LİSE ÖĞRENCİLERİNİN BİTİŞİK EĞİK YAZIYI KULLANIM DURUMLARI

The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/jasss3047 Number: 38, p. 49-59, Autumn II 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma Tarihi 12.08.2015 17.10.2015 LİSE ÖĞRENCİLERİNİN BİTİŞİK EĞİK YAZIYI KULLANIM DURUMLARI CURSIVE HANDWRITING USAGE FOR HIGH SCHOOL STUDENTS Doç. Dr. Erol DURAN Uşak Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Tufan BİTİR Uşak Üniversitesi Sosyal Bilmler Enstitüsü Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı Özet Bitişik eğik yazı ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde, ağırlıklı olarak sınıf öğretmenlerinin ve ilköğretim öğrencilerin bu yazıya ilişkin görüşlerini belirleyen araştırmaların olduğu ya da ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin bitişik eğik yazıyı yazma gelişimleri ve kullanış durumları üzerine yoğunlaştığı görülmüştür. Bitişik eğik yazıyı kullanma zorunluluğunun ortadan kalktığı lise yıllarında, öğrencilerin bu yazıyı kullanış durumlarının tespiti, bitişik eğik yazının öğrenciler tarafından benimsenip benimsenmediğini ortaya koymak bakımından önem arz etmektedir. Bu araştırma bu sebeple yapılmıştır. Bu araştırma ile ilkokul ve ortaokulda program gereği zorunlu olarak bitişik eğik yazıyı kullanan öğrencilerin, bitişik eğik yazıyı kullanma zorunluluğunun ortadan kalktığı lise yıllarında bu yazıyı kullanış durumlarını tespit etmek ve bitişik eğik yazı ile yazmaya ilişkin görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirebilmek için, Öğrenciler eğitim-öğretim etkinliklerinde bitişik eğik yazıyı kullanmakta mıdırlar? ve Öğrenciler bitişik eğik yazıyı kullanmıyorlarsa, nedenleri nelerdir? sorularına cevap aranmıştır. Araştırmada iki farklı çalışma grubu ile çalışılmıştır. Birinci çalışma grubu, lisesinde 9. ve 10. sınıfta öğrenim gören öğrenciler arasından random yolla seçilip defterleri incelenen 250 öğrenciden; ikinci çalışma grubu ise, bu öğrenciler arasından seçilen ve görüşme formu uygulanan 96 öğrenciden oluşmuştur. Araştırmanın veri toplama ve analizi sürecinde doküman incelemesi, betimsel analiz ve içerik analizi yapılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerinin %2 si bitişik eğik yazıyı kullandığını, % 98 i ise bitişik eğik yazıyı kullanmadığını belirtmiştir. Bitişik eğik yazıyı kullanmayan öğrenciler kullanmama nedenlerini; kullanış esnasındaki sıkıntılar, bitişik eğik yazıya yönelik olumsuz yaklaşım, günlük hayattaki kullanışsızlığı ve öğretmenlerin tutumu olarak ifade etmişlerdir. Anahtar Kelimeler: Yazı, Yazı Eğitimi, Yazı Fontu, Bitişik Eğik Yazı, Lise Öğrencileri

50 Erol DURAN & Tufan BİTİR Abstract When analyzing studies about the cursive handwriting, it was seen mainly determine primary school teachers and elementary school students views on this article or focused on the cursive handwriting development and usage status of primary and secondary school students. At the eliminating the requirements in high school, the usage of cursive handwriting up, the detection of this article usage status of students is important in terms of acceptance and adoption by the students reveal whether the cursive type. This research was carried out for this reason. With this research, primary and secondary schools in the program should be compulsory as students use cursive handwriting, eliminating the necessity to use cursive alphabet in up the school year to identify this text usage situation and also to determine their views on writing with cursive alphabet. To accomplish this goal, "Are students using cursive handwriting font in educational activities?" and " if students do not use cursive handwriting, what are the reasons?" Answers to the questions were sought. The research was tried with two different working groups. The first group of high school students attending the 9th and 10th grade and random books as selected from among 250 surveyed students; The second working group, which consisted of students who apply and interview form selected from 96 students. In the data collection and analysis process, document analysis, descriptive analysis and content analysis was conducted. It was stated that 2% of students had used the cursive handwriting. The reasons for students to use to cursive writing are: problems during usage, negative approach to cursive text, expressed as the attitude of teachers and usefulness in daily life. Keywords: Writing, Writing Teaching, Text Font, Cursive Hand Writing, High School Students GİRİŞ İnsanların yaşamında dilin çok önemli bir yeri vardır. Kendini ifade edebilmelerinin ve çevresiyle sağlıklı iletişim kurabilmelerinin en iyi yolu dildir. Ayrıca bilgi çağını yaşayan dünyamızda bilgiyi elde etme, kullanma, üretme becerilerine sahip olunması ve bu becerilerin hayat boyu sürdürülmesi büyük ölçüde insanların dili etkili kullanmalarına bağlıdır. Dil, düşünce, duygu ve isteklerin, bir toplumda ses ve anlam yönünden ortak olan ögeler ve kurallardan yararlanarak başkalarına aktarılmasını sağlayan, çok yönlü, çok gelişmiş bir dizgedir (Aksan, 1998:55). Kişinin etrafındaki insanlarla iletişim kurabilmesi, sosyal bir varlık olarak toplum içerisinde kendini ifade edebilmesi, bireysel gelişimini tamamlayabilmesi ve hayatın her aşamasında başarılı olmasının yolu iyi bir ana dili eğitimi ve öğretiminden geçmektedir (Kayaalp, 1998:89). Dilin öğretimi esnasında kullanılan en önemli araçlardan birisi yazıdır. Yazı kelimesi Türkçe sözlükte, Düşüncenin belli işaretlerle tespit edilmesi, yazma işi. Alfabe. Harfleri yazma biçimi. Herhangi bir konuda yazılmış bilim, düşünce ve sanat ürünü. Anlam, sanat veya biçim bakımından yazılan şey, makale. olarak tanımlanmaktadır (TDK, 2015). Akyol a (2000) göre yazı, duygu ve düşüncelerimizi ifade edebilmek için gerekli sembol ve işaretleri kurallarına uygun bir şekilde ve okunaklı olarak üretebilmektir. Yazı, bilişsel, kinestetik ve algısal motor bileşenlerden oluşan karmaşık bir etkinliktir (Engel- Yeger, Nagauker-Yanuv ve Rosenblum, 2009:182). Yazı, çocuğun gelişmekte olan okuma yazma becerilerinin kişisel ifadesidir (Dobbie ve Askov, 1995). Nitelikli bir yazı, sağlam temelleri olan yazma becerisi gerektirmektedir. Yazma becerisi, zaman alan, düşünmeyi gerektiren, dilin kurallarına uyulması zorunluluğunu gözeten planlı bir süreçtir (Duran ve Akyol, 2010: 818). Dil becerileri

Lise Öğrencilerinin Bitişik Eğik Yazıyı Kullanım Durumları 51 içerisinde çok zor gelişen bir beceri olan yazma becerisi, eğitimle kazanılır. Yazma becerisi, uygun ortamda, uygulama ve denemelerle, itina ve emek ile elde edilir (Power ve Hubbard, 1996:82; Dodd ve Carr, 2003:128). Yazma becerisinin sistematik olarak öğretilmeye başlandığı ilk yer okullardır. Okul çağından önce öğrencilerin harfleri yazmaları için gerekli motor becerileri yoktur. Yazma becerisi ile ilgili motor yeterlik, fiziksel gelişime bağlı olarak, 4-6 yaş arasında oluşmaktadır (Vinter ve Chartrel, 2008:154). Altı yaşındaki çocuklardan bitişik eğik yazı ile yazılmış bir cümleyi yazmaları beklenmektedir (Vinter ve Chartrel, 2010:477). Okuma yazma, bireyin okul ve sosyal yaşamındaki başarısı ile sahip olduğu potansiyelini geliştirmesi bakımından son derece önemlidir (Turan ve Akpınar, 2008, s.122). Öğrenciler eğitim hayatları boyunca yazıyı; düşüncelerini ifade etmek, kaydetmek ve iletmek için kullanırlar (Dennis ve Swinth, 2001:175). Fakat yazı, duygu ve düşünceleri aktarma işlevinin yanı sıra okullarda öğrencilerin öğrenim süreçleri boyunca başarılarını etkileyen bir araç olarak da karşımıza çıkmaktadır. Başarılı bir okul performansı için yazı dili becerilerinin önemi büyüktür. İlköğretim öğrencileri yaklaşık olarak sınıftaki etkinliklerinin yarısını yazma faaliyetleri ile geçirmektedirler (McHale ve Cermak, 1992:898). Bu yüzden çocukların yazma becerilerinde gereken düzeyde olmaları, akademik başarıları açısından önemlidir. Feder ve Majnemer'e (2007:313) göre el yazısı yazmadaki yetersizlik, düşük akademik başarı ve düşük öz saygıya neden olmaktadır. Yazı dili zayıf olan öğrenciler, öğretim programının akademik taleplerini karşılama da yetersiz kalmaktadırlar (Phelps, Stempel ve Speck,1985; Tseng ve Cermak, 1993; Amudson, 2001; Jongmans, Linthorst, Westenberg & Smits-Engelsman, 2003). Yazmayı öğrenme, dil ve okuryazarlık gelişimi ile bütünleşiktir ve sonraki akademik başarısını engelleyebilir (Bradfield, 2009:1). Yazının akademik başarı üzerinde bu denli etkili oluşu araştırmacıları yazı üzerine yoğunlaşmaya yönlendirmiştir. Günümüzdeki gelişmeler eğitimin her alanını etkilemekte ve eğitim yaklaşımlarında köklü değişikliklere neden olmaktadır. Geleneksel eğitim yaklaşımlarının yetersiz kaldığı bilgi ve teknoloji çağında, yapılandırıcı yaklaşım, çoklu zekâ, öğrenci merkezli eğitim gibi yeni yaklaşımlar ön plana çıkmaktadır. Bu yaklaşımlarla eğitim sürecinde öğrencinin davranışını değiştirmek yerine dil ve zihinsel becerilerini geliştirmeye ağırlık verilmektedir (MEB, 2005:9). Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2004 yılında kabul edilen İlköğretim Türkçe Dersi (1-5. Sınıflar) Öğretim Programı da bu anlayışla geliştirilmiştir. 2005-2006 eğitim öğretim yılından itibaren uygulamaya konulan bu program ile ilk okuma-yazma öğretiminde Ses Temelli Cümle Yöntemi kullanılmaya başlanmıştır. Daha önceleri yazı öğretiminde kullanılan dik temel harfler kaldırılmış yerine, bitişik eğik yazı öğretimi uygulamaya konulmuştur. Araştırmacılar tarafından bitişik eğik yazı ile ilgili çeşitli tanımlamalar yapılmıştır. Akyol a (2008:56) göre bitişik eğik yazı, harflerin birbirine bağlanarak kesintisiz bir şekilde sağa eğik yazıldığı bir yazı tipidir. Bitişik eğik yazı, yeterli motor ve kas becerisinin oluştuğu çocuklarda, bir kelimeyi oluşturan harflerin, doğru bağlantılar yapılarak; hızlı, akıcı, okunaklı ve sağa eğik yazılmasıdır (Kadıoğlu, 2012:2). Bitişik eğik el yazısı, alt düzey algısal-motor işlemler ve daha üst düzey bilişsel süreçler arasında sürekli etkileşim içinde olan karmaşık bir faaliyettir (Volman, Schendel ve Jongmans, 2006:452). Bitişik eğik el yazısı bilişsel, kinestetik ve duyusal ve motor

52 Erol DURAN & Tufan BİTİR bileşenleri bir araya getiren karmaşık bir insani etkinliktir (Rosenblum vd., 2003; Bonny, 1992). Bu alanda çalışan akademisyenlerin birçoğu, ses temelli cümle yönteminin ilk okuma yazma öğretiminde kullanılmasının faydalı olacağı görüşünü bildirmişlerdir. Ses temelli cümle yönteminde, ilk okumayazmaya seslerle başlanacağı ve hece, kelime ve cümleler daha sonra oluşacağı için ezberleme işleminin getireceği olumsuzlukların giderilmiş olacağı düşünülmektedir (Tok, Tok, Mazı, 2008:125). Güneş (2006:17), bitişik eğik yazı okuma ve yazma gibi becerilerin kazandırılmasının yanı sıra düşünme, anlama, sıralama, sorgulama, sınıflama, ilişki kurma, analiz-sentez yapma ve değerlendirme gibi zihinsel becerileri geliştirdiğini ifade etmektedir. Montgomery e (1990; aktaran Bulut ve Aköz, 2010:173) göre de bitişik eğik yazı, yazmada iyi bir hıza ulaşmayı sağladığından beynin anlam ve telaffuz üzerine odaklanmasını sağlar. Bitişik eğik yazı, hızlı yazılması, dikkati geliştirmesi, kelime tanımayı kolaylaştırması, rakam ve işaretlerin kolay fark edilmesi, bağlantılı ve ayrıntılı düşünmeyi geliştirmesi, beden gelişimine ve özellikle solak öğrencilere uygun olması vb. nedenlerden dolayı çoğu ülkede kullanılmaktadır (Güneş, 2007:19). Özellikle gelişmiş ülkelerde bitişik eğik yazı sadece dil eğitimiyle ilgili derslerde değil bütün alan derslerinde kullanılmaktadır. (Akkaya ve Kara, 2012:315) Ülkemizde de ilköğretim okullarında tüm derslerde bitişik eğik yazının kullanılması hedeflenmiştir. Türkçe Dersi (1-5.Sınıflar) Öğretim Programı, öğrencilerin hayat boyu kullanabilecekleri dinleme, konuşma, okuma, yazma gibi alışkanlıkları edinmeleri amacıyla hazırlanmıştır. Bu yazı tipinin kullanılmasının gerekliliği MEB e (MEB, 2005:235-236) göre şu şekilde belirtilmiştir: Bitişik eğik yazı öğrencinin zihinsel gelişimine ve dikkatini geliştirmesine katkı sağlamakta, bitişik eğik yazıdaki süreklilik ile düşüncedeki süreklilik örtüşmekte ve birbirini desteklemekte böylece yazmada kazanılan akıcılık okuma becerisine de yansımaktadır. Bitişik eğik yazı öğrencilerin parmak ve el kasları için uygundur. Öğrencilerin anatomik yapıları gereği okul çağından itibaren kalemi eğik olarak tutmakta bu durum öğrencilerin bitişik eğik yazıya geçişini kolaylaştırmaktadır. Bitişik eğik yazının estetik görünümü, öğrencilerin estetik bir bakış açısı geliştirmelerine yardımcı olmaktadır. Bitişik eğik yazı ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde, ağırlıklı olarak sınıf öğretmenlerinin ve ilköğretim öğrencilerinin bu yazıya ilişkin görüşlerini belirleyen araştırmaların olduğu ya da ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin bitişik eğik yazıyı yazma gelişimleri ve kullanış durumları üzerine yoğunlaştığı görülmüştür. Fakat program gereği öğrenciler, ilkokul ve ortaokul yıllarında bitişik eğik yazıyı kullanmak zorunda oldukları için ilköğretim öğrencilerinin bu yazıyı kullanış durumları ile ilgili yapılan çalışmalar bitişik eğik yazının hedeflerine ulaşıp ulaşmadığı konusunda bize ışık tutmakta yetersiz kalmaktadır. Bitişik eğik yazıyı kullanma zorunluluğunun ortadan kalktığı lise yıllarında, öğrencilerin bu yazıyı kullanış durumlarının tespiti, bitişik eğik yazının öğrenciler tarafından benimsenip benimsenmediğini ortaya koymak bakımından önem arz etmektedir. Ayrıca 2005 Türkçe öğretimi programını irdeleyebilmek ve programın 10. yılında hedeflerinin neresinde olduğunu görmek açısından, program geliştirme uzmanlarına ışık tutacağı düşünülmektedir. Bu araştırma böyle bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik olması bakımından önemlidir. Araştırmanın Amacı Bu çalışmanın amacı, ilkokul ve ortaokulda program gereği zorunlu olarak bitişik eğik yazıyı kullanan öğrencilerin, bitişik eğik yazıyı kullanma zorunluluğunun ortadan kalktığı lise yıllarında bu yazıyı kullanış durumlarını tespit etmek ve

Lise Öğrencilerinin Bitişik Eğik Yazıyı Kullanım Durumları 53 bitişik eğik yazı ile yazmaya ilişkin görüşlerini belirlemektir. Bu amacı gerçekleştirebilmek için aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: 1. Öğrenciler eğitim-öğretim etkinliklerinde bitişik eğik yazıyı kullanmakta mıdırlar? 2. Öğrenciler bitişik eğik yazıyı kullanmıyorlarsa, nedenleri nelerdir? ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ Bu araştırma kapsamında doküman incelemesi, betimsel analiz ve içerik analizi kullanılmıştır. Ayrıca bulgular tematik kodlama tekniği ile verilmiştir. Nitel araştırmada, konu olan olay, birey ya da nesne kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır (Karasar, 2010:77). Doküman incelemesi, araştırılması hedeflenen olgu ya da olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsamaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2011:187). İçerik analizi, belirli kurallara dayalı kodlamalarla bir metnin bazı sözcüklerinin daha küçük kategorileri ile özetlendiği sistematik, yinelenebilir bir tekniği ifade etmektedir (Büyüköztürk vd., 2014:240). Verilerin Toplanması ve Analizi Araştırmanın veri toplama ve analizi sürecinde doküman incelemesi, betimsel analiz ve içerik analizi yapılmıştır. Araştırmanın birinci amacı olan bitişik eğik yazının kullanılıp kullanılmadığını tespit etmek amacıyla Aydın ili Cumhuriyet Anadolu Lisesi, Aydın Lisesi, Anadolu İmam-Hatip Lisesi, Zübeyde Hanım Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ve Germencik ilçesi Ortaklar Anadolu Lisesinde 9. ve 10. sınıfta öğrenim gören öğrenciler arasında random yolla seçilen 250 gönüllü öğrencinin defterleri fotoğraflanarak bitişik eğik yazıyı kullanıp kullanmadıkları tespit edilmiştir. Daha sonra yine rastlantısal olarak seçilen 96 öğrenciye Bitişik eğik yazı kullanıyor musunuz? Eğer bitişik eğik yazı kullanmıyorsanız nedenleri nelerdir? açık uçlu sorularından oluşan görüşme formu yöneltilmiştir. Görüşme formunda yer alan açık uçlu soruların araştırmanın amacı için uygunluğunu tespit etmek için iki alan uzmanına başvurulmuş ve alan uzmanları açık uçlu soruların amaç için uygun olduğuna yönelik görüş bildirmişlerdir. 250 öğrencinin defter analizlerinden ve 96 öğrencinin görüşme formundaki sorulara verdikleri cevaplardan elde edilen veriler araştırmanın bulgularını oluşturmuştur. Toplanan veriler, tematik kodlama tekniği ile yorumlanmıştır. Araştırma verileri, öğrenci ifadelerinden doğrudan alıntılar yoluyla raporlaştırılmıştır. Katılımcıların gizli tutulması amacıyla her bir öğrenciye bir kod verilmiştir (Ö1: Öğrenci 1, gibi) Çalışma Grubu İki farklı çalışma grubu ile çalışılmıştır. Birinci çalışma grubu, Aydın ili Cumhuriyet Anadolu Lisesi, Aydın Lisesi, Anadolu İmam-Hatip Lisesi, Zübeyde Hanım Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ve Germencik ilçesi Ortaklar Anadolu Lisesinde 9. ve 10. sınıfta öğrenim gören öğrenciler arasından raslantısal olarak seçilip defterleri incelenen 250 öğrenci; ikinci çalışma grubu ise, bu öğrenciler arasından ve gene rastlantısal olarak seçilen ve görüşme formu dağıtılan 96 öğrenciden oluşmuştur. Bulgular Bu kısımda 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin bitişik eğik yazıyı kullanış durumları ile ilgili defterinin incelenmesi yoluyla elde edilen veriler ve bitişik eğik yazıyı kullanmama nedenleri ile ilgili yöneltilen görüşme formundan elde edilen veriler yer almaktadır. Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular Öğrencilerin bitişik eğik yazıyı kullanıp kullanmama durumlarının tespitine ilişkin bulgular Tablo 1 de verilmiştir.

54 Erol DURAN & Tufan BİTİR Tablo 1. Öğrencilerin bitişik eğik yazıyı kullanış durumlarını gösteren ders defterlerinin tarama sonuçları Bitişik Eğik Bitişik Eğik Toplam Yazı Yazı Kullanmıyor Kıllanıyor 3 247 250 Tablo 1 incelendiğinde araştırmaya katılan 9. ve 10. sınıftan 250 öğrenciden 3 öğrencinin bitişik eğik yazıyı kullandığı, 247 öğrencinin bitişik eğik yazıyı kullanmadığı tespit edilmiştir. 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin Bitişik eğik yazıyı kullanıyor musunuz? sorusuna verdikleri cevaplar Tablo 2 de gösterilmiştir. Tablo 2. Bitişik eğik yazı kullanıyor musunuz? sorusuna ilişkin öğrenci görüşleri Kullanıyorum Kullanmıyorum Toplam 5 91 96 Tablo 2 incelendiğinde araştırmaya katılan 9. ve 10. sınıftaki 100 öğrenciden sadece 6 öğrencinin bitişik eğik yazı kullandığı, 94 öğrenci ise bitişik eğik yazıyı kullanmadığı öğrenci görüşleri ile tespit edilmiştir. İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular Öğrencilerinin bitişik eğik yazı kullanmama nedenleriyle ilgili görüşleri Tablo 3 te verilmiştir. Bu başlıkta, araştırmaya katılan ve bitişik eğik yazı kullanmayan 9. ve 10. sınıflardan 96 öğrencinin Bitişik eğik yazı kullanmıyorsanız nedenleri nelerdir? açık uçlu sorusuna verdiği cevaplara ve yorumlara yer verilmiştir ve cevaplar incelenerek aşağıdaki dört başlıkta gruplanmıştır: Bitişik Eğik Yazıya Karşı Olumsuz Yaklaşımdan Kaynaklanan Yazmama Nedenleri Kullanış Esnasındaki Sıkıntılardan kaynaklanan yazmama nedenleri Günlük Hayattaki Kullanışsızlığından kaynaklanan yazmama nedenleri Öğretmenlerin Bitişik Eğik Yazıya Karşı Tutumundan kaynaklanan yazmama nedenleri 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin bitişik eğik yazıyı Bitişik Eğik Yazıya Karşı Olumsuz Yaklaşımdan kaynaklanan yazmama ile ilgili görüşleri ve sayıları Tablo 3 de gösterilmiştir. Tablo 3. Öğrencilerin bitişik eğik yazıyı Bitişik eğik yazıya karşı olumsuz yaklaşımdan kaynaklanan yazmama ile ilgili görüşleri Kullanmama Nedenleri Görüş Yüzde Öğrenci Görüşleri sayısı ( %) Çocukça bulma 27 28 Çoluk çocuk işi. (Ö-1) Birinci sınıftakilerle kendimi aynı düzeyde gibi hissediyorum. (Ö-17) Sevmeme 27 28 Sevmiyorum. (Ö-5) İstemiyorum, sevmiyorum, nefret ediyorum. (Ö-7) Sıkıcı ve saçma bulma 15 16 Bence çok saçma. (Ö-24) Bıkma-Yazmak İstememe 12 13 Bitişik eğik yazı yazmaktan sıkıldım, 8 yıldır yazıyorum bıktım. (Ö-19) Nefret ediyorum. (Ö-70) Tablo 3 incelendiğinde, araştırmaya katılan 9. ve 10. sınıftan 96 öğrencinin bitişik eğik yazıya karşı olumsuz yaklaşımdan kaynaklanan kullanmama nedenlerine bağ-

Lise Öğrencilerinin Bitişik Eğik Yazıyı Kullanım Durumları 55 lı 81 ifade tespit edilmiştir. Bu olumsuz yaklaşımlarının nedenlerini; bitişik eğik yazıyı çocukça bulmaları, sevmemeleri, sıkıcı ve saçma bulmaları ve bıkıp yazmak istememeleri olarak ifade etmişlerdir. 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin bitişik eğik yazıyı Kullanış Esnasındaki Sıkıntılardan dolayı yazmama ile ilgili görüşleri Tablo 4 te gösterilmiştir. Tablo 4. Öğrencilerin Bitişik Eğik Yazıyı Kullanış Esnasındaki Sıkıntılardan Kaynaklanan Yazmama ile İlgili Görüşleri Kullanmama Nedenleri Görüş sayısı Yüzde ( %) Öğrenci Görüşleri Hızlı yazmayı engelleme-not tutarken yetişememe 45 47 Arkadaşlarıma yetişemiyorum. (Ö-2) Hızlı yazı yazmamı engelliyor. (Ö-8) Not tutarken geride kalıyorum. (Ö-22) Güzel yazamama 17 18 Kötü yazıyorum, yazım anlaşılmıyor. (Ö-68) Yazarken elin ağrıması 16 17 Yazarken elim çok ağrıyor. (Ö-7) Yazdıktan sonra okuyamama 15 16 Yazdığım zaman okumakta güçlük çekiyorum. (Ö-29) Bitişik eğik yazı yazdığımda kelimeler okunmuyor. (Ö-50) Kendi yazımı sonra okuyamıyorum. (Ö-63) Harflerin yazılışını unutma 11 12 Harflerin yazılışını unutuyorum. (Ö-58) Noktalama işaretleri sonradan konuluyor, unutuyorum. (Ö-44) Tablo 4 incelendiğinde, araştırmaya katılan 9. ve 10. sınıftan 96 öğrencinin bitişik eğik yazıyı kullanış esnasındaki sıkıntılardan kaynaklanan kullanmama nedenlerine bağlı 104 ifade tespit edilmiştir. Bu sıkıntıların nedenlerini; hızlı yazamama, not tutarken yetişememe, güzel yazamama, yazarken elin ağrıması ve yazdıktan sonra okuyamama olarak ifade etmişlerdir. 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin bitişik eğik yazıyı, Günlük Hayattaki Kullanışsızlığından dolayı yazmama ile ilgili görüşleri Tablo 5 te gösterilmiştir. Tablo 5. Öğrencilerin Bitişik Eğik Yazıyı Günlük Hayattaki Kullanışsızlığından Kaynaklanan Yazmama ile İlgili Görüşleri Kullanmama Neden- Görüş Yüzde Öğrenci Görüşleri leri Okul dışında Bitişik sayısı ( %) Eğik Yazının Kullanılmaması 13 14 Ders kitaplarının dik Hemen hemen her yerde düz yazı var, biz niye el yazısı yazalım? (Ö-17) Okul dışında hiç el yazısı kullanılmıyor. (Ö-50) Milli Eğitimin gönderdiği kitaplarda düz yazı var. (Ö-

56 temel yazı olması 6 6 69) İngilizce dersinde Q, X, W harflerinin diğer harflerle birleşmemesi 5 5 Tablo 5 incelendiğinde araştırmaya katılan 9. ve 10. sınıftan 96 öğrencinin bitişik eğik yazıyı günlük hayattaki kullanışsızlığından kaynaklanan kullanmama nedenlerine bağlı 24 ifade tespit edilmiştir. Günlük hayattaki bu kullanışsızlıkları; okul dışında bitişik eğik yazının kullanılmaması, ders kitaplarının düz yazı olması, İngilizce Erol DURAN & Tufan BİTİR Niye düz yazı okuyup, el yazısı yazıyoruz? (Ö-44) İngilizce dersinde Q,W,X gibi harfler birleşmiyor. (Ö- 48) dersinde Q, X, W harflerinin diğer harflerle birleşmemesi olarak ifade etmişlerdir. 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin bitişik eğik yazıyı Öğretmenlerin Bitişik Eğik Yazıya Karşı Tutumundan dolayı yazmama ile ilgili görüşleri Tablo 6 da gösterilmiştir. Tablo 6. Öğrencilerin Bitişik Eğik Yazıyı Öğretmenlerin Bitişik Eğik Yazıya Karşı Tutumundan Kaynaklanan Yazmama ile İlgili Görüşleri Kullanmama Ne- Görüş Yüzde denleri sayısı ( %) Öğrenci Görüşleri Öğretmenlerin Bitişik Eğik Yazıyı kullanmaması 10 10 Öğretmenlerin Yazılı Sınavlarda Bitişik Eğik Yazı Kullanılmasını İstememesi Tablo 6 incelendiğinde, araştırmaya katılan 9. ve 10. sınıftan 96 öğrencinin bitişik eğik yazıyı öğretmen etkisinden kaynaklanan kullanmama nedenlerine bağlı 15 ifade tespit edilmiştir. Bu öğretmen etkisini, öğretmenlerin bitişik eğik yazıyı kullanmaması ve öğretmenlerin yazılı sınavlarda bitişik eğik yazı kullanılmasını istememesi olarak belirtmişlerdir. SONUÇ VE TARTIŞMA Millî Eğitim Bakanlığı, İlköğretim Türkçe Dersi (1-5. Sınıflar) Öğretim Programı ile öğrencilerin ilkokul yılları ile başlayıp yaşamlarının sonraki dönemlerinde de bitişik eğik yazıyı kullanmalarını hedeflemiştir. Fakat araştırmaya katılan 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin %2 si bitişik eğik yazıyı Öğretmen bile kullanmıyorken ben niye kullanayım? (Ö- 7) Öğretmenlerimiz düz yazı yazıyor. (Ö-33) 5 5 Sınavlarda hocalarımız okumakta zorluk çıkarıyor diye düz yazı yazmamızı istiyor. (Ö-60) Sınav kağıtlarında eğik yazı kullanıldığında öğretmen okumakta zorlanıyor. (Ö-62) kullandığını, % 98 i bitişik eğik yazıyı kullanmadığını belirtmiştir. Bitişik eğik yazıyı kullanmayan öğrenciler kullanmama nedenlerini; kullanış esnasındaki sıkıntılar, bitişik eğik yazıya yönelik olumsuz yaklaşım, günlük hayattaki kullanışsızlığı ve öğretmenlerin tutumu olarak ifade etmişlerdir. Öğrencilerin lise yıllarında bitişik eğik yazıyı kullanış durumları ile ilgili yeterli araştırmaya rastlanmadığı için bulgular ilköğretim öğrencileri ile yapılan çalışmalardaki bulgular ile kıyaslanmaktadır. Araştırmaya katılan öğrenciler bitişik eğik yazıyı, kullanış esnasında karşılaşılan sıkıntılardan dolayı yazmamalarının nedenlerini; hızlı yazmayı engelleme, not tutarken yetişememe, güzel yazamama,

Lise Öğrencilerinin Bitişik Eğik Yazıyı Kullanım Durumları 57 yazarken elin ağrıması, yazdıktan sonra okuyamama ve harflerin yazılışını unutma olarak ifade etmişlerdir. Şahin (2012:174) bir çalışmasında, öğretmenlerin bitişik eğik yazı öğretiminde karşılaştıkları problemler arasında Hızlı bir şekilde yazamıyorlar tespitinin anlamlı olması ile bu araştırmadaki Hızlı yazmayı engelleme, not tutarken yetişememe tespiti arasında benzerlik görülmektedir. Fakat Kadıoğlu nun (2012:5) bir çalışmasında, öğrencilerin bitişik eğik yazıyla yazmanın olumlu yönlerinden biri olarak kolay yazılabilmesini ifade etmeleri, araştırma bulguları ile çelişmektedir. Araştırmaya katılan öğrenciler, bitişik eğik yazıyı olumsuz yaklaşımlardan kaynaklanan yazmama nedenlerini; çocukça bulma, sevmeme, sıkıcı ve saçma bulma, bıkma ve yazmak istememe olarak ifade etmişlerdir. Araştırmaya katılanların bu ifadeleri, Arıcı (2012:5-6) bir çalışmasında öğrencilerin Bitişik eğik yazıyla yazmayı seviyor musunuz? sorusuna verdiği Sevmiyorum ifadeleri ile eşdeğerdir. Ayrıca Akman ve Aşkın ın (2012:9) bir çalışmasındaki bitişik eğik yazı yazmaktan usanan ve nefret eden öğrencilerin sayısının fazlalığı tespiti ile benzerlik göstermektedir. Araştırmaya katılan öğrenciler, bitişik eğik yazıyı günlük hayattaki kullanışsızlığı sebebi ile yazmama nedenlerini; okul dışında bitişik eğik yazının kullanılmaması, ders kitaplarının düz yazı olması, İngilizce dersinde Q,X,W harflerinin diğer harflerle birleşmemesi olarak belirtmişlerdir. Akkaya ve Kara (2012:326) bir çalışmasında, 6.sınıf öğrencilerinin bitişik eğik yazıyı Yaygınlıktan kaynaklanan yazmamaya ilişkin görüşleri ile bu araştırmadaki öğrencilerin Günlük hayattaki kullanışsızlığından kaynaklanan yazmamaya ilişkin görüşleri birbirine benzemektedir. Araştırmaya katılan öğrencilerin, bitişik eğik yazıyı öğretmenlerin bitişik eğik yazıya karşı tutumundan dolayı yazmama nedenlerini; öğretmenlerin bitişik eğik yazıyı kullanmaması ve öğretmenlerin yazılı sınavlarda bitişik eğik yazı kullanılmasını istememesi olarak belirtmişlerdir. Bu ifadelerden, araştırmaya dahil edilen liselerdeki öğretmenlerin, genel itibari ile bitişik eğik yazı kullanmadıkları anlaşılmaktadır. Arıcı (2012:7) bir araştırmasında, öğrencilerin öğretmenlerin bitişik eğik yazıya önem vermediğini, sadece birinci ve ikinci sınıfta yazdırdığını ve sonraları öğretmenlerin zorunlu tutmayarak yazıda serbestlik tanıdığını ve bu yüzden bitişik eğik yazıyı kullanmadıklarını ifade etmeleri, bu araştırmadaki öğrencilerin Öğretmen tutumundan kaynaklı bitişik eğik yazıyı yazmama nedenleri ile paralellik göstermektedir. Ayrıca Duran (2011:63) bir çalışmasında araştırmaya katılan öğretmenlerin %16 sının bir an önce dik temel harflerle ilk okuma yazma öğretimine geçme istekleri, öğretmenlerin bazılarının bitişik eğik yazıya karşı olumsuz tutum sergilediklerini göstermiştir. Bitişik eğik yazının uygulanma safhasında bir bütünlük olmayışı, öğrencileri ikilemde bırakmaktadır. Bitişik eğik yazının sorumluluğu ilkokulda sınıf öğretmenlerine ortaokulda ise Türkçe öğretmenlerine bırakılmamalıdır. İlk, orta ve lise yıllarında tüm öğretmenlerin tüm derslerde bitişik eğik yazıyı yazma ve yazdırma hususunda hassas davranmaları gerekmektedir. Ayrıca Ortaöğretim Programında bitişik eğik yazının kullanımı ile ilgili bağlayıcı bir hükmün olmaması, programdaki bütünlük olmayışını göstermektedir. Bitişik eğik yazıyı öğrenen öğrencilerin ders ve çalışma kitaplarının dik temel harflerle yazılmış olması programdaki bütünlük anlayışının eksikliği noktasında bir başka sorundur. Programın uygulayıcıları olacak olan öğretmen adayları, fakültelerden bitişik eğik yazı ile ilgili tam donanımlı olarak mezun edilmeli, bitişik eğik yazının önemi ve gerekliliği konusunda titiz bir şekilde yetiştirilmelidir. Bitişik eğik yazı ile ilgili yetersiz bilgi ve donanıma sahip olan görev

58 Erol DURAN & Tufan BİTİR başındaki öğretmenlere ise seminerler verilerek eksiklikleri giderilmelidir. Bitişik eğik yazının niçin önemli ve gerekli olduğu eğitim öğretimin içinde olan; öğrenci, öğretmen, veli, okul yönetimi, eğitim denetçilerine anlatılmalıdır. KAYNAKÇA AKKAYA, A. ve KARA, T.Ö. (2012). 6. Sınıf Öğrencilerinin Bitişik Eğik Yazıda Yaşadıkları Sorunların Nedenleri Üzerine Görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 313-336. AKMAN,E. ve AŞKIN, İ. (2012). Ses Temelli Cümle Yöntemine Eleştirel Bir Bakış. GEFAD / GUJGEF, 32 (1), 1-18. AKSAN, D. (1998). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ank: TDK Yay. AKYOL, H. (2000). Yazı Öğretimi. Millî Eğitim, (146), 37-48. AKYOL, H. (2008). Türkçe İlk Okuma Yazma Öğretimi. Ankara: Pegem. AKYOL, H. ve Duran, E. (2010). Bitişik Eğik Yazı Öğretimi Çalışmalarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(4), 817-838. AMUDSON, S.J.(2001). Prewriting and Handwriting Skills. Case-Smith, J. Occupational Therapy for Children. (4th.Ed.) St. Louis, Missouri: Mosby. ARICI, B. (2012). İlköğretim Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Türkçe Ve Sınıf Öğretmenlerinin Bitişik Eğik Yazı Hakkındaki Görüşleri. Gazi Üniversitesi Türkçe Araştırmaları Akademik Öğrenci Dergisi (3), 1-15. BRADFIELD, T. A. (2009). General Outcome Measures of Beginning Handwriting Development. The Degree of Doctor of Philosophy. The University of Minnesota, 1. BONNY, A. M. (1992). Understanding And Assessing Handwriting Difficulties: Perspective From The Literature. Aust. Occup. Ther. J. 39:7-15 BULUT, P. ve AKÖZ, Y. (2010). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Bitişik Eğik Yazı Yazma Özelliklerinin Değerlendirilmesi. 9. Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu (20-22 Mayıs 2010) Bildirileri, Elazığ: Fırat Üniversitesi, s.173-180. BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., ÇAKMAK, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: PegemA. DENNIS, J. L. ve Y. SWINTH (2001). Pencil Grasp and Children s Handwriting Legibility During Different Length Writing Tasks. The American Journal of Occupational Therapy, 55, 171 183. DOBBIE, L. ve ASKOV, E. N. (1995). Progress of Handwriting Research in the 1980s and Future Prospects. The Journal of Educational Research, 88 (6), 329-351. DODD, B. ve CARR, A. (2003). Young Children s Letter-Sound Knowledge. Language, Speech and Hearing Services in Scholols (34) 128-137. DURAN, E. (2011). Bitişik Eğik Yazı Harflerinin Yazım Şekillerine İlişkin Öğretmen Görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (2), 55-69. ENGEL-YEGER, B., NAGAUKER-YANUV, L., ve ROSENBLUM, S. (2009). Handwriting Performance, Self- Reports, And Perceived Self- Efficacy Among Children With Dysgraphia. American Journal of Occupational Therapy, 63, 182 192 FEDER, K. P. ve MAJNEMER, A. (2007) Handwriting Development, Competency and Intervention. Developmental Medicine & Child Neurology, 49(4): 312 317. GÜNEŞ, F. (2006). Niçin Bitişik Eğik Yazı? MEB Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 71, 17-19.

Lise Öğrencilerinin Bitişik Eğik Yazıyı Kullanım Durumları 59 GÜNEŞ, F. (2007). Ses Temelli Cümle Yöntemi ve Zihinsel Yapılandırma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. JONGMANS, M. J., Linthorst, B. E., Westenberg, Y. ve Smits- Engelsman, B. C. M. (2003). Use Of Task Oriented Self-Instruction Method To Support Children İn Primary School With Poor Handwriting Quality And Speed. Human Movement Science. KADIOĞLU, H. (2012). Bitişik Eğik Yazıya İlişkin Öğrenci Görüşleri. Akademik Bakış Dergisi, (31), 1-10. KARASAR, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi. İstanbul: Nobel. KAYAALP, İ. (1998). İletişim ve Dil. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. MCHALE, K. ve S. A. Cermak. (1992). Fine Motor Activities in Elementary School: Preliminary Findings And Provisional Implications For Children With Fine Motor Problems. American Journal of Occupational Therapy, 46, 898 892. MEB, (2005). Türkçe Öğretim Programı (1-5. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü PHELPS J, STEMPEL L. ve SPECK G. (1985). The Children s Handwriting Scale: A New Diagnastic Tool. Journal of Educational Research,79 (1). POWER, B. M., HUBBARD, R. S. (1996). Language Development A Reader For Teachers. New Jersey: Prentice Hall Inc. ROSENBLUM, S., WEISS P. L. ve PARUSH S. (2003). Product and Process Evaluation of Handwriting Difficulties, Educational Psychology Review, 15(1): 41-81 ŞAHİN, A. (2012). Bitişik Eğik Yazıda Karşılaşılan Problemler. Eğitim ve Bilim, 37(165), 1738-1750. TOK, Ş., TOK, T. N. ve MAZI, A. (2008). İlkokuma Yazma Öğretiminde Çözümleme Ve Ses Temelli Cümle Yöntemlerinin Değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (53), 125. TSENG M. H. ve CERMAK, S. A. (1993). The Influence Of Ergonomic Factors And Perceptual Motor Abilities On Handwriting Performance. The American Journal of Occupational Therapy, 47(10) TURAN, M. ve AKPINAR, B. (2008). İlköğretim Türkçe Dersi İlkokuma- Yazma Öğretiminde Kullanılan Ses Temelli Cümle ve Bitişik Eğik Yazı Yöntemlerinin Değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 121-138. TÜRK DİL KURUMU, T. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. 22.07.2015 tarihinde Türkçe Güncel Sözlük: http://www.tdk.gov.tr den alındı VINTER, A. ve CHARTREL, E. (2008). Visual And Proprioceptive Recognition of Cursive Letters in Young Children. Acta Psychologica, 129, 147-156. VINTER, A., ve CHARTREL, E. (2010). Effects of Different Types of Learning on Handwriting Movements İn Young Children. Learning and Instruction, 20, 476-486. VOLMAN, M. J. M., VAN SCHENDEL B. M. ve JONGMANS, M. J. (2006). Handwriting Difficulties in Primary School Children: A Search For Underlying Mechanisms. The American Journal of Occupational Therapy, 60 (4), 451-460. YILDIRIM, A ve ŞİMŞEK, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.

60 Erol DURAN & Tufan BİTİR