleştirilen bir kalemin görüntüsü düz ve cismin iki katı büyüklükte oluşuyor. Şekilde verilen noktaların hangisinden düzlem aynaya bakıldığında, duvarın sadece kısmı görülür? (ölmeler eşit aralıklıdır.) ) I ) C) I D) IV E) V Y aynası sistemden çıkarılırsa S noktasındaki aynı cismin görüntüsü nerede oluşur? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) ) P ) C) O D) N E) S una göre; cismin aynaya olan uzaklığının, görüntüsünün aynaya olan uzaklığına oranı kaçtır? ) 4 ) C) 1 D) 1 E) 1 4 10
1. Gelen l n I 5 N 30 5 Yans yan l n ÇÖZÜE 3. 5. Hg Hc ÜNİE 4 DG Gelen l n 5α + = 90 = 15 N 15 O Yans yan l n Yansıyan ışın ile gelen ışının çakışması için yansıyan ışın 30º dönmelidir. yna ise yansıyan ışının dönme miktarının yarısı kadar dönmelidir. V G G ve noktalarından aynaya gönderilen ışınlar yansıyarak V noktasında kesişiyor. una göre gözlemci V noktasından aynaya baktığında nin tamamını olarak düzlem aynada görür.. Yol: Gözün bulunduğu noktanın ayna düzlemine göre simetriği alınarak G den ayna kenarlarına uzatılan doğrular ve noktalarından geçer. Cevap E IV noktasından çıkan iki ışının aynadan yansıdıktan sonra uzantıları IV noktasında kesişmektedir. una göre görüntü IV noktasında sanal olarak gerçekleşir. Soruyu bağıntı kullanarak da çözebiliriz. cismi 1 birim yükseklikte bir cisim gibi düşünülürse, Hc : Cismin asal den uzaklığı (Cismin boyu) Hg : Görüntünün asal den uzaklığı u durumda ayna yönünde döner. 30 = 15 Cevap (Görüntünün boyu) : 4 birim Dc : birim 1111 11 =-& = - Dc Dg 4 Dg & D g = 4 birim Hg ve Dg değerleri, görüntünün IV noktasında olduğunu belirler. Cevap D Yansımas ve ynala 4. Görüntü. Cisim Y 1.. görüntü görüntü. görüntü 1. görüntü G 6. Görüntü de sanal oluşur. ralıkların her biri 1 birim alınarak aynanın odak uzaklığı bulunur. 1111 1 1 =-& = - Dc Dg 4 = 4 birim olarak bulunur. 7d d d 5d 3d 7d Şekil incelendiğinde. görüntüler arası uzaklığın 16 d olduğu görülür. 3d. yol: = n.(d1 + d) ormülüne göre 5d =..(d + 3d) = 16 d bulunur. Cevap E Gözlemcinin düzlem aynaya bakarak, ve noktalarını görebilmesi için görüntülerden çıkıyormuş gibi gelen ışınlar cisme veya cismin görüntüsüne çarpmadan göze ulaşmalıdır. Şekilde den G ye doğru çizilen ışın, cisim taraından, den G ye doğru çizilen ışın ise cismin görüntüsü taraından engelleniyor. una göre, sadece gözlenmektedir. Cevap C Y aynası sistemden çıkarılırsa cismin aynaya uzaklığı 8 birim olur. aynasının odak uzaklığı da 4 birim olduğuna göre; 1111 11 =+& = + Dc Dg 4 8 Dg Dg = 8 birim bulunur. uradan cisim ve görüntüsünün aynasının merkezinde olduğu anlaşılır. Cevap E 11
ÜNİE 4 DG 7. IV noktasında çıkan iki ışın şekildeki gibi önce çukur sonra düzlem aynadan yansıyarak noktasında kesişir. Yansıyan ışınlar kesiştiği için oluşan görüntü gerçek görüntüdür. Cevap ÇÖZÜE 8. Ekran 9. Görüntünün düz oluşması görüntünün sanal olduğunu gösterir. Yani cisim, odak ile ayna arasındadır. Engel odağa yaklaştıkça tam gölgenin alanı değişmez. Çünkü çukur aynadan yansıyan ışınlar asal e paralel gideceğinden engelin hareketi tam gölgenin alanını etkilemez. una karşılık yarı gölge alanı artar. HDHc11ve c = c =bulunur.= Hg Dg Hg Cevap D Cevap Yansıması ve ynalar 1
1. Yansıtıcı yüzeye dik gelen ışının yansıma açısı kaç derecedir? 1. İki türlü yansıma vardır bunlar, düzgün yansıma ve... dır. 1. Gelme açısı yansıma açısına eşittir. ÜNİE 4 DG. Düzlem aynanın odak uzaklığı nedir?. Görüntü oluşumu... yansıma sonucu gerçekleşir.. Gelen ışın, yansıyan ışın ve normal aynı düzlemdedir. 3. Paralel duran düzlem aynalar arasındaki görüntü sayısı için ne söylenebilir? 3. Düzlem aynada görüntü türü daima... dır. 4. Düzlem ayna açısı kadar dönerse yan- 3. Düzlem ayna açısı kadar dönerse görüntü açısı kadar döner. 4. ralarında 30º lik açı olan düzlem aynalar arasındaki bir cismin görüntü sayısı kaçtır. sıyan ışın... açısı kadar döner. 5. Çukur aynada asal e paralel gelen ışın yansıdıktan sonra... 4. ümsek aynada asal e paralel gelen ışın yansıdıktan sonra odaktan geçer. 5. Düzlem aynada görüntü özellikleri nelerdir? ısaca açıklayınız. geçer. 6. Çukur aynada asal i nin dışında keserek aynaya gelen ışın yansıdıktan 5. Çukur aynada oluşan sanal görüntü cisimden büyüktür. 6. ir boy aynasında kendi vücudumuzu tepeden tırnağa görebilmek için aynanın boyu en az ne kadar olmalıdır. 7. Çukur aynanın odak uzaklığı hangi özelliklere bağlıdır. 7. sonra asal i... da keser. Çukur aynada görüntü sonsuzda ise cisim,... dir. 8. ümsek aynada cisim aynaya doğru yak- 6. Sonsuzdaki bir cismin çukur aynadaki görüntüsü sonsuzda olur. laşırken görüntünün boyunda 7. ümsek aynada cisim aynaya yaklaşırken görüntü de aynaya yaklaşır.... olur. Yansımas ve ynala 8. Çukur aynada, cismin hangi konumlarında görüntü cisimden küçük olur. 9. Çukur aynanın odağı ile tepe noktası arasında olan bir cisim aynaya yaklaşırken görüntünün boyu ve konumu nasıl değişir? 9. ümsek aynanın odak noktasına doğru gelen ışın... yansır. 10. Çukur aynada cisim ile görüntünün boylarının eşit olması için cisim... olmalıdır. 11. Çukur aynada görüntünün boyu düz ve 8. ümsek aynada gerçek görüntü olabilir. 9. Çukur aynada oluşan gerçek görüntülerin tamamı cisimden küçüktür. 10. ümsek aynaya bir noktadan gelen iki ışın yansıma sonucunda kesişebilir mi? cismin iki katı olması için... konumunda olma- lıdır. cisim 10. üresel aynalarda odak uzaklığı kullanılan ışığın rengine bağlı değildir. 11. ümsek aynanın odak noktasındaki bir cismin görüntüsü hakkında ne söyleyebilirsiniz. 1. ümsek aynada görüntü, cismin boyunun yarısı olması için cismin konumu... olmalıdır. 11. üresel aynalar hava ortamından su ortamına konulduğunda odak uzaklık- 13
ÜNİE 4 DG 1. Yansıtıcı yüzeye dik gelen ışının yansıma açısı kaç derecedir? 1. İki türlü yansıma vardır bunlar, düzgün yansıma ve dağınık yansıma dır. D 1. Gelme açısı yansıma açısına eşittir. Sıır derecedir.. Düzlem aynanın odak uzaklığı nedir? Sonsuzdur.. Görüntü oluşumu düzgün yansıma sonucu gerçekleşir. D. Gelen ışın, yansıyan ışın ve normal aynı düzlemdedir. 3. Paralel duran düzlem aynalar arasındaki görüntü sayısı için ne söylenebilir? Sonsuza yaklaşır. 4. ralarında 30º lik açı olan düzlem aynalar arasındaki bir cismin görüntü sayısı kaçtır. 11 tane 5. Düzlem aynada görüntü özellikleri nelerdir? ısaca açıklayınız. 3. Düzlem aynada görüntü türü daima sanal dır. 4. Düzlem ayna açısı kadar dönerse yan- sıyan ışın açısı kadar döner. 5. Çukur aynada asal e paralel gelen ışın yansıdıktan sonra odaktan geçer. Y 3. Düzlem ayna açısı kadar dönerse görüntü açısı kadar döner. Y 4. ümsek aynada asal e paralel gelen ışın yansıdıktan sonra odaktan geçer. Sanal ve ayna düzlemine göre simetriktir. 6. 6. ir boy aynasında kendi vücudumuzu tepeden tırnağa görebilmek için aynanın boyu en az ne kadar olmalıdır. Çukur aynada asal i nin dışında keserek aynaya gelen ışın yansıdıktan sonra asal i ile arasında keser. D 5. Çukur aynada oluşan sanal görüntü ci- simden büyüktür. ynanın boyu boyumuzun en az yarısı olmalıdır. Yansıması 7. Çukur aynanın odak uzaklığı hangi özelve ynalar liklere bağlıdır. 7. Çukur aynada görüntü sonsuzda ise cisim, odaktadır. Y 6. Sonsuzdaki bir cismin çukur aynadaki görüntüsü sonsuzda olur. Sadece çukur aynanın yarıçapına bağlıdır. 8. 8. Çukur aynada, cismin hangi konumlarında görüntü cisimden küçük olur. ümsek aynada cisim aynaya doğru yaklaşırken görüntünün boyunda büyüme olur. D 7. ümsek aynada cisim aynaya yakla- şırken görüntü de aynaya yaklaşır. Cisim merkezin dışında ise 9. Çukur aynanın odağı ile tepe noktası arasında olan bir cisim aynaya yaklaşırken görüntünün boyu ve konumu nasıl değişir? Görüntü, boyu küçülerek aynaya yaklaşır. 9. ümsek aynanın odak noktasına doğru gelen ışın asal e paralel yansır. 10. Çukur aynada cisim ile görüntünün boylarının eşit olması için cisim merkezde olmalıdır. Y 8. ümsek aynada gerçek görüntü olabilir. Y 9. Çukur aynada oluşan gerçek görüntülerin tamamı cisimden küçüktür. 10. ümsek aynaya bir noktadan gelen iki ışın yansıma sonucunda kesişebilir mi? esişmez. 11. ümsek aynanın odak noktasındaki bir cismin görüntüsü hakkında ne söyleyebilirsiniz. Odak noktası aynanın arkasında olduğu için aynanın işlevi yoktur. 11. Çukur aynada görüntünün boyu düz ve cismin iki katı olması için cisim ile arasındaki konumunda olmalıdır. 1. ümsek aynada görüntü, cismin boyunun yarısı olması için cismin konumu aynadan kadar uzakta olmalıdır. D 10. üresel aynalarda odak uzaklığı kulla- nılan ışığın rengine bağlı değildir. D 11. üresel aynalar hava ortamından su ortamına konulduğunda odak uzaklıkları değişmez. 14
1. 4. Düzlem ayna 7. ÜNİE 4 DG 15 Düzlem ayna ışını şekildeki gibi düzlem aynadan yansıyor. Gelen ışın ile yansıyan ışın arasındaki açı kaç derecedir? 35 ir düzlem aynaya ışını şekildeki gibi geliyor. Yansıma açısı kaç derecedir? 55 ışını bir düzlem aynadan şekildeki gibi yansıyor. Gelen ışın aynı kalma koşuluyla ayna noktası etraında kaç derece döndürülürse yansıyan ışın ile gelen ışın çakışır? Düzlem ayna 55 150 5. 35. 8. ok 70 ışını şekildeki gibi düzlem aynadan yansıyor. Gelen ışın ile ayna arasındaki açı yansıma açısının 3 katıdır. Gelen ışın ile yansıyan ışın arasındaki açı kaç derecedir? Düzlem ayna Dört tane düzlem aynadan oluşan sisteme ışını şekildeki gibi giriyor. una göre, ışın kaç kez yansıdıktan sonra sistemi terk eder? ir düzlem aynaya gelen ışını şekildeki gibi yansıyor. Gelen ışın ile yansıyan ışın arasındaki açı 70º dir. yna noktası etraında ok yönünde açısı kadar döndürülürse yansıma açısı 50º oluyor. una göre açısı kaç derecedir? Düzlem ayna Yansımas ve ynala 45 7 15 3. Düzlem ayna Düzlem aynaya gelen ışınının düzlem ayna ve yansıyan ışın arasındaki açıları UWşekilde verilmiştir. = 3olduğuna göre ışının gelme açısı kaç derecedir? 6. 5 70 aynasına şekildeki gibi gelen ışını Y aynasından kaç derecelik yansıma açısı ile yansır? Y 9. ok 30 ışını bir düzlem aynaya şekildeki gibi geliyor. yna O noktası etraında ok yönünde 10º döndürülüyor. ışını da aynı yönde 5º döndürüldüğünde yansıma açısı kaç derece olur? O Düzlem ayna 54 45 65 15
10. 13. ÜNİE 4 DG ok 75 O 75 G Düzlem ayna ir düzlem aynaya gelen ışın şekildeki gibi yansıyor. yna O noktası etraında ok yönünde 15º, ışını okun tersi yönde 10º döndürülüyor. una göre, yansıma açısı kaç derecedir? 16. 40 30 C ışını kutu içindeki aynaya şekildeki gibi gönderildiğinde 1 ışını olarak yansıyor. yna kadar döndürüldüğünde ışın gibi yansıdığına göre, kaç derecedir? 1 D Şekildeki düzlem aynaya G noktasından bakan gözlemci hangi noktaların görüntülerini aynada görür? (ölmeler eşit aralıklıdır.) 40, D ve 11. 55 17. I IV 14. G3 40 ir kutuya şekildeki gibi gelen ışını kutu içindeki düzlem aynadan yansıdıktan sonra ışını gibi çıkıyor. Düzlem aynadan yansıma açısı kaç de- Yansıması recedir? ve ynalar 35 40 50 Şekilde kutu içindeki düzlem aynaya gelen ışını ışını olarak yansıyor. Yansıyan ışının gibi olması için ayna kaç derece döndürülmelidir? G G1 I Eşit kare bölmeli düzlemdeki düzlem ayna önünde bulunan noktasal cisimlerin tümünün görüntüsünün G1, G ve G3 noktalarından bakan gözlemcilerden hangileri görür? G ve G3 18. G 47,5 G1 h 1. İçinde düzlem ayna bulunan kutuya şekildeki gibi gelen ışını aynadan olarak yansıyor. 40 15. aban ile tavan arası 6 m olan bir odada, tabana, yansıtıcı yüzü tavana bakacak şekilde yerleştirilen 1 m yarıçapında bir dairesel düzlem ayna vardır. Düzlem aynanın merkezinden 1 m yüksekteki ışık kaynağından çıkan ışınlar aynadan yansıyarak tavanda dairesel aydınlık bölge oluşturuyor. 40 yna Noktasal bir cismi, şekildeki gibi yerleştirilmiş düzlem aynanın yüzeyinden h yükseklikte, aynaya paralel bir yolda, " sabit hızıyla gidiyor. G1 gözlemcisi bu cismin aynadaki görüntüsünü t1 süresince, G gözlemcisi de t süresince görüyor. Yatay una göre, yansıma açısı kaç derecedir? u bölgenin alanı, aynanın alanının kaç katıdır? una göre, eşit aralıklıdır) t1 oranı kaçtır? (ölmeler t 65 49 3 16
19. Duvar 1. 1 1 4. I ÜNİE 4 DG O G Dik kesiti şekilde verilen bir odada 1 ve noktasal ışık kaynaklarından ayrı ayrı çıkan ışınların düzlem aynadan yansıdıktan sonra yeteri kadar geniş duvarda yaptıkları aydınlık bölgelerin genişlikler sırasıyla 1 ve dir. ir düzlem ayna, şekil düzlemine dik O i etraında sabit hızla dönmektedir. yna şekildeki konumdan ok yönünde harekete başladıktan 4 s sonra nın görüntüsü 1 de oluşuyor. una göre ayna harekete başladıktan kaç saniye sonra nın görüntüsü de oluşur? (ölmeler eşit aralıklıdır.) N G noktasından aynasına bakan bir gözlemci aynası yardımıyla,, ve N noktalarından hangilerinin görüntüsünü görür? (ölmeler eşit aralıklıdır.) una göre, 1 oranı kaçtır? (ölmeler eşit aralıklıdır.). G 1 s ve 0. G 1 =1 C ir düzlem ayna önüne şekildeki gibi saydam olmayan küresi konulmuştur. G noktasından düzlem aynaya bakan bir gözlemci, ve C noktasal cisimlerinden hangilerinin görüntülerini görebilir? 5. Çukur aynaya şekildeki gibi gelen ışınının yansıyan kısmını, yardımcı kullanarak çiziniz. Yansımas ve ynala Yalnız 3. G Y N Eşit kare bölmeli yatay düzlemde bulanan cismi şekildeki konumdan sabit hız ile 8 saniyede noktasına ulaşıyor. G noktasındaki gözlemci, düzlem aynasında cisminin görüntüsünü kaç saniye görür? ve Y düzlem aynaları şekildeki konumdayken G noktasından sadece Y aynasına bakan bir gözlemci bu aynada,,, ve N noktasal cisimlerden hangilerinin görüntülerini görür? (ölmeler eşit aralıklıdır.) 6. Odak uzaklığı 60 cm olan bir çukur aynadan 80 cm uzakta asal üzerindeki 8 cm yüksekliğindeki bir cismin görüntüsü aynadan kaç cm uzakta oluşur ve görüntünün boyu kaç cm olur? Şekil çizerek hesaplayınız. 3 ve 40 cm ve 4 cm 17
7. e paralel 30. ÜNİE 4 DG I 3. Çukur ayna ümsek ayna d 38 cm 0 cm leri çakışık iki çukur aynanın olduğu şekildeki sistemde ışının izlendiği yol şekildeki gibidir. una göre, ve aynalarının odak uzaklığı kaç cm dir? d ışının uzantısı asal i şekildeki gibi keserek geliyor. Yardımcı kullanarak yansıyan ışını çiziniz.(: erkez noktası, : Odak noktası) x leri çakışık çukur ve tümsek ayna sisteminde ışını yansımalar sonucu şekildeki gibi aynı yoldan geri dönüyor. ynaların odak uzaklıkları eşit ve kadar olduğuna göre şekildeki gösterilen x uzaklığı kaç dir? = 1 cm; = 6 cm 8. x O 31. e parelel Odak uzaklığı olan şekildeki çukur aynanın önünde cisminin görüntüsü oluşmaktadır. yna x yönünde kadar ha- reket ettirilirse, görüntü kaç yer değiş- tirir? Yansıması ve ynalar ( O = = = ) Y 33. 9. 3 Şekildeki sistemde asal e paralel gelen ışını geldiği yoldan geri dönüyor. çukur aynasının odak uzaklığı 40 cm dir. ynalar arasındaki uzaklık 5 cm olduğuna göre, Y tümsek aynasının odak uzaklığı kaç cm dir? 3d Şekildeki sistemde ışını düzlem ve tümsek aynadan yansıyarak aynı yoldan geri dönüyor. una göre, tümsek aynanın odak uzaklığı kaç d dir? d I I IV irbirlerine paralel olacak şekilde gelen ve ışınları aynadan yansıdıktan sonra kaç no lu doğru üzerinde kesişirler? (rdışık nokta aralıkları eşittir.) nolu doğru üzerinde kesişirler 7,5 cm d 18
34. 36. e paralel 39. (Odak) Cisim ÜNİE 4 DG Düzlem ayna 1 cm 3d e paralel olarak aynasına gelen ışını aynalardan yansıyarak şekildeki gibi kendi üzeriden geri dönüyor. aynasının odak uzaklığının aynasının odak uzaklığına oranı kaçtır? d oyu 3 cm olan bir cismi odak uzaklığı 30 cm olan aynadan 1 cm uzaklığa şekildeki gibi konulmuştur. una göre, görüntünün boyu kaç cm dir? Odak uzaklığı 3 birim olan tümsek aynanın önündeki cismin boyu birimdir. Oluşan görüntünün boyu kaç birimdir? (ölmeler eşit aralıklıdır.) 5 cm 37. 6 5 3 d 40. Çukur ayna ümsek ayna 35. N Çukur ayna Çukur aynanın asal i üzerine dik olarak yerleştirilen ve cisimlerinin oluşan görüntüleri, cisimlerin boylarının üç katı oluyor. Cisimler arasındaki uzaklık d olduğuna göre çukur aynanın odak uzaklığı d cinsinden nedir? Yansımas ve ynala Çukur ayna Odak uzaklığı olan bir çukur ayna ile düzlem aynanın arasına bir cismi şekildeki gibi yerleştiriliyor. una göre, cisminin düzlem aynadaki ilk iki görüntüsü arasındaki uzaklık kaç olur? ( = N = ) 38. Şekilde verilen çukur aynada cismi uzaklığının tam ortasındadır. (odak) 3d a Odak uzaklığı 1 olan çukur ayna ile odak uzaklığı olan tümsek aynanın asal leri çakışıktır. Çukur aynaya şekildeki gibi gönderilen ışını her iki aynadan yansıyarak aynı yoldan geri dönüyor. una göre aynaların odak uzaklıkları oranı 1 nedir? a a una göre, cismi şekildeki konumdan " itibaren hızıyla ye kadar hareket ederken görüntünün ortalama hızı ne olur? (ölmeler eşit aralıklıdır.) 3 - ϑ " 8 3 19
ÜNİE 4 DG 1. 3. Ekran 5. IV Ok I (+) I 3α ( ) N O Dik kesitleri şekilde göründüğü gibi üç düzlem aynadan oluşmuş sisteme ışını noktasından giriyor. Işın aynalardan yansıdıktan sonra sistemi hangi noktadan terk eder? (ölmeler eşit aralıklıdır.) = = N = NO ) ) C) D) N E) O 1 O 3α O ışını 1 ve aynalarından yansıyarak noktasında ekrana düşüyor. 1 aynası O noktası etraında ok yönünde açısı kadar döndürülüyor. una göre ışını sabit kalma koşuluyla ʼden yansıyan ışının dönme açısı ve ekrandaki hareket yönü nasıldır? ) kadar (+) yönde ) α kadar ( ) yönde C) α kadar (+) yönde D) 4α kadar (+) yönde E) 4α kadar ( ) yönde ir düzlem ayna önündeki noktasında noktasal ışık kaynağı vardır. I,, I, IV noktalarından bakan gözlemcilerden hangileri ışık kaynağının görüntüsünü aynada göremez? (ölmeler eşit aralıklıdır) ) I ve IV D) Yalnız I I ) Yalnız IV C) I ve E) ve I Yansıması ve ynalar 4.. Düzlem ayna 40 kutusu I Şekildeki kutusunda bulunan bir düzlem aynaya gelen ışık ışını olarak yansıyor. yna döndürülerek, yansımış ışınının, ışını ile çakışması sağlanıyor. una göre, aynanın dönme yönü ve açısı aşağıdakilerden hangisi olabilir? ) ) C) D) E) I I I I 70 40 50 0 90 Şekildeki düzenekte,,, noktasal ışık kaynaklarından çıkan ve düzlem aynadan yansıyan birer ışın noktasından geçiyor. u ışınlardan, den çıkanla yansıyan arasındaki açı şekildeki gibi dir. enzer biçimde den çıkanla yansıyanı arasındaki açı, den çıkanla yansıyanı arasındaki açı da dir. una göre,, arasındaki ilişki nedir? ) = = C) = < E) < < ) < = D) > > 6. Düzlem ayna Z Y G G noktasından düzlem aynaya bakan gözlemci aynadan hangi noktaların görüntülerini izler? (ölmeler eşit aralıklıdır.) ) Z, Y ve C), Z ve Y E) Yalnız Z ), Z, Y ve D) Y ve 130 1) C ) 3) C 4) D 5) D 6) C
7. 9. 11. G 1 ÜNİE 4 DG O Y aban N O 3 Düşey kesiti şekildeki gibi olan bir odada çaplı dairesel bir düzlem aynaya ışık kaynağından gönderilen ışınlar aynadan yansıdıktan sonra tabanda hangi aralığı aydınlatır? (ölmeler eşit aralıklıdır) Şekildeki O noktasında bulunan bir gözlemci,,, noktalarından hangilerinin ilk görüntüsünü hem, hem de Y aynasında görebilir? (ölmeler eşit aralıklıdır) cismi saydam olmayan bir cisimdir. G noktasından düzlem aynaya bakan gözlemci hangi noktaların görüntüsünü görebilir? (ölmeler eşit aralıklıdır) ) NO D) O ) O E) C) N ) Yalnız D) ve ) Yalnız E), ve C) ve ) ve 3 D) Yalnız 3 ) 1 ve 3 E) Yalnız C) 1 ve 1. Göz Yansımas ve ynala 8. 10. Yelil ırmızı P Düzlem ayna ir düzlem ayna önüne şekildeki gibi konan,, noktasal cisimlerinden hangilerinin görüntüsünü, G1, G noktalarında bulunan gözlemcilerin her ikisi de görebilir? (ölmeler eşit aralıklıdır.) ) Yalnız nin C) ve nin E), ve nin ) Yalnız nin D) ve nin G1 G Y Z U Düzlem ayna düzlem aynasına bakan bir göz noktasından U noktasına kadar yönünde hareket ediyor. Göz hangi iki nokta arasında iken düzlem aynadan arasının tamamı görüş alanı içinde olur? (ölmeler eşit aralıklıdır) ) Z ile U arası C) ile Y arası E) Z ile arası ) ile U arası D) Y ile Z arası I yönü irbirine paralel ve düzlem aynalarının ortasına, P topu şekildeki gibi konulduğunda, her aynada sonsuz sayıda görüntü oluşur. P topunun bir yüzü yeşil, öteki yüzü ise kırmızıdır. una göre, aynasına bakan bir gözlemci, bu aynada kendine en yakın olan iki üç görüntüyü hangi renkte görür? ) ) C) D) E) 1. görüntü. görüntü 3. görüntü ırmızı Yeşil ırmızı Yeşil Yeşil ırmızı Yeşil Yeşil ırmızı Yeşil ırmızı Yeşil ırmızı Yeşil ırmızı 7) E 8) 9) 10) 11) 1) C 131
13. ÜNİE 4 DG I O P 15. I I 17. Y Z O N I ve numaralı düzlem aynalar ve O noktasal cismi şekildeki gibi yerleştirilmiştir. una göre şekilde verilen noktalardan hangisi O noktasına yerleştirilen cismin görüntüsü olamaz? (ölmeler eşit aralıklıdır) ) ) C) D) N E) P Çukur ayna Düzlem ayna Odak noktası, merkez noktası olan çukur ayna ve düzlem aynadan oluşan sistemde I,, I nolu ışınlar şekildeki doğrultularda gönderiliyor. u ışınlardan hangileri her iki aynadan tüm yansımalar sonunda kendi üzerinde geri döner? ) Yalnız I D) I ve ) ve I E) I, ve I C) Yalnız ir çukur aynaya gelen ışını noktasında asal i keserek ışını olarak yansıyor. Çukur aynadan yansıyan ve ışınlarının aynaya gelen kısımları asal i hangi noktalarda keser? (ölmeler eşit aralıklıdır.) ) ) C) D) E) Y Y Y Z O Z O Yansıması ve ynalar 14. Y 16. O C D 18. (odak) (merkez) Z Düzlem ayna Odak noktası olan çukur ayna ile düzlem aynadan oluşan optik sisteme, Y, Z ışınları gönderiliyor. u ışınlardan hangileri kendi üzerinden geri döner? (ölmeler eşit aralıklıdır) ) Yalnız D) Yalnız Z ) Y ve Z E), Y ve Z C) ve Z Çukur aynaya gönderilen ışını şekildeki gibi yansıyor. ynanın odak noktası nerededir? ( O = = C = CD ) ) O arasında C) arasında E) CD arasında ) noktasında C) C arasında Odak noktası de olan bir çukur aynaya şekildeki gibi gönderilen ışını düzlem aynadan yansıdıktan sonra asal i hangi noktada keser? (ölmeler eşit aralıklıdır.) ) arası C) arası E) ) D) 13 13) C 14) 15) E 16) C 17) 18) E
19.. Z 5. Düzlem ayna ümsek ayna Y Z G U (odak) ÜNİE 4 DG O Y d ışını şekildeki gibi çukur aynada yansıyor. una göre, I. noktası çukur aynanın merkez noktasıdır.. Çukur aynanın odak uzaklığı d kadardır. d Odak noktası olan bir çukur ayna, eşit bölmeli düzlem üzerine şekildeki gibi yerleştirilmiştir. yna önündeki, Y, Z cisimlerinin görüntülerinin boyları sırasıyla h, hy ve hz dir. una göre boylarının büyüklük sıralaması aşağıdaki seçeneklerden hangisidir? (ölmeler eşit aralıklıdır.) G noktasında tümsek aynaya bakan gözlemci, ışıklı cismin düzlem aynadaki görüntüsünün tümsek aynadaki görüntüsünü nerede görür? (ölmeler eşit aralıklıdır.) ) ) Y C) Z D) E) U I. noktasına konan bir cismin görüntüsü O noktasında oluşur. yargılarından hangileri doğrudur? ) Yalnız I D) ve I ) Yalnız E) I, ve I C) I ve ) h > hy > hz C) h = hy > hz E) h = hy = hz ) hz > hy > h D) hy > h > hz 0. N O (Odak) 3. (odak) I I IV V G Göz Yansımas ve ynala Odak noktası olan çukur ayna ile düz aynadan oluşan sistemde G noktasındaki bir gözlemci düzlem aynaya bakmaktadır. Odak noktası olan şekildeki çukur aynada O noktasının görüntüsü hangi noktada oluşur? (ölmeler eşit aralıklıdır.) cisminin düzlem ayna arkasındaki ikinci görüntüsü, verilen noktaların hangisinde oluşur? 6. Çukur ayna ümsek ayna 1 1 O ) ) C) D N E) (ölmeler eşit aralıklıdır.) 1. O P S 4. ) I ) C) I D) IV E) V Şekildeki sistemde çukur ayna ve tümsek aynanın asal leri çakışıktır. Çukur ve tümsek aynanın odak ve merkez noktaları sırasıyla 1, 1 ve, dir. Şekildeki çukur aynada O noktasındaki bir cismin görüntüsü S noktasında oluşmaktadır. Odak Çukur ayna Düzlem ayna N O cisminden çıkan ışınlar önce çukur sonra tümsek aynadan yansıdığına göre, tümsek aynadaki görüntü yeri ve özelliği için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (ölmeler eşit aralıklıdır.) P noktasındaki bir cismin görüntüsü nerede oluşur? (ölmeler eşit aralıklıdır.) ) S arasında C) P arasında ) de D) P de Şekildeki düzlem ayna tümsek ayna sisteminde cisminin düzlem aynadaki ikinci görüntüsü nerede oluşur? (ölmeler eşit aralıklıdır.) ) O arasında cisme göre düz büyük ) O arasında cisme göre düz küçük C) O arasında cisme göre ters eşit D) 1 O1 arasında cisme göre ters küçük E) 1 O1 arasında cisme göre düz büyük E) OP arasında ) ) C) D) N E) O 19) E 0) D 1) D ) D 3) D 4) C 5) C 6) C 133