ENGELLİ KADINLARIN DOĞURGANLIK ÖZELLİKLERİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER Sidar AYTEKİN* Fatma KORUK** * İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Malatya ** Harran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, Osmanbey Kampüsül/Şanlıurfa
Giriş Başgöl & Öskay, 2008
Giriş WHO, 2011; DİE, 2002; TNKA, 2011
Giriş Fiziksel kısıtlılıklarının neden olduğu sorunlara Doğurganlık döneminde üreme yeteneğine sahip olmasından dolayı alınan birçok sorumluluğun eklenmesi; Engelli Kadınların üzerinde önemli durulması gereken Riskli Grup olarak kabul edilmesine neden olmaktadır Seber, 2015; Redshaw at all, 2013
Giriş Sağlık bakım hizmetlerinin başarıya ve hedefine ulaşmasında HEMŞİRE= KİLİT ROL Engelli kadınlara yönelik bakım ve danışmanlık hizmetlerini gerçekleştirirken Talep edilen hizmet doğrultusunda bütüncül yaklaşımı amaçlama= GÖREV ve SORUMLULUK Doğurganlık özellikleri ile ilgili yeterli bilgiye sahip olması için konu doğrultusunda araştırmalar yapılmalıdır Başgöl & Öskay, 2008; TCSB, 2016
Amaç 15-49 Yaş Grubundaki Fiziksel Engelli Kadınların Doğurganlık Özelliklerini Belirlemek
Gereç ve Yöntem Tanımlayıcı tipte Şanlıurfa'da Büyükşehir Belediyesi Engelliler Şube Müdürlüğü'nün hizmet verdiği bölgede, Diyarbakır da ise Altınokta Körler Derneği ve Diyarbakır Ortopedik Engelliler Derneği nde yürütülmüştür Evrenini, bu birimlere kayıtlı 15-49 yaş arasında ve fiziksel engelli (ortopedik, görme, işitme, dil ve konuşma engelli) olan toplam 255 kadın oluşturmuştur Örneklemde evrenin tamamına ulaşılması hedeflenmiş, ancak çalışmaya %71 oranında katılım sağlanmış ve toplamda 181 engelli kadına ulaşılmıştır 01 Kasım 2015-30 Nisan 2016 tarihleri arasında araştırmacılar tarafından oluşturulan,tanımlayıcı Veri Toplama Formu aracılığı ile toplanmıştır
Gereç ve Yöntem BAĞIMLI DEĞİŞKENLER Toplam gebelik sayısı Gebeliği önleyici yöntem kullanımı Sosyo- demografik özellikler BAĞIMSIZ DEĞİŞKENLER Engel durumu özellikleri Doğurganlık özellikleri
İzin ve Onam Araştırmanın uygulanabilmesi için Harran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Etik Kurulu ndan, belediye ve derneklerden yazılı izin Araştırmaya katılmayı kabul eden kadınlardan sözlü onam alınmıştır
İstatistiksel Analiz Tanımlayıcı istatistiklerden yüzde, ortalama, standart sapma, Tek değişkenli analizlerden Ki-kare testi Elde edilen bulgular %95 güven aralığında 0.05 anlamlılık düzeyinde yorumlanmıştır
BULGULAR
Bulgular Çalışmaya katılan kadınların; %54.7 si 35 yaş üzerinde %51.4'ü okuryazar değil %86.2 si çalışmamaktadır
Bulgular
Bulgular Kadınların Bazı Doğurganlık Özellikleri Özellikler Ortalama ± ss İlk Evlilik Yaşı 21.7 (±5.4) İlk Gebelik Yaşı 22.7 (±5.3) Toplam Gebelik Sayısı 4.3 (±3.1) Yaşayan Çocuk Sayısı 3.2 (±2.3) İdeal Çocuk Sayısı 2.6 (±1.4) Plansız/ İstemeden Gebelik Sayısı 2.8 (±1.8)
Bulgular
Bulgular Kadınların; % 33.7 si 5 ve daha fazla gebelik geçirmiş %91.2 si çocuk sahibidir
Bulgular %65.0 ı gebeliğinde engelinden dolayı sorun yaşamıştır Gebelik Sırasında Engelinden Dolayı Yaşanan Sorunlar Yaşanan Sorunlar n % Mobilizasyonun Kısıtlanması/Bağımlılığın Artması 55 %47.8 İletişim ve Danışmanlık Yetersizliği 24 %20.9
Bulgular %53.4 ü doğum sırasında engelinden dolayı sorun yaşamıştır Doğum Sırasında Engelinden Dolayı Yaşanan Sorunlar Yaşanan Sorunlar n % Sağlık Kuruluşunun Fiziksel Şartlarının Engel Durumuna Uygun Olmaması 28 %32.6 İletişim ve Danışmanlık Yetersizliği 27 %31.4
Bulgular Gebeliği Önleyici Yöntem %35.9 u engel durumundan dolayı daha az çocuk doğurmuştur %50.5 inin engel durumunun gebeliği önleyici yöntem seçimini etkilemiştir
Bulgular Kadınlardan okuryazar olmayanların, çalışmayanların, ekonomik durumu kötü olanların, evde en çok Kürtçe konuşanların, geniş aile tipinde olanların, %20-39 düzeyinde engelli olanların, çocuk sayısına eşi ve aile büyükleri karar verenlerin Toplam Gebelik Sayısı daha fazladır(p<0.05) Doğum yeri Güneydoğu Anadolu Bölgesi olmayan kadınlar ile çalışanların Gebeliği Önleyici Modern Yöntem Kullanma oranını daha fazladır(p<0.05)
Sonuç ve Öneriler Engelli kadınların tamamına yakını çocuk sahibidir Kadınların yarısından fazlası engel durumunun çocuk sayısını etkilemediği düşüncesindedir Doğurganlık hızı ise Türkiye geneline yakındır. Ancak plansız gebelik, düşük, kürtaj ve ölü doğum oranları bu grupta yüksektir Gebeliği önleyici yöntem kullanma oranları ise Türkiye ortalamasına göre oldukça düşüktür Önlenebilir çeşitli nedenlerden dolayı gebelik ve doğum gibi sağlık risklerinin meydana gelebileceği bu önemli süreç olumsuz etkilenmektedir
Sonuç ve Öneriler Bu sonuçlar göz önüne alındığında, engelli kadınlar üreme sağlığı açısından özel risk grubu olarak değerlendirilmeli ve hizmetlere erişimleri sağlanmalı Ayrıca hemşirelerin, engelli kadınların doğurganlık özellikleri ile ilgili yeterli bilgiye sahip olmaları açısından hizmet içi eğitimlerin ve çalışmaların arttırılmalı
TEŞEKKÜRLER