BAZI ÖNEMLİ BİLGİLER 21 BOS değeri plazma değerinden düşük olanlar à K+, Ca ++, Glukoz, Kolesterol (Çok düşük), Protein (Çok düşük) BOS değeri plazmadan yüksek olanlar à Mg++, kreatinin 112. EKG: P dalgası àatriyum depolarizasyonu (ventrikül diyastolünün son bölümü); QRS dalgası ya da kompleksi à ventrikül depolarizasyonu, T dalgası à ventrikül repolarizasyonu sırasında ortaya çıkar. P-R ya da P-Q aralığı àatriyum kasılmasının başlangıcından ventrikül kasılmasının başlangıcına kadar olan süreyi gösterir(~0.16 sn). Q-T aralığı àventrikülün kasılma süresini belirtir (~0.35 sn) 0,43 sn den küçüktür. ST aralığı àventrikül depolarizasyonu ve repolarizasyonu arasındaki süredir. İzoelektrik hattan 2 mm sapması patolojiktir. 112: Tek tip otonom innervasyona sahip yapılar Sempatik Gözde radial kaslar (à1) Ekrin ter bezleri (lifl er sempatik, fakat ileti ve reseptör kolinerjiktir) Apokrin ter bezleri (à) Ventrikül kası (ß) His-Punkinje lifleri (ß) Dalak kapsülü (à1, ß2) Arter ve venler (parasempatikler sadece dış genital organların erektil yapılarındaki damarlarda belirgin aktivite gösterirler) Vezikula seminalis / Vas deferens (à1 å ejekülasyon)) Karaciğer (à1, ß2) İskelet kası (ß2) Yağ dokusu (à2, ß1, ß3) Pineal bez / Nörohipofiz (ß) Trombositler (à2) Parasempatik Gözde sirküler kaslar Gastrointestinal sistem (baskın olan parasempatiktir) Parotis Vitamin D3 (1,25 dihidroksikolekalsiferol) Prostoglandinler, sitokinler, (intraglomerüler mezanjiyal hücreler, podositler) kollajen, ekstraselüler matriks bileşenleri, endotelin Eritropoetin (iç korteks ve dış medulladaki interstisiyel hücrelerden hipoksiye yanıt olarak salınır) 115. GÖZDEKİ BEZLER Moll bezleri: Göz kapağında kirpik diplerine açılan apokrin ter bezleridir. Zeis bezleri: Göz kapağında kirpik diplerine açılan küçük sebase bezlere verilen addır. Meibomian bezleri: Göz kapağında kirpik diplerine açılan sebase bezlerdir. 116. İNTERSELÜLER BAĞLANTILAR Sıkı bağlantı bölgesi (Zonula Ocludens): Zonula ocludens en yüzeyde olan hücre bağlantısıdır. Esas fonksiyonu epitel hücreleri arasından her iki yöne doğru madde geçişini engellemektedir. Geçirgen olmayan bağlantılardır. TUS Bant şeklinde hücreyi tamamen sarar. Mesanede çok sayıda zonula occludens bulunur. Ara bağlantı bölgesi (zonula adherens); Hücreyi sarar ve komşu hücrelerin birbirine bağlandığı fikrini verir. (Membranların dış yüzleri birbirleri ile kaynaşmaz.) Önemli bir özelliği çok sayıda aktin içeren mikroflamanların dens plaklara (membranın sitoplazmik yüzeyinde) tutunmuş olmasıdır. Kadherin molekülü ile bağlantılar oluşturulur. Nokta desmozom (Macula adherens): Hücre yüzeyinde disk şeklinde bir yapıdır. Komşu hücrenin yüzeyindeki buna özdeş bir yapı ile bağlantı kurar. Derinin çok katlı yassı epitelinde yalnızca desmozom tipi bağlantı bulunur. Gap junctionlar Hücreden hücreye elektriksel iletimi sağlayan bağlantı yapılarıdır. Esas görevi hücreler arası bilgi iletimi ile ilgilidir. Bunu iyon ve hormon alışverişi ile yapar. Epitelin bazal yüzünde görülen desmozomlara ise hemidesmozom denir. 113. Hemoglobin alt tipleri Hb Gower à ζ2ε2 (embriyonik yaşam) HbPortland à ζ2γ2 (embriyonik yaşam) HbF HbA HbS HbBartz HbH HbA2 à α2γ2 (fetal-neonatal yaşam) à α2β2 (major erişkin hemoglobin) à α2β2 (β zincirinde glutamat yerine valin) à γ4 (α talasemi) à β4 (α talasemi) à α2 2 (minör erişkin hemoglobini) ζ: zeta ε: epsilon γ: gamma α: alfa β: beta 114. BÖBREKTE SENTEZLENEN MADDELER: Renin (jukstaglomerüler ya da epiteloid hücreler) Anjiyotensin-1 (Renin tarafından) Anjiyotensin-2 (ACE tarafından; böbrek ve akciğerde endotel hücrelerince) 117. camp İkinci haberci İnozitol Trifosfat (IP3) Diaçilgliserol (DAG) cgmp İkinci haberciyi oluşturan enzim Adenilat siklaz Fosfolipaz C Fosfolipaz C Guanilat Siklaz Kalsiyum - Etki Protein kinaz A aktivasyonu Sarkoplazmik retikulumdan kalsiyum salınımı Protein kinaz C aktivasyonu Protein kinaz G aktivasyonu Ca / kalmodulin e bağlı adenilat siklaz ve protein kinaz aktivasyonu
22 TUS KAMPI KAPANIŞ HEDİYESİ 118. Hücre tipi Chief (esas) hücreler G hücreleri Mukus hücreleri GASTRİK HÜCRE TİPLERİ VE FONKSİYONLARI Mide bölümü Corpus (Fundus) Corpus (Fundus) Antrum Antrum Sekresyon ürünü Oksintik (pariyetal hücreler) HCI, intrinsik faktör (yaşam için gerekli) Pepsinojen (düşük ph da pepsin olur.) ve gastrik lipaz Gastrin Mukus Salgısını stimüle edenler Gastrin vagal stimülasyon(ach) histamin Vagal stimülasyon (Ach) Vagal stimülasyon (GRP küçük peptidler racılığıyla) Somatostatin inhibe eder. Midedeki H + inhibe eder. Vagal stimülasyon (Ach) 119.Kalpte elektriksel iletimin en yavaş olduğu yer AV noddur. SA nod Atrium AV nod His demeti Purkinje Ventrikül à 0,05 m/sn à 1 m/sn à 0,04 m/sn à 1m/sn à 4m/sn à 1 m/sn 120. Nöroglia hücreleri 4 kısma ayrılır: 1. Astrositler 2. Oligodendroglialar 3. Mikroglialar 4. Ependim hücreleri X1. ASTROSİTLER Glial hücrelerin en büyüğüdür. 1. Fibröz astrosit (beyaz cevher) 2. Protoplazmik astrosit (Gri cevher) - MSS deki hasardan sonra, hasar yerinde astrositler prolifere olurlar ve skar dokusu oluştururlar. ***(gliozis)*** - Astrositler ve oligodendrogliyalar birlikte makrogliya olarak değerlendirilir. - Ektodermden gelişir. 2. OLİGODENDROGLİYALAR - Astrositlerden küçük hücrelerdir. - Oligodendrogliyalar yaygın olarak yani hem gri cevher hem de beyaz cevherde bulunur. - MSS de myelin yapımından sorumludur. - Fonksiyon bakımından PSS indeki Schwann hücrelerinin anoloğudur. Ektodermden gelişir. 3. MİKROGLİALAR - Mikroglialar beyin makrofajlarıdır. - Beyinde hasar olduğunda mikroglialar debrisin fagositozundan sorumludur. - En küçük glial hücrelerdir. - Ektodermden değil, mezodermden gelişirler. 125: ÇEŞİTLİ TRANSPORT SİSTEMLERİNİN ÖZELLİKLERİ Tip Elektrokimyasal Gradient Taşıyıcı mediatör Metabolik enerji Na + Gradienti Na + -K + pompa inhibisyonu Basit difüzyon Yokuş Aşağı Yok Yok Yok Kolaylaştırılmış difüzyon Primer aktif transport Yokuş Aşağı Var Yok Yok Yokuş yukarı Var Var İnhibe (Na+-K+ pompası var ise) Kotransport Yokuş yukarı * Var İndirekt Var, yönde aynı İnhibe eder Countertransport Yokuş yukarı * Var indirekt *Bir veya daha fazla solüt yokuş yukarı; Na+ yokuş aşağı (downhill) transport edilir. Var, zıt yönde İnhibe eder
BAZI ÖNEMLİ BİLGİLER 23 4- EPENDİM HÜCRELERİ - MSS deki iç boşlukları döşeyen bu prizmatik epitel hücreleri de nörogliyalar içinde değerlendirilir. - Ventriküller ve spinal kordu döşer. 121. KAN HAVA BARİYERİ BİLEŞENLERİ Surfaktan: Alveol yüzey gerilimini azaltarak kollabe olmasını önleyen, tip II alveol hücreleri tarafından salgılanan lipidden zengin (fosfolipidler ve çeşitli proteinler) salgı Tip-I alveol epiteli (yassı) sitoplazması Tip-I alveol epiteli bazal laminası İnce bir doku aralığı boşluğu (bazı bölgelerde bazal laminalar kaynaşır ve bu boşluk bulunmayabilir) Kapiller bazal laminası Kapiller endoteli. 122.İnce flamanları (aktin) Z çizgisine bağlayan protein nebulindir. 123.Kaslarda kalsiyumu yüksek afinite ile bağlayarak kontraksiyonda rola aln protein Kalmodulin dir; Gevşeme sırasında kalsiyumun sarkoplazmik retikuluma geri alınmasında kalsiyum reseptörü Ryanodin dir; kasta sarkoplazmik retikuluma alınmış olan kalsiyumu bağlayarak özellikle terminal sisternalarda depolanmasını sağlayan protein ise kalsekestrindir. Atrium sistolü : 124: KALP DÖNGÜSÜ P dalgasını takip eder. Ventrikül doluşuna katkıda bulunur ancak mecburi değildir. Atrium sistolü ile ventrikülün dolması 4. kalp sesine neden olur. Bu ses normal erişkinlerde duyulmaz. Ventrikülün izovolumetrik kontraksiyonu: QRS dalgasının başından hemen sonra başlar. Ventrikül basıncı atrium basıncını aştığında atrioventriküler kapaklar kapanır. Kontraksiyon nedeniyle ventrikül basıncı izovolümetrik olarak artar. Aort kapağı kapalı olduğu için kan ventrikülü terk etmez. Hızlı ventriküler ejeksiyon: Ventrikül basıncı maksimum değerine ulaşır. Ventrikül basıncı aort basıncını aşınca aort kapağı açılır. Ventrikül ve aort arasındaki basınç gradienti nedeniyle kan aortaya fırlatır. T dalgasının başlaması, kontraksiyonun ve hızlı ventrikül ejeksiyonunun bitişine işaret eder. Azalmış ventrikül ejeksiyonu: Kanın ventrikülden atılımı devam eder fakat daha yavaştır, ventrikül basıncı düşmeye başlar, atrium dolmaya devam eder. Ventrikülün izovolümetrik gevşemesi: Ventrikülün repolarizasyonu tamamlanır. Aort kapağı ve pulmoner kapak kapanır. Semilunar kapakların kapanması ikinci kalp sesine karşılık gelir. İnspirasyon ikinci kalp sesinin çiftlesmesine neden olur. Atrioventriküler kapaklar kapalı kalır. Hızlı ventrikül doluşu: Ventrikül basıncı atrium basıncının altına düştüğünde mitral kapak açılır ve sol ventrikül dolmaya başlar. Kanın atriumlardan ventriküllere hızlı geçişi üçüncü kalp sesine neden olur. Azalmış ventrikül doluşu (Diastasiz): Ventrikül daha yavaş hızla dolmaya devam eder. Diastazis zamanı kalp hızına bağlanır. Kalp hızı artarsa ventrikül dolum zamanı azalır.
24 TUS KAMPI KAPANIŞ HEDİYESİ BİYOKİMYA DA BAZI ÖNEMLİ BİLGİLER 1. LEPTİN, yağ dokusu düzeyini beyne bildiren hormon 2. Tripsin, kimotripsin, elastaz ve enteropeptidaz serin proteazdır. 3. Elektron transport zincirinin ekstrensek substratı koenzim Q dur. 5. Ca ++ bir tersiyer mesajcıdır. 6. 45S pre-ribozomal RNA RNA polimeraz-i tarafından sentezlenir. 7. Glikolize 3 karbonlu metabolitler düzeyinden giren monosakkarit fruktozdur. 8. İndüklenemeyen disakkaridaz laktaz dır. 9. Glukoneogenezde kullanılan başlıca yağ asidi 3 karbonlu propionik asittir. 10. İnsanda halka yapısı parçalanamayan maddeler kolesterol ve pürin nükleotidlerdir. 11. Peroksizom H 2 O 2 üreten D-aminoasit oksidaz ve ürat oksidaz gibi enzimleri içerir. H 2 O 2 yi yıkan katalaz enzimini içerir. C 24 ve C 26 gibi çok uzun zincirli yağ asitlerinin yıkımını yapar. Fitanik asitin (20 karbonlu dallı zincirli yağ asidi) yıkımını gerçekleştirir. Safra asidi sentezinde kolesterol yan zincirlerini uzaklaştırır. Plazmalojen sentezine katılır. Refsum hastalığı, adrenolökodisterofi ve zelweger sendromu peroksizomal hastalıklara örnek olarak verilebilir. 12. Metil histidin:myofibriler proteinler olan aktin ve miyozinin hücre içi yıkımı ile oluşur ve idrarla atılırlar. 13.Şaperonlar: Proteinlerin kuruluşunda ve uygun katlanmasında görevli olan proteinlerdir. Özellikleri: Bakteriden insana kadar çok değişik türlerde yer alırlar Bir çoğuna ısı-şok proteini (HSP 10-60-70-90 v.b.) denilir. Bazıları katlanmış proteinin, katlanmasını bozacak uyarılarla beraber aktiflenir (örnek yüksek sıcaklık veya kimyasal maddeler). Bazıları katlanmamış veya agrege olmuş proteine bağlanarak katlanmayı kolaylaştırır. Şaperonlar ATPaz etkinliği taşır ve protein-şaperon etkileşimi ATP gerektirir., mitokondri ve endoplazmik retikulum gibi çeşitli hücresel bölümlerde yer alırlar. Kalneksin ve kalretikülin şaperonlara örnek olarak verilebilir. Kalneksin ER zarına yerleşiktir ve MHC antijenlerinin, glikoproteinlerin ve bazı plazma proteinlerinin katlanmasında önemlidir. Protein katlanmasında önemli olan iki enzim protein disülfi d izomeraz ve peptidil prolil izomeraz dır. 14: Kollajen ve elastin arasındaki farklar Kollajen Bir çok farklı genetik tipte Üçlü sarmal Gly-X-Y yineleyen çatı Hidroksilizin var Karbonhidrat içerir Molekül içi aldol çapraz bağları Sentez sırasında uzatma peptidleri var Tek genetik tipte Elastin Üçlü sarmal yok, rastgele zemberek konformasyonu (gerilmeye izin verir) Gly-X-Y yineleyen çatı yok Hidroksilizin yok Karbonhidrat yok Molekül içi desmozin çapraz bağları Sentez sırasında uzatma peptidleri yok 15. Growth hormonun sekonder mesajcı sistemi: Jak-kinaz sistemi Tüm dokularda etkilerini sadece adenilat siklaz sistemi ile gösteren başka bir sekonder mesajcı kullanmayan tek hormon PTH 16. ETZ de tek transmembraner olmayan kompleks II ETZ de elektronların ilk toplandığı ortak nokta koenzim Q 17. Yağ sentezi insanda major karbonhidratlardan elde edilen asetil KoA lardan gerçekleşir. Yağ asidi sentezi için gerekli olan asetil KoA lar sitoplazmaya sitrat içinde taşınır. Yağ asidi sentezi için gerekli olan asetil KoA lar sitoplazmada sitrat liyaz reaksiyonu ile elde edilir. 18. NO, HOCl ve H 2 O 2 nonradikal reaktif oksijen ürünleridir. 19. Yağ dokusunda bulunan LPL özellikle toklukta postprandiyal dönemde aktiftir ve aktivitesi insülinle uyarılır. Açlığa geçilen dönemde yani postabsorbtif dönemde aktivitesi azalır. Yağ dokusunda bulunan LPL dışındaki LPL ların hiç birisi insülinden etkilenmez 20. KC de yağ depolanmasını engelleyen maddelere lipotropik maddeler adı verilir. Örneğin kolin, metionin, betain, inozitol, Esansiyel yağ asitleri gibi. 21. Şilomikron kalıntılarının kandan temizlenmesinde kusur apolipoprotein E eksikliğinde görülür ve Ailesel disbetalipoproteinemi (Tip III hiperlipoproteinemi broad β-band hastalığı) olarak tanımlanır. 22. Yağ asit sentezinin sitozolde başlayabilmesi için mutlaka dört şeye ihtiyaç vardır. asetil KoA, CO 2 (genellikle bikarbonat formunda bulunur), ATP ve NADPH. 23. NADPH ın en büyük kaynağı Hekzos monofosfat şantı ve NADP bağımlı-malat dehidrojenazdır (malik enzim). 25. Beyin, diğer sinir sistemi dokuları, eritrositler ve böbrek üstü medullası serbest yağ asidlerini kan düzeyi ne olursa olursun yakıt olarak kullanamazlar. 26. Malonil KoA, karnitin açil transferaz I enzimini inhibe eder. 27. Hipoglisin β-oksidasyonun ilk enzimi olan açil KoA dehidrojenazı inhibe eder, β-oksidasyon bozulur. Hipoglisin aynı zamanda dallı zincirli aminoasid yıkımınıda engeller. Jamaika kusma hastalığı da denilen bu hastalıkta, kusma, SSS depresyonu, glukoneogenez inhibisyonu ve hipoglisemi oluşur. 28. Metil malonil KoA nın süksinil KoA ya dönüşümünde metil malonil KoA mutaz olup koenzimi deoksi-adenozilkobalamin formunda vitamin B 12 dir. 29. Kc de TİOFORAZ ENZİMİ (süksinil KoA: asetoasetat KoA transferaz) BULUNMADIĞINDAN, KC KETON CİSİMCİKLERİNİ YAKIT olarak KULLANAMAZ. 30. Safranın başlıca bileşeni olan fosfolipid, fosfatidil kolindir. 31. Fosfatidil inozitol, membranlar üzerinde glikozilfosfatidili nozitol (GPİ) kancası şeklinde bulunur ve bu noktalar özel bazı proteinlere bağlanma bölgeleri oluşturur. Örneğin alkalen fosfataz, lipoprotein lipaz, asetil kolin esteraz ve 5 nükleotidaz gibi enzimler, toksoplazma, tripanazoma ve leishmanya gibi parazitler bu bölgelere bağlanır. 32. Paroksismal nokturnal hemoglobinüri (PNH); Eritrosit zarındaki bazı proteinlere bağlı olan glikozilfosfatidilinozitol (GPİ) kancasının kusuruna neden olan mutasyonlar nedeni ile gelişen bir hastalıktır. 33.SRS-A, anaflaksinin yavaş etkili maddesi olup LTC 4, LTD 4 ve LTE 4 ten meydana gelir. 34.LTB 4 ün ülseratif kolitte mukozal hasardan sorumlu olduğu kilit rolü olduğu gösterilmiştir. Bu nedenle selektif 5-lipooksijenaz inhibitörü olan ZİLEUTEN tedavide verilmektedir.
BAZI ÖNEMLİ BİLGİLER 25 35.Gaucher gastalığı en sık görülen glikolipidozdur. Bu hastalıkta ACE enziminde artış, asit fosfataz yüksek, askenazi yahudilerinde taşıyıcılık 1/14, uzun kemiklerde osteoporoz, glukoserebrozid birikimi ve hepato-splenomegali. Histiositik köpük hücreler oluşur 36. Safra asidi sentezinde hız kısıtlayıcı basamağı 7-alfahidroksilaz dır 37. ApoE4 baskın olan hastalar ileri yaşta Alzheimer hastalığı için yüksek risk taşırlar. 38. Lizozomal kolesterol esteraz eksikliğinde Wollman hastalığı görülür. Bu hastalıkta, lizozomda kolesterol esterleri birikimi ve adrenal kalsifikasyon görülmektedir. 39. HDL 2, karaciğer tarafından scavenger reseptör B-1 (SR-B1) adı verilen reseptör aracılı endositoz yolu ile alınır ve kolesterol esterleri yıkılır. 40. Tip III Hiperlipoproteinemi (Disβ-Lipoproteinemi = Broad β band hastalığı): Kanda şilomikron kalıntıları ve IDL artmışır. Normal bir kişide VLDL/Trigliserid oranı < 0.2 iken bu hastalarda tipik olarak bu oran 0.3> olmaktadır. Erken yaşlarda ateroskleroz gelişebilir, familial hiperkolesterolemiden farklı olarak koroner arterler yerine daha çok abdominal ve femoral arterler gibi damarlar tutulmuştur. 41. Tangier hastalığı; Otozomal ressesif geçişlidir. Apo A I ve A II sentezi azalmıştır. Plazmada HDL nin olmadığı bu hastalıkta kolesterol esterleri RES de birikir. 42. Tiyamin eksikliğinde transketolaz aktivitesi azalır. 43. NADH özellikle 340 nm dalga boyunda verdiği absorbans nedeni ile birçok enzimin tayininde kullanılan kitlerin temel prensibini oluşturmaktadır. 44. Hartnup hastalığında, monoamino ve monokarboksilik aminoasidlerin emilimi azalmıştır. Bu hastalarda triptofanın da emilimi bozulur. bu hastalarda niasin eksikliği gelişir ve pellegra benzeri deri lezyonları oluşur. Yine triptofanın seratonin sentezine aktarıldığı malign karsinoid sendromda da pellegra görülür. 45. Biotin; Başlıca dört enzimatik reaksiyon için gereklidir. Pirüvat karboksilaz, Asetil KoA karboksilaz, Propionil KoA karboksilaz ve β-metilkrotonil KoA karboksilaz. 46. Asetil KoA nın yapı taşı olan Koenzim A, başlıca dört maddeden meydana gelir. a. β-merkapto - etilamin b. pantotenik asit c. adenin d. riboz-3-fosfat 47. Folik asit eksikliğinde oral histidin yüklenmesi sonrası bu reaksiyon yavaşladığından kanda ve idrarda FİGLU artışı görülmektedir. FİGLU atılım testi folik asit eksikliğinin tanısında kullanılmaktadır. 48. Folat, vitamin B 12 ve piridoksal fosfat eksiklikleri hiperhomosisteinemi ile beraberdir. Homosistein artışı kardiyovasküler hastalıklara neden olan atheroskleroz, hipertansiyon ve tromboza neden olmaktadır. 49. Piridoksal fosfat, özellikle amino asitlerle ilgili reaksiyonları katalizleyen çok sayıda enzimin koenzimi olarak görev yapar. Özellikle hatırlanması gereken başlıca reaksiyonlar; ALT ve AST gibi enzimlerin düzenlediği transaminasyon, DOPA dan DOPAMİN ve Histidinden histamin oluşumu gibi dekarboksilasyon reaksiyonları, ALA-sentaz ve glikojen fosforilaz enzimlerinin koenzimi olduğu. 50. Pridoksin eksikliğinde, çocuklarda konvülsiyon, aşırı hassasiyet olarak kendini gösterir. Bunun nedeni pridoksine bağımlı bir enzim olan glutamat dekarboksilaz aktivitesinde azalma sonucu beyinde GABA azalmasıdır. Ayrıca periferik nörit te oluşur. 51. Vit C hem antioksidan hem de fazla alındığı takdirde prooksidan etkili olan bir maddedir 52. Görmeyi sağlayan en önemli olay 11-cis retinal in alltransretinal e dönüşümüdür. 53. Dikumarol ve vitamin K nın sentetik bir analogu olan warfarin inhibisyonuna duyarlıdır. Sonuç olarak antikoagülanlar γ-karboksiglutamat oluşumunu engelleyerek etki gösterirler. 54. γ-karboksiglutamat, pıhtılaşma işlemiyle ilgili olmayan diğer proteinlerde de örneğin kemikte osteokalsin in aktivasyonunda görev alır. 55. E vitamini LDL oksidasyonunu en iyi engeleyen maddedir. Kalp yetmezliğinin takibinde kullanılan N-Terminal pro Brain Natriüretik Peptittir ( N-T-proBNP ) Steroid hormon sentezinde hangi basamak mitokondriyaldir? Sitp450-scc ( 20-22 desmolaz ) veya 11-β-hidroksilaz Tümör kemoterapisinde kullanılan ve DNA nın minör oluğuna yerleşerek sitotoksik etki gösteren ilaç hangisidir? Daktinomisin (aktinomisin D)
26 TUS KAMPI KAPANIŞ HEDİYESİ 56.İnsülin reseptör sisteminde, insülinin reseptöre birleşmesi ile reseptörde dimerizasyon (şekil değişikliği) oluşur ve reseptörde bulunan tirozinlerde fosforillenir. Reseptöre aktarılan bu fosfor gruplarıda src homoloji 2 (SH2) yapısı içeren çeşitli proteinlerle etkileşir. Bu sistemin çalıştırılması mitojenle aktive edilen protein kinazı (MAPK) çalıştırır. MAPK nukleusa geçerek bazı transkripsiyon faktörlerini aktifl er ve böylece gen uyarılması yaratılır. Böylece hücre proliferasyonu ve farklılaşması oluşur. Yani İNSÜLİNİN BÜYÜME VE PROLİFERASYONLA İLGİLİ OLAN ETKİLERİNE MITOJENLE AKTIVE EDILEN PROTEIN KINAZ (MAPK) aracılık etmektedir. 57.Nitrik Oksit Sentezi: NO sentezi için gerekli substratlar arginin, oksijen ve NADPH dır. FMN, FAD, hem ve tetrahidrobiopterin enzimin (NO sentaz) koenzimleri, NO ve sitrülin ürünleridir. İki tür enzim bulunmaktadır (NO sentaz): 1. Yapısal (sabit hızda sentez): Endotel, sinir doku ve PLT lerde bulunan Ca-kalmodulin bağımlı enzim. İki tipi bulunur: a. Nöronal NOS (nnos) b. Endotelial NOS (enos) 2. Uyarılabilen (inos): Hepatosit, makrofaj ve nötrofi llerde yer alan Ca dan bağımsız enzim. NO sentez uyarıcıları hücre tipine göre değişir. TNF ve İL-1 enzim sentezini artırır. Damar düz kası gevşetir ve vazodilatasyon yapar (endotel kökenli gevşetici faktörün eşi). NO cgmp aracılığı ile vazodilatasyon yapar. NO endotel hücrelerinde sentezlenir. Nitrogliserin, nitroprussid gibi nitratlar NO e dönerek etki yaparlar. Bu nedenle NO endojen nitro-vazodilatatör olarak adlandırılır. Penis ereksiyonuna katılır. Sildenafi l sitrat (viagra) cgmp yi yok eden fosfodiesterazı baskılayarak bu işi yapar. Beyin ve periferal otonom sinir sisteminde nörotransmitterdir. Nörotoksisitede rolü vardır. İnfantil hipertrofi k pilor stenozunda, pilor spazmının oluşumuna düşük NO düzeyleri katılır. PLT agregasyonunu önler, makrofaj fonksiyonu için önemlidir. Makrofaj NO sentaz aktivitesi genelde düşüktür. Sentezi bakteriyal lipopolisakkarit ve γ-interferon ile artar. Uyarılmış makrofajlar serbest oksijen radikalleri oluşturur. Bunlar NO ile birleşip daha fazla bakterisidal etki oluşturur. NO oksijen ve süperoksitle tepkime vermesinden dolayı dokularda çok kısa yarı ömre sahiptir. Süperoksit radikali ile tepkimesi sonucunda, peroksinitrit (ONOO) oluşur. Bu madde de OH radikali vermek üzere parçalanır. 58. Sekonder mesajcı olarak cgmp yi kullanan hormonlar: a. ANP b. BNP c. NO d. PgF2α 59.Growth hormonun sekonder mesajcı sistemi JAK-KİNAZ sistemidir. 60. LEPTİN: Leptin laboratuvar farelerinde OB (obesite) geni ürünü olarak tanımlanmıştır. Leptin en çok adipositlerde olmak üzere çok azda intestinal epitel hücreleri ve plasentada üretilmektedir. Leptin reseptörleri beslenmeyi düzenleyen hipotalamusun arkuat, ventromedial ve dorsomedial nukleuslarının nöronlarında yer alır. Leptin yağ dokusu düzeyini beyne bildiren sinyadir. Yağ dokusu düzeyi yeterli olduğunda salgılanan leptin miktarı reseptörleri ile etkileşerek iştahı ve yakıt alımını azaltır ve enerji harcanmasını destekler. Leptin aynı zamanda sempatik sinir sistemini uyararak, kan basıncını, kalp atımını ve termogenezi artırmaktadır. Termogenezi artırması adipoz doku mitokondrilerinde ayırıcı (uncoupling protein) olarak davranmasına bağlıdır. Leptin beslenmeyi ve iştahı belirleyen tek hormon değildir. İnsülin salgısıda yağ dokusu miktarını ve enerji dengesini yansıtır. İnsülin hipotalamusdaki reseptörleri etkileyerek iştanı azaltır. Leptin sekonder mesajcı olarak JAK/STAT ı kullanır. İştahı baskılayan peptidler (anaroksijenik): insülin, α-msh, CRH, CART (kokain-amfetamin regulated transkript), CCK İştahı artıranlar: Nöropeptid Y (hipotalamus arkuat nukleusda sentezlenir) ve ghrelin (mide kaynaklı) dir. Rezistin yağ dokusundan salgılanan ve insülin rezistansından sorumlu olan hormondur. Ghrelin: Mide tarafından salınan bir peptid hormondur. İştah artırıcı hormon olarakda bilinir. Ghrelin enjeksiyonu kısa süreli iştahı artırmakta ve enerji harcanmasını ve yağ katabolizmasını azaltmaktadır. 61. Adrenal korteksde üretilen en potent androjen testesteron dur. 62. Başlıca kobalamin türevleri: Kobalamin (plazmada en fazla) Hidroksikobalamin (diğerlerinin prekürsörü) Deoksiadenozil kobalamin (koenzim) Metilkobalamin (koenzim) Siyanokobalamin (tedavide kullanılan form) Aquakobalamin (depo formu) Transkobalamin I-II-III (taşıyıcı) 63. Gastrointestinal sistemden emildikten sonra portal dolaşımla taşınmayan vitaminler Vitamin A ve Vitamin D dir. Çünkü her ikiside ŞL larla önce lenfatik sisteme oradan sol subklavian venle sistemik dolaşıma geçerler. 64. Histidin bileşikleri Histamin Karnozin histidin + β-alanin Anserin karnosin + SAM Ergotiyonein Homokarnozin GABA + histidin 65. Kolesterol biyosentezi 6 evreye bölünebilir: 1. Asetil KoA nın HMG KoA ya çevrilmesi: Karaciğerde (parankim hücrelerinde) HMG KoA sentazın iki tane izoenzimi vardır. Sitoplazmik enzim kolesterol sentezinde kullanılır, mitokondriyal enzim ise keton cismi sentezinde görevlidir. 2. 6 C lu bir bileşik olan mevalonatın HMG KoA dan sentezlenmesi: Hız kısıtlayıcı basamaktır Bu basamak endoplazmik retikulumda oluşur ve indirgeyici olarak 2 mol NADPH kullanılır ve 1 mol KoA salınır. Geri dönüşümsüzdür. 3. Mevalonattan CO 2 kaybedilmesi ile izoprenoid birimlerin oluşumu: Mg, ATP kullanılır 3 basmak sonunda 1 mol CO2 çıkışı ile beraber kolesterol sentezinde ilk ortaya çıkan izoprenoid birim olan isopentenil pirofosfat oluşur. 4. Altı tane izoprenoid birimin bir ara ürün olan skualen yapmak üzere kondansasyona uğraması: İzopentenil pirofosfat (C5) önce izomeri olan dimetilallil pirofosfata döner. 1 izopentenil (C5) ve 1 dimetilailil pirofosta (C5) bir araya gelerek geranil pirofosfatı (C10) yapar. Sonraki basamakta 1 geranil (C10) ve 1 izopenteni pirofosfat (C5) biraraya gelir ve farnesil pirofosfatı (C15) yapar. Son basamakta 2 tane farnesil pirofosfat (C15) bir araya gelerek squaleni (C30) oluşturur.
BAZI ÖNEMLİ BİLGİLER 27 5. Skualen, ata steroid olan lanosterole çevrilmesi NADPH, FADH 2 ve O 2 kullanılır. Lanesterol kolesterol sentezinde ilk ortaya çıkan steroid bileşiktir ve ata steroid olarak adlandırılır. Skualen kolesterol sentezinde halkalaşmanın başladığı noktadır. Tam kapanmış halkalar ise lanesterolde izlenir. 6. Lanosterolün üç metil grubunun yitirilmesi dahil daha ileri bir çok basamaktan geçmesiyle kolesterolün oluşması NADPH kullanılır. Kolesterol sentezinde squalenin squalen epokside çevrimi, squalen epoksidin lanesterole çevrimi ve Lanesterolden kolesterole dönüşümü sağlayan enzimler enoplazmik retikulumda bulunur. 66. Mitokondriyal DNA (mt DNA): İnsan mitokondrisi küçük, halkasal, çift sarmal DNA molekülünden 2-10 kopya içerir. Bunlar total hücre DNA sının %1 kadarını oluşturur. Zigot oluşumu sırasında mitokondrilerin tümünün ovum tarafından sağlanması nedeniyle, mendeliyen olmayan maternal kalıtım göstermesi insan mt DNA sının en önemli özelliğidir. Kuramsal olarak hasta anne bu hastalığı tüm çocuklara aktarır, fakat sadece kızlar bu hastalık için taşıyıcıdır. İnsan mitokondriyal DNA sının yapı ve işlevinin önemli özellikleri Halkasal ve çift sarmallıdır; bir ağır (H) ve bir hafif (L) zincir içerir Solunum zincirinin 67 tane olan protein alt biriminden 13 tanesini kodlar - NADH dehidrogenaz 7 alt birimi - Kompleks III ün sitokrom b si - Sitokrom oksidazın üç alt birimi - ATP sentazı iki alt birimi Protein sentezi mitokondri içinde gerçekleşir fakat mitokondrideki DNA azlığı nedeni ile mitokondrial proteinlerin az bir kısmı lokal olarak üretilmektedir. Mitokondriyal polipeptidlerin çoğu nükleer genlerce kodlanır. Büyük (16s) ve küçük (12s) mt ribozomal RNA ları kodlar 22 mt trna yı kodlar Yüksek mutasyon oranına sahiptir. Mitokondriyal hastalıklar: Leber in Herediter Optik Nöropatisi (LHON): İlk tanımlanan mitokondriyal hastalıktır. Maternal kalıtımla iletilir. Genç erişkin dönemde optik sinir ölümüne bağlı olarak ani görme kaybı şeklinde ortaya çıkar. MERRF Sendromu (Myoklonik epilepsi ve ragged red fibers): Myoklonus, ataksi, jeneralize güçsüzlük ve myopati şeklinde ortaya çıkar. MELAS: Mitokondriyal ensefalomyopati laktik asidozis MITOKONDRİYAL DNA MUTASYONLARI VE HASTALIKLAR Nükleotid değişimleri Klinik hastalık Hafif derecede baz değişimleri Orta derecede nükleotid değişimleri Şiddetli nükleotid değişimleri mt DNA problemleri Duplikasyonlar Delesyonlar Ailesel sağırlık, Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı LHON, MERRF Leigh s sendromu Klinik hastalık Maternal kalıtımlı ve yetişkin başlangıçlı diabet ve sağırlık Yetişkin başlangıçlı kronik progresif eksternal oftalmopleji, Kearns-Sayre sendromu 67. Serbest yağ asidlerini primer yakıt olarak kullanan tek doku Kalp kasıdır 68. Özellikle UV ışınlar ile en kolay bozulabilen ve fototerapi alan bebeklerde eksikliği görülebilen vitamin Ribofl avindir. 69. Ağır kombine immun yetmezliğe neden olan adenozin deaminaz (ADA) eksikliğidir. 70. Kseroderma pigmentozumlu hastalarda sorunlu olan enzim UV ye özgün endonükleazdır. 71. Primidin nükleotidleri (sitozin, urasil ve timidin) kesinlikle glisin içermez. 72. Yağ dokusunda hormona duyarlı lipazı fosforilleyerek aktive eden en önemli hormon epinefrindir. 73. Fotosensitivite görülmeyen tek porfi ria türü Akut intermitant porfi ria olup, eksik olan enzim porfobilinojen deaminaz veya diğer adı ile hidroksimetilbilian sentazdır. 74. FSH salgılanması spesifik bir şekilde inhibin tarafından inhibe edilir 75. Lizozomal kolesterol esteraz eksikliği nedeni ile lizozomlarda kolesterol esterleri birikimi, hepatosplenomegali,steatore, anemi ve adrenal kalsifi kasyon görülen, hastalık Wollman hastalığıdır. 76. Hem ETZ de hem de TCA siklusunda yer alan enzim süksinat dehidrojenazdır. 77. Karnitin açil transferaz I (karnitin palmitoil transferaz) enzimi malonil KoA tarafından inhibe olur. Ayrıca sülfonilüre grubu (glibürid, tolbutamid) oral antidiabetiklerde bu enzimi inhibe eder. 78. Transaminasyon reaksiyonuna girmeyen aminoasitler üç tane olup bunlar treonin, lizin ve prolindir. 79. Timidilat sentaz inhibitörü ve dump analoğu olan olan ilaç 5- florourasildir. 80. Glukoz, galaktoz ve fruktoz gibi monosakkaritler diğer bir çok besin maddelerinin aksine ileumda emilmez. Bunlar duodenum ve üst jejunumda hızlı bir şekilde emilirler. 81. Karboksipeptidaz ve aminopeptidaz proteolitik enzimler olup ektopeptidazlara örnektir. 82. Enteropeptidaz, ince barsak mukozasında bulunur ve tripsinojenin tripsine dönüşümünü başlatır. 83. İnhalasyon yoluyla aşırı alındığında parkinson benzeri bulgulara ve psikolojik semptomlara yol açan eser element mangandır. 84. Kreatinin, 24 saatlik idrarın tam olarak toplanıp toplanmadığının en önemli göstergesidir. 85. Kanda serbest bakırın taşınmasından sorumlu olan protein albümindir. 86. Albümin hariç tüm plazma proteinleri glikoprotein yapısındadır. 87. Yağ asidi sentezinin hız kısıtlayıcı enzimi olan asetil CoA karboksilazın allosterik aktivatörü Sitrattır 88. Eritrosit içerisinde bulunup methemoglobin oluşumunu önleyen enzim sitokrom b-5 redüktazdır. 89. Uzun süreli kullanıldığı zaman İgA eksikliği yaparak ÜSYE ve GİS enf yatkınlığı arttıran, ayrıca D vit eksikliğine yol açan ilaç fenitoin dir. 90. LDL oksidasyonunu en iyi önleyen ve köpük hücre oluşumunu engelleyerek atheroskleroz riskini azaltan vitamin E vitaminidir. 91. Glikojenolizi ve TCA siklüsünü hızlandıran element kalsiyumdur. 92. Gs -α subünitinde ADP ribozilasyonuna neden olarak GTP ase aktivitesini bozan ve Gs -α subünitinin istirahat fazına geçişini engelleyerek camp yi irreversibl şekilde arttıran madde kolera toksinidir. 93. Gi -α subünitinde ADP ribozilasyonuna neden olarak Gi ü inhibe ederek camp yi arttıran madde Pertusis toksinidir.
28 TUS KAMPI KAPANIŞ HEDİYESİ 94. Alzheimer hastalığında Asetikolin düzeyleri anlamlı olarak düşüktür. Ayrıca Apo E4 baskın olan kişilerde bu hastalığın ortaya çıkma sıklığı daha yüksek olduğu bulunmuştur. 95.İnsanda tip II topoizomerazın inhibitörü, etoposide adı verilen bir kemoterapötik ajandır. 96.Eukaryotik hücrelerde 60 s ribozomal subünitteki peptidil transferazı inhibe eden siklohekzimid tir 97.ETZ komponentlerinden kompleks II olan süksinat dehidrojenaz hariç diğer komplekslere (Kompleks I, III, IV ve V) ait proteinlerinin bir kısmı mitokondriyal DNA tarafından kodlanmaktadır. Kompleks II ise tamamen nükleer DNA tarafından kodlanmaktadır. 98.Nükleusta bulunan ve DNA nın uygun şekilde katlanmasını sağlayan histon proteinler arjinin, lizinden zengin bazik proteinlerdir. 99.Genetik materyal içerisinde hatalar tolere edilemezken bir tek trna moleküllerinde anormal bazların (alkilasyon, metilasyon vb) bulunması karekteristiktir. 100.α-Amanitin, RNA polimeraz II inhibitörü olup mrna sentezini ve sonuçta da protein sentezini inhibe eden bir zehirdir. 101.Puromisin, aminoaçil-transfer RNA ya ( tirozinil-trna ) benzeyerek protein sentezini uzama fazında durdurur. 102.γ-Karboksi glutamat oluşumu K vitaminine bağımlı pıhtılaşma faktörlerinde ( faktör II, VII, IX ve X ) ayrıca protein C ve protein S yapısında önemlidir. Bunun dışında osteokalsin gibi kemik proteinlerinin yapısında da?- karboksi glutamat oluşumu gereklidir. Dikumarol ve warfarin - karboksi glutamat oluşumunu engelleyerek etki gösteren ilaçlardır. 103.Hangisi akut faz reaktanı olarak kabul edilmez? 104.Hemopeksin veya alfa-2-makroglobülin 105.Hangi organ hasarında plazma Laktat dehidrojenaz seviyesi değişmez? Beyin 106.A vitaminin görme ile ilgili fonksiyonlarında görev alan formu hangisidir? Retinal ( 11-cis-retinal ) 107.Steroid hormon sentezinde hangi basamak düz endoplazmik retikulumda yer almaz? 20-22 desmolaz veya 11-β-hidroksilaz 108. Daktinomisin (aktinomisin D) 109. Önemli bazı enzim inhibitörleri İodoasetat à Gliseraldehit 3P DH Florid à Enolaz Arsenat à İnorganik P analoğudur. 1,3 bifosfogliserat basamağı atlanır. Arsenat glikolizin devamlılığını bozmadan ATP sentezini engelleyen metabolittir. Flouroasetat à Akonitaz Arsenit ve civa à alfa ketoglutarat DH, Pruvat DH Malonat à Süksinat DH Fosfoglikolik asid à Fosfofruktokinaz-1 110. Bir mol gliserole 2 mol fosfatidik asit katılırsa kardiolipin oluşur. Antijenik özelliği olan tek lipiddir. Sifiliz tanısında kullanımı buna bağlıdır. 111.En fazla protein ve en fazla PL içeren apoprotein HDL3 tür. 112.Hormona duyarlı lipaz yağ yıkımının en önemli hız kısıtlayıcı basamağıdır. Karnitin sistemi Hormona duyarlı lipazdan sonra yağ asidi yıkımının 2. kontrol bölgesidir. Karnitin, Lizin ve Metiyoninden karaciğer ve böbrekte sentezlenir. Karnitin, Glutatyon ve Kreatin gibi 2-3 aa lik peptidler sitozolde enzimatik halde oluşur. Yani bunlar için ribozom gerekmez! 113. HMG-KoA sentaz Keton cisimleri ve kolesterol sentezinde ortak rol alan bir enzimdir. Karaciğer parankim hücrelerinde yer alır. HMG- KoA sentetazın mitokondriyal ve sitozolik olmak üzere 2 izoformu vardır. Tahmin edilebileceği gibi mitokondriyel formu keton cisimleri sentezinde, sitozolik formu ise kolesterol sentezinde rol alır. 114. Glutamin dolaşımda en çok bulunan aa dir. - Karaciğer dışı dokuda NH 3, Glutamin şeklinde transport edilir. - Sistin bir aa değil, dipeptiddir. - Arginin ve Histidin yarı esansiyel aa lerdir. Özellikle yenidoğanda bunlar esansiyeldir. Ayrıca Histidin üremili hastalarda esansiyel özellik kazanmaktadır. 115. Başlıca önemli ETZ inhibitörleri: Rotenon, amytal, sekobarbital, piericidin A à Kompleks I den ubikinona elektron taşınmasını bloke eder. Malonat à Yapısal olarak süksinata benzer ve kompleks II yi yani süksinat dehidrogenazı yarışmalı olarak inhibe eder. Thenaytrifloroaseton (TTFA), karboksin à Kompleks II de elektronların FeS merkezlerden ubikinona transferini engeller. BAL ( dimerkaprol), antimisin A à Sit b den c ye elektron taşınmasını bloke eder (kompleks III) Siyanür, CO, hidrojen sülfür, sodyum azid à Sitokrom oksidazı (Kompleks IV) inhibe eder. Sitokrom a 3 den Oksijene elektron geçişini engellerler. 116.Lipid Metabolizmasında Yer Alan Lipazlarin Genel Özellikleri: Gastrik lipaz, midede kısa zincirli yağ asidli trigliseridleri hidroliz eder. Pankreatik lipaz, pankreastan salgılanır, etki yeri barsak lümenidir. Etkisi için kolipaz gereklidir. Trigliseridleri hidroliz eder. Lipoprotein lipaz, ekstrahepatik dokulardan kaynaklanır. Kapiller endotel yatakta etkilidir. Şilomikron ve VLDL yi hidrolizler. Heparin tarafından plazmaya salınır. Apo C II tarafından aktifl enir. Hormona duyarlı lipaz, yağ hücrelerinde etkilidir. Depo trigliseridleri hidroliz eder. camp bağımlı kinaz tarafından aktifl enir. Asid lipaz, birçok dokuda lizozomlarda bulunur. Fagositoz sırasında hücre içine alınan lipidlerden yağ asidlerini hidroliz eder. 117. Apo AI: LCAT aktivatörüdür ve HDL de bulunur. Apo B-100 : LDL, VLDL ve IDL'de bulunur. Karaciğerde sentezlenir LDL reseptörlerine yapışmasını sağlar.
BAZI ÖNEMLİ BİLGİLER 29 Apo B-48: Şilomikron ve şilomikron artıklarında bulunur. Barsaklarda sentezlenir. Apo CI : VLDL ve HDL'de bulunur. Apo CII : VLDL, HDL ve şilomikronlarda bulunur. Ekstra hepatik lipoprotein lipaz aktivatörüdür. Apo CIII : VLDL, HDL ve şilomikronlarda bulunur. ApoD : HDL'nin subfraksiyonudur. ApoE : VLDL, HDL, şilomikron ve şilomikron artıklarında bulunur. 118. Amino asitlerin Dekarboksilasyon Ürünleri Serin... Etanolamin Sistein... Taurin Histidin... Histamin Triptofan... Triptamin 5-OH triptofan...serotonin Tirozin... Tiramin Lizin... Kadaverin Arginin... Agmatin Aspartik asit... Beta alanin Glutamik asit... GABA Ornitin...Putressin 119: Bazı moleküllerin hücre içi ve dışı ortalama konsantrasyonları Madde Hücre Dışı Sıvı Hücre İçi Sıvı Na + 140 mmol/l 10 mmol/l K + 4 mmol/l 140 mmol/l Ca 2+ (serbest) 2.5 mmol/l 0.1 mmol/l Mg 2+ 1. 5 mmol/l 30 mmol/l Cl - 100 mmol/l 4 mmol/l HCO 3-27 mmol/l 10 mmol/l PO 4 3-2 mmol/l 60 mmol/l Glukoz 5. 5 mmol/l 0-1 mmol/l Protein 2 g/dl 16 g/dl 120: Plazma ve serum arasındaki kompozisyon farkı Plazma ve serum arasında fark bulunmayanlar Plazmada serumdan daha fazla bulunanlar Kalsiyum, Klor LDH Total protein 121. Kofaktör Bilirubin Kolesterol Kreatinin Enzim Plazmada serumdan daha az bulunanlar Albumin, ALP, AST, CK, Glukoz, Fosfor, Na, K, Üre, Ürik asit Fe 2+... katalaz, peroksidaz, sitokrom oksidaz, triptofan pirolaz Zn 2+... karbonik anhidraz, alkol dehidrogenaz, karboksipeptidaz A ve B, RNA polimeraz, alkalen fosfataz, laktat dehidrogenaz Mg 2... heksokinaz, piruvat kinaz, glukoz 6- fosfataz Cu 2+...lizil oksidaz, süperoksid dismutaz, tirozinaz, seruloplazmin,amin oksidaz, sitokrom oksidaz, dopamin beta - hidroksilaz Se... glutatyon peroksidaz, deiyodinaz, tioredoksin redüktaz Mo... dinitrogenaz, ksantin oksidaz Ni 2+... üreaz K +... piruvat kinaz Mn 2... arjinaz, ribonükleotid redüktaz Alkol dehidrogenaz Aldolaz Alkalen fosfataz Alkalen fosfataz, plasental Amilaz Kreatin kinaz-bb GGT LDH Lösin aminopeptidaz Nöron-spesifik enolaz 5 -nükleotidaz PSA Prostatik asit fosfataz Terminal deoksitransferaz (TdT) Timidin kinaz ACTH ADH Bombesin Kalsitonin Gastrin GH Koryonik gonadotropin HPL Nörofizinler PTH Prolaktin VIP AFP CEA CA15-3 CA27-29 CA19-9 CA 72-4 CA19-5 CA50 CA125 122: Tümör Belirteçleri Tümör belirteci olan enzimler Karaciğer Karaciğer Kemik, karaciğer, lösemi,sarkom Over, akciğer, trofoblastik, gastrointestinal, seminom, hodgkin hastalığı Pankreas Prostat, akciğer (küçük hücreli), meme, kolon, over Karaciğer Karaciğer, lenfoma, lösemi Pankreas, karaciğer Akciğer (küçük hücreli), nöroblastom, karsinoid, melanom Karaciğer Tümör belirteci olan hormonlar Prostat Prostat Lösemi Lösemi, lenfoma, akciğer hücreli) Cushing sendromu, akciğer (küçük hücreli) Akciğer (küçük hücreli), adrenal korteks Akciğer (küçük hücreli) Medüller tiroid Glukagonoma Pitiüter adenom, renal, akciğer Embriyonel, koryokarsinom, testiküler (nonseminomatöz) Trofoblastik, gonad, akciğer Akciğer (küçük hücreli) Karaciğer, böbrek, meme, akciğer Pitüiter adenom, böbrek, akciğer Pankreas, bronkojenik, feokromasitoma, nöroblastom Tümör belirteci olarak onkofetal antijenler Hepatosellüler, germ hücreli (nonseminomatöz) Kolorektal, gastrointestinal, pankreas, akciğer, meme Karbonhidrat belirteçler Meme, over Meme (küçük Pankreatik, gastrointestinal, hepatik Over, mem, gastrointestinal, kolon GİS, pankreas, over Pankreas, GİS, over Over, endometriyuım
30 TUS KAMPI KAPANIŞ HEDİYESİ 123: Biyokimyada hız kısıtlayıcı basamaklar Reaksiyon Yeri Hız Kısıtlayıcı Enzim(ler) Glikoliz Glukoneogenez Krebs Döngüsü (TCA) Pentoz Fosfat Yolu Glikojen Sentezi Glikojen Yıkımı Yağ Asit Sentezi Yağ Asit Oksidasyonu (Beta Oksidasyonu) Kolesterol Sentezi Ketogenez Üre Siklusu Hem sentezi Hem katabolizması Bilirubin metabolizması Safra asit sentezi Steroid hormon sentezi Katekolamin sentezi Pürin sentezi Pirimidin sentezi Mitokondri Mitokondri Mitokondri Karaciğer Mitokondrisi İlk iki reaksiyon mitokondride, diğer reaksiyonlar sitoplazmada gerçekleşir. Mitokondri DER stoplazma DER stoplazma Mikrozom Mitokondri Endoplazmik retikulum (Dihidropürivat dehidrogenaz mitokondriye yerleşmiştir). Hekzokinaz Fosfofruktokinaz-1 (major) Pürivat kinaz Pürivat karboksilaz PEP-Karboksikinaz Fruktoz-1,6 Bifosfataz (major) Glukoz 6-Fosfataz Sitrat Sentaz İzositrat Dehidrogenaz alfa- ketoglutarat Dehidrogenaz Glukoz 6-P Dehidrogenaz, 6- fosfat glukonat dehidrogenaz Glikojen Sentaz Glikojen Fosforilaz Asetil KoA Karboksilaz Karnitin Açil Transferaz HMG-KoA Redüktaz HMG-KoA Sentaz Karbomil Fosfat Sentetaz I (mitokondri) ALA Sentaz (mitokondri) Hem oksijenaz (mikrozom) Alınan bilirubin safraya atılımı 7-alfa hidroksilaz P450 SCC, dezmolaz Tirozin Hidroksilaz Glutamin Fosforibozil Aminotransferaz Karbomil Fosfat Sentetaz II 124.Karaciğer fonksiyon testleri 1- Karaciğerin organik anyonları taşıma ve ilaçları metabolize etme kapasitesini saptayan testler (konjugasyon kapasitesini belirleyen testler): Serum bilirubin Bromsulftalein: Karaciğerin boşaltım işlevini değerlendiren bir testtir. İndosiyanin Serum nefes testleri Serum kafein 2- Karaciğer hücre hasarını ve kolestazı belirleyen testler: Aminotransferazlar Alkalen fosfataz LDH 5 -Nükleotidaz Gama glutamil transpeptidaz (GGT) Lösin aminopeptidaz 3- Karaciğerin sentez kapasitesini belirleyen testler: Plazma proteinleri: Albümin, seruloplasmin, ferritin, α1- antitripsin düzeyleri değerlendirilir. Lipoproteinler Kan pıhtılaşma faktörleri: İmmünoglobülinler 4- Etiyolojiyi gösteren testler: Spesifi k otoantikorlar Hepatit serolojisi Alfa fetoprotein Avusturalya antijeni 5- Serum amonyak düzeyi 125. Primer safra tuzları: Glikokolik asit, Glikokenodeoksikolik asit, Taurokolik asit, Taurokenodeoksikolik asit. Kolik asit, Kenodeoksikolik asit, Deoksikolik asit ve Litokolik asit ise safra asididir. 126. TCA döngüsü reaksiyonları için gerekli vitaminler 1. Niasin, izositrat dehidrogenaz, à-ketoglutarat dehidrogenaz ve malat dehidrogenaz reaksiyonlarında kullanılan NAD nin nikotinamid bölümünün sentezi için kullanılır. 2. Riboflavin, süksinat dehidrogenazın kofaktörü olan FAD nin sentezi için kullanılır. FAD ayrıca à-ketoglutarat dehidrogenaz için de gereklidir. 3. Alfa-ketoglutarat dehidrogenaz, lipoik asit ve vitaminlerden sentezlenen diğer dört kofaktörü içeren bir multi enzim kompleksidir. a. Tiamin, tiamin pirofosfatın sentezinde kullanılır. b. Pantotenik asit, KoASH için. c. Riboflavin, FAD için. d. Niasin, NAD + için. 127. Kan lipoproteinlerinin bileşimi - Lipoproteinlerin başlıca bileşenleri triaçilgliseroller, kolesterol, kolesterol esterleri,fosfolipidler ve proteinlerdir. Protein bileşenleri (apoprotein olarak adlandırılır) A, B, C ve E ile gösterilir. - Fizyolojik olarak ve klinik tanıda önemli dört büyük lipoprotein sınıfı bulunur: 1. Şilomikronlar yoğunluğu en az olan lipoproteinlerdir, çünkü triaçilgliserol içerikleri en fazla protein içerikleri en azdır. 2. VLDL şilomikronlardan daha yoğundur fakat yine de triaçilgliserol içerikleri yüksektir. - IDL, VLDL den köken almıştır, VLDL den daha yoğundur, triaçilgliserol içeriği ise yarısından azdır. 3. LDL daha az triaçilgliserol ve daha fazla protein içerir. Bu nedenle köken aldığı IDL den daha yoğundur. LDL, en fazla kolesterol ve kolesterol esterine sahip lipoproteindir. 4. HDL, en yoğun lipoproteindir. Triaçil gliserol içeriği en az ve protein içeriği en fazladır. - Lipoproteinler dansitelerine göre (ultrasantrifügasyon) veya elektroforetik özelliklerine göre ayrılabilirler